|
2007
|
|
|
Herri gehienetan dago euskarazko harreman sare osatua duen jende multzoa (ohiko harremanak euskaraz izaten dituena, lagunartean, dendatan, familian, administrazioan,...); baita euskarazko harreman sare horietan parte hartzeko aukera gutxi dituztenak ere.
|
Euskaraz
hitz egiteko ohiturarik ez duen jendea askotarikoa da: euskara ikasten ari direnak, euskara inoiz ikasita ere erabili ez izanagatik abilezia galdu dutenak, inguruan hitz egiteko aukerarik ez dutenak edota hirira iritsi berriak direnak,... eta gure ustez horiengana guztiengana iristeko modua hau izan daiteke:
|
|
|
|
Euskaraz
hitz egiteko ohiturarik ez duen jendea askotarikoa da: euskara ikasten ari direnak, euskara inoiz ikasita ere erabili ez izanagatik abilezia galdu dutenak, inguruan hitz egiteko aukerarik ez dutenak edota hirira iritsi berriak direnak,... eta gure ustez horiengana guztiengana iristeko modua hau izan daiteke:
|
|
2008
|
|
|
Gurasoetako bat euskaldun zaharra edo jatorrizko elebiduna bada eta besteak euskaraz ondo hitz egiten ez badu (A+), lehen hizkuntza gaztelania duten seme alaben ehunekoa zertxobait handiagoa da, %2 inguru, baina adinean behera egin ahala ehunekoa txikiagoa da.
|
Euskaraz
hitz egiten duen bikotekide bakarra euskaldun berria bada (A), portzentajea handiagoa da, eta gero eta handiagoa, gainera, adinak behera egin ahala.
|
|
|
6 Taula:
|
Euskaraz
hitz egiten jakitea
|
|
|
Bide batez esanda, hizkuntzak berak duen hizlarien portzentaia da. Lurralde euskaldunetan, Gipuzkoan eta, neurri txikiago batean, Bizkaian, sortu dira euskarazko ziberkomunikabide gehienak (%90).
|
Euskaraz
hitz egiten duen hiruburu bakarra den Donostiaren pisua ere oso esanguratsua da. Euskaraz erabiltzen duten ziberkomunikabide gehienak egunkariak dira edo oinarri horretan berritzen dituzten euren edukiak. Euskaldun gehien dituzten eskualdeetako egunkariak nagusitzen dira.
|
|
|
|
Euskaraz
hitz egiteko eta ulertzeko gai direnen kopuruak nabarmen hazi dira azken hamarkadetan. Batzuk zein besteak euskarazko telebista ulertzeko gai direla aintzat hartuz gero, irauli egin dira portzentajeak:
|
|
2010
|
|
|
Dena den, beste lagun batzuk ezagutzen genituenez eta hauek erdaldunak zirenez, ezin genuen euskaraz hitz egin haiek aurrean zeudenean, egokia iruditzen ez zitzaigulako.
|
Euskaraz
hitz eginez, euskara bultzatzen genuela oso garbi geneukan, ikastolan jasotako hezkuntzagatik baina etxean jasotako hezkuntzagatik ere bai(...) Zangotzan zailagoa da euskaraz aritzeko giroa aurkitzea eta egun asko nabaritzen dut, nik beste esperientzia oso ezberdinak bizi ditudalako nire klasekoekin edo Iruñeako lagunekin alderatuta. iruñerria eta hortik beherako hiriak oso erdaldunak dira (ata... eskolan dena euskaraz, etxean ezer ez edo apurtxo bat, kalean deus ere ez, lagunekin oso gutxi... hau da, gazte askorendako euskara bizipen etena edo ez jarraitua izan da, bizipen atomizatua eta batzuetan, eskolara mugatua. hori horrela izanda, euskara eremu akademikoari lotzen diote hala bizipenetan nola erabilera ohituretan. zenbait aldiz, gazteek beraiek aitortuta, eskolan baizik ez dute erabiltzen, eskolatik kanpoko harreman guztiak (familia, lagunartea, aisia...) erdaraz eratu dituztela. iruñeko gazte batek dio euskara beretako hizkuntza akademiko hutsa dela, ez dagoela bere sustraiari edo familia jatorriari lotuta, kosta egiten zaiola, euskaraz deseroso sentitzen dela. euskaran deserrotutako hiztuna dirudi, ingurune erdaldunean hazita euskaran gozatzeko aukerarik izan ez duena. gazte horren frustrazioa hunkigarria da, areago ere jakinda bere ikasbidean euskarari behingoan bizkar eman beharrean, unibertsitatean euskaraz ikasten segitzea hautatu zuela. gazteek inguru soziolinguistikoaren eragin erdalduntzaile ikaragarria jasotzen dute. zail zaie euskara erabiltzea. gazte euskaldun horietako anitz nolabaiteko euskaldun ezinduak dira, erdal inguruak berak ezinduak, inguruak ez baitie bide eman euskara normaltasunez erabiltzeko eta horretara ohitzeko. ingurune erdaldunetan erdara beharra eta ohitura da, gizarte araua orotan. euskaraz egiteko aldiz, aukerarik ez, ohiturarik ez eta ondorioz, anitzetan, erraztasunik ere ez. euskararen erabilera kuantitatiboki ez nahikoa eta kualitatiboki arlo bakarrekoa (akademikoa, eta ez arlo askotarikoa) izatearen ondorioz, euskara erabiltzea kosta egiten zaie gazteei. euskara ez da haien adierazpide osoa izaten eta ez ohi dute bat batean egiten. adinkideekiko harreman informaletan (anai arrebekin edo lagunekin) erdaraz egiteko ohitura ezarrita dute. erabiltzeko zailtasunak eta adierazmen nahikoa mugatuta dute euskaraz. horren jabe izanda, haien euskararen kalitateak kezka ematen die eta ziurtasuna kendu. hobetu beharrari egiten diote aipu behin eta berriz. kasuren batean horixe da, hain zuzen, unibertsitatean euskaraz ikasten (nafarroan euskaraz egin daitezkeen bi titulazio bakarrak) segitu izanaren arrazoia:
|
|
2011
|
|
|
Berriro ere neskak agertzen dira euskaldunagoak.
|
Euskaraz
hitz egiten dute eta musika ere euskaraz entzuten dute, mutilen ustez motibo musikalengatik baino gehiago euskaraz delako gainera.
|
|
2013
|
|
|
euskara ikastea, euskaraz hitz egiteko gai izatea ez da euskaldun izatearen parekoa.
|
Euskaraz
hitz egiteak ez du beti eta modu automatikoan legitimotasuna ematen. Gogoratu behar da, nolanahi ere, ideia hori euskara haurtzaro goiztiarrean ikasi eta 18 urte artean ikasketak euskaraz egin dutenen kasuetan ere antzematen dela.
|
|
|
–
|
Euskaraz
hitz egiteko aukera handiak ohi dituzte. Euskara presente dute etengabe euren bizitza sozialean, batez ere familia inguruan eta lagun artean; eta horien artean askok euskaraz bizitzeko aukera dute.
|
|
|
Batzuk aipatuz: ...z espainieraz baino gutxiago jakitea, euskaldun aktiboa ez izatea, familian Euskararen beharrik ez izatea, hezkuntza ez Euskaraz egitea aukeratzea, ohiturak espainieraz egiteko, estresa zein hizkuntzan hitz egin aukeratzerakoan (Badu Bada Erakusketa, Donostia, STM,), espainieraz hitz egiterakoan eroso sentitu eta Euskaraz konfiantza gutxirekin ibili, beldurra zenbait testuingurutan edo pertsonekin
|
Euskaraz
hitz egiteko, sare soziala erdalduna aukeratzea, Euskararen garrantziaren kontzientzia falta, interesa eta motibazio falta Euskararekiko, lasai eta pozik Euskara ez jasotzearekin; edo Euskararen kontra egitea, espainiera eta Espainarekin identifikatzea, Euskararekiko identitatea zatitzailea dela sinistea, Euskararekiko diruak kentzearen aldekoa, instituzio erdaldunen aldekoa izatea,......
|
|
|
Elkarrizketatu ditugun gazteek egin dute nork bere hizkuntzahautua.
|
Euskaraz
hitz egin nahi dute, euskaraz bizi, euskararen herrian.
|
|
|
"
|
Euskaraz
hitz egiten den lurraldeak Arabako lurraldearen bosten bat hartzen du eta, biztanleei dagokienez, antzekoa da proportzioa" (Odon de Apraiz, 1976)
|
|
|
"
|
Euskaraz
hitz egiten den lurraldeak Arabako lurraldearen bosten bat hartzen du eta, biztanleei dagokienez, antzekoa da proportzioa".
|
|
|
3.2
|
Euskaraz
hitz egiten ez dakitenen pertzepzioa
|
|
|
4.2
|
Euskaraz
hitz egiten ez dakitenak
|
|
|
2.2.2
|
Euskaraz
hitz egiten ez duten pertsonak
|
|
|
4 taula.
|
Euskaraz
hitz egiten ez duten pertsonei egin galderak
|
|
2015
|
|
|
Euskara galdu egin du, eta erdara, berriz, hobetu, ondo hitz egiten zuten gaztelauekin (Arabar Errioxakoak) bizi izan delako.
|
Euskaraz
hitz egiten duenean poztu egiten da, nahiz eta berehala pasatzen den erdarara. Adibidez, Sabecon Olaetako batekin egiten du euskaraz, eta asko gustatzen omen zaio bere euskara.
|
|
|
|
Euskaraz
hitz egiteko gai diren herritarrak %72, 3 dira udalerri euskaldunetan, eta %30, 9 gainerakoetan. Euskara lehen hizkuntza izan zuten herritarrak %58, 4 dira udalerri euskaldunetan eta %11, 6 gainerakoetan.
|
|
|
Ba al dugu boterea eta interakzio ereduak birpentsatzeko aukerarik/ beharrik?" Hizkuntzarekiko motibazioa eta honen ezagutza ez dute zertan nahikoak izan hiztunek hura erabil dezaten.
|
Euskaraz
hitz egiten jakiteaz eta euskaraz hitz egin nahi izateaz gainera, benetan erabili ahal izateko inguruneko gutxieneko baldintzak (Martinez de Luna et al., 1998) bete behar dira, eta azken hauek hiztunari hizkuntza praktikatzea ahalbidetuko dioten espazio eta pertsona kopuru minimo baten bitartez gorpuztuko lirateke.
|
|
|
|
Euskaraz
hitz egiten jakiteaz eta euskaraz hitz egin nahi izateaz gainera, benetan erabili ahal izateko inguruneko gutxieneko baldintzak bete behar dira, eta azken hauek hiztunari hizkuntza praktikatzea ahalbidetuko dioten espazio eta pertsona kopuru minimo baten bitartez gorpuztuko lirateke.
|
|
2016
|
|
|
•
|
Euskaraz
hitz egiteko gaitasuna (ongi, nahiko ongi, zertxobait, hitz batzuk, ezer ez).
|
|
|
oso gutxi bada ere euskaraz hitz egin, euskaraz irakurri edota euskaraz idatzi behar du halakok, euskaraz egiten jakiteaz gainera, euskal hiztun izateko.
|
Euskaraz
hitz egiten, irakurtzen edo idazten jakin arren euskaraz egiten ez duena ez da, txosten honetako terminologian, euskal hiztun9.
|
|
|
|
Euskaraz
hitz egiten, irakurtzen edo idazten jakin arren euskaraz egiten ez duena ez da, txosten honetako terminologian, euskal hiztun. a)" bai horixe: etxean, kalean eta lanean ez dut besterik egiten egun osoan; ametsetan ere euskaraz ari izaten naiz; irakurri eta idatzi ere euskaraz egiten dut oso nagusiki." b)" euskaraz hitz egiten dut maizenik, ia erabat; baina irakurri eta idatzi erdaraz egiten dut gehienetan"; c)" segun non nagoen, norekin ari naizen eta zertaz, batera edo bestera egiten dut:
|
|
|
Internet bera aukera bat izan liteke, gainera, gune euskaldunenek sarrera izan dezaten gune erdaldunenetan.
|
Euskaraz
hitz egiteko aukerak sortu behar zaizkio euskaldunari. Arnasguneetan ekonomia linguistikoaren zentroan dago euskara:
|
|
2018
|
|
|
Izan ere, harreman hizkuntza gaztelaniaz abiatuz gero, ondoren aldatzea ez da erraza izaten. 3
|
Euskaraz
hitz egiteko gaitasun mailak zeresan handia du hiztunak euskaraz hitz egin dezan. Ez da soilik gaitasun formala behar dena; hiztunak behar dituen erregistro guztietan erabiltzeko egokia izan behar du ikasi duen hizkuntzak, esate baterako, hurbileko elkarrizketetarako.
|
|
|
Ondarroan, euskararen erabilera indartsu dagoen sentipena dute elkarrizketatutako eta talde eztabaidatan parte hartutako guztiek.
|
Euskaraz
hitz egitea joera orokorra dela adierazi dute, normalena hori dela. Ildo horretatik, ondarroarrek gaztelaniarako saltoa horren erraz ez dutela egiten aipatu dute, eta jarrera hori belaunaldiz belaunaldi transmititu dela iritzi diote.
|
|
2021
|
|
|
Erdara eta euskara.
|
Euskaraz
hitz egin, irakurri, idatzi. Euskara ikasi eta euskaraz ikasi.
|
|
|
|
Euskaraz
hitz egiten dudanetik askoz gehiago agurtzen naute... eta banketxean euskaraz zuzentzen naizenean beste begi batzuekin begiratzen didate. (MEX)
|
|
|
4.2.1
|
Euskaraz
hitz egiten ikastearen betebeharraz
|
|
|
|
Euskaraz
hitz egiten ikasi duten pertsona helduek euskara erakunde sozialen bitartez ikasi dute, esate baterako, jatorri atzerritarreko biztanleekin lan egiten duten elkarteek burutako programen bitartez; ikasketa prozesua hasi dutenentzat oso esperientzia positiboa izan dela adierazi dute, baina garbi dute, haur edo gazte ez izateak eta sozializatzeko sareen gabeziak nabarmen zailtzen duela euskaraz hitz...
|
|
|
Euskal Herria eta bere kultura ezagutzeak
|
Euskaraz
hitz egiten duten atzerriko pertsonak
|
|
|
Eusko Legebiltzarrerako hauteskundeen ostean eta Eusko Jaurlaritzako karguak berritzeko unearen atarian, 2020ko irailean,"
|
Euskaraz
hitz egingo duen Jaurlaritzaren aldeko manifestua" plazaratu zuten 394 kazetarik" berdintasun defizit bat zuzentzea lortzeko helburuarekin". Pandemiak eragindako salbuespenezko egoerari erreferentzia zuzena egiten zitzaion eskaera arrazoitzeko orduan:
|
|
|
HAINBAT EGILE (2020),
|
Euskaraz
hitz egingo duen Jaurlaritzaren aldeko manifestua, https://www.berria.eus/albisteak/ eta sinatzaileak.htm().
|
|
2022
|
|
|
|
Euskaraz
hitz egiteari dagokionez, esan daiteke norbait euskaraz hitz egiten hastean, dendariak euskaraz dakitela jakitean, Euskaraldian –batzuek, batzuekin–, eta jende berria ezagutzean euskaraz egiten dutela.
|
|
|
Honela, euskara erabiltzen duten tokiak zehaztuta, ikusi dugu momentu edo egoera batzuetan euskaraz, beste batzuetan gaztelaniaz, eta beste batzuetan bietan hitz egiten dutela.
|
Euskaraz
hitz egiteari dagokionez, esan daiteke norbait euskaraz hitz egiten hastean (6), dendariak euskaraz dakitela jakitean (7), Euskaraldian —batzuek, batzuekin— (8), eta jende berria ezagutzean (9) euskaraz egiten dutela:
|
|
|
•
|
Euskaraz
hitz egiteak eroso sentiarazten du.
|
|
|
"
|
Euskaraz
hitz egiterakoan oso eroso sentitzen naiz eta ez daukat beldurrik euskaraz hitz egiteko, nahiz eta euskalki ezberdina eduki. Ez daukat beldurrik euskaraz hitz egiteko jendaurrean.
|
|
2023
|
|
|
–
|
Euskaraz
hitz egiteko zailtasunak dituztenei eta saiakera egiten dutenei errefortzu positiboak emango dizkiegu. Adibidez, bere saiakera goraipatuz edo egiten duen ekarpena besteen aurrean berretsiz.
|
|
|
5.2.1.2
|
Euskaraz
hitz egiteko gaitasun erlatiboa eta lagunarteko erabilera kalean, LH4 – LH6
|
|
|
|
Euskaraz
hitz egiteko erraztasuna edo gaitasun erlatiboak duen lotura ere aztertu nahi izan da ikerketa honetan24, hori bai baita azken ikerketa nagusietan agerian jartzen ari den aldagai garrantzizkoenetakoa.
|