|
2012
|
|
|
mugak ezin ukitu.
|
Munduko
Bigarren Gerla bukatu eta Helsinkiko konferentzian onartutako mugak ezin ukituak direla; behin eta berriz errepikatu egin da, mugak ukitzen badira orduan desoreka handia sortuko dela. Bigarrena:
|
|
2015
|
|
|
Hegoaldeko zonbat gizonek" Gernika Batailoia" sortu zuten Frantzia libratzen laguntzeko
|
Munduko
Bigarren Gerla denboran. Hauen artean ziren Bixintxo Bilbao eta Juan Martinez Irujo pilotarien aitatxi eta osaba; eta Berako Aretz Iguiniz Aviron Bayonnais taldeko rugbilariaren aitatxi zena edo Urdazubiko Del Plaz… Bertze ainitz ez dira hain ezagunak bainan gizontasun berarekin borrokatu ziren libertatearen alde eta nazismoaren kontra.
|
|
|
Aricatik landa Valparaisora buruz joan zen Winnipeg ontzia.
|
Munduko
bigarren gerla haster zoala zakitelako, iheslariak ikaraz zeuden han gaindi zabiltzan aleman itsasazpiko zartagailu batek ez ote zuenez ontzia urperatuko. Txileko uretan sartu zirenean atsegin hartu zuten.
|
|
|
Valparaisoko portuan 1939ko buruilaren 2an sartu zen.
|
Munduko
bigarren gerla hasi zen egunean berean. Ezin ahantzizko ongi etorria ukan zuten, jendea milaka etorri baizitzaien, ikurriñak, Kataluniako bandera eta Errepublikanoen aldeko zapiak inarrosiz.
|
|
2017
|
|
|
Aintzina ez zen menturatu aurka joatera; politikan isildu zen, kulturako gaietara mugatu eta laster agortu.
|
Munduko
Bigarren Gerla denboran berpiztuko da, baina kulturan egonez. Ideologiaz kristau demokrata da, Lafitte bera bezala, eta Charritton ere bide horretarik ibiliko da bururaino.
|
|
|
Baionako apaiztegi nagusian bere euskaldun gogoa sakondu zuen eta 1943an, hogeita bi urteetan, agertu euskarazko lehen liburua, Eskualdunak izeneko historia laburra.
|
Munduko
Bigarren Gerlaren ondotik, Agirre lehendakaria erbestetik itzuli zen, Parisen plantatu eta bisitaz Lapurdira etorri. Karia horretara Charritton, apaizgai lagun zenbaitekin, agurtzera joan zitzaion, euskaldun guzien aitzindari gorena bezala ikusten baitzuen.
|
|
|
|
Munduko
Bigarren Gerlan ere parte hartu zuen bere gisan, nahiz adinagatik soldaduzkaren egiterik ez zuen ukan. Edozein gisaz ez zuen militar senik, are gutiago euskaldunak deseuskalduntzen zituen Estatu jakobino horren zerbitzuko.
|
|
|
|
Munduko
bigarren gerla denboran, Petain mariskalaren agintepean, astean ordubetez bederen euskaraz kantatzen genuen eskola txikian, irakaslea gidari. Horrela euskal kantu andana bat ikasi dugu nire adinekoek.
|
|
|
|
Munduko
bigarren gerla bukaerantz, garaipenerako guduketan parte hartu zuten frantziar soldadu asko afrikar kolonietakoak ziren, gehienik Aljeriakoak (250.000), erdizka musulmanak eta europar etorkiko oinbeltzak (125.000na).
|
|
|
|
Munduko
bigarren gerla denboran, Petain marexalaren gidaritzapean, Vichyko gobernuak irakaskuntza horri leiho txiki bat irekitzen dio. Gerlatik landa IV. Errepublikak hesten dio, baina 1951ean berriz irekiko dio Deixonne deputatu sozialistaren legeari esker:
|
|
|
|
Munduko
bigarren gerla denboran bildu zuen harrigarriko famaz, de Gaulle Alemaniarekiko bakearen finkatzaile nagusi agertu zen, bereziki 1963an han gaindi egin zuen txangoan: bere boz ar eta matxo ikaragarriaz, hitzaldi epikoak bota zituen germaniar hizkuntza ozenean, plaza publikoetan eta lantegi handietan entzule osteen zirrara bizia eta beroa piztuz.
|
|
2018
|
|
|
|
Munduko
bigarren gerlaren ondotik, zenbat gazte Ipar Amerikara joan ziren, bereziki Garazi, Baigorri, Baztan, Gernika aldetik, Estatu Batuetako mendebalde hartara, artzain, baratzezain, ostaler eta beste, amerikar zintzo bilakatuz, haatik ama Euskal Herriari fidel egonez. Gainera Iparralde osotik gazte asko Frantziako hiri handietara lanketa erbesteratu ziren, bereziki Parisera, eta han gaindi lekukotu ere.
|
|
|
Azken hitz baikor batez bukatu nahi dut halere.
|
Munduko
bigarren gerlaren ondotik, Aliatuak Versaillesen egin zuten urrats okerraz oroituko dira, ez dute hutsa errepikatuko, aitzitik galtzaileak zutitzen lagunduko dituzte: urrats on horri esker Alemania eta Japonia baketu zaizkigu, gaur adiskideak ditugu.
|
|
2019
|
|
|
Mundu osoan ezagun egin den Emaüs erakundeko sortzailea izan zen Abbé Pierre edo Pierre apaiza.
|
Munduko
bigarren gerla handiaren garaian, bere bila zebilen Gestapotik ihesi Frantziatik Algeriara joan zen eta bidean, Urruña eta Bera artean 1944ko maiatz ekainean muga nola gainditu zuen azaltzen duen liburuxka argitara eman du Ziburuko Jakintza erakundeak, frantsesez eta euskaraz.
|
|
2020
|
|
|
Ohargarri da, haatik, Etxamendiren narratiba gutxi ez bada gaizki ezagutua dela gaurko Euskal Herrian, literatura jakitunen zein hala ez direnen artean ere.1 Kasurako, Euskal Literaturaren Hiztegia bezalako bilduma entziklopedikoak ez dakar Eñaut Etxamendiren izenik. Zerrenda alfabetikoan" E" letrapean hogeita bi izen badaude izan –Egañatik Ezkiagara– artean Etxamendirik ez dela.2
|
Munduko
Bigarren Gerlaren ondoko euskal literatura garaikidearen historia aztergai duten hainbat antologiak ere ez diote merezi duen begirunerik erakutsi.3 Eñaut Etxamendiren inguruko unibertsitateko ikergaia
|
|
2021
|
|
|
Ildo horretatik, Oiarzabal eta Tabernillaren iritziz, 3 euskal kulturako mitoetan modernoenetarikoa eta bai hedatuenetarikoa ere ziurrenez euskal kode hizlarien —basque code talkersmitoa da, zeinaren arabera Estatu Batuetako armadak euskara erabili baitzuen
|
Munduko
Bigarren Gerlan mezu enkriptatuak transmititzeko, navajoerarekin egin bezala. Behin eta berriro errepikatu da mitoaren epitomea, are eta komikietan ere (I’m Pellot!
|
|
|
Alegia, Estatu Batuetako artxibategietan ez da existitzen Frank D. Carranza kapitainik, Nemesio Aguirre tenienterik, ez enparaurik. Aldiz, 1968an desklasifikatutako dokumentazioari esker ondo frogatuta dago Navajo herriko 420 lagun baino gehiagok jardun zutela kode hizlari
|
Munduko
Bigarren Gerlan, batez ere USMC delakoan (United States Marine Corps).
|
|
|
Beste modu batera adierazita, ez dago euskal kode hizlarien mitoaren aldeko datu tangiblerik, eta bai, ordea, kontra mintzo diren hainbat ebidentzia. Esaterako,
|
Munduko
Bigarren Gerlan AEBetako armadan sartu ziren 213 identifikaturiko euskal nevadarretatik soilik bost joan ziren marineetara, eta batño ere ez transmisioetara: zenbaki horien argitara, nekeza da asumitzea hirurogei bat euskaldun aritu zirela marineen kuartel nagusian, mitoak nahi lukeen bezala.
|
|
|
Gero, 1926an Tokiora itzuli zen, seminarioko buru.
|
Munduko
Bigarren Gerla atera zenean aita Candauk jesuita alemanen eskuetan utzi behar izan zuen seminarioa 1939an. Mobilizatu egin zuten urte bereko irailean, eta interprete izendatu Hanoin; baina Europako frontera itzultzea eskatu zuen, prest baitzegoen Frantziaren alde borrokatzeko, ez, ordea, Japoniaren kontra gudukatzeko.
|
|
2022
|
|
|
|
Munduko
bigarren gerla 1945 urtean burutu zitzaigun: Europan maiatzaren zortzian, Asian buruilaren bian.
|
|
|
|
Munduko
bigarren gerla()
|
|
|
|
Munduko
bigarren gerlatik landa, Marc Legassek Iparraldekotzat araudigai bat idatzi zuen, Aintzinakoaren antzekoa, eta Jean Etcheverry Ainchart erdiko diputatuak 1945ean Frantziako legebiltzar konstituziogilean eztabaidatzeko bulegoan aurkeztu zuen, baina bulegoak ez zion kontutan hartu.
|
|
|
|
Munduko
bigarren gerlan Euskal gobernuko zerbitzuek aliatuak lagundu zituzten ahal zuten moduan, bereziki informazioak emanez eta mugaz gaindiko mugimenduak errextuz.
|
|
|
|
Munduko
bigarren gerla denboran, aleman armada Frantzian sartuz geroz, Agirre lehenik ezkutuan biziko da Belgikan eta Berlinen; gero Alemaniatik Suediara pasaturik Panamako diplomata baten itxuran, New Yorken aterpetuko da. Anartean Manuel de Irujok Londresen Euskal kontseilu delako bat eratuko du, de Gaullerekin aliantza bat eginen ere, lehendakariak desagertuz utziriko hutsunea bete nahiz.
|
|
|
Munduko lehen gerlak, beste kalte askoren gainera, lau ondorio lazgarri ekarri zituen: Armeniarren aurkako genozidioa Turkian, XX. mendeko lehena boltxebismoaren garaipena errusiar inperioan, fazismoaren sorrera Italian eta horren gailurra laster Alemanian, munduko 2 gerlaren pizlea, Japoniak bere gisan bide bertsua hartzen zuelarik,
|
Munduko
bigarren gerlari bidea ireki zion, Versaillesko tratuan baldintza gogorregiak inposatuz Alemaniari.
|
|
|
|
Munduko
bigarren gerlaz
|
|
|
Bi aldiz handizki zauritua izan zen, eta kapitain graduarekin burutu zuen hogeita hirur urteetan.
|
Munduko
bigarren gerlaren hastapena egin zuen ber graduan eta ber arman. Bitartean Argentinan egon zen.
|
|
|
|
Munduko
bigarren gerlan Eusko Jaurlaritzak Aliatuen alde ahal zuena egin zuen bere zerbitzu berezien arartez, baita Frantziako makietan, azkenik Euskal Batailoia Girondako gudukan sartuz.
|
|
|
|
Munduko
bigarren gerlaz
|
|
|
|
Munduko
bigarren gerla 283
|
|
2023
|
|
|
Hilmezu bat noiztenka, krima handi baten edo hilketa andana baten ondotiko auzi ozen edo korapilatsua.
|
Munduko
bigarren gerla fite ahantzi ginuen, besterik ezin zen gehiago piztu Europan. A, zer bakea betiko!
|