|
2003
|
|
|
Halaxe atera nion.
|
Gero
liburuen apalategira egin nuen. Leihotik iluntzearen pauso sendoa igarri ahal zen.
|
|
2004
|
|
|
Hauteskunde kanpainan, ezker abertzaleari zuzendutako hitzen artean, Axularren
|
Gero
liburuaren hitzak erabili ditut: " gauzak geroaren gerorako utziz ez dutela irtenbiderik...".
|
|
2005
|
|
|
|
Gero
liburuan begiratu dugu, kakarraldoaren izena bilatzeko. Ze Iñesek ez du buruz jakin.
|
|
2007
|
|
|
|
Gero
liburua, esan dugunez, kapitulutan dago bananduta, eta kapituluak paragrafotan. Jarraian hainbat adibide emango ditugu paragrafo hasieretakoak, zeinetan aditz nagusia paratzen den aurrerengo (beltzez) eta perpaus konpletiboa ostean.
|
|
2008
|
|
|
idazlea halaxe gogoratzen da.
|
Gero
liburuaren egilea. Gure klasiko handiena.
|
|
|
|
Gero
liburua xede jakin baten zerbitzukoa da. Goiburutik bertatik datorkio izana, alegia, kristau arimentzat kaltegarriak nondik datozen beren beregi azaltzea, mundu honetan bekatuaren luzamendutan ibiltzeak betiko salbamendurako dakarren kalte nabarmena.
|
|
|
Hori azaltzen da unibertsitateetan, esaterako, Salamancan bertan, Axular ikasle delarik. Hori ere agertzen da
|
Gero
liburuan, argi asko erakutsi zuenez A. Irigaraik16, Geroren aipamen klasikoak zedarriztatzean.
|
|
2009
|
|
|
–Euskal Toki izenetan Kurutzearen izena? izan zen bere sarrera hitzaldiaren izenburua?, eta garai hartan prestatu zuen
|
Gero
liburuaren argitalpena, Akademiaren babesean.
|
|
|
Azken inkesta, Tximinuaren segretua, Tristan ta Isolt.
|
Gero
liburu asko etorri ziren: ikerketa lan zein genero literario ugari landu ditu Peillenek, hala nola nobela, poesia, haurrentzako ipuinak, poliziakoak, itzulpenak.
|
|
|
–egaty eusquel errian dira ederr guztioc dotadu?. 1571koak dira Joanes Leizarraga apaiz lapurtarraren hitzak, eta 1643koak Pedro Axularren
|
Gero
liburukoak. –Badaquit halaber ecin heda naitequeyela euscarazco min, atce molde guztietara.
|
|
2010
|
|
|
Liubari begiratu dio.
|
Gero
liburuari. Liubari eta liburuari.
|
|
|
1643an argitaratu zuen gure literaturaren klasikoa den
|
Gero
liburua. Sarreran hizkuntzaren hedapenaren berri ematen du (grafia gaurkotuz):
|
|
|
Zibilizazioa, jendartea, aldatuz doaz, bistan dena, baina ez badugu ontsa begiztatzen zertaz ari garen, funts hori nekez komunikatuko dugu.
|
Gero
liburuaren aitzin solasean, Axularrek liburuaren jatorria ipuina bezala salatzen digu, sarrera edo nehork irakurtzen ez duen begi berotze mota horietako batean. Eta funtsezkoena balitz?
|
|
2011
|
|
|
Euskaltzaindiaren baitan, euskal idazle klasikoak aztertzen jardun zuen, Axular bereziki:
|
Gero
liburua sakonki aztertu eta gaztelaniara itzuli zuen. Akademiaren jardueran parte hartze oso aktiboa izan zuen hasieratik, eta nabarmentzekoa da euskara batuari forma eman zion 1968ko biltzarreko bere ekarpena.
|
|
2012
|
|
|
Zu izan zara eta izanen zara eskaldunen ohorea, habea, iabea, sostengua eta kantabres fina, naturala eta egiazkoa". Horixe da Pedro Agerre Axular-ek Etxauzko Bertrandi egindako dedikazionea,
|
Gero
liburuan. Hari mutur horri tiraka hasi zen Martin Etxeberria Zuloaga (Donostia, 1945), eta Axularren eta Ziburuko Joannes Etxeberriren arrastoarekin egin zuen topo.
|
|
|
Zu izan zara eta izanen zara eskaldunen ohorea, habea, iabea, sostengua eta kantabres fina, naturala eta egiazkoa". Horixe da Pedro Agerre Axular-ek Etxauzko Bertrandi egindako dedikazionea,
|
Gero
liburuan. Hari mutur horri tiraka hasi zen Martin Etxeberria Zuloaga (Donostia, 1945), eta Axularren eta Ziburuko Joannes Etxeberriren arrastoarekin egin zuen topo.
|
|
|
Orduan Asiskorekin mintzatu nintzen, eta hura oso prest agertu zen.
|
Gero
liburuari sarrera bat egin nion, Abadia aurkezteko eta bere sasoian kokatzeko. Eta edizioa, berriz, Pamielak egin du; oso edizio polita, nire ustez.
|
|
|
Iruñean egin zuen sarrera hitzaldia, Gorotzikatik Gurutzeagara izenburua izan zuen txostena irakurriz. Era berean, Axularren
|
Gero
liburuaren laugarren edizioa paratu zuen, Euskaltzaindiaren aginduz.
|
|
|
Iruñean egin zuen sarrera hitzaldia, Gorotzikatik Gurutzeagara izenburua izan zuen txostena irakurriz. Era berean, Axularren
|
Gero
liburuaren laugarren edizioa paratu zuen, Euskaltzaindiaren aginduz.
|
|
2014
|
|
|
Harritu samar ikusi nuen nire idazkerak ia hogeita hamar urte lehenagoko berdina izaten jarraitzen zuela.
|
Gero
liburuak kutxa batean sartu eta armairura itzuli nituen. Eltzeak aurkitu nituen azkenik, eta amari bat jaitsi nion.
|
|
|
ohea bere edredoi nabarrarekin; mesanotxea liburu piloarekin eta haien hegietako hitz eta kolore guzti guztiekin; Ikean erositako lanparatxoa; oheko puntu horretatik ikusten zen gelaren perspektiba, begiak orrialdetik altxatuko zituen uneetarako.
|
Gero
liburua imajinatzen hasi zen. Ez zen harritu nobelaren protagonistetako batek izena Elena zuela irakurtzean, ez eta konturatu zenean narratzailea, Elena horren kidea antza, bera baino ezin zitekeela izan.
|
|
|
lurrean bertan kokatuta zegoen koltxoia bere izara eta manta zimurtuekin; paretaren kontra bermatutako liburu urriak; flexo zaharra eta haren oin herdoildua; puntu horretatik ikusten zen gela biluziaren perspektiba, begiak orrialdetik altxatuko zituen uneetarako.
|
Gero
liburua imajinatzen hasi zen, bere orrialde, letra eta esaldi guzti guztiekin. Ez zuen sorpresa hartu nobelaren protagonistetako baten izena Elena zela irakurtzean, ez eta konturatu zenean bestea bera baino ezin zitekeela izan; ezta ere, egia esateko, narrazioa hirugarren pertsonan zegoela ohartu zelarik, halako zerbaitez ohartu bazen behintzat.
|
|
|
ikasturtea Friburgon emanda, Soloetak pausaldi bat egin zuen Hondarribiko komentuan, ikasturtearen amaieratik azarora arte, hots, Ameriketara joan arte; eta, litekeena da, dimoztarrak egotaldi hori aprobetxatzea Urkixo jaunarekin harremanetan jartzeko. Harreman horiei esker eskuratu ahal izan zuen Urkixok, Pedro Antonio Añibarro arratiarrak Axularren
|
Gero
liburuari bizkaieraz eginiko moldaketa: Gueroco guero.
|
|
|
Testuinguruaz hobeto jabetzeko, Nafarroa Behereko noble nagusietakoa zen Etxauzeko bizkondeak zer jarrera hartu zuen ezagutzea baliagarria izango zaizue. Irakur ezazue Axularrek
|
Gero
liburuan idatzi zuen hitzaurreko zatia, eta erantzun iezaiezue galderei.
|
|
|
1530eko zatikatze eta ikasgai tragikotik datorkio Baxenafarroari lurralde historiko maila (izena bera ere gaztelarra dugu, lehenago" tierra de bascos" baitzen). Erreinu berezi bat, Axularrek
|
Gero
liburuko sarrrera hitzean, hain zuzen, zazpi euskal lurralde aipatzen ditu (nahiz eta" bertze" rik ere izan). Baionako apezpiku zen Betrand de Echauzi dedikatzen dio honokoa, kutsu ekonomikoz:
|
|
|
Eta burdina zatia leihoaren aurrean jarri du, denek kedarraren azpiko berdea ikus dezaten.
|
Gero
liburuen apalategira itzuli du kontu handiz, eta munduko bolaren aldamenean utzi du.
|
|
|
99 bis Nafarroa Beherea eta Baxenabarre izenez. Axularrek,
|
Gero
liburuko aitzin solasean, 1643 urtean, zazpi euskal lurralde historikoen izenak honela eman zituen: Nafarroa garaia, Nafarroa beherea, Zuberoa, Laphurdi, Bizkaia, Gipuzkoa, Alaba herria.
|
|
2015
|
|
|
gertatu zen idazleen eredu XVII. mendean eta, egia esan, euskal literatura idatziaren tradizioan sekula ez da erabat itzali eredu horren itzala. Axularren
|
Gero
liburua, batik bat, beti egon da euskal idazleen gogoan.
|
|
|
|
Gero
Liburuaren hitzaurrea (Axular)
|
|
|
Zuzenbide Kanoniko eta Zibilean doktore zen eta ospe handiko kanonista. Azpilikuetaren Manual de confesores y penitentes (1552) liburutik bildu zuen Axularrek aipamenik bere
|
Gero
libururako. Felipe II.aren agintaldian idatzi zuen Azpilikuetak() Nafarroako konkistaren bidegabekeriaz; bidegabea izan arren, bazekien ez zuela inoiz Felipe II.ak halakorik onartuko.
|
|
|
Axularren
|
Gero
liburuaren edizio berria aurkeztu dute gaur, martxoaren 3an, Euskaltzaindiak eta Nafarroako Gobernuak. Blanca Urgell filologoak paraturiko edizio kritikoa da.
|
|
|
Besteak beste, Pedro Axular, Pedro Antonio Añibarro edota Frantzisko Ignazio Lardizabal aztertu ditu. 2015ean Euskaltzaindiaren eta Nafarroako Gobernuaren eskutik, Axularren
|
Gero
liburuaren edizio kritikoa argitaratu zuen.1988 bitartean Euskal Editoreen Elkarteak argitaratutako Klasikoak bildumaren koordinatzaile izan zen. Euskaltzaindiaren Orotariko Euskal Hiztegian lan egindakoa da.
|
|
2016
|
|
|
|
Gero
Liburuaren hitzaurrea (Axular)
|
|
2017
|
|
|
Aspaldiko asmo bati erantzun nahi dio esku artean duzun
|
Gero
liburuaren edizio honek, irakurle, agerikoa baitzen Axularren obrak uluka eskatzen zuela irakurbideak erraztea.
|
|
2018
|
|
|
Honela ba, has nadin eta barnera gaitezen Iruñeko literaturaren historiaren itsaso ekaiztsuaren uretan, Axularren
|
Gero
liburuaren antzera, bi partetan partiturik: alde batetik euskal unibertsoa erakutsiz, eta beste alde batetik gaztelaniaren mundua.
|
|
|
XVII. mendea, jakina, Axular urdazubiarraren mendea da,
|
Gero
liburua 1643an argitaratzen baita. Iruñean, bigarren edo hirugarren mailako idazle batzuk ditugu garai hartan denak erdaraz aritzen direnak.
|
|
|
Zabaldu egin du, usaindu.
|
Gero
liburua itxi eta bularrean estutu du. Mojen eskolatik etxera letorkeen hamalau urteko neskatila dirudi.
|
|
|
Adibidez, teknikarekin froga asko egin nituen eta ez nuen estilo berri hori topatzen.
|
Gero
liburuarekin topo egin dut, baina ez da bilatua izan.
|
|
2020
|
|
|
Eta azken hauen irudikoz, mundu paralelo horretan itzala berreskuratu omen zuen. Desagertu aurretik,
|
Gero
liburu miresgarria utzi zigun testamentu gisa. Badira, liburu honen segidako bigarren liburu bat idatzi zuela defendatzen dutenak.
|
|
2021
|
|
|
Hamar saio ia doan.
|
Gero
liburu bat erosi zion Mateo hari eta meditaziorako zer batzuk ere bai, lurrean belaunikatzeko zapiak eta horrelakoak. Iruzurra izan zen.
|
|
|
Gauzak gerorako uzten eta bekatuan jarraitzen dutenei luzamendutan ez dela ibili behar gogoratzeko Axularrek
|
Gero
liburuan sagarroiaren etsenplua erabiltzen du:
|
|
2022
|
|
|
sudur eta begi ertzetik pasatu zaizun ke zuriaren artetik ikusi duzu lehenbizikoz.
|
Gero
liburua irakurtzen ari zen emaztearen oihuak berretsi dizu baietz, ederra dela, mutil lagunari dei egin baitio ikustera atera dadin. Mutilak argazkia atera nahi izan dio, begiei haren ederraz gozatzen utzi baino lehen, eta gorria more bilakatu da, eta gero desagertu.
|
|
|
mamia apaldu gabe, ahamendu, mokadutan txikertu; ttipitu gabe, xehatu eta zehaztu; ahuldu gabe, esnetu, beratu. Esango nuke Anxuberro bera ere poz pozik geratu zela lerrokada hori papereratutakoan; izan ere, hogei bat urte geroago, 1943an, ia letrarik letra dago errepikatuta,
|
Gero
liburu laudatuaren hirugarren mendeurrena ospatzeko Aintzina aldizkariak egin zenbaki monografikoan Anxuberrok argitaratu zuen" Axular-en hitz moldeaz" artikuluan.
|
|
|
|
Gero
liburuko sar hitzean zazpi euskal lurralde aipatzen ditu, eta horietan Nafarroa Beherea. Azken bi mendeetan hedatu da Zazpiak Bat aldarria, idazle zuberrotarrek asmaturiko ideia (Bela, Xaho, Abadia), Iruñeko nafarrek moldatua Arturo Campion handiaren inguruan, geroztik idazle on askok erabilia.
|
|
|
1640an Axular Sarako erretore goinafarrak
|
Gero
liburuko aitzinsolasean Euskal Herria osatzen duten lurraldeak izendatzen ditu zenbakirik aipatu gabe, eta hona gaurko grafian ezarriak: Nafarroa Garaia, Nafarroa Beherea, Zuberoa, Lapurdi, Bizkaia, Gipuzkoa, Araba.
|
|
|
Saran erretore/ parroko sartzea lortu zuen 1600 urtean Nafarroako Henri III/ Frantziako Henri IV erregearen babesez, nafarra zelako. 1643an
|
Gero
liburua Bordelen inprimarazi zuen, euskal letretan sona handia irabaziz bere idazkera indartsu, aberats eta mamitsuari esker. Hor lapurtera oinarrian, bere gisako euskara batua egiten du euskalki guztietako hitzak elkartuz.
|
|
2023
|
|
|
2008an abiatu zuen euskarazko liburuen irakurketa publikoa Bilbo Zaharra euskaltegiak, eta, lehen aldi hartan, ehunka pertsona batu zituzten, egun osoz, Axularren
|
Gero
liburua irakurtzeko. Euskal literaturako beste hainbat testu klasiko eta garaikide hautatu izan dituzte haren ondotik, eta Meabe izango da, zehazki, hautatutako laugarren emakumezko idazlea, —aurrez, Arantxa Urretabizkaiaren Zergatik panpox, Itxaro Bordaren %100 Basque eta Mariasun Landaren Krokodiloa ohe azpian irakurri zituzten— Halako egitasmoen bitartez, euskara «lau haizeetara» zabaltzeko «aukera paregabea» dela nabarmendu du Lorea Bilbao Bizkaiko Aldundiko Kultura, Euskara eta Kirol diputatuak.
|
|
|
Nire ikaskidearengana itzuliz, haren amonak sendabelarrez zerbait ba omen zekiela, eta halaxe hasi ginen gure vademecumak osatzen.
|
Gero
liburuak ere lortu genituen, eta sendagintza naturista ikasten ere jardun genuen, Eduardo Alfonso Errepublika garaiko mediku naturistaren entziklopediarekin, hasteko; Manuel Lezaetaren ida  tziak ere irakurri genituen, zeinak baitzioen natura dela gizakion sendagilerik onena. Gero, Juan Dorronsoro mediku lizentziatu berriarekin egin nuen lehen dieta begetarianoa, eta nire ikaskideak harekin harremanetan jarraitu zuen luze.
|
|
|
Gure klasiko den
|
Gero
liburuaren egileak ere dantzak gaitzesi zituen, ez berez txarrak zirelako, zekartzaketen ondorioengatik baizik. Elizan goi mailako apaiza zen Axular, herrietako parrokietan dantzan ibiltzen ziren apaizak ez bezalakoa:
|