|
2004
|
|
|
Eta hizkuntzaren ekintza, hizkuntza gizarte ekintza deritzan kategoriaren baitako jarduera baita izatez, botere harremanen sarean ainguraturik dago alderik alde.
|
Hizkuntza
komunitate baten gaitasun eta ahalmen soziolinguistikoa, ez legoke esan beharrik, baina gurean ozenki esateko gauza dela dirudi, egitura sozial eta politiko berberean txertaturik dagoen beste hizkuntza herri batek edo batzuek baldintzaturik dago. Bataren nagusitasunak bestearen ahultasuna dakarrenez, hizkuntzen arteko kontuak, botere indarren arteko galerak eta irabaziak bihurtzen dira.
|
|
2008
|
|
|
Gutxiengoaren hizkuntzaren bat erabiltzen duten taldeek, kide dezente eta sare sendoa baldin badituzte eskualde jakin batean, beren hizkuntza esparru publikoetan erabiltzeko modua izan dezakete, esaterako, dendetan edota negozioetan, eta litekeena da gobernuaren zerbitzu batzuk gutxiengoaren hizkuntza horretan ematea ere lortzea (Bourhis, 1979).
|
Hizkuntza
komunitate baten bizindarrak onurak izan ditzake talde horrek gehiengoa izatea lortzen badu eskualdearen barruko eremuren batean edo jurisdikzio politikoa lortzen badu (esaterako, probintzia edo udalerri izatea), eta kalteak izan ditzake taldea hirietan edo eskualdean sakabanatuegi baldin badago. Kanadan gutxiengo frankofonoak bederatzi probintziatan eta hiru lurralde federaletan banatuta egoteak zerikusia du haiek Kanadako gainerako lurraldean demografia indar eta botere politiko ahulagoa izatearekin, gehiengoa diren Quebeceko frantses hiztunekin alderatuz gero:
|
|
|
|
Hizkuntza
komunitate batek komunitate, eskualde, estatu edo nazio bateko erakundeetan lortu duen ordezkaritza formala edo informala da komunitate horren" babes instituzionala". Babes informalak adierazten du zenbateraino antolatu duen bere burua hizkuntza komunitate batek esparru publiko eta pribatuetan bere hizkuntza interesak defendatzeko presio talde edo —erakunde gisa (Giles eta beste batzuk, 1977).
|
|
|
Estatus aldagaiak lotuta daude hizkuntza komunitate batek estatuaren barruan duen gizarte— eta historia estatusarekin (adibidez, fundatzaileak), kulturalki eta ekonomikoki bizirik dagoen komunitate dinamiko gisa egun duen estatusarekin, eta bere hizkuntzak eta kulturak lekuan bertan, nazioan eta nazioartean duen prestigioarekin.
|
Hizkuntza
komunitate baten prestigio soziala askotan lotuta egoten da taldearen hizkuntza eta kultura jarduera militar, kolonial, ekonomiko edo diplomatikoen bidez zabaldu izanarekin (Giles eta beste batzuk, 1977). Ez da erraza hizkuntza baten estatusa neurtzea, baina ondoriozta daiteke.
|
|
|
" Talde bizindar" nozioak tresna kontzeptual bat ematen digu ingurune eleaniztunen barruko hizkuntza komunitateen indarrari eragiten dioten gizarte— eta egitura aldagaiak aztertu ahal izateko.
|
Hizkuntza
komunitate baten bizindarra" zenbait taldez osatutako esparruetan entitate kolektibo berezitu eta aktibo gisa jokarazten duena" da (Giles eta beste batzuk, 1977: 308).
|
|
2009
|
|
|
4)"" Hizkuntza ez da gramatika bat: Deklinazioa, Aditza, Sintaxia, hiztunek osatzen duten
|
Hizkuntza
Komunitate bat baizik", idatzi berri du Iñaki Larrañagak. Edonolako komunitatek bezala, bitariko dimentsioa du hizkuntzazkoak:
|
|
2010
|
|
|
" Hizkuntza bat ez da hiltzen ez bizitzen, erabili edo ez erabili egiten da. Erabilpen hau ez da hautapen pertsonala, hautapen soziala baizik, funtsean."..."
|
Hizkuntza
komunitate baten superbibentzia, eskubide kolektiboan datza, eta irtenbide guztiak, testuinguru kolektibo batetan planteatu behar dira, beste guztiak gezurrezko irtenbideak direlarik. Eta irtenbide faltsuak dira, orain panazea balira erakusten dizkiguten elebitasunaren mitoa eta eskubide pertsonalen engainua.
|
|
|
Nola epaitu behar da jarduera bat, zeinek —itxurazko estatu interesei jarraituz— hizkuntza inperialismoaren politika bat bultzatzen duen, eta, horrela, kanpoeta barne politikan hainbat arrisku sortarazten dituen, arrisku horiek, egiaz, naturaren beharrez agertzen direlarik eta oinarrizko indarrak askatzen dituztelarik, hain zuzen, aldaezina den giza lege espirituala —botere mailako arbitrariotasunaren aurrean— borrokara deitzen duten indarrak!!!
|
Hizkuntza
komunitate bat bere errotiko izaeran zer den ezagutu duen batek, bada, zalantzarik gabe onartuko du estatu mailako zereginak eta ikuspuntuak modu jakin batean ikusi eta argitu behar direla, hala nola, hizkuntza komunitatearen bizi legeekiko halako gatazkak saihesteko moduan. Eta horri jakite bereizi bat dagokio, alegia, hizkuntza komunitateak zertarako existitzen direnari buruzko jakite bat, eta, bide batez, beroriek euren ama hizkuntzekiko interakzioan —eta giza osotasuna dela eta— egin behar dutenari buruzko jakite bat.
|
|
|
|
Hizkuntza
komunitate bat zer den galdera baztertu nahian edo, berori" hizkuntza berbera hitz egiten duten gizakien batura" dela esan dezakegu. Ageriko erantzun horrek, baina, berehala erakusten du bere eskasia, ze ez du haren kohesioa —ez edukian ez moduan— zuzen ezagutzen:
|
|
2011
|
|
|
–
|
Hizkuntza
komunitate baten iraupena bermatzen duen oinarrizko eta ezinbesteko axioma honako honetan datza: hots, hiztunek erabateko uste sendoa eduki behar dute beren hizkuntza beste edozeinena bezain prestua dela bizitza modernoa aurrera eramateko, eta ez dagoela beste hizkuntzarik, hortaz, euren berezko eta berariazko hizkuntz identitatea eta izaera garatzeko?
|
|
|
|
Hizkuntza
komunitate batean bi hizkuntza edo bi hizkuntza barietate desberdinen erabiltzea da. Hizkuntza edo barietate horiek esparru eta funtzio desberdinetarako erabiltzen dira:
|
|
2012
|
|
|
I.
|
Hizkuntza
komunitate bateko kidetzat aitortua izateko eskubidea;
|
|
|
|
Hizkuntza
komunitate bateko edozein kidek eskubidea du bere hizkuntzan erlazionatzeko eta harrera izateko hizkuntza hori berezkotzat duen lurraldean bere baitan dauden botere publikoen, eta administrazio dibisioen zerbitzuen aldetik, zentralak, lurraldekoak, tokikoak edo lurraldez gaindikoak izan.
|
|
|
2
|
Hizkuntza
komunitate bateko edozein kidek eskubidea du bere hizkuntzan eskura izateko lanbide jarduera egikaritzeko baliabide guztiak, hala nola kontsultarako dokumentuak eta liburuak, jarraibideak, formularioak eta informatika ekipamenduak tresnak eta produktuak.
|
|
2013
|
|
|
|
Hizkuntza
komunitate baten barruan nerabeena oso sektore interesgarria eta mamitsua da. Hiztunak esperimentuak egiten ditu identitatea eraikitzeko prozesuan, eta hori bereziki gazteen artean gertatzen da.
|
|
|
e) Ikus entzunezko testuak ikusle askorengana iristen dira; profil oso heterogeneoak izan ohi dituzte ikusleek (adin, bizipen, formazio?) eta munduko bazter ezkutuenetan aurki daitezke.
|
Hizkuntza
komunitate bateko kideak, hiztun gutxiko komunitatea izanik ere, ez daude nahi eta nahi ez lurralde bati lotuta, garai batean pentsa zitekeen bezala.
|
|
2014
|
|
|
|
Hizkuntza
komunitate bateko elebidunek komunikaziorako hauta dezaketen aukera bat, hiztun elebakarrek erregistro edo dialekto ezberdinen artean mugitzea edo batetik bestera aldatzea aukeratu dezaketen bezala. ezagutzen dituen jendea egoten da. Beraz, hizkuntzak hiztun elebidunen bidez izaten dira elkartuak" (Coyos, 2005: 135).
|
|
|
Gumperzek (1982) esaterako, kode aldaketa diskurtso mota bat dela zioen.
|
Hizkuntza
komunitate bateko elebidunek komunikaziorako hauta dezaketen aukera bat, hiztun elebakarrek erregistro edo dialekto ezberdinen artean mugitzea edo batetik bestera aldatzea aukeratu dezaketen bezala (BAT, 42.alea).
|
|
2018
|
|
|
Hala ere, estalagmita egiteko ur tanta guztiak dira beharrezko, ezinbesteko, guzti guztiak.
|
Hizkuntza
komunitate batean hiztunak berdin.
|
|
2020
|
|
|
|
Hizkuntza
komunitate baten hedabideek komunitate horren ispilu izan behar dute. Bigarren urtean, programak ondo funtzionatzen zuela ikusita, talde bat jarri zidaten.
|
|
2023
|
|
|
|
Hizkuntza
komunitate batek gutxieneko kohesioa izateko, beharrezkoa da nolabaiteko garapen sozioekonomikoa izatea, komunitateko kide gehienek ondo bizitzeko aukerak ikustea, lurraldetik alde egin edo direnari uko egin gabe. Gainera datorkigun krisi ekosozialaren aurrean ere, esango nuke hor dagoela edozein herrik irauteko gako nagusietako bat:
|