|
2005
|
|
|
Horren aurrean zerbait egin beharra eta lruñean Revista éuskararen inguruan bildu zen A. Kanpion eta beste historialari kementsuak. Gasteizen Fermín Herránek Revista de las Provincias éuskaras sortu eta eratu zuen eta, Donostian Manterolak
|
Euskal
Erria aldizkaria. Bilbon F. Sagarminagak eta lagunek Sociedad Euskal Erria delakoa eta La Unión vasco navarra egunka ria.
|
|
2021
|
|
|
Hedabide anitzen gainean aritzen diren bilatzaileez gainera hedabide bakarraren gainean aritzen direnak ere erabili dira, topatu ahal izan diren guztiak. Horrela, Koldo Mitxelenako hemerotekak
|
Euskal
erria aldizkarian bilaketak egiteko eskaintzen duena, Euskaltzaindiak Anaitasuna aldizkarian bilaketak egiteko atondu duena, Jakin aldizkarikoa eta Diario de Navarra, ABC eta La Vanguardia egunkarietakoak.
|
|
|
3.5.3 Manterola eta
|
Euskal
Erria aldizkaria Pizkundearen artikulatzaile
|
|
|
Honela azaltzen du San Martinek: " RIEV aldizkaria eta Eusko Ikaskuntzaren sorrerazko aurrerapena izan zen
|
Euskal
Erria aldizkaria, euskalari guziak bilduz gure herriari buruzko lanak erarik orokorrenez ematen erakutsi zigunez" (1984: 448).
|
|
|
1878an Arturo Campionen Revista Euskara eta Fermin Herranen Revista de las Provincias Euskaras, biak urte hartan sortuak, hasi ziren bertso sortak argitaratzen; bien artean zazpi. 1879an, 35 izango dira bien artean, eta 1880an,
|
Euskal
Erria aldizkaria ahaleginean batu zitzaielarik, hiruren artean 77.
|
|
|
Bertsolaritzaren presentzia mediatikoaren historiaren abiapuntua (zaharragoak diren ale solte batzuk historiaurrekotzat hartuz) 1845ean jarri da, besteak beste, urte horretan argitaratu zituelako Xahok bere kantutegiko bertso sorta iruzkinduak. Era berean, bertsolaritzaren presentzia mediatikoak ziklo honetan bizi izandako gailurrean,
|
Euskal
Erria aldizkariak eskainitako arreta berezia funtsezkoa izan zen, eta aldizkari horrek argitaratutako kronikak izan ziren kazetaritza ikuspegitik gailur honen ekarpen esanguratsuena. Aldizkari horren zuzendaritzan eta kronika horien sinadura nagusi gisa, beste bertso biltzaile garrantzitsu bat topatzen dugu, Jose Manterola.
|
|
|
Gaiaz gehien argitaratu zuena, alde handiarekin gainera,
|
Euskal
Erria aldizkaria() izan zen. Ziklo honetako gailurraren izpiritua, foruen galeraren aurreko erreakzio kulturalista inork baino hobeto gorpuztuko zuen argitalpen horrek.
|
|
|
Zerrendan bigarren agertzen den Agosti Xahoren inguruan luze eta zabal hitz egin da euskal kazetaritzaren eta bertsolaritzaren irudikapen modernoaren aitzindari gisa. Manterolak Diario de San Sebastiánen eta batez ere
|
Euskal
Erria aldizkariaren zuzendari gisa eginiko ekarpena, Hegoaldeko lehen Lore Jokoen eragiletzan jokatutako papera eta bertso kronika finkatu zuen kazetari gisa izan zuen garrantzia ere azaldu dira nahikoa.
|
|
|
Zerrendako bosgarrena Francisco Lopez Alen() eta bederatzigarrena Antonio Arzak(), bederatzi testurekin zerrendan sartzear gelditu den Adrian Loyarterekin() batera, Manterolaren ondoren
|
Euskal
Erria aldizkariak izan zituen hiru zuzendariak dira: Arzak 1884tik 1904ra, Lopez Alen 1904tik 1910era eta Loyarte 1910etik 1918ra.
|
|
|
116 Michelen Pays Basque sa population, sa langue, ses moeurs, sa littérature et sa musique, Manterolaren Cancionero Vasco, Otañoren Zerbait eta Alkar, de la Quadra Salcedoren El versolari, Uriarteren Aires Baskos eta Arrese Beitiaren Asti orduetako bertsozko lanak dira prentsan iruzkindurik topatu diren gaiari buruzko liburuak. dira horien artean arrasto mediatiko esanguratsuena utzi dutenak, urte eta medio batean baino gehiagotan argitaratu baitziren testuak haiei buruz. Gainerakoetan, heriotzagatik
|
Euskal
Erria aldizkariaren zenbaki batean omenaldi gisa eskainitako testu sorta zen tratamendu estandarra.
|
|
|
"[...] su querido e inseparable compañero, el cantor e improvisador Zubiría, que acudió a su lado cuando aquél ya no existía, acompañó llorando los restos de José Mari, desde el caserío de Sosabarro hasta el Camposanto de Villarreal de Urrechu" (Revista Euskara, 1881, IV. liburukia, 122 or). Edo
|
Euskal
Erria aldizkariak miserian hil baino urtebete lehenago Isabel erreginaren aurreran kantatzera iritsi zela eta liberala zela azpimarratzen du:
|
|
|
Julien Vinsonek Revue de Linguistique et de Phiilologie Comparée aldizkarian, ikerketa modura frantsesez argitaratua 1870ean. Euskarazko lehenengoa ere, Klaudio Otaegiren" Bertsolariak Ondarribian" egun gutxigatik bada ere aurreratu egingo zaio gaztelaniazko lehenengoari, Manterolaren" Una fiesta euskara" (biak
|
Euskal
Erria aldizkariaren 1880ko bigarren liburukian argitaratu ziren, baina Otaegik irailaren 2an sinatzen du testua, eta Manterolak irailaren 26an). Eta ingelesez argitaratutako lehena ere, Wentworth Websterrek The Cornhill Magazine aldizkarian argitaratutako" Festival among the Basques" ere handik gutxira etorriko da, 1882an.
|
|
|
|
Euskal
Erria aldizkariak lotura zuzena zuen Euzkerazko Itz Jostaldien Batzarrearekin, eta urte luzez inork baino xehetasun gehiagorekin emango zuen Donostiako Lore Jokoen berri. Gainerako Lore Jokoen inguruko informazio zabalena ere bertan eskaintzen zen, gainera.
|
|
|
Kronika horiek 1880ko hamarraldiaren lehen erdian izango dute gailurra
|
Euskal
Erria aldizkarian eta sinadura nagusi Manterola dutela. Gerora, laburragoak eta bakanagoak izango dira, baina ez diote tarteka agertzeari utziko.
|
|
|
Horietan ere aurki daitezke bertso jarriak. rrena ere bertsolari horri dagokio: 1884ko
|
Euskal
Erria aldizkariaren bigarren zenbakian" Neguko arratsetan su ondoan kontu kontari/ Eranzuera egokiya" izenburupean eta sinadurarik gabe argitaratua.
|
|
|
104 Arrese Beitiak
|
Euskal
Erria aldizkariaren 1893ko bigarren zenbakian argitaraturiko" Chomiñ eta Premiñ trabenan bertsotan" bertso sortan aipatzen du. Otañok urte bereko lehen zenbakian" Perrando Amezketarra" izeneko bertso sorta eskainiko dio, eta 1900ean La Basconia astekariaren 247 zenbakian bere ateraldi bat kontatu.
|
|
|
Edozein modutara, Amezketarrari buruzko istorioak pilatuz doaz, eta bilduma lanak hasten dira. Honela aipatzen du lehenengoa
|
Euskal
Erria aldizkariak:
|
|
|
Argentinako bigarren egonalditik itzuli berritan ageri zaigu lehen aldiz prentsan,
|
Euskal
Erria aldizkariaren 1891ko lehen seihilekoko zenbakian argitaratutako" Amets bat" izeneko bertso sortarekin. Bertan aldizkariari propaganda egiteaz gain leku bat eskatuko du haren orrialdeetan:
|
|
|
534). Aldi berean, harreman estua egingo du
|
Euskal
Erria aldizkariaren eta Lore Jokoen inguruan mugitzen zen kazetari eta sortzaileen taldeko hainbat kiderekin: Antonio Arzak zuzendaria, Franzisko Lopez Alen hurrengo zuzendaria izango zena, Ramon Artola, Emeterio Arrese, Bitoriano Iraola eta beste (HKE, 2010:
|
|
|
Hitzok irakurrita sinesgaitza suertatzen bada ere, Etxegarai bertso jartzailea zen, 1893ko Lore Jokoetan saritua izandakoa, eta urte gutxira Bilintxen bertsogintzaren inguruko azterketa interesgarri askoak argitaratu zituen112 Gorosabe112 1906ko uztaileko
|
Euskal
Erria aldizkarian" Indalezio Bizkarrondo (Bilinch)" izenburupean 52, 117, 180, 226, 345, urte berean La Baskonia aldizkarian berrargitaratuak. len lanaren eranskinean, ordea, ez zegoen aldarte onenean nonbait. Ematen duen azken epaia ere ez da samurra; bertsopaperen bilketaz ari da, baina denak erre liratekeela seinalatzeko:
|
|
|
1918an itxi zen
|
Euskal
Erria aldizkaria eta nolabait ziklo baten amaiera adierazten du horrek. Foralismoari abertzaletasunak hartu dio erreleboa euskal kulturaren sustapenean, eta argitalpen abertzaleak izan dira bertsolaritzari jarraipen estuena egiten diotenak.
|
|
|
Aitzolek gaiari buruz argitaratutako testu kopurua ere oso garrantzitsua da, eta 1930eko hamarraldiaren lehen erdi osoan barreiatzen da. Euzkadin eta El Dían argitaratu zituen gehienak, baina baita Argian, Yakintzan eta Uruguaiko
|
Euskal
erria aldizkarian ere. Ziklo honetan bertsolaritzak izandako ideologo eta eragile garrantzitsuenetako bat izango da, nagusia ez bada, eta Zubimendik kronikari ofizialaren titulua merezi badu beste hainbeste aitortu behar zaio tolosarrari artikulugile edo iritzi emaile nagusi gisa.
|
|
|
Jose Manterola. Lehen Pizkundearen olatu foruzalean funtsezkoak izan zen berak sortutako
|
Euskal
Erria aldizkaria. Bertsolaritzari dimentsio mediatiko berri bat
|
|
|
3.5.3 Manterola eta
|
Euskal
Erria aldizkaria Pizkundearen artikulatzaile 132
|