|
2000
|
|
|
Legegileak, aginpidean baino, apaizgoan dihardu.
|
Ezin
du alboratu legeak gizakientzat eginak direla eta ez gizakiak legeentzat; egokitu behar zaizkie euren hartzailea izan daitekeen herri horren aldarte, jardun eta egoerei; berrikuntzetan ere, zehatz izan behar dute, ezagutzeko modukoak izan baitaitezke, erakunde berri baten aurrean, teoriak eskaintzen dizkigun abantailak eta ez, ostera, haren gaitzak, horiek bakar bakarrik praktikak idoro ditzakeel...
|
|
|
Zailtasunak etorkizunaren inguruan datoz, aurresatearekin.
|
Ezin
dugu etorkizuneko gertakarien inpresiorik eduki, baina badirudi horietako gertakari batzuk nabariak direla, adibidez, eskua sutan sartzen badugu erreko garela. Zerk laguntzen gaitu horrelako inferentziak egiten?
|
|
|
Baina honek etorkizuna eta iragana antzekoak edo berdinak direla aurresuposatuko luke, eta hau ezin da frogatu. Zeren posible litzateke, bere kontingentzian, suak ez erretzea —bururatu daiteke eta, gainera, ez da kontraesankorra—
|
Ezin
dugu erakutsi, hortaz, etorkizuna iragana bezalakoa izango denik, ez baitago inolako arrazoirik hori uste izatera eramaten gaituena. Alabaina, egia da uste hori badugula:
|
|
|
Argia iruditzen zait pentsatu edo esan dezakegun ezer ez litzatekeela izango gauza hori.
|
Ezin
dugu idatzi berez sublimea dena eta beste gai guztien gainetik dagoena gaitzat izango lukeen liburu zientifikorik. Nire irudikapena hurrengo metaforaren bidez bakarrik deskriba dezaket:
|
|
|
" Ederraren" esanahia" atsegina" dela baieztatzen duen tesi zehatzaren kontra esan zuen antzezlan jakin batera joateari ezetz esan geniezaiokeela hurrengo arrazoiagatik: "
|
Ezin
dut bere handitasuna jasan"; kasu honetan desatsegina da, atsegina izan beharrean. Esan zuen pentsa genezakeela benetan nahiago dugun musika lan bat" ez" dela" deus", nahiago dugun beste baten alboan; eta" Lear Erregea" ikustera joateak ez duela erakusten inolaz ere halako esperientzia atsegina denik:
|
|
|
Ez ote dago ideia lazgarririk?
|
Ezin
nau izutu pentsatzeak botoiez egindako pastelak sakrifiziorako biktima aukeratzeko balio izan zuela behin. Ez du pentsamenduak zerbait izugarririk?
|
|
2001
|
|
|
Kolorea, beroa eta Natur Zientzietan aztertzen diren ezaugarri gehienak aipa daitezke adibide gisa.
|
Ezin
ditugu aitzinatu nolakotasun ezberdinak, ezin ditugu aldez aurretik asmatu, sentsazioa beti a posteriori baita, baina bai edozein nolakotasunek maila bat izango duela. Aitzinapenek handitasun intentsiboaren eraikuntza oinarritzen dute.
|
|
|
Espazioa ez da gauzen ahalgarritasunaren baldintza, baizik eta agerpenen edo objektuen ahalbidearen ezinbesteko baldintza.
|
Ezin
dugu espazioa ahaztu eta gauzak zuzenean begiratu, espazioa baita objektuak begiratzeko baldintza orokorra! Begiratzen dugun heinean, gauza hasieratik objektu bilakatu zaigu.
|
|
|
Bestalde, hemen Dialektikako akats orokorra ere islatzen da, hau da, esperientziaren eremuan gertatzen den baldintzen katea azkenean era transzendentean ulertzen dela.
|
Ezin
dugu esperientziaren eremua utzi eta espazioaz eta denboraz at dagoen kausa batera jo. Kausalitatea esperientzian soilik balio duen printzipioa da.
|
|
|
Jardun orotan jardunean diharduena.
|
Ezin
dugulako ezjardunean jardun.
|
|
|
Ezin dira zalantzan jarri, gizakia ari den orotan maitatzen ari delako, hau da, ezagutzen eta hobesten.
|
Ezin
dugu ispilu aurrera joan begiek bidea erakutsita, ikusmena ote daukagun ikustera.
|
|
|
|
Ezin
dugu ahaztu, bestalde, maitagogoaren jardunak moteldu egin ditzaketela gizakiaren gaixotasunek, bai soinaren eta bai psikologiarenek, eta bai bienak batera direnean. Ahuldu egiten da maitagogoa, bai gogoko zaiona nabaritzeko eta maitatzeko, baita ere sasigogoak uxatzeko.
|
|
2003
|
|
|
Zeusek eta beste jainkoek zer egin behar zuten aztertu eta ez zuten irtenbiderik bilatzen.
|
Ezin
zituzten hil eta, erraldoiak bezala, oinaztarriz jota guztiak desagertarazi (gizakiengandiko beraientzako ohore eta eskaintzak desagertuko bailirateke) ezta harrotzen utzi ere. Nekez hausnartu eta gero Zeusek hala esaten du:
|
|
|
|
Ezin
dut bukatu esan gabe niretzat harrigarria eta etsipengarria dela zientziaren helburuak eta haren aurrerapena argitzearren soziologiara eta psikologiara (edo zientziaren historiara, Pearce Williamsek11 gomendatu bezala) jotzearen ideia.
|
|
|
maila enpirikoan sekula ezin ditugu" oro" bezalako terminoak erabili, horrek dakartzan orokortzeak ezin baitira justifikatu.
|
Ezin
dugu" Bele oro beltza da" baieztatu, ez baitakigu etorkizunean, mutazio genetiko baten ondorioz apika, ez ote diren grisak izango. Eta hain zuzen ere" oro" terminoa da natur legeen giltzarria;" oro" terminoa gabe ez dago legerik, eta legerik ez badago bertan behera utzi dugu zientziari buruz filosofian dugun irudia —80ko hamarkadan Bas van Fraassen filosofoaren proposamenak heldu arte, bederen—.1 Hortaz, zientziaren legeak osatzen dituzten enuntziatu unibertsalen forma logikoa ikusirik, inoiz ezin izango genituzke haiek egiaztatu.
|
|
2004
|
|
|
Zentzu honetan ulertu behar ditugu Wittgensteinen hurrengo hitzok: "
|
Ezin
dugu idatzi berez sublimea dena edo beste gai guztien gainetik dagoena gaitzat izango lukeen liburu zientifikorik" (59). Haatik, aitor dezagun, Wittgensteinentzat paradigma zientifiko gorena, bakarra ez esateagatik, zientzia fisiko matematikoena da eta, hartara, bere hitzak zentzu hertsian hartu behar dira.
|
|
|
Wittgensteinek tesi hau defendatzen du funtsean: "
|
Ezin
dugu adierazi adierazi nahi dugun guztia eta erabat mirarizkoa denari buruz esaten dugun guztiak zentzurik gabekoa izaten jarraitzen du" (64).
|
|
|
|
Ezin
ditut munduko gertakizunak nire borondatearen arabera orientatu, guztiz ezindua naiz horretan, ordea.
|
|
2005
|
|
|
Ez da sineskeria Jainkoa gehiegi gurtzea, okerretara gurtzea baizik.
|
Ezin
ditugu betiko ondasunak gehiegi desiratu; ezin diegu betiko gaitzei gehiegizko beldurra izan; ezin dugu bekatua gehiegi gorrotatu. Geliok ondo esan duen bezala, gauza batzuk oso zabalak dira eta, horregatik, ez daukate mugarik; horiek horrela, gauzok zenbat eta handiagoak eta gehiago izan, orduan eta lausengu handiagoa zor diegu.
|
|
2006
|
|
|
Garai aurreklasikoan gaude, historikoki bezala, epistemologikoki ere.
|
Ezin
dugu pentsatu ongiari eta egiari begiratzen dion arrazoimenaren jolasaren emaitza den jakinduria sokratiko batean: jakinduria homerikoa —Akilesena bezala Odiseorena— bidearen eta unearen aukeraketan asmatzearekin neurtzen da123:
|
|
|
Besteak, antzera jokatu ondoren, ardoaren aldeko epaia ere eman zuen, baina arazo bat zegoen, erraz bereizten baitzen burdina zaporea.
|
Ezin
duzu ezta irudikatu ere egin nola geratu ziren biak barregarri emandako judizioengatik. Baina azkenean nork egin zuen barre?
|
|
|
Alabaina, moraltasunaren eta prestutasunaren ideiak garai batetik bestera aldatzen baldin badira eta errueta gaitzespen ukitu egokiaren markarik gabeko bizimodu maltzurra deskribatzen baldin bada, orduan horrek poema desitxura dezake eta bertan benetako deformazioa eragin dezake.
|
Ezin
dut bat egin —eta ez dut bat egiterik— horrelako sentimenduekin: nahiz eta poeta horri barka diezaiokedan bere garaiko bizimoduaren kariaz, haren obra ez dut gogoko izango.
|
|
2008
|
|
|
Eta adigaiaren ahalegina, hemen, igoera mailakatu moduan aurkezten da.
|
Ezin
dugu, saltus mortale bitartez, egiaren mailan jarri. Ez; eskizofenia ez dator bat gurekin.
|
|
2009
|
|
|
Historialaria aszeten senitartekoa da. "
|
Ezin
ditut historiaren eunuko likits horiek, ideal aszetikoaren proselitista horiek jasan; bizitza sortzen duten hilobi zuritu horiek ezin ditut jasan; ezin ditut jakintzarekin janzten diren eta begirada objektiboa dutela uste duten izaki nekatu eta abuliko horiek paira" 46.
|
|
|
Hirurek onartzen dute ezagutza egon dadin, gizakiak mundua eta bere burua ezagutu dezan, apriorizko, innato, beharrezko eta derrigorrezkoa den zerbait beharrezkoa zaigula aldez aurretik.
|
Ezin
dugula bertze era batean funtzionatu ez indibiduo ez espezie bezala. Noski behar dugula!
|
|
|
Gizakiak ezin ditu galdera horiek ez planteatu.
|
Ezin
du osotasuna ez bilatu. Berezkoa baitu.
|
|
|
giza kreazioak modu zehatz batean interpretatzen dituen filosofia ulertzeko era bat da, kreazio bakoitza, hizkuntza zehatz batekin, testuinguru sozial eta historiko baten menpe, eta abar, hau da, giza kreazio bakoitza (dela idatzi edo konstrukzio erlijioso, filosofiko, mitiko, literario, etiko, politiko...) perspektiba arras desberdin baten menpe sortzen eta egituratzen dela ulertzen duena.
|
Ezin
baititugu giza kreazioak beste modu batera ulertu. Horrela, Nietzschek Kanti egiten dion kritikara bueltatuz, alegia, subjektu hutsa existitzen ez dela leporatzen dionekoa, errealitatea hobe ezagutu nahi badugu, beraz, subjektu huts horren ordez, subjektu desberdinak jarri ditugu.
|
|
|
fragmentatuta.
|
Ezin
ditugu bere osotasunean ezagutu. Ezin dugu Maria hitz bakarrarekin definitu.
|
|
|
Ezin ditugu bere osotasunean ezagutu.
|
Ezin
dugu Maria hitz bakarrarekin definitu.
|
|
2010
|
|
|
Eta ikusirik zer nolako lan amaigabea den hizkuntza bakoitzaren ikerketa, bada, erabakigarria da ere ikertzailearen eta ikaslearen jarduera ikuspuntu zuzenetik abian jartzea.
|
Ezin
dugu ukatu, ez, hizkuntzalaritza oraindik oso urrun dagoela eginkizun horien soluzio idealetik. Bizitza linguistikoaren" osotasuna" mailaz maila azaltzerakoan aurkeztu dugun hizkuntza soziologiaren lan esparru hori, egiaz, oso modu ezberdinean izan da jorratua hizkuntzalaritzaren aldetik.
|
|
2011
|
|
|
Kontzientziak berriro denborara eta gorputzera itzuli gura du; engainagarria bai, etab., baina gizon emakumeak daukan errealitate bakarrera.
|
Ezin
dugu utzi meditazioak ezerezean murgilaraz gaitzan. " Il faut tenter de vivre!".
|
|
2012
|
|
|
Horrela inkoherentzia berriak sortzen dira berriz.
|
Ezin
ditugu guztiz saihestu. Hauxe soilik geratzen zaigu, Beckettekin esatea:
|
|
|
hiru liburuek bertan aztertzen duten eremu osoa definitzen dute berriz —norberak bere burua liburu horietako batean murgildu ostean, literalki, ezerk ez du esanahi bera.
|
Ezin
dugu Derridaren ondorengo idatziarekin guztiz ados egon besterik egin: " Ezerk ez gaitu inoiz, pausoz pauso eta orriz orri, Hegelen Etorkizuneko aparteko ibilbidea jarraitzetik salbatuko...
|
|
|
filosofia ez da borondatez egiten, ezta naturalki ere; aitzitik, filosofiara kondenatuta gaude.
|
Ezin
dugu filosofia saihestu. Gure sorbaldan bultzatzen gaituen indar bat bezalakoa da filosofia.
|
|
2017
|
|
|
Baina kontua da, hain zuzen ere, izatez gizakiarenak direla.
|
Ezin
ditut ulertu ez bada Bestea erdigune duen tresna antolamendu batera igortzen didatela, ez bada antolamendu oso baten parte direla nik ere transzenditzen dudan helburu baterantz transzenditzen dena. Bestea makina batekin konpara daiteke, hain zuzen, makinari jada suposatzen zaiolako, gizakiaren tresna den heinean, transzendentzia transzenditu baten tankera, irundegi bateko ehungailuak eurek sortzen dituzten oihalen baitan ulertzen diren bezala.
|