|
2000
|
|
|
Baina itzul nadin aitaren erran hartarat: " Hori bakarrik falta zitzaiguan, familian bertze protestant bat izaitea!"
|
Banekien
nik, bai, nor zuen aitak gogoan, noiz eta hitz haiek xuxendu baitzizkidan; banekien, bai, jaun Esteban Etxegoienen gogaide egin nahi ninduela, familiako lehen luthertar eta ustez bakarrarena, zeinak, noiz eta jakin baitzuen ezen guztia galdua zegoela eta gaztelau tropek inguraturik zegoela, bere burua koldarki hil baitzuen, etsaiari buru egin beharrean, nola egin baitzioten bere bi anaiek, Pedrok... Eta halatan zen gure etxeko ardi beltz hura bi aldiz maradikatua:
|
|
|
Eta, kaperaren isilean, amaren hitzak oroitu nituen berriro, neure apez izaiteko asmoa erakutsi nionean: "
|
Banekien
nik ezen Jainkoak azkenean adituko zidala", eta iduritu zitzaidan ezen munduaren perfetasuna eta munduaren akasgabetasuna ukitu nuela, zeren amaren nahi ezkutua eta enea, eta haren otoitza eta ene erabakia, esfera baten bi zatiak bezalakoak baitziren, neurriz eta tamainaz bat zetozenak, haren arima eta ene arima bezalaxe, istant hartan. Eta istant haren istantekotasunak betikotasunerako bidean jarri ninduen, denbora bere baitarik jalgi izan balitz bezala.
|
|
2001
|
|
|
(Radiografiarekin hizketan) Rosamunda, politta...
|
Banekien
nire metodoak ez zuela huts egin...
|
|
|
Zaindariak begi errezelotsuez begiratzen zidan; urduriegi nengoen oharkabean pasatzeko.
|
Banekien
nire bizitza erabat aldatuko zela. Zaindariari begiratu nion.
|
|
2002
|
|
|
Frontoi ondoan, ordea, bazen Patxiri gorroto zion zakur handi bat.
|
Banekien
nik hori eta, gune hartan, besoetan hartzen nuen beti. Patxi pozik nire besoetan.
|
|
|
|
Banekien
nik ordurako Sararen eta haren amaren arteko harreman gaiztotuen berri. Banekien, konparazio batera, nola ama, bere garaian, Sararekin haserretu zen, azken honek, ezkontzeko puntuan zegoenean, Edu utzi zuelako, eta Sergiorekin hasi.
|
|
2003
|
|
|
Nik ere banekien Ana estimu handitan zutela herritarrek.
|
Banekien
nire lankideek ere begi onez ikusten zutela, begi handiegiekin askotan. Jabetzen nintzen Anaren edertasunaz eta bere presentziak gizonen artean sortzen zuen erakarpenaz.
|
|
2004
|
|
|
|
Banekien
nik haren bainak baiezkoak baino indar handiagoa zuela. Eta orduan esan nion:
|
|
|
Pozik zegoen, alde batetik, famaren eskailerak gora eraman ninduelako, baina, bestetik, alarde hura guztia ez zihoakion batere.
|
Banekien
nik amona Sinforosak nahiago zuela zerbait xumeagoa eta apalagoa. Baina Montsek ez zidan halakorik barkatuko.
|
|
2005
|
|
|
Egun euritsu bezain tristea izan zen.
|
Banekien
nire hila etorriko zirela eta nuela ihes egin, baina, hala ere, ezustean harrapatu ninduten. Gau hartan afaldu ondoren gurasoekin berriketan ari nintzela atea jo zuten.
|
|
|
|
Banekien
nik, Tenek berak esana, goiko zelaitxo borobileko aulkietako batean eseri ohi zela; eta han nobelak irakurri ohi zituela. " Luzeagoak, eta hoba", berak zioenez.
|
|
|
|
Banekien
nik, nola ez, Azaroaren 11n Labartzaren gainean, Selakua ermitan, Izarteko lataburuan, meza eman ohi zela goizean; eta gero, arratsaldean eta ilundu arte, trikitia jo ohi zutela, eta danbolina eta dantza egoten zirela.
|
|
2006
|
|
|
Batzuek manera bitxian begiratzen zidaten eta nitaz erran merranetan aritzen.
|
Banekien
nire itxuraz ari zirela.
|
|
2009
|
|
|
LEONOR. (tenplez) Zure zain nengoen.
|
Banekien
ni izorratzera etorriko zinela herria utzi aurretik. Zure estiloa da.
|
|
|
Aurreko txapelketatan ere hor ibili nintzen batean finalerdira iritsi nintzen, eta bestean puntu erdiagatik ez nintzen pasatu.
|
Banekien
nire maila hor egon zitekeela, gertatzen da joan eta erakutsi egin behar dela, eta berriz ez da erraza hori.
|
|
|
–
|
Banekien
nik etorriko zinela, mutiko.
|
|
2010
|
|
|
Gero, baina, gerra iritsi eta, nola ez baitzegoen etorkizunaz ziur, ihes egitea erabaki zuen halako batean, harik eta ontzi batek Ingalaterrara eraman eta han bizitzen jarri zen arte.
|
Banekien
nik ordurako don Faustok bazuela arreba gazteago bat, Amanda, txopiteatarrenean bizi zena eta hiriburuko arkitekto laguntzaile eskuindar batekin ezkondua, jakin ere, Amandaren bidez jakin bainuen Txopitea jaunaren ibileren berri. Ingalaterrara joan zela, alegia?, gerra bukatu berriaren ondoren bisita egin niòn egun batean?
|
|
|
Neskak hurbildu egiten zitzaizkidan argazkiak ateratzeko nirekin eta orduan konturatu nintzen zerbait egin behar nuela jende horien alde.
|
Banekien
ni nintzela Saudi Arabia modernoaz idazten zuen lehen emakumea, baina ez nuen uste nire liburuak halako sentsazioa eragingo zuenik».
|
|
|
GERMAN.
|
Banekien
nik zerbait ezkutatzen zuela! Esan nizuen.
|
|
|
KOLDO:
|
Banekien
nik.
|
|
|
Gero, baina, gerra iritsi eta, nola ez baitzegoen etorkizunaz ziur, ihes egitea erabaki zuen halako batean, harik eta ontzi batek Ingalaterrara eraman eta han bizitzen jarri zen arte.
|
Banekien
nik ordurako don Faustok bazuela arreba gazteago bat, Amanda, txopiteatarrenean bizi zena eta hiriburuko arkitekto laguntzaile eskuindar batekin ezkondua... jakin ere, Amandaren bidez jakin bainuen Txopitea jaunaren ibileren berri —Ingalaterrara joan zela, alegia—, gerra bukatu berriaren ondoren bisita egin niòn egun batean...
|
|
2011
|
|
|
Lanik ez nuen garai horretan, baina marraztu beharra sentitzen nuen.
|
Banekien
nire anaiak idazten zuela, baina beretzat bakarrik gorde ohi ditu idatzitakoak. Ipuintxo bat idazteko eskatu nion, eta nik egin nituen ilustrazioak.
|
|
|
Denak isilik eta deseroso zeudela oharturik ere, banekien ez nuela hitz jarioa moztuko eta ataka gaizto horretatik aurkezleak berak edo editoreak aterako ninduela bromaren batekin.
|
Banekien
nire hizlari txarraren fama eskualdetik kanpo ere zabalduko zela eta adiskide zitalen batzuek, ni hitz totelka ikustea beste helbururik gabe, ekitaldiak antolatuko zizkidatela eta, okerragoa dena, jendea etorriko zela entzutera.
|
|
|
Sukaldean tirriki tarraka ari zela sumatu nuen.
|
Banekien
niretzat zerbait prestatzen ari zela, baina ez nion kasurik egin. Alferrik zen ezer esatea.
|
|
|
ERNESTO. Ikusten?
|
Banekien
nik Germanen negozio hori ez zela fidatzekoa. Garai onak dira ba pagotxak lortzeko!
|
|
|
Eta kontu hauek guztiak izan daitezke izeko Margaritarekiko harremanen osagai printzipal.
|
Banekien
ni txikia nintzela banatu zirela. Zehatzago, esango nuke jaio eta lasterrera izan zela.
|
|
2012
|
|
|
Apartamentu txikian, kaiolan entzerratu sagutxoaren maneran, hapataka higatu zen Ilse Traumberg geniala.
|
Banekien
nire eskakizunari ez ziola ezetzik botako. Wall Street, Frankfurt eta Bartzelonako burtsen sarrera arduragabeko aferagileei trabatzen zieten Indignats edo Occupy oldeetako kidegoko baionarrek udaberrian okupatu Pelletier plazara so geratu zen Ilse.
|
|
|
Kito, bai.
|
Banekien
nik gaiak ez zuela horrelako garrantzirik, noski. Ezin nezakeela ohar batean asmatu Kyotoko frontetik salbuets nintzaten eskatzeko moduko ipuinik.
|
|
2013
|
|
|
–
|
Banekien
nik zahartzaroak ez zintuela esku hutsik harrapatuko, esan dit bizkarrean zapladatxo pare bat ematen zidan bitartean. Kalera atera naiz eta lainezaz beterik noa espaloian barrena.
|
|
|
Ez nion erantzun.
|
Banekien
nire erantzuna ez zitzaiola axola eta gainera ez zen hain erraza, aho ingurua zanpatzen ari eta.
|
|
|
KANDIDO: (irribarre esker onez)
|
Banekien
nik zerbaitegatik maite zintudala?
|
|
|
MIREIA. Eztizut sinesten?
|
Banekien
nik, bai, aitaz aprobetxatu nahi zenuela?
|
|
2014
|
|
|
Antzezpenak eskatzen zuen beste ekitaldi bat izan zen.
|
Banekien
nire iruzurrezko heriotzak atsekabe handia sortuko zuela gurasoengan, eta baita Ludovic engan ere. Izan ere, ordurako banekien bizirik zela, eta hori izan zen egitasmoa aurrera eramateko arrazoia.
|
|
|
Inora begira.
|
Banekien
nire eskaintza aztertzen ziharduela, eta animatu egin nahi izan nuen:
|
|
|
Soldaduska bukatu ondoren ere han jarraitu nuen pixka batean, baina amak deitu zidan.
|
Banekien
nire beharra zeukatela, eta Azkoitira itzuli nintzen. Agur esan behar izan nien nire Julitxu eta Inazio maiteei, baina bizitzan ez dut ahaztuko haien borondatea eta nirekin egin zutena.
|
|
2015
|
|
|
|
Banekien
nik ez zela horrela ordea. Liburuaren sarrera nork egin zion ikusi besterik ez zegoen.
|
|
2016
|
|
|
|
Banekien
nik emazteak maitale berri bat zuela, ilearen orrazkera, janzteko modua eta ibilera bera, nik uste, aldatu baititu eta modako kantaren baten doinua oharkabean eta ahopean kantatzen duela ikusten bainuen berriro ere, tuntunduta esatera nindoan, baina ez da hori hitza, burua beste nonbait duela esan nukeen, tarteka, besaulkian irakurtzen ari zen aldizkaria magalean utzi, begiak itxi eta ametsetan h...
|
|
2017
|
|
|
" Mutil lagunik ez daukazu?".
|
Banekien
nire fitxarako ez zela datu garrantzitsua, baina harrituta erantzun nion ezetz. Orduan, zera erantzun zidan:
|
|
|
Miss Quentinek eman dit.
|
Banekien
nik ez nindutela joan gabe utziko. Zer egiten duzu hemen.
|
|
|
Banekien, ordea, garai bateko soldadua bostei ari zitzaiela.
|
Banekien
ni bertan izateak ez zuela ezbeharrik galaraziko, ezbeharrik gertatzekotan.
|
|
|
Nahi gabe ere, irribarre apal batez erantzun nion bere xiriari.
|
Banekien
ni mando gainean eta, beraz, oinak busti gabe joateak ez ziola egiazki inolako minik eragiten. Azken hiru egunetako partez, irribarrea itzulia zen arrotzen ezpainetara, botak uretan sartzearekin umore ona berreskuratu balute bezala.
|
|
|
–Eskultore gisa ez dut haurtzaroa errepikatzea besterik egin?.
|
Banekien
nire ikaskide amerikarrak aspertzen hasita zeudela gure jardunarekin, baina irakasleak galderak egiten jarraitzen zuen, eskultorearen azken etapa interesatzen baitzitzaion izugarri. Baina kolpetik gelditu eta burutazio gaiztoren bat etorri balitzaio bezala, irribarre maltzur bat egin (bere irudikapenak egin du barre oker hori, noski) eta ea Oteiza ETAko militantea izan al zen galdetu dit, Was Oteiza a militant of ETA?
|
|
|
|
Banekien
nire jeeparen txoferrak irteterakoan ikusi eta atzetik segika zuhurki joango zitzaigula. Aurrera gindoazela ohartu nintzen Martinsek ez zuela behin ere atzera begiratzen:
|
|
|
–
|
Banekien
nik... Bihotzak abisua ematen duenean...
|
|
|
–zirikatu zuen Andreak?.
|
Banekien
nik koldar hutsa zinela.
|
|
|
Felix bere kadiran ezin egon, Etxehoriren aldera makurtu zen:
|
Banekien
nik, Joana andere serorak intxaurrak bazituela.
|
|
2018
|
|
|
Ez nuen erantzun.
|
Banekien
nire burua ez nuela gehiago altxatuko. Itsututa bezala nengoen, baina errua ez zen nirea izan, herriaren begiena baizik.
|
|
|
–esan zuen oso ozen Perrin jaunak?.
|
Banekien
nik. Emakume aske baten zantzuak sumatu nizkizun ikusi zintudan lehen egunetik.
|
|
|
Fraidea gogaituta jarraitu zitzaion saioari.
|
Banekien
nik gogaitzen nuela, eta leihorantz erretiratu nintzen. Bizkarra eman nien.
|
|
|
|
Banekien
nik!
|
|
2019
|
|
|
–Urteak eman nituen haserre zure aitarekin.
|
Banekien
nire onerako utzi ninduela osabarekin, baina minduta nengoen. Gero, ulertu nuen berak zerbait erakutsi zidala:
|
|
|
Hemen, Txindoki mendia alde batean ikusten genuela, eta Aizkorri bestean, behin bailara barruan, Segurako desbideraketa hartu genuen.
|
Banekien
nik Keparen gurasoak auto istripuan hil zirela, eta jakina, berak ez zuen horretaz hitz egin nahi, eta nik ez nion ezer aipatuko ere. Familiaren etxea Zerainen mantentzen bazuen ere, Kepak, bere lurraldera etortzen zenean, nahiago izaten zuen Seguran geratu, Edu izebaren etxetzarrean.
|
|
2020
|
|
|
Horixe!
|
Banekien
nik ez zinela artole xehe bat agureak keinu eta guzti egiten dit.
|
|
|
|
Banekien
nire emaztea bakarrik gelditzen zela bere istorioa kontatzeko eta, oso berandu bazen ere, itxarotea erabaki nuen.
|
|
|
|
Banekien
nik zerbitzariak ez zigula begirik kentzen. Halako batean neska bainugelara joan zela ikustean gerturatu zitzaidan eta urte asko zeramatzala, aitortu zidan, ofizioak horretarako aukera ematen ziolako, bikote harremanak aztertzen eta guri begira txoratuta gelditu zela.
|
|
|
Ipuina irakurritakoan, mail luzea bidali nion Sandra Cianiri nire inpresioen berri emateko.
|
Banekien
nire iritzia ez zela sorpresa handia izango harentzat, nire ikerketan aurkitu nituen datu xumeak kenduta, beste guztiez nik baino askoz ere informazio hobea baitzeukan. Nik baino hobeto eta nik baino lehenagotik zekien Angelo Cianik eta beste ikasle batek neska bera maite izan zutela, eta Vicenzi ezizenaren atzean ezkutatzen zenak ezin izan zuela jasan ordura arte berea izandakoaren bihotza besteak irabazi izana; gutunek eta dietarioak esaten zutena osatu egiten zuen ipuinak.
|
|
2021
|
|
|
Adjektibo gisa ere erabiltzen da, bestalde, gehien, ‘nagusi’42, ‘zaharren’ edo ‘premu/ prima’ adieran: Mesiasen Erreinuan nor gehiena izango ote zen (Lardizabal);
|
Banekien
nik segurik joan nuela, gehiena izanez (J. B. Etxepare); Hor daukat beti Amedee, ene lehen kusietan gehiena, adinez (Larre).
|
|
|
Zerbaiten erruduna nintzela mamurtzera hasi nintzen, gutxienez gure aitaren bekatuen lagun, hala bakarrik uler nezakeen bat bateko ezinikusi hura, isiltasunaren mesprezua.
|
Banekien
nik gure aitak aldizka zeharo egoskor jotzen zuela, askotan ere oso zuzenak iruditu ez zitzaizkidan erabaki batzuk hartu zituela, besteak beste oraindik Frankoren garaian bere langile batzuk kalera bota egin zituenean eskubide sindikalak eskatu zizkiotelako. Baina banekien ere gure aitak gauza batzuk ezin zituela ulertu, ez zela bertan jaioa, ez eta herrian mika urte igaro eta gero ere, bere bizkar gainera zetorkion mundu berrirako, saiatuta ere ez zela moldatuko garai berrietara, aspaldiko ohitura txar eta samingarrien menpe bizi baitzen.
|
|
|
|
Banekien
nik Sergyk ez zuela Satie batere gogoko. Sergy hortodoxoegia da, eta ez, ez naiz bere erlijioaz ari, musikari buruz duen kontzeptuaz baino, Rachmaninov bezalako musikagileongan bukatzen dena, gainontzeko guztiak, Satie barne edota burura, ikonoklasta hutsak omen dira, inspirazio faltaren aurrean musikaren oinarriak iraultzeari ekiten diotenak, tradizioari inolako begirunerik erakusten ez diotenak.
|
|
|
Ondo ba, baina ni badaezpada inoiz baino adiago, ez baitzegoen fidatzekorik lehen esandakoa bezalako perlak botatzen dituen nasri batez.
|
Banekien
nik, edo gutxienez somatzen nuelakoan nengoen, agure tripontzi burusoil horren kasta den, ozta ozta 1099ko uztailaren 15ean indarrez hartu eta ez judutar ez musulmanik errespetatzeke, ezta emakume edo haurrik ere, sekulako sarraskia egin kruzadu odol goseetarikoa.
|
|
|
Hura hartu aurretik, armategiko fusilak banatu nizkien langileei.
|
Banekien
nire pistolak eta nire eskopetak baino ez zutela tiro egiteko balio, baina azpigizakiek ez zekiten hori eta ikusia neukan tiro hots hutsari zioten izua. Autoa gidatu nuen nik, kamioia atzetik zetorkidala eta, haren atzetik, furgoneta bat.
|
|
|
Bitxia zen Luis han ikustea, txisteraz eta lebitaz, koheteak botatzen.
|
Banekien
nik asko zirela Gernika, Mundaka eta Bermeon ikustera etortzeko asmoa zeukatenak, ikustearren zelan ezkontzen nintzen aldeana batekin, eta ez nien gustua egin gura izan".
|
|
|
Elbarriak balkoietatik jaurtitzea baino sotilagoa bada.
|
Banekien
nik 2020a ez zela parte onekoa izango... Eta ikusteko zegoen nolako triskantzak eragingo zituen birus demonio hark Hego Amerikan eta Afrikan.
|
|
|
Nire bularrean ezkutatu zuen burua; ume bat bezala besarkatu nuen.
|
Banekien
nire bihotzaren pilpirak entzuten ari zela. Berotasuna aditu nion, eta usain gozoa.
|
|
|
|
Banekien
ni bezain zapuztuta zegoela.
|
|
|
Harengatik jakin nuen ez ninduela ikusi nahi.
|
Banekien
nire lagunik onena galdu nuela eta beharbada nire lankidea ere ez nuela berreskuratuko.
|
|
|
|
Banekien
nire senarrak tinko eutsiko ziola baina niretzat jasangaitza da.
|
|
2022
|
|
|
–Horregatik dirudi dragoia, eta ez sugea...
|
Banekien
nik, bai, ez zela inguru honetakoa. Hemengo inork ez dauka estilo hori.
|
|
|
Xinaurriak gara, handik eta hemendik aurrezten dugu, horregatik egin ahal izan genuen.
|
Banekien
nire enpresa ez zela arriskatuko ama bat kaleratzen. Beste enpresa txiki batek egingo zukeen, egiten dute.
|
|
|
Nire amagaz egin zuen egokitzapena.
|
Banekien
nigaz baino hobeto egingo zuela beragaz. Denon amama zen," amama Bego".
|
|
|
Nire orduko neska agertu zen ate joka gau aldera, eta ez nion ireki.
|
Banekien
ni baino lehenagotik militatzen zuela Erakundean, hain zuzen ere berak sartu ninduelako, eta ni bezalaxe beste batzuk. Edertasun haragizkoegi baten jabe zen.
|
|
|
Nire senarraren kasuan bazegoen gertakari intimoren bat, barne hausturaren bat edo aurkikunderen bat, bere burua gutxiestera eta lotsaraztera zeramana.
|
Banekien
nik ez zela damua, eta gutxiago ideien mailako zalantza bat, zerbait sakonagoa baizik, norbere baitako arrakalaren bat seguru asko, amets zapuztuek uzten duten zuloa edo norbere buruari buruzko gutxiespen erabateko bat. Garai hartako bere neskaren bila hasi nintzen, eta hark esan zidan, bera ere Erakundeko militantea izana zelako eta torturak jasandako kideekin lan egindakoa, tarteka gertatzen den fenomenoa dela kide bat atxilotu eta lehen kolpea jaso orduko hondoratzea eta izuaren izuz dakien guztia kontatzen hasi eta ez isiltzea eta kontatzeko gutxi dutenean asmatzen hastea eta edozeinen bizkar botatzea egin gabeko delituak ere.
|
|
|
A zelako instrumentu leloa
|
Banekien
nire ametsari uko egin behar niola betidanik ezagutu izan nuen bizitzarekin jarraitzeko.
|
|
2023
|
|
|
Ziur Lucíari ere antzekoak egin zizkiola aititak eta horregatik, azkenean, ihes egin behar izan zuela.
|
Banekien
nik lagun onak izan gintezkeela eta elkar ondo ulertuko genukeela. Baieztatuko nuen, mozorroa kenduko nien.
|
|
|
|
Banekien
nik ondo asko zer dela eta galdetzen zidan Kepak bere ohiko irribarre makurrez, aurreko hilabetean klase uzte bat antolatzen saiatu nintzelako institutuko beste lagun batzuekin batera ETAk Donostian espainiar armadaren ibilgailu baten kontrako bonba baten bidez garbitutako bi gizabanakoen erailketa salatzeko asmotan. Eskatu genion artean eskola ematen ari zen irakasleari ikasle bilera bat egiteko eta honek aitzaki maitzaki ere, hau da, ETAren kideren baten heriotza edo atxiloketaren inguruan eztabaidatzeko aitzakiak ez zituen irakasle berberak, baimendu egin zigun hainbat arinen egiteko eskatuz bere eskola ematen lasai asko jarraitze aldera.
|
|
|
|
Banekien
nire zorte ona kutsatuko nizula.
|