|
2019
|
|
|
" Jazokunok oldozketa (pentsamentu) gogorik emoten dauskue: Euzkeltzalien odola ixuri ta
|
Eguna
jayo... Eguna jayo ta Unamuno il" (Eguna). 78
|
|
|
Euzkeltzalien odola ixuri ta Eguna jayo...
|
Eguna
jayo ta Unamuno il" (Eguna). 78
|
|
|
Euzkeltzalien odola ixuri ta Eguna jayo... Eguna jayo ta Unamuno il"(
|
Eguna
). 78
|
|
|
Santos Juanes elizara bertaratutako guztiak jeltzale militanteak ziren eta ondoren bazkaria egin zuten Emakume Abertzale Batzaren egoitzan. 79 E. Urquiaga" Lauaxeta" ren ekimenez lau urte lehenago (hain zuzen, A. Osoro" Abeŕi" ri egindako omenaldian) sortutako Euzkel Idazle Batza(" Federación de Escritores Vascos") suspertzea zuten asmo, baina gerra egoerak ez zuen halakorik egiten utzi, eta EAJ PNVren
|
Eguna
bera izan zen idazleon bilgune historikoa.80 Egun berean Lekeition hil
|
|
|
80
|
Eguna
;;;;;;;;;;; zen R. M. Azkueren arreba Aurora Azkue Aberasturi(), Bilboko egunkariek eskelan iragarri zutenez.81
|
|
|
Industrializazioak, migrazioak edota" mass media" ren hedatzeak arriskuaren kontzientzia areagotu zuen abertzaleen artean. 1952ko martxoaren 9an ospatu zuten" Euzkeraren
|
Eguna
" Biarritzen, mahaiburu Ph. Oihanburu, L. Dassance, M. de la Sota, P. Guilsou eta T. Monzon zirela.
|
|
|
Hala ere, gainerako hitzaldietan aginte frankistaren goi mailetako uniformismo politiko eta kulturala gailendu zen.842 EAJ PNV asmo horretaz jabetu arren, bere politikagintza posibilistari jarraituta, lankidetza eskaini zuen T. Monzonen bitartez Pirinio Behereetako ordezkariek ere parte har zezaten, bereziki euskal teatro lanen emanaldietan, horrelako jaialdiek etsipen giroari aurka egiten laguntzen zutelakoan.843 Beste jarrera batzuk, ordea, deitoratu egin zituzten. La Voz de Españako I. Eizmendi" Basarri" rena, adibidez, EAJ PNVren
|
Eguna
egunkariko idazle ohia errazegi makurtzen zelakoan frankismoaren irizpideetara.844 Hain zuzen, kanpora begira liberalizazio keinuak
|
|
|
Hala ere, deigarria da J. Saint Pierre apezpikuaren sarrera ekitaldiaz ez zutela ezer erabaki. EIL SIEBeko ohorezko buru gisa EJ GEren diru laguntzarekin erbestean antolatuko kulturgintzan oso aktibo agertzen zen, adibidez, 1949ko abenduko" Euzkeraren
|
Eguna
" n. Bere burua nabarmendua zuen Biarritzeko biltzarrean 1948an, eta Espainiako kontsulak salatu egin zuen haren hitzaldi ustez separatista.
|
|
|
Besteak beste, Iruñeko alkateak edota M. Lecuonak ezin etorria adierazi zuten telegramaz.527 F. Krutwigen asmoari jarraituta, prentsa batzarren berri ematen hasi zen, barnealdean nahiz erbestean. Horregatik, ekital526 Hain zuzen, EIL SIEBen zuzendaritzak batzarra egin zuen Baionan uztailaren 8an," Euzkeraren
|
Eguna
" prestatzeko: L. Dassance, M. de la Sota, P. Lafitte, T. Monzon, A. Constantin, J. M. Lasarte, M. Inchausti, P. Narbaitz edota J. M. Barandiaran bildu ziren (Barandiaran 2009:
|
|
|
887 ABA LAF: P. Lafitte eta J. Moulierren arteko gutunak,[]. letik ekainera, EAJ PNVren
|
Eguna
egunkariko erredaktore izan zen, baina 1950eko hamarkadaren hasieran F. Krutwigek bereganatuta ageri zen, hura baino ia hamar urte zaharragoa izanagatik (Mielgo Merino 1995; Erkiaga 2001; 2002). Uste osoko abertzalea zen beste urgazle berria ere:
|
|
|
|
Eguna
(Bilbo)
|
|
|
, 2015,"
|
Eguna
egunkariko idazleak (1937)", in Ezeizabarrena, M. J. & Gómez, R. (ed.), Eridenen du zerzaz kontenta:
|
|
2021
|
|
|
Lehen Pizkunde horren bigarren olatuan ere antzekoa da egoera, eta kulturgileen ekimena aurrekoek eginikoaren aldaera gisa uler daiteke alor honi dagokionez. Horrela, Jose Ariztimuño Aitzolek 1935ean bertsolari txapelketak antolatzeari ekin zionerako, Euskal Olerti
|
Eguna
urtero antolatua zuen 1930etik: lehentasuna poesia idatziari eman nahi zaio.
|
|
|
Haren tokia garai berrien ikur ziren RIEV (1907), Euskal Esnalea (1908) eta Euskalerriaren alde (1911) argitalpenek hartu eta zabaldu zuten. Bere gailurrera foruzaletasunak eraman zituen Lore Jokoen tokia, aldiz, abertzaletasunak gai baten inguruan antolatutako egun bakarreko ekitaldiek (Euskararen
|
Eguna
, Olerti Eguna, Euzko Antzerti Eguna, Euzko Eleberri Eguna eta abar) hartu eta zabaldu zuten.
|
|
|
Haren tokia garai berrien ikur ziren RIEV (1907), Euskal Esnalea (1908) eta Euskalerriaren alde (1911) argitalpenek hartu eta zabaldu zuten. Bere gailurrera foruzaletasunak eraman zituen Lore Jokoen tokia, aldiz, abertzaletasunak gai baten inguruan antolatutako egun bakarreko ekitaldiek (Euskararen Eguna, Olerti
|
Eguna
, Euzko Antzerti Eguna, Euzko Eleberri Eguna eta abar) hartu eta zabaldu zuten.
|
|
|
Haren tokia garai berrien ikur ziren RIEV (1907), Euskal Esnalea (1908) eta Euskalerriaren alde (1911) argitalpenek hartu eta zabaldu zuten. Bere gailurrera foruzaletasunak eraman zituen Lore Jokoen tokia, aldiz, abertzaletasunak gai baten inguruan antolatutako egun bakarreko ekitaldiek (Euskararen Eguna, Olerti Eguna, Euzko Antzerti
|
Eguna
, Euzko Eleberri Eguna eta abar) hartu eta zabaldu zuten.
|
|
|
Haren tokia garai berrien ikur ziren RIEV (1907), Euskal Esnalea (1908) eta Euskalerriaren alde (1911) argitalpenek hartu eta zabaldu zuten. Bere gailurrera foruzaletasunak eraman zituen Lore Jokoen tokia, aldiz, abertzaletasunak gai baten inguruan antolatutako egun bakarreko ekitaldiek (Euskararen Eguna, Olerti Eguna, Euzko Antzerti Eguna, Euzko Eleberri
|
Eguna
eta abar) hartu eta zabaldu zuten.
|
|
|
Hainbat alderdi azpimarragarri ditu testu honek ere. Honela, tituluan (Bertsolari
|
Eguna
/ Euskal piztutzearen kima berria) nahiz lehen lerroetan bertsolaritza pizkundearen proiektu orokorraren baitan txertatzen dela seinalatu
|
|
|
" Euskeraren piztutze argal, urri eta zekenak kima berritxo bat dakarkigu negu gorrian[...] Ea, bada, beste landaretxo bat euskal baratzan ernaitzen ote degun. Ortaraxe goaz ‘Bertsolarien Eguna’ betirako sortu naiaz" (Argia, 1934/XII/30," Bertsolari
|
Eguna
/ Euskal piztutzearen kima berria").
|
|
|
" Gaurtik Bertsolarien Egun onetarako Euskalerriko bertsolari guztiei ots egiten diegu, Zuberoa’tik Bizkai’ra bitartean eta Naparro Saraitsutik Gipuzkoa’ko itxasertzeraño liraken bertsolari guziei gudu onetara aurkezteko ‘Euzkaltzaleak’ eta ‘Donosti’ko Euzko Gaztedia alkarteak’ dei egiten diote. Oietxek lelengoz Bertsolarien
|
Eguna
eratzen baidute!".
|
|
|
169 El Día, 1936/I/21: " El II Día del Bertsolari centenares de euskaltzales rindieron homenaje a los poetas populares de la raza";" Bertsolari eguna zala ta jayen edertasun arrigarrizkoa";" A manera de prólogo";" Eguneko xaltxa/ II Bertsolari
|
Eguna
", Xaltxero. Argia, 1936/I/26," II Bertsolari eguna.
|
|
|
20). Lizardiren zuzendaritzapean Euskararen Egunak ospatu ziren Zumarragan (1928), Andoainen (1929) eta Bergaran (1930), eta Euskel Umearen
|
Eguna
Seguran (1930), eta euskara hutsezko egunkari baten proiektua ere zirriborratu zen(), besteak beste. Eta Aitzolen zuzendaritzapean ez du martxa horrek behera egingo:
|
|
|
454). Hasiera batean" Euzkadi Europa" leloarekin Donostian ospatzekoa zen 33ko Aberri
|
Eguna
filmatzea zen zizurkildarraren asmo zehatza, baina bere irrikak askoz ere proiektu handiago batera bideratu zuen pixkanaka (2008: 455).
|
|
|
1986an hitzetatik ekintzetara pasatzea lortu zen Jaurlaritzaren dirulaguntzarekin Eginek Hemen eta Deiak
|
Eguna
martxan jarri zituztenean. Egunkari formatua zuten euskarazko astekariak ziren, egunkari baterako tarteko pauso gisa planteatu zirenak:
|
|
|
399 Beste egunkari batzuk egindako ahalegin bereziak ere seinala daitezke. Deiak, esaterako, 1993an
|
Eguna
gehigarrian 10 orrialde eskaini zituen txapelketaz, edo El Diario Vascok 2001ean Zabalik gehigarrian 12 orrialde. Baina gehigarri horietan txapelketaz gain bestelako gaiak ere landu zirenez ez dira gehigarri berezitzat hartu.
|
|
|
346 Artikulua ez da topatu ahal izan, baina Barandiaranek azaltzen duenez" Katea eten da" zeraman izenburutzat: " Bitxia da oso, baina artikulua kaleratu zen garaian, Elkartea hurrengo Bertso
|
Eguna
diseinatzen ari zen, eta egitasmoak" Katea ez da eten" zuen izenburutzat: hiru belaunaldi batera taularatu nahi zituzten Donostiako Atano III.a pilotalekuan.
|
|
|
Ziklo honetan tolosarrarekin batera bertsolaritzaren ideologo garrantzitsuena izan zen Manuel Lekuona ere bertsolaria jantzi beharraz aritu zen Argian" Bertsolariaren
|
Eguna
" izenburupean, 1935eko lehen finalaren bezperatan:
|
|
|
Kazetari eta itzultzaile lanak eman zizkioten: euskarazko lehen egunkaria,
|
Eguna
, orduan jarri zen martxan, eta kolaboratzaile izan zen sorreran nahiz erredakzioan; Jaurlaritzak martxan jarri zuen Radio Bilbaok astean behin eskaintzen zuen Euzkel orduba euskarazko irratsaioa zuzendu zuen baita ere, eta Gobernuaren aldizkari ofiziala euskaratzen zuen taldean ere egin zuen lan (J. Agirreazkuenaga, 1989:
|
|
|
329). Gerraren erdian burutu zen saiakera izango zen azkenik aurrera aterako zena,
|
Eguna
, historiako euskarazko lehen egunkaria. Gerrak eragindako paper eskasia zela medio Euzkadiren orrialde kopurua jaitsi eta euskarazko orria bertan behera uztea erabaki zenean, orri horren arduradun zen Lauaxetak eta Manu Ziarsolok jarri zuten martxan proiektua.
|
|
|
Parisen egonagatik, ordea, ez zion bertso munduaren eragiletzari uko egin. Pariseko Euskaltzaleen Biltzarrak, Euskalduna erakundeak eta Euskal Etxeak urtero Eskuararen
|
Eguna
antolatzen zuten, eta, Hernandorena ere tartean ibiltzen baitzen, 1958ko ekitaldirako bertsolari txapelketa bat antolatzea erabaki zuen. Urruñan egin zuten lehenengo kanporaketa saio bat, eta Basarrik, Uztapidek, Mattinek eta Xalbadorrek lortu zuten Pariserako txartela.
|
|
|
405 Euskal Herriko Elkarteko eragilearen eta teknikariaren lanaz ari da. Horri herrialde bakoitzeko komunikazio arduradunaren lana gehitu behar zaio, baita herrialdeetako txapelketen, Txapelketa Nagusiaren nahiz bestelako ekitaldi berezien (Bertso
|
Eguna
, esaterako) komunikazio ardurak hartu ohi dituztenena ere. Esteibarren elkarrizketak askoz ere xehetasun gehiago ematen ditu.
|
|
|
5.4.2.4 Urteurrenak, Bertsolari
|
Eguna
, gazteen sariketak eta beste
|
|
|
Lehenengo hura polito joan zenez, KTEk antolatzen segitzea erabaki zuen. Bertsolari
|
Eguna
izena hartu zuen eta garaiko bertsolari ugariren omenaldi eguna izan zen urte askoan. (A.
|
|
|
1994 arte luzatu zen Bertsolari Egunaren tradizio hori. Urte hartan Elkarteak Bertsolari
|
Eguna
Bertso Egun bihurtu zuen, eta azken hamarkadetan izan duen funtzioa eman: bertsolaritzaren inguruko gogoetak eta esperimentuak plazaratzea.
|
|
|
243 Honela dio artikuluan: " En sortant de la reunión de l’Eskuararen
|
Eguna
, ma decisión était prise: j’allais essayer le film basque réclamé par le Docteur Hernandorena" (Martinez, 2015:
|
|
|
Iriondok ere lotura bera seinalatzen du, bestalde: " 1953ko urte hondarretan, Parisen egin zen urteko Euskararen
|
Eguna
bileran, hitzaldi beroa egin zuen Hernandorena jaunak. Eta harekin erabat txundituta gelditu zen M. André jauna, eta Sort Lekua filma egiteko erabakia hartu zuela jakinarazi zien antolatzaileei, hantxe bertan.
|
|
|
257 Garaiko prentsan ere topatu ahal izan da erreferentziaren bat: "
|
Eguna
ere ez ain egokia eta eguraldia, berriz, mendirutz bultzatzen zuena. [...] Ez zan Anoetako pelota-lekua geiegi betetzerik izan[...].
|
|
|
Iparragirreren alargunaren, Anjela Kerexetaren, heriotza albiste bihurtu zen, esaterako, eta horrelako albisterik ez zen jasotzen bertsolari emakumeen kasuan. Edo 1970eko hamarraldian" Bertsolarien Emazteen
|
Eguna
" izeneko jaialdia ospatu izan zen, garaiko bertsolari emakumeek baino oihartzun handiagoa zuena.
|
|
|
Lehen apustua poesia idatziaren aldekoa izan zen, eredutzat Europako estaturik gabeko beste zenbait naziotan egindako lana hartuz. 1930etik aurrera urtero antolatu zuen Euskal Olerti
|
Eguna
, eta Mistralen Mireio moduko poema nazional bat egitera animatu zituen olerkariak. Horien lanek oso irakurle gutxi lortu zituzten, ordea, gauza normala euskaraz alfabetatu gabea zen jendarte batean, eta herri xehearekin konektatzeko poesia modernista utzi eta molde tradizionaletatik aritu beharra aldarrikatzen hasi zen 1933an.
|