|
2004
|
|
|
Mundua zabala bezain ugaria delako, herrialde bakoitzaren esperientzia eta gorabehera historikoak bestelakoak izan direlako, ñabarduraz jositako puzzlea agertuko litzaigukeelako. Dena dela,
|
azken
bost mendeotan munduaren atarramentuak ezagutu duen barne logika etengabeari erreparatuz, puzzlea osatzen duten piezen arteko hartu emanetan halakoxe lotura hari zeken eta zikoitz bat hauteman dezakegula esango nuke. Halakoxe gain hartu beharra, halakoxe nagusikeria.
|
|
2005
|
|
|
Marcoren hitzak gogoratzean, Erroma etorri zitzaion burura, Erroman elkar ezagutu zuten eguna. Apirileko egun eguzkitsu batean, Fontana de Trevi aurrean, Zeziliarekin artearen ederraz gozatzen eta
|
azken
bost hilabeteetako planek benetan merezi izan zutela aitortzen zeudela.
|
|
2008
|
|
|
Bestela, edifizioak hiru solairu zituen, zein baino zein dotoreago: behekoan sukaldea zegoen, etxekoentzako jangela pribatua, eta egongela zabal bat, jangelatzat eta dantzalekutzat ere hartzen zutena, festa handietan; eta albo batean, kapera edo otoiztegi bat, non jauregikoek meza entzuten baitzuten egunero, markesa anderearen ama bizi izan zèn
|
azken
bost urteetan zer esanik ez, perlesia batek jota erdi paralizatuta gelditu baitzen hura, nahiz eta, ama hil bezain laster, markesa andereak ohitura hari muzin egin zion, herrixkako elizara joaten hasten zela, ateraldi hartan, bost minutukoa zuen elizarako ibilbidea zalgurdiz?
|
|
|
eta bere egitekoa, berezia bezain garrantzitsua, egin zuen arte: egingo ez zuen, bada, baldin eta
|
azken
bost urte haietan buruan besterik izan ez bazuen!
|
|
|
lasai, Nazario, oraintxe joango nauk baratzera... lasai, osaba, arratsaldean sutegian izango nauzu-eta... txintik ere esan gabe–, harik eta hamabost urte bete –hamabost urtekoa marra eta marka bat zen, umea gizonarengandik edo gizona umearengandik bereizten zituena, orbetarren tradizioan bai bederen– eta bere egitekoa, berezia bezain garrantzitsua, egin zuen arte: egingo ez zuen, bada, baldin eta
|
azken
bost urte haietan buruan besterik izan ez bazuen!
|
|
|
Bestela, edifizioak hiru solairu zituen, zein baino zein dotoreago: behekoan sukaldea zegoen, etxekoentzako jangela pribatua, eta egongela zabal bat, jangelatzat eta dantzalekutzat ere hartzen zutena, festa handietan; eta albo batean, kapera edo otoiztegi bat, non jauregikoek meza entzuten baitzuten egunero, markesa anderearen ama bizi izan zèn
|
azken
bost urteetan zer esanik ez, perlesia batek jota erdi paralizatuta gelditu baitzen hura... nahiz eta, ama hil bezain laster, markesa andereak ohitura hari muzin egin zion, herrixkako elizara joaten hasten zela, ateraldi hartan –bost minutukoa zuen elizarako ibilbidea zalgurdiz– arnasa bereganatuko balu bezala, amaren perlesiak utzi zizkiòn oroitzapen mikatzetatik edo ihesi; goiko solai... Hiru solairuotan, azkenik, mila irudi geometrikoz osatutako alfonbrak zeuden, Feztik ekarriak batzuk eta Aljertik besteak, baita leihoak errematatzen zituztèn errezelak ere, mila eta bat gau koloretsuen koloreak zituztenak.
|
|
2009
|
|
|
Hortxe eman izan dut uda
|
azken
bost urte honetan.
|
|
2010
|
|
|
Ohean etzanda geldi geldirik eman nituen hurrengo minutuak, neure egoerari nolabaiteko logika bilatu nahian. Lahoren egon behar nuen, New Asia hoteleko
|
azken
bost egunetako logela berean; edo hori sinetsi nahi nuen, behintzat, gela hura ez baitzen nirea. Eta ohea ere ez, ozta ozta sartzen baitzen nire gorputz handia koltxoi estuan.
|
|
2011
|
|
|
Zinema sozial iruzurgilearen aurka egiteko modua izan zela dio. Columba Palumbus en aurretik, egunkarian irakurri zuen gizon batek emaztea eta seme alabak tiroz akabatu zituela, eta pentsatu zuen horrekin filma egitea, gizonezko protagonistaren bizitzaren
|
azken
bost minutuak, pertsonaia defendatu gabe, baina iruzurrik gabe, aurretik esan gabe zeintzuk diren onak eta zeintzuk gaiztoak, ikuslea nahikoa zentzuduna delako hori bereizteko. –Ez zait gustatzen zuzendari Jainko moduko horrek esaten digunean zer dagoen ongi eta zer gaizki, Michael Moore-ren diskurtsoen antzera.
|
|
2013
|
|
|
Izanez ere, hamar hamabi urte lehenago, ezkondu aurretik hain zuzen? Gardiner andereak aldi luze samarra emana zuen Derbyshiren, Wickham jauna jaio zeneko alde berberean, eta, ondorenez, asko ziren biek batera zituzten ezaupideak; eta
|
azken
bost urteetan, Darcyren aita hilez geroztik alegia, Wickham jauna alde horietan doi doi izana zen arren, bazuen, hala ere, Gardiner andereari bere lehengo lagunei buruzko argitasunik emateko modua, andereak ordura arte beste bide batzuetatik lortu ahal izandakoak baino albiste berriagoak bai, bederen.
|
|
2014
|
|
|
Taylorrek alde izan zuen behin eta berriro, eta berriro ere. Nancyk bere
|
azken
bost dolarrak galdu arte aritu ziren jokoan.
|
|
|
Bi ordu geroago, Warren McIntye bikotekiderik gabeko gizonen artean egonean zegoen bitartean, arreta gabe dantzariei begira eta bere buruari galdetzen nora eta norekin desagertu ote zen Marjorie, horrekin guztiarekin zerikusirik ez zuen zerbaitez konturatzen hasi zen: Bernice, Marjorieren lehengusina, behin baino gehiagotan gonbidatu zuten dantzara
|
azken
bost minutuetan. Begiak itxi, zabaldu, eta berriz begiratu zion.
|
|
|
telebista. Bertakoen hitzak besterik ez ditu jaso
|
azken
bost egunetan. Pantailaren beste aldekoak hitz egin dio soilik.
|
|
2015
|
|
|
Etxera heldu zenean, ohera zuzendu zen afaldu gabe eta berehala gelditu zen lo,
|
azken
bost egunetan ez bezala.
|
|
|
Dagoeneko ez du harremanik ikasle unibertsitarioekin, eta ez daki benetako gazteriak zer pentsatzen duen. Baina
|
azken
bost bat urteotan, nazioarteko elkartasunaren politikari heldu zionez geroztik, Iraultza, lan erraldoia, egiten ari dela iruditzen zaio.
|
|
|
Zeruko Argiaren 677 zenbakian (II) zera idatzi zuen Amatiñok kazeta horri buruz: . Príncipe de Viana euskal hilerokoa ez da
|
azken
bost hilabeteotan argitara eman. Orain dela hamar urte sortu zen Nafarroako Diputazioaren babespean.
|
|
|
Orduan egiaztatuko da gaur hemen dioguna:
|
azken
bost urte honetako gertakari nagusia Iparraldeko kultur alorrean euskarazko gure irratiaren sortzea izan dela.?
|
|
|
–Zinez urrats handia egin da Iparraldean gau eskolen sailean
|
azken
bost urte honetan. Orduz gero dira alabaina elkarretaratu eta egituratu euskara ikasten ari ziren talde gehienak, AEKren batasunean.
|
|
|
da igo
|
azken
bost urteetan
|
|
2016
|
|
|
Egun, 2015eko urrian, Kataluniaren
|
azken
bost urteotako ibilbide politikoa ikusita, eta EAJren ibilbidea zein izan den, ber gauzak adieraziko zituen hain segur.
|
|
|
Denda txiki bat daukagu han. Elkarrekin bizi izan gara
|
azken
bost urteotan.
|
|
|
alkohol kontsumoa handitu egin da
|
azken
bost urteetan?,. Partidako estatistikak erakusten digu
|
|
|
d) Eta
|
azken
bost segundoetakoa?
|
|
2017
|
|
|
Beraiek ezagutarazitako gertaerak dira batzuetan, azkenaldian zabaldutakoak besteetan. Berriki gertatuak nahiz
|
azken
bost hamarkadetakoak, urte askotako min isila pasatu ohi baitute abusuen biktimek jasandakoa kontatzera ausartzeko.
|
|
|
Etxeberrik abenduaren 21ean hartu zuen Baionarako trena Parisen, Montparnasse geltokian. Goizez posta elektronikoari begiratu zion,
|
azken
bost egunetako prentsa ere bai, eta, ohartu, zen, irismen handikoa?
|
|
|
Kasu batean zein bestean, gizona Nafarroara joan baino lehen egin edo Bera eta Tutera artean zebilen bitartean egin, ondorioa berbera zen: abandonatu egin zuen
|
azken
bost urteetako emazte izan zenak eta bizi ziren etxearen jabe zenak.
|
|
|
d) Eta
|
azken
bost segundoetakoa?
|
|
2018
|
|
|
–Sir David bere semeari bizitzaren sekretuak esplikatzen saiatu da
|
azken
bost urteetan. Mutilak hogeita hiru urte ditu orain.
|
|
2019
|
|
|
Aipatzekoa da
|
azken
bost urteotan etxean euskararen erabilerak izan duen gorakada. Izan ere, 1991tik 2011ra arte etxeko erabilerak jaitsiera txikia izan du (%15, 6 versus %14, 2), eta 2016an aldiz, etxean euskara erdara beste edo gehiago erabiltzen dutenak %15, 6 dira.
|
|
2020
|
|
|
Badaezpada. Eta burua albokoaren sorbaldaren kontra jarrita izan duzu
|
azken
bost minutuetan. Barkamena eskatu nahi badiozu...
|
|
|
Azken hamarkada inoiz erregistratutako beroena izan zela iragarri du Munduko Meteorologia Erakundeak, eta
|
azken
bost urteotan pilatu dira sekula neurtutako batez besteko tenperaturarik altuenak. Munduko erakunde askok, Euskal Herrikoek barne, klima larrialdia deklaratu dute, eta, gaia inoiz ez bezalako indarrarekin kokatu da agenda politiko eta sozialean, besteak beste Greta Thunberg gazte suediarrak sortutako Fridays For Future gazte mugimenduak mundu osoan antolatutako kale mobilizazio handien bultzadaren ondorioz.
|
|
|
Joera hori, baina, aldatzen ari dela azpimarratu dute Izagirrek eta Ricok. Esan nahi baita,
|
azken
bost urteotan nabarmen areagotu da Groenlandiako izotz urtzea, eta gaur egun 430 gigatona galtzen ditu urtero ipar poloko izotz gordailurik handienak.
|
|
|
2014 urtetik Groenlandiak duen izotz deskarga edo ekarpen hori gero eta handiagoa da, eta esan dezakegu egin diren aurreikuspenetatik gora gaudela jadanik". Hau da, Groenlandiak
|
azken
bost urteotan 430 bat gigatona galdu ditu urteko, eta itsasoaren mailaren hazkundearen eragile nagusia da dagoeneko. Itsasora doan izotzaren %25 inguru bertakoa da; %20, mendiko glaziarretakoa; eta %10, Antartikakoa.
|
|
|
Bitartean, klimaren krisia urtetik urtera okertzen ari da. Azken hamarkada inoizko beroena izan da, eta
|
azken
bost urteetan neurtu dituzte batez besteko tenperaturarik handienak. Munduko tenperatura 1,1 gradu igo da industria aurreko garaitik, eta gero eta gertuago gaude zientzialariek marra gorritzat jo duten atmosferako 450 ppm ko pilaketatik –410 ppm koa izan zen 2019an– Keelingen Kurba egiten hasi zirenetik (1958), %30 handitu da kopurua.
|
|
|
Horregatik, haien datuak ez datoz bat Nazio Batuen Elikadura eta Nekazaritza Erakundeak (FAO) ematen dituenekin. Hark 2020an emandako datuen arabera, deforestazioa 10 milioi hektareakoa da urtero munduan,
|
azken
bost urteetako balantze baten arabera. Alabaina, FAOren datuak gobernuek ematen dituzte, eta, sarri askotan, gutxitu egiten dituzte benetako kopuruak.
|
|
2022
|
|
|
Gatazka armatuek presentzia militar handia ekarri dute, halaber, eta errepresio izugarria, biztanle proportzioan munduan pertsona gehien exekutatzen duen herrialdea baita Iran: kopuru ofizial zehatzik ez badago ere,
|
azken
bost urteotan 50 kurdu baino gehiago exekutatu dituzte urtero, eta urteren batean ehun exekuzio baino gehiago izan dira.
|
|
|
–Azken egunetan munduko pertsonarik okerrena naizela sentitu dut,
|
azken
bost urteak zakarretara botarazi dizkizudala pentsatzean –esan zuen pentsakor– Neure burua zigortzen aritu naiz, zer eta, gure arteko harremanean nahikoa konpromiso jarri ez nuelako? –galdetu zuen ia bere barrenerako– Eta bitartean, zu, zer den oso ondo ulertzen ez dudan Orakulu batek agindutako misio batengatik zeunden nirekin?
|
|
|
Esan gabe esan du presa duela. Garagardoa buruz behera jarri, eta ezpainak askatu gabe eman dizkio
|
azken
bost trago luzeak bata bestearen atzetik. Geranio ihartuen ondoan utzi du botilatxo hutsa behar baino zakarrago, beira hotsarekin amaitu duela esateko.
|
|
2023
|
|
|
–Beraz,
|
azken
bost asteetako irudiak ditugu, ezta. Espero dut nahikoa izatea –desiratu zuen Karlosek.
|
|
|
KOMISARIOAK VIKY LAFUENTEREN DESAGERPENA argitzeko ikerketa bere ardurapean utzi zuenetik Irati Ilotz inspektoreordeak ez zuen atsedenik hartu. Bere
|
azken
bost egunetako lo tarteak ez dira hogei ordura iritsi eta, zeinek eta Ortuko aurrez aldetik prestatutako platerek erakutsi zioten mundu honetan alternatibarik badagoela pizza eta hanburgesari janaria sukaldean prestatzeko betarik ez dutenentzat.
|
|
|
Goiz horretan bertan Jon Resanoren, Arrigoiko zinegotziaren maila jaso izanak bultzatu zuen Sara Anjeri deitzera. Zinegotziak baieztatu zionez, Bardeako Batzordearen arabera, Sasieta elkarteak 2,7 hm3 ur jaso zuen aurreko urtean, 2017an, eta kantitatea
|
azken
bost urteetako batezbestekoaren parametroetan zegoen. Beraz, nekazarien elkarteak ureztatzaileek aitortutakoa baino ur gehiago jasotzen zuen.
|
|
|
Propio, bere etxebizitza,
|
azken
bost urteetakoa da, lan berrian hasi ondoren erosi eta maileguz ordaintzen ari dena. Hilero bere lansariaren puska handi bat kentzen diona.
|