|
2000
|
|
|
|
Euskara
estandar indartsu batek, erabilera eta erregistro guztietan erabiltzeko balio gabe, aurrera egingo balu...
|
|
2005
|
|
|
Bestalde, Euskal Herriko mendebaldean ez ezik, ekialdean ere susma dezakegu antzeko egoera.
|
Euskara
estandarraren ondoan euskalkian garatzen den literaturaz ari gara. Euskalkiaren, dialektoaren, erabilera hau, aurrera dezakegu, ez da hizkuntzak eskaintzen dizkigun baliabide guztien artean unean uneko hautapen soila.
|
|
|
|
Euskara
estandarraren beharra eta sorrera kezka eta eztabaida iturri izan dira mendeetan zehar eta horren berri nahi duenak informazio paregabea aurki dezake Zuazoren (1988) lanean. Era berean, batez ere XX. mendearen bigarren erdialde honetan egin diren euskara ordura arte landu gabeko espa
|
|
2007
|
|
|
|
Euskara
estandarraren, nkatze prozedurarekin jarraituz, Jean Etcheparek proposatu zuen sortu berri zegoen euskara testuetan erabiltzen hastea, hala nola, Gure> Herria> aldizkarian eta erlijio liburuetan; hau da, irakurleria intelektualari zuzenduriko testuetan erabili, herritarrei eskaini baino lehen481 Ados agertu zen La, tte Etcheparerekin erlijiozko testuez baliatzeari zegokionez, azpima...
|
|
|
|
Euskara
estandarra, nkatzeari dagokionez, argi ikusi bazuten ere idatzizko testuek zeregin garrantzitsua zutela, arazoa sortu zen erabaki orduko nork moldatu behar zuen euskara berri hori.
|
|
2008
|
|
|
|
Euskara
estandarraren oinarria definitu zuen Euskaltzaindiak 1966an.
|
|
|
" XX. mendeko euskararen corpus estatitistikotik XXI: mendeko erreferentzia corpusera." In Espezialitateko hizkerak eta terminologia II.
|
Euskara
estandarra eta espezialitate hizkerak. EHU:
|
|
2009
|
|
|
|
Euskara
estandarra finkatzeko ortografi eta gramatika arauez gainera, hor dira Orotariko Euskal Hiztegia, Euskara Batuaren hiztegia, Euskal Herriko eta Munduko toponimia lanak, pertsona izenak eta deiturak euskaraz finkatzeko hiztegiak, (biek gure gizartean duten eraginagatik), Literatura hiztegia eta laster kaleratuko den Euskal Herriko Hizkeren Atlasa, besteak beste. Kataluniako edo Israelgo Hizkuntz Akademiako kideek Euskaltzaindira egin dizkiguten bisitetan, adibidez, geure eskuarteko lanak ikusita, argi esan digute berenak ere oso antzekoak direla.
|
|
2010
|
|
|
|
Euskara
estandarra beste maila gora batean igoa ageri da Basamortuan. Menturaz Koldo Izagirrek zure poesiari buruz ari eta tradizio kultuaren ezagutza, perpausen josketa eta berben hautu doia ditu oinarri zure idazteko manerak, dela zeuretik idazten ari zarenean, dela itzulpen lanean?
|
|
|
Gaur egun dauden ikerketa zehatzagoek eta sakonagoek Bonaparteren hutsegite batzuk azaleratu dituzte, hala nola Erronkariera Zubereraren barnean kokatzea edo Aezkera mendebaleko, Baztangoa Lapurteran. Horretaz gain, denbora honetan hedabideak eta
|
Euskara
estandarra Batuazabaldu dira, euskalkien bateratzerako lana bultzatuz neurri batean. Bestaldetik, erdarak sekulan ez bezala hedatu dira, hiztunengan duten eraginak mugaz bi aldeetako euskalkiak. urrundu dituelarik, Baztangoa eta Lapurdikoa lehen orain baino hurbilago egotea adibide.
|
|
2013
|
|
|
Batez beste, euskaratik profesionalki bizi diren kazetari euskaldunek baino baliabide gramatikal gehiago, zuzenagoak eta zorroztuagoak.
|
Euskara
estandarraren ezagutza sendoa, eta pare bat euskalki mintzatzeko gaitasuna, horietako bat espresio sorta oso zabalarekin.
|
|
2014
|
|
|
|
Euskara
estandarrean: pro. Ekialdeko aldaera batzuetan:
|
|
|
A. agindu/ eskatu:
|
Euskara
estandarrean: PRO Erdialdeko aldaera laxoa:
|
|
|
PRO Erdialdeko aldaera laxoa: pro.B. esan:
|
Euskara
estandarrean: pro. Ekialdeko aldaera zorrotza:
|
|
2015
|
|
|
–, (2007b): «Ere eta aurresuposizioa (hizkuntzalaritzako) testu teknikoetan», Espezialitateko Hizkerak eta Terminologia II.
|
Euskara
estandarra eta espezialitate hizkerak, Euskal Herriko Unibertsitateko Argitalpen Zerbitzua, 199
|
|
2017
|
|
|
o determinatzaile atxikia mendebaldeko hizkerei dagokie eta balio deiktiko anaforikoak ditu.
|
Euskara
estandarrera hedatu bide da izenordainekin batera, bakar bakarrik balio deiktikoari eutsita. Azpimarratu beharrekoa da o eta au, eu/ ori esparru berean kokatu liratekeela, dela determinatzaile mugatzaile atxikien artean, dela determinatzaile erakusle atxikien artean.
|
|
|
Zeintzuk dira horrenerantzule?
|
Euskara
estandarrak bere funtzioa daukan honetan, zelako eragina dauka horrek Arratiakoberbakeran. Igorre eremuko erdigune sozioekonomikoa eta kulturala izanik ere, ba al dauka eraginlinguistiko esanguratsurik hizkeraren aldaketan?
|
|
2018
|
|
|
|
Euskara
estandarrean alfabetatzera tematu zen Joxemigel, Erreñezuri baporeko marinel begibakarra, laurogeiko urteetan. Baxurako arrantzaldiek libre uzten zizkioten tarteetan.
|
|
|
Bada ahozkotasunik bertsolaritzatik, adin handiko baserritarren eta arrantzaleen mintzotik eta kale giro hiperreuskaldunetatik harago.
|
Euskara
estandarrak ere badu bere ahozkotasuna, eta hori zaindu, aberastu eta zabaltzea funtsezkoa da. Ez nuen Dragoi Bola ren kapitulu bakar bat ikusi, zaharregi harrapatu ninduen?, baina ez daukat horren beharrik jakiteko Euskal Telebistak telesail horren bitartez sekulako bultzada eman ziola euskarari.
|
|
2019
|
|
|
Sarrera ekitaldia ahalik eta arrakastatsuena izan zedin, Donostian antolatzeko aukera eztabaidatu zuen F. Krutwigek Bilboko idazkariarekin otsailean.
|
Euskara
estandarrerako gipuzkeraren alde zegoen iritzi zabalduari aurre egiteko tokirik egokiena izan zitekeen beraren ustez:
|
|
|
|
Euskara
estandarraren auzian, hiru bide nagusiren artean hautatu behar zela uste zuen. Lehendabizi, gipuzkerak Akademian izandako itzalaren pisua onartu zuen.
|
|
|
Filologoa ez izan arren, euskal literaturaren historia oso ongi ezagutzen zuen.
|
Euskara
estandarrerako eredu gisa, gipuzkera literarioa bultzatu zuen. Horren adibide bat, 1955eko irailaren 9an," Semana Vasca" delakoan, euskaraz emandako hitzaldia dugu.
|
|
|
|
Euskara
estandarra arauturik gabe zegoen neurrian, garrantzi handiko urratsa zitekeen Euskaltzaindiak Diccionario español vasco normatibo bat argitaratzea, artean 1920ko ortografia baitzen Akademiak zehaztutako arau bakarra. Hura izan zen 1940ko hamarkadako proiektu akademiko nagusia, hala denbora nola gastu aldetik, baina euskaltzainburuaren heriotzak ezinezko bilakatu zuen hiztegia amaitzea.
|
|
|
JCVren 1941eko aginduaren arabera, Euskaltzaindiaren argitalpen nagusia Diccionario español vasco delakoak izan behar zuen, aspalditik zetorren egitasmoak.
|
Euskara
estandarra arauturik gabe zegoen neurrian, garrantzi handiko urratsa zitekeen Euskaltzaindiak gaztelania euskara hiztegi normatibo bat argitaratzea, artean 1920ko ortografia baitzen Akademiak zehaztutako arau bakarra. Euskaltzainburua bera hasi zen Diccionario vasco español francés() alderantzikatzen Akademia sortu aurretik.
|
|
2020
|
|
|
PEREZ, Elixabete & AZKARATE, Miren (2020). "
|
Euskara
estandarrak bernakularizazio aldian", in Iñaki Camino, Xabier Artiagoitia, Irantzu Epelde & Koldo Ulibarri (arg.), Eibartik Zuberoara euskalkietan barrena. Koldo Zuazori gorazarre.
|
|
2021
|
|
|
4.5.4b
|
Euskara
estandarrean da motako aditzei ere erantsi zaie keta, ‘gertaera’ adierako izenak sortzeko. Gure corpusetan aurki daitezke biraketa (Lurraren eta ilargiaren biraketa ardatzen ezberdintasuna), erorketa, susperketa (Sektorearen susperketa itsas garraioaren hazkundetik dator) eta abar.
|
|
|
Azpisail honetako atzizkiek sortzen dituzten izenek multzoa, kolektiboa, kantitatea... adierazten dute.
|
Euskara
estandarrari begira, di eta eria dira batez ere bata bestearekin lehian hitz berriak sortzeko baliatu direnak; azpisail honetako gainerako eratorpen atzizkien eremua nahikoa mugatua geratzen ari da. Euskara estandarrean asko hedatu da go atzizkiaren bidez multzokari balioko izen eratorriak sortzeko joera (biztanlego, entzulego, irakaslego eta abar), baina go atzizkiak ez du halako baliorik izan literatura tradizioan (§ 4.1.4).
|
|
|
Euskara estandarrari begira, di eta eria dira batez ere bata bestearekin lehian hitz berriak sortzeko baliatu direnak; azpisail honetako gainerako eratorpen atzizkien eremua nahikoa mugatua geratzen ari da.
|
Euskara
estandarrean asko hedatu da go atzizkiaren bidez multzokari balioko izen eratorriak sortzeko joera (biztanlego, entzulego, irakaslego eta abar), baina go atzizkiak ez du halako baliorik izan literatura tradizioan (§ 4.1.4). Horren ordez, azpisail honetako eria atzizkia gomendatu du Euskaltzaindiak multzokaria adierazi behar denerako.
|
|
|
4.3.2a
|
Euskara
estandarrerako di hartuko genuke lematzat, berau delako hedatuena eta hitz berriak sortzeko gehien erabili dena. Euskalki mailako desberdintasuna dute di baino zaharragoak diruditen (eta askotan toponimo zein deitura gisa geratu zaizkigun) doi (nafarrera, elordui, ezpeldoi) eta dui (bizkaiera, Ezpeldui, otadui, sagardui) formek (ikus Mitxelena 1977b:
|
|
|
|
Euskara
estandarrean, ordea, beste eredu hau gertatu da emankorra, hitz berriak sortzeko bide eman duena (biztanlego, entzulego, irakaslego, ikuslego...), hots, izen multzokaria sortzeko baliatzea, baina tradizioan oinarririk ez duena. Erabilera oker horri, eta multzokariaren gehiegizko erabilerari aurre egin nahi izan dio Euskaltzaindiak (73 araua).
|
|
|
lanbide edo estatus jakin bat duen pertsona adierazten duen izena oinarri hartu eta lanbide izena sortzen du (aitzurlaritza, alkatetza, artzaintza, bertsolaritza, erregetza, ikazkintza, neskametza, soldadutza...).
|
Euskara
estandarrean lanbide izen asko sortzeko baliatu dugu (erizaintza, hizkuntzalaritza, ingeniaritza, merkataritza, zirujautza...). Ohikoa du ari, le edo tzaile atzizkien ondoren agertzea (§ 4.2); hau da, atzizki horien bidez eratorritako izenak hartzea oinarri.
|
|
|
Hemendik kanpo utziko ditugu balio horiek, bai eta galderetan ageri den ahal; galdera markatzea beste eginkizunik ez duen heinean, al galdera markaren pareko da.
|
Euskara
estandarrean al forman ematen ditugu gaur. Eta alderantziz, al forma ere aurkituko dugu literaturan galdera marka soila baino zerbait gehiago dela.
|
|
|
Azken batean, forma biak ageri dira, bai ahal eta bai al, galdera nabarmentzeko eta bestelako balioetan (desira adierazteko edo ‘ziurrenik, dirudienez’ adieran).
|
Euskara
estandarrean bereizi egin ditugu bi formok: al utzi dugu galdera nabarmentzeko morfema balioan, eta ahal gainerako balioetan.
|
|
|
Arazi edo eragin kausatiboek aldatu egiten dute aditzaren balentzia, goraxeago esan bezala, argumentu bat gehitzen diotelako.
|
Euskara
estandarrean aldaketa horiek nola adierazi behar diren arautu zuen Euskaltzaindiak (43 araua):
|
|
|
Eguraldi aditzek edo irudi du, ematen du, merezi du, pena da motakoek ez dute onartzen horrelako aditz modalik14 Behar izan eta nahi izan aditz modalen erregimena arautu zuen Euskaltzaindiak 113 eta 114 arauetan.
|
Euskara
estandarrean, du laguntzailea eskatzen dute, baita aditza intrantsitiboa denean ere: etorri behar du, etorri nahi/ gura du.
|
|
|
Azkue).
|
Euskara
estandarrean gaur ohikoa ez izan arren, ahozkoan maiz entzun daitezke horrelako egiturak.
|
|
2022
|
|
|
hiztegi oso oso mugatua duela.
|
Euskara
estandarrak baliabidezko tresna bat baino gehiago izan luke, eta ez jendarte zehatz bati loturik egon. Damugarria da Nafarroako eskualde zonbai tetan bertako euskara bere berezitasunekin galtzea eta oraingo hiztunek batuaz baizik ez jakitea.
|
|
|
Kalitatearen aferari lotuta, Euskaltzaindiak eta Ezkerraberri Fundazioak 2018ko ekainean antolatutako Euskara batua eta tokian tokiko erabilera: korapiloak eta erronkak jardunaldian2,"
|
Euskara
estandarra eta erregistro informalak" hitzaldia eskaini zuten Xabier Euzkitzek eta Joxerra Garziak. Komunikazioaren munduko bi profesional, nor bere erara, eta biak hitanozale amorratuak.
|
|
2023
|
|
|
|
Euskara
estandarrean egindako aurkezpen onenaren Laratz Saria:
|
|
|
Bizkaian artean izandako kasuen ikerketa deskriptibo erretrospektibo forentsea" izenburua daraman lanarengatik.
|
Euskara
estandarrean egindako aurkezpen onenaren LARATZ saria, berriz, Maddi Salegi Ansa egileari eman zaio" QT luzearen prebalentzia eta faktore aurresaleak egoitzetan bizi diren gaixo geriatrikoetan" lanarengatik.
|
|
|
|
Euskara
estandarrean egindako aurkezpen onenaren LARATZ saria:
|
|
|
Bizkaian artean izandako kasuen ikerketa deskriptibo erretrospektibo forentsea" izenburua daraman lanarengatik.
|
Euskara
estandarrean egindako aurkezpen onenaren LARATZ saria, berriz, Maddi Salegi Ansa egileari eman zaio" QT luzearen prebalentzia eta faktore aurresaleak egoitzetan bizi diren gaixo geriatrikoetan" lanarengatik.
|
|
|
|
Euskara
estandarrean egindako aurkezpen onenaren LARATZ saria:
|