|
2002
|
|
|
Etapa honen abiapuntua
|
Espainiako
Gerra Zibilak eta II. Mundu Gerrak ezarritako haustura da. Gainera, Hego Euskal Herrian, ñabardura faxistak zituendiktadura militarraren politikaren norabide ekonomikoen berezitasunek Europakoibilbidetik bereizitako dinamika bat markatu zuten, eta, horren ondorioz, zailtasunekonomiko nabarmenak izanen ziren etapa honetan.
|
|
|
|
Espainiako
Gerra Zibilak eta Bigarren Mundu Gerrak haustura bat ekarri ziotenEuskal Herriko ekonomiaren dinamikari. Lehenbizikoa, bereziki, aldaketa ugarikogarai baten hasiera bat izan zen, agente ekonomikoak bizi zireneko erakundeenesparruari dagokionez.
|
|
|
Mugimenduko emisoren sorrera
|
Espainiako
Gerra Zibilean kokatu zen. Gudan zehar FET adierazleaz emititzen zituzten irratiak oso txikiak eta lokalak ziren, potentzia txikikoak; gehienak Uhin Laburrean kokatuta eta Falangearen ardurapean zeuden.
|
|
|
|
Espainiako
Gerra Zibilean zehar osatu zen RNE estatu kate publikoaren lehenengo emisora, Radio Salamanca izenekoa hain zuzen ere. 1940ko hamarkadaren amaieran bost estazio zituen kate espainiarrak estatu osoan.
|
|
2004
|
|
|
Arrazoihistoriko asko direla medio, erlijioa eta kultura elkarren artean haserre eta etenda baileudenbizi ditugu.
|
Espainiako
Gerra Zibila tartcan izan dugu, zalantzarik gabe. Gure historian izandiren klerikalismoa eta antikicrikahsmoa erc bai.
|
|
2007
|
|
|
14.5 irudia. 8 urteko haur batek
|
Espainiako
gerra zibilari buruz egindako marrazkia (iturria: www.alt.1040.com).
|
|
|
Aurreko Itunek ez bezala, bosgarren honek erregelamenduak garatu zituen, 1926ko abenduaren 24ean, hain zuzen. Gero,
|
Espainiako
gerra zibilaren garaian, Franco jeneralak Bizkaia eta Gipuzkoari kendu zien Ekonomia Ituna, Arabakoa errespetatu zuen bitartean; erabaki hori 1937ko uztailaren 27koa izan zen.
|
|
2009
|
|
|
Chueca, J. eta Fernandez, L. (1997):
|
Espainiako
Gerra Zibila Euskal Herrian.
|
|
|
Gerrari dagokionez, beste batzuenartean, ondoko funtsak aipa ditzakegu: Historia Garaikideko Bidasoa Institutuarendokumentu bilduma, Carlos Blasco Olaetxea Ahozko Artxiboko Funtsa edotaSalamancako
|
Espainiako
Gerra Zibileko Artxibo Orokorreko Bilboko politikosozial seriea, Irargin mikrofilmatuta dagoena. Bigarrenak, besteak beste, ondokofuntsak gordetzen ditu Eusko Alderdi Jeltzalearen Artxiboa, Lehen Eusko Jaurlaritzako Artxiboaren Funtsa (2009tik Irargin gordailutua) eta beste hainbat funtspertsonal (Manuel Irujo.).
|
|
|
Momoitio Astorkia, I.; Nuñez, A. T.; Etxaniz, J. A. eta Palacio, V. del (koordinatzaileak) (2003): Korrespontsalen eginkizuna
|
Espainiako
Gerra Zibilean. George Steer i homenaldia El papel de los corresponsales en laGuerra Civil española.
|
|
|
Urteurren horretan erekaleratu zituzten egunkariek liburuak gerra jendartean zabaltzeko asmoz. Horrenadierazle da gure artean kaleratu zen
|
Espainiako
Gerra Zibila Euskal Herrian JosuChueca historialariaren eta Luis Fernandez kazetariaren Euskaldunon Egunkariak1997an argitara eman zuen lana.
|
|
|
Bolloten ek hau eta beste liburu batzuk ere idatzi zituen
|
Espainiako
Gerra Zibila gaihartuta, baina esan daiteke denak direla bat edo, nahi bada, hasierako liburuaberritzen eta egokitzen joan zela egilea. Hartu dugun hau bere produkzioan azkenada.
|
|
|
Sobiet Batasunak
|
Espainiako
Gerra Zibilean izan zuen parte hartzea aztertuzargitaratu den azkenetariko liburua. Interesgarria, gainera, gai hau jorratzekoErrusiako artxiboez ematen duen informazioa.
|
|
|
Chueca, J. eta Fernandez, L. (1997):
|
Espainiako
Gerra Zibila Euskal Herrian, Euskaldunon Egunkaria, Donostia.
|
|
|
Dena den, kazeta abertzale gehienak ere katolikoak ziren, tradizionalistenantzera. Izan ere,
|
Espainiako
Gerra Zibileko bi aldeak Euskal Herrian hiru ziren.Abertzaleek, erlijioa eta eskumako ideiak partekatu arren, errepublikaren alde eginzuten. ANV EAE alderdi sortu berriak laizismoa ardatz hartu zuen (Dlaz Noci, 1995:
|
|
|
morala jasotzea. Errepresio horren biktimek
|
Espainiako
Gerra Zibilean errepresaliatutako herritarrei behingoz errespetuzko aitortza publikoa egitea aldarrikatzendute; izan ere, senitartekoek 70 urtez baino gehiagoz isilean jasandako mina etabidegabekeria gutxienez moralki zuzentzeko ordua dela uste baitute.
|
|
|
|
Espainiako
Gerra Zibilaren garaian() egoera ez zen batere errazaizan euskarazko prentsarentzat oro har, oso zaila edo ia ezinezkoa zelako zerbaiteuskaraz kaleratzea. Sasoi hartako euskarazko hurbileko gertakarien adibiderikesanguratsuena, Eguna egunkaria dugu.
|
|
|
Memoria Historikoaren Berreskurapenaren ideia abiapuntutzat harturik, gizartea eta instituzioak mugiaraztea lortu dute. Horrez gain,
|
Espainiako
Gerra Zibilean eta frankismo garaiangertatutakoa ikertzeko dinamiketan ere eragina izan dute. Paradoxikoa da aldezaurretik zeuden monografia eta azterketen ondotik «memoria historikoaren berreskurapena»ren kontzeptua sortu izana.
|
|
|
Dokumentazio idatziaren eta ahozko dokumentazioaren bidez egindako iraganhurbilaren azterketak oinarritzat hartuta monografia eta artikulu zientifiko ugariidatzi izan badira ere, arkeologiak ez zuen
|
Espainiako
Gerra Zibilaren testuinguruan diziplina eta informazio iturri gisara jokatu 2000 urtera arte. Urte hartatikaurrera, ordea, eginkizun hori modu sistematizatuan eta behin betiko burutu izandu.
|
|
|
Urte hartatikaurrera, ordea, eginkizun hori modu sistematizatuan eta behin betiko burutu izandu. Urte horretan, Memoria Historikoaren Berreskurapenerako Elkarteak Priaranzako (El Bierzo, Leon) hobi komun batetik gorpuak ateratzea sustatu zuen.Elkarte hori
|
Espainiako
Gerra Zibilean desagertutako pertsonen identifikazioa etaikerketa egitea aldarrikatzen duten herritarrez osatuta dago. Priaranzako esku hartzea Encina Prada antropologoak eta Julio Vidal Leongo lurraldeko arkeologoakzuzendu zuten eta Aranzadi Zientzia Elkartearen kolaborazio eta parte hartzeaeskatu zuten4.
|
|
|
|
Espainiako
Gerra Zibilaren eta frankismoaren biktimen alde konponketamailan zer egin den aztertuko dugu jarraian atalez atal.
|
|
|
Kalte ordaintzeaz gauza asko esan daiteke. Kontzeptu aldetik, gehienekpairatutakoaren konpentsaziorako diru ordainketaren ideia onartzen badute ere, errealitatean sufrimenduaren «merkataltze» arriskua ikusten diote batzuek43 Halaere,
|
Espainiako
Gerra Zibilaren eta frankismoaren biktimen kasuan ezin da inolazere horrelakorik pentsatu. Frankismotik atera orduko, 1976tik aurrera, zenbait laguntza ekonomiko banatu dira gizarte zerbitzu moduan Gerra Zibilaren ondorioakjasan zituztenentzat:
|
|
|
9
|
Espainiako
Gerra Zibilaren eta frankismoarenbiktimen eskubideak nazioartekogiza eskubideen zuzenbidetik
|
|
|
Datu horrek adierazten duen legez, euskarazko aldizkari erlijiosoak oso iraunkorrak izan dira beti Euskal Herriaren historian; iraunkortasun horren eredu nabarmena da Zeruko Argia bera.
|
Espainiako
Gerra Zibilaren aurretik sortua zen arren (1919an, hain zuzen), 1950eko hamarkadan argitaratzen jarraitu zuen. 1910eko hamarkadan, halaber, Jaungoiko Zale eta Jesus, en Biotzaren Deya jaio ziren, biak ere aldizkari oso garrantzitsuak.
|
|
|
Aipaturiko aldizkari eta kazetok XIX. mendean zabalduriko bideak eredu izan ziren ondorengo urteetan(
|
Espainiako
Gerra Zibilera bitartean) Euskal Herrian jaio ziren euskarazko beste hainbat ekimenentzat. Ailegatzear ziren hamarkadak benetan emankor izango ziren euskal prentsarentzat; are gehiago, emankor?
|
|
|
1937ko ekainaren 13an kaleratu zen azkeneko biderrez, faxistek Bilbo mendean hartu baino egun batzuk lehenago. Bere kasua ez zen, ordea, salbuespena izan,
|
Espainiako
Gerra Zibilak Hegoaldeko euskarazko kazeta guztiak desagerrarazi baitzituen. Urte batzuk ziren apurkaapurka behartutako lozorro hartatik ateratzen hasteko.
|
|
|
En réalité, il est bien difficile de juger». 1939a ailegatzearekin batera Aintzinaren lehen aroaren amaiera heldu zen,
|
Espainiako
Gerra Zibila bukatu berritan Alemaniaren aurkako gerrara joan baitziren Aintzinako kide ugari urte horretan bertan.
|
|
2010
|
|
|
Chueca, J. eta Fernandez, L. (1997):
|
Espainiako
Gerra Zibila Euskal Herrian, Lasarte.
|
|
2011
|
|
|
Bi gerrek markatzen dute epealdi honen hasiera: Hegoaldean,
|
Espainiako
Gerra Zibilak(), eta Iparraldean, Bigarren Mundu Gerrak(). Hegoaldean gerra amaitzean, erregimen politiko berria ezarri zen:
|
|
2012
|
|
|
Ez dok amairu eta ikastolen mugimenduarekin, baina lorpen literarioei dagokienez, 50eko hamarkadakoa ez zen interesik gabekoa izan, eta eztabaidei dagokienez, bateredudarik gabe interesgarria oso, eta horiek ezagutu gabe ezin 60ko hamarkadakoaulertu?, gerrak dira,
|
Espainiako
gerra zibila eta Bigarren Mundu Gerra.
|
|
2013
|
|
|
|
Espainiako
Gerra Zibilean eta Frantziako Konbentzio Gudan iraun zuen eraikinetako bat San Andres eliza izan zen, alegia, herriaren jaiotza markatu zuen tenplua. Ez dago Eibar inguruko aurreneko kokalekuak noizkoak diren zehazterik, baina bai XIII. mendeko San Andres elizaren inguruko eta haren altzoan hasi zen elizatearen inguruko informaziorik.
|
|
2017
|
|
|
Hain zuzen, 2 gertaerak kohorte efektua dute eta hauek dira. Gaur egungo krisi ekonomikoa? (X2 (4)= 16.72; p <. 01) eta?
|
Espainiako
gerra zibila eta diktadura? (X2 (4)= 14.21; p <. 01), non aipatze portzentajea handiagoa den kohorte batean.
|
|
|
|
Espainiako
gerra zibila eta diktadura()
|