|
2003
|
|
|
Ni Manzanillon jaio nintzen, 1936ko ekainaren 16an.
|
Baina
umea nintzela etorri ginen Habana Zaharrera.
|
|
|
Zuk, esan zion Matiasi, seme alabak ere izango dituzu igual.
|
Baina
umea zara berdin berdin. Biak zarete umeak zuek.
|
|
2004
|
|
|
|
Baina
umeak, zer esaten da?
|
|
|
Behien intseminazioa artifiziala da, hazitarako behien semena aukeratuta, eta ezaugarri genetiko zehatzak dituzte.
|
Baina
umearen sexua ezin da aurreikusi, eta, emaitzaren arabera, abeltzainaren aurreikuspenek porrot egin dezakete. Bestalde, baserriko behien ordezkapena bermatzeko (kontuan izanik ondorengotza ez dela beti emeak izango, edo intseminazioa ez dela beti arrakastatsua izango), behien proportzio handi bat urtero ugaltzen da.
|
|
|
Livia Parisera eraman dezakezu begiak zapi batekin estalita, eta postu horren aurrean utzi eta begiak biluztu.
|
Baina
umea ez badago, ez du lekua ezagutuko. Eta hori da Paris Liviarentzat:
|
|
|
Aurreraka erori zen, ahuspez, hain zorte txarrarekin, non eskumuturra bihurritu baitzitzaion, oihuari eta negarrari ekiten ziola, ai eta ai.
|
Baina
umetan ere inor baino aluagoak izan gaitezke, eta ez nintzen horrekin konformatu. Eta, hala, begi bistan nuena azpimarratu nahian edo, burlazko eta mespretxuzko kukurrukua egin nion:
|
|
2005
|
|
|
Lehenengo ailegatu nintzenean, ingeles eskolak ematen egin nuen behar, akademian.
|
Baina
umeekin ez naiz ondo arreglatzen ni. Ez naiz umezalea.
|
|
|
Umeen minak ez dira ezer.
|
Baina
umeak ez direnen gaixotasunak min handikoak izaten dira eta ohean asko egotekoak. Aita dago gaixorik orain eta batzuetan esaten du" Eraman hori ume hori hemendik", eta arraroa da, ze normalean pozik egoten da aita bisitan joaten garenean, logelara eta ospitalera, baina hori esan zuen egun batean:
|
|
|
|
Baina
ume hark ez zuela negar eginen.
|
|
2006
|
|
|
|
Baina
umeak edukitzearen erabakian interesek jokatzen ez dutela onartzeaketa soilik desirari egozteak ez du esan nahi desira hori barruko indar arakaezinezosatuta dagoenik. Interesaren kontzeptua gizabanako arrazionala den aktore sozialaren ideiarekin lotuta dago, hots, interes indibidualen kalkulu arrazionala egitenduen subjektuarekin.
|
|
|
|
Baina
umetan benetan pentsatzen nuen bizitza halakoxea zela. Egunen baten, haziko nintzen eta gauzak gertatzen hasiko ziren.
|
|
|
" Neska, esango nikek; izenaren arrastorik noski.
|
Baina
umea alergikoa duk, dezente alergikoa; botiketan diru dezente gastatu dik neskak: lortzen erraza ez den dirua".
|
|
2007
|
|
|
horren ostean.
|
Baina
umea galdu du. Zein ospitaletan esan duzu?
|
|
|
Aitak nahi zuen bezala, behin haren haurdunaldiaren berri jakin zutenean, beren bizitzetatik betiko aienatu zuten arreba alaba zikina.
|
Baina
umea jaio zen, eta, harrezkero, osaba gaztea arrebarengana hasi zen arrimatzen, aitaren ezkutuan. Haren antz handia izanik, tira egiten zion ilobatxoak.
|
|
|
Nahiago du gazteagoak zireneko zabarkeria, maindire hezeak, zigarro usaina.
|
Baina
umea jaio zenetik etxean desinfekzioa da nagusi. Atzera egin du, xanpu usainaren ordez gantza usnatu nahi izan dio.
|
|
2008
|
|
|
Zuen tropak herriminez daude; guardia jaisteko gogoa dute haurrekin daudenean.
|
Baina
umeak azkarrak dira, enpatiarik ez dute eta prest daude egiteko beraiek baino zaharragoak ausartuko ez lirateken basakeriak".
|
|
|
Euskara ikasteko modurik naturalena betidanik etxea izan da.
|
Baina
umeak eskolaratu orduko badirudi etxeko euskarari garrantzia kentzen diogula eta haren gainetik jartzen dugu eskolan ikasitakoa. Horren ondorioz, guraso euskaldun euskalkidunek sarri askotan amore ematen dute etxean sartzen den eredu horren aurrean eta ez dute ez adorerik, ez konfiantzarik, umeak eskolatik dakarren eredu formal horri eurena, seguruenez eskolatik kanpoko erabilera ez formaletan erabiltzeko egokiagoa dena, kontrajartzeko edo euskaraz txarto esandakoa zuzentzeko.
|
|
|
LEO.
|
Baina
umeak ez du ezer gogoratzen.
|
|
|
NEKANE.
|
Baina
umea normal ikusten da.
|
|
|
Haren seme alabak ere zaindu dituzu, ezta?
|
Baina
umeak harrotzen zaizkizunean, kontuz ibili duzu. «Ez zait gustatzen zuk nire umeei oihu edo errieta egitea», entzun dezakezu besaulkiaren beste muturretik.
|
|
2009
|
|
|
Guy Fawkes en traizioa gogoratzeko ere balio ez duen pitokeria bat.
|
Baina
umeak, batzuetan, gutxirekin konformatzen dira, beren pentsaera magiko sinbolikoarekin errealitateko hutsuneak betetzeko kapazak baitira, logikaren sasi guztien gainetik.
|
|
|
(OFF) Eraikin bateko izkina koskadunek zailago egiten dute haize zurrunbilo txikiak eratzea eta eraikina berakulunkatzea.
|
Baina
Ume baten hankek din danari eragiten dioten bezala, haize bolada bakoitzak energia gehitzen du, eta gutxi izan arren, energia hori pilatuz joango da, sakabanatu ezean.Arazoa ez da bultzadaren tamaina, behin eta berriz gertatzeabaizik. Ingeniariak gai badira energia pilaketa hori deuseztatzeko, orduan posible izango da kontrako ezaugarri diren sendotasun eta malgutasunak bat egitea.
|
|
|
Zenbat burugabeko argumentu pentsatzen ote nituen eta zenbat lotura barregarri egiten!
|
Baina
umeek gustura entzuten zituzten nik kontatutakoak, eta atsegina zitzaidan onespen hura; askoz ere atseginagoa nire hanka pattalek behar zituzten bota handiekin banderaka edo futbolean baldar huts aritzea baino, lagunen irriak eta errietak agoantatzen.
|
|
|
Ama baten mekanismoa, semetxoa babesteko.
|
Baina
umeak betiko gorde zuen pasadizo asmatua: amak ereindako beldurrak baino indar gehiago izan zuen putrearen kontakizunak semearen irudimenarentzat.
|
|
2010
|
|
|
Non Jainkoaren argia betarte fosilizatu horietan, non Jainkoaren seinalea??
|
Baina
umetan fosilzalea zinen, bai, eta maitasunetik hori gustatzen zaizu, beharbada. Gure gurasoen artekoa, adibidez, dei diezaiogun gauza bakoitzari bere izenez behingoz!?, zer iruditzen zaizu izan zela:
|
|
|
|
Baina
umeak ez zion erantzun, atarian baitzegoen jada, kalera bidean gogotsu.
|
|
|
JOANA.
|
Baina
umeak zineten! Lukas damututa egongo duk egin zituenengatik, hago ziur..
|
|
|
IKERNE.
|
Baina
umea jaiotzean etorri, e. Gu ere etorriko gara koskortzen denean?
|
|
|
ALIZIA.
|
Baina
umea ulertzen ahalegindu behar dugu, asko ari da sufritzen. Gu baino gehiago agian!
|
|
|
ALIZIA.
|
Baina
umearekin ondo konpontzen zinen, ez. Zergatik utzi?
|
|
|
Ni orain bost urte hasi nintzen.
|
Baina
umea nintzenean ikastetxea oso urrun zegoen, Afrikan hala izaten da, eta egunero 15 kilometro egiten nituen eskolara iristeko. Beraz, agian lasterka egiten nuen baina ez nekien.
|
|
|
–Inoiz ez da momentu egokiena, horretara jarriz gero.
|
Baina
umeak egin egiten dira, eta jaio egiten dira.
|
|
|
Non Jainkoaren argia betarte fosilizatu horietan, non Jainkoaren seinalea...?
|
Baina
umetan fosilzalea zinen, bai, eta maitasunetik hori gustatzen zaizu, beharbada. Gure gurasoen artekoa, adibidez —dei diezaiogun gauza bakoitzari bere izenez behingoz! —, zer iruditzen zaizu izan zela:
|
|
|
moztu zion Martinek bizkarrean zartakoa emanez— Hi ere umea haiz.
|
Baina
ume gaiztoa. Bihotzik ez daukak."
|
|
|
|
Baina
umeak hazten doaz, Irantzu, eta helduen bizimoduarekin batera nagusitzen hasten zaie erdara omnipresentea, aro postmoderno honetan ez baita existitzen euskararen trakeskeriarekin amaituko duen hiztun komunitate heldurik. Nagusi gara erdararen aurrean etsi eta errenditzen diren nire moduko sasi euskaldunok, bai ala ez?
|
|
2011
|
|
|
Jaungoikuek bereinkatu deidxela.
|
Baina
umea bateatubakoa zanean, jentiltxue esaten jakonari, beste hau gaineratzen zan: adu onerako eta suberte onerako.
|
|
|
Angel Gago Euskadiko ostalarien buruak esan duenez, Bizkaian zortzi edo hamar tabernak debekatu dute umeak barrura sartzea.
|
Baina
umeei sarrera debekatu dieten establezimendu guztiak gauetan zabaltzen dituzten tabernak dira eta bakarra da honako hau egunez zabaldu eta umeei sarrera debekatu diena.
|
|
|
|
Baina
umeei ez diezu ezer egin behar!
|
|
2012
|
|
|
" Aizak, bazekiat ez zaiala lodikote horrekin jolastea gustatzen, ama ahozabal hutsa dik eta.
|
Baina
umeak ez dik ama urdanga baten semea izatearen errurik. Saia hadi berarekin atsegina izaten".
|
|
|
Seguru nago guraso horiek ez zutela euskara askorik erabiltzen umeak izan baino lehen.
|
Baina
umeak izan dituzte, eta beren onena eman nahi diete haurrei, euskara erabiliz. Eta badiotsut, guraso horiek ez dira euskaltzale militanteak.
|
|
|
Batzuk esne zopak edo talo zopak ekarten ebezan kantintxu baten, eta uriko dendetan esnea berotu txapan eta haxe jaten eben.
|
Baina
ume gehienen bazkaria etxetik ekarririko ogia artourunagaz egindakoa batzuetan eta txokolatea zan. Batzuk dendan erosten ebezan eta aste akabuan amak ordaintzen eban guztia.
|
|
|
Ez zitzaion hainbeste axola beraien isolamendua, Leirek nahikoa baitzuen liburu on bat asteburua pasatzeko, eta Txomin kapaz baitzen asteburu osoa telebista ikusten igarotzeko, sofan etzanda, begiak kliskatu gabe.
|
Baina
umeek harremanak izatea nahi zuen.
|
|
|
Pablo jartzea pentsatu nuen lehenbizi, Picasso buruan; eta Leo gero, Da Vinciren omenez.
|
Baina
umea txikitatik markatu nahi ote nuen galdetu zidan Josebak, hobe zela besteak bezalakoa izatea, ez berezia.
|
|
|
–
|
Baina
umea esnatzen bada, ez nau ezagutzen... –esan dio Aniak, biluzik, inoiz baino biluziago.
|
|
|
Bere afektuak desagertzen ziren heinean, haurrarenganako maitasunera hertsikiago biltzen zen.
|
Baina
umeak kezkatu egiten zuen; zeren batzuetan eztula izaten baitzuen, eta masailalboetan zapla gorri batzuk baitzeuzkan.
|
|
|
Ez, nik ere ez?
|
Baina
umea hartu eta alde egiten badu, zer, e?
|
|
|
Dickensen bigarren alabari esker dakigu, bere aitak eta Turnerrek haur bat izan zutela, haur zela hil zena.
|
Baina
ume horren inolako arrastorik ez da azaldu egundaino, Kate alabak esandakoaz aparte. Kondairak dio Dickens hil zela esan ziotenean ume bati galdetu omen zuen:
|
|
2013
|
|
|
«Adibiderik argiena haurdunaldian entzundako melodietako batzuk antzemateko gaitasuna da», dio Don Campbell-ek, ‘ Mozart efektua ‘ (Urano, 1998).
|
Baina
umeak ez ditu fetu gelan hautemandako soinuak bakarrik gogoratzen. Jaioberriak negarraren bidez ere erreproduzitzen ditu jaiotzetik.
|
|
|
Afaldu ondoren, paseo bat eman nahi izan genuen campuseko urmaeleraino.
|
Baina
umeek ez zuten atera nahi izan.
|
|
|
Itzuli ginen Renora, eta iskanbila sentitu genuen berriro.
|
Baina
umeak ziren orain, garrasika eskolako patioetan, ardailatuta beren soineko luzeekin, eta denak ere gauaren zain etxez etxe mehatxuka ibiltzeko: trick or treat!
|
|
2014
|
|
|
Hamar urtez egon nintzen Sasikoan.
|
Baina
ume bi dauzkat, Durangora joateko sekulako auto ilara egoten da [barrez]... Elorriarrak beti neuzkan etortzeko esanez.
|
|
|
Bazegoen Belle Pope Calhoun izeneko koloreko emakume bat ere, ume zurientzako festetan pianoa jotzen zuena; ume zuri dirudunak, ondotik pasatzean Curtis Carlyleri erdeinua adieraziko ziotenak.
|
Baina
ume «zuri pobre» zarpaila emakumearen pianoan eseri ohi zen ordubetez, eta mutilek jotzen zuten kazoo horietako batekin kontralto bat ateratzen ahalegintzen zen. Hamahiru urteak bete aurretik ere bizibidea ateratzen zuen mailatutako biolin batekin ragtime doinuak sortzen, Nashville inguruko kafetegi txikietan.
|
|
|
lurpean sartu eta buru gainean kuboa jarri.
|
Baina
umea garrasika ari zen: " Maricones!".
|
|
|
Igartzen da nahiago dutela aukera hori, nahiago dutela txerria jan, eperrak, arrautzak.
|
Baina
umeak ez du ezer ikusi, ez dut ikusi leihorrik, ez eta ere belarik. Etsiarekin dator, badaki jango dutela, ez dago beste erremediorik, argi esan diote, edo barrundatu egin du beharbada, beste bertsio batzuetan.
|
|
|
Batez ere umetan.
|
Baina
umeek arin hartzen dituzte urteak... Berehala daukazu hogei urteko alaba, Irene...
|
|
|
Eta gauzak ulertzen hasiko da noski.
|
Baina
umetan ikasi duenetik ulertuko ditu gauzak, horri tiratuko dio gauzak ulertzeko. Dena dago bideratuta, hala ematen du, alde batera, bestera...
|
|
|
|
Baina
umeak Umeei primeran datorkie.
|
|
|
|
Baina
ume horrek ez du gehiago alkoholik hartuko bere bizitza osoan, hori seguru!
|
|
2015
|
|
|
Museo handietan, zeren ni Armeniako museoetan egon naiz eta han errusieraz baino ez zuten hitz egiten.
|
Baina
umeak ez ditugu heziko museoetan bizitzeko ezta. Gure seme alaben heziketa ingelesaren inguruan sortu den ideologia baino askoz serioagoa da.
|
|
|
Hori bai, guk emandako antisorgailu pila batekin.Haurren sexualitatea garatzeko zer garrantzi du gurasoen jarrerak. Haurrentzat erreferentzia nagusia dira gurasoak.
|
Baina
umeek ez dute horrenbeste ikasten esaten diegunagatik, baizik eta egiten dugunagatik. Horregatik aipatzen diet gurasoei agian litzaiekeela euren buruaz arduratzea, haurren sexualitateagatik hainbeste kezkatu beharrean.
|
|
|
Eta Euskal Herrian are apalagoa da zenbatekoa.
|
Baina
ume horiek haztea eta zaintzea, berriro ere, andreen gain uzten duela iruditzen zaio Amurriori. Planak dio enpresariak sentsibilizatu egin behar direla erantzukidetasuna lortzeko.
|
|
|
|
Baina
umeari fardela aldatzen diodan bitartean
|
|
|
|
Baina
umeei, eroei eta emakumeei
|
|
|
|
Baina
umea zaitut ala minbizia?
|
|
|
Seguru zegoen Ostaizka ere asko poztuko zela umea jaiotzean, eta berak hazten ikustea espero zuen, nahi zuen, desio zuen.
|
Baina
umeari buruz hitz egiten zuten apurretan, arazoez baino ez zuten hitz egiten.
|
|
|
Ume beltz bat jaiotzea baserri batean zori bihurria zen.
|
Baina
umea ez zen
|
|
|
"
|
Baina
umea!" urrumatu zuen, harik eta Jerryk besoetan lo hartu zion arte.
|
|
|
|
Baina
umerik ezean ere, ez nuke nire emaztea utziko.
|
|
|
|
Baina
umeak eta zu ni nauzkazue.
|
|
|
|
Baina
umeak nirekin etorriko dira.
|
|
2016
|
|
|
" Emazteak txanda egin eta etxera itzuli nintzenean, hondoratu egin nintzen, lurra jo nuen.
|
Baina
umearen aurrean ezin duzu".
|
|
|
" Momentu oso gogorrak pasatzen dira, behinik behin hasieran, ikusi arte nola den, kimioak zein erreakzio eragiten dion, bere erreakzioa zein den...
|
Baina
umeek harritu egiten zaituzte, eta aldi oro lezioak ematen dizkizute". Helduek eta umeek gaixotasuna bizitzen duten moduan ikusten du alde handiena Olanok.
|
|
|
|
Baina
umea, zer duzu orain!
|
|
|
|
Baina
umea! Nola esan dezaken hori hire izebarengatik!
|
|
|
biok lortu dugu unibertsitatera joatea, eta Austriara ere eskiatzera, negu batean, noizbait kontatu dizut oker ez banago.
|
Baina
umetan, zer egingo genuen. Nik maiz alde egiten nuen etxetik (Albertok ez, bera beti izan da ni baino dexente patxadatsuagoa, askoz esanekoagoa).
|
|
|
Txakurrak nahi dituzun guztiak.
|
Baina
umerik ez ekarri.
|
|
|
B:
|
Baina
umeak ziren hildako asko.
|
|
|
bukatu zuen berak.
|
Baina
umea entretenituta zegoen bere makilarekin, eta ez zuen galdera aintzat hartu nahi izan. Ugartek Carlosi begiratu zion orduan:
|
|
|
esan zion Carlosek.
|
Baina
umeak barrezka jarraitu zuen histeria apur batez, eta erantzuten saiatu gabe bigarren ostikoa eman zion baloiari. Salako mahai txapalari zartako bat ematea lortu zuen oraingoan, eta errebisten ontzia iraultzea.
|
|
|
errepikatu zuen Carlosek.
|
Baina
umea harrotuta zegoen osabatzat hartzen zituen bi gizon haien apartamentuan sartzea lortu izanagatik, eta ezin zion barreari eutsi.
|
|
|
galdetu zion Carlosek lurrean belauniko jarriz eta eskuak umearengana luzatuz.
|
Baina
umeak ostikoka errefusatu zuen, eta bere negarra areagotuz.
|
|
|
Hor goitik buelta bat ematera noa esan zion txuriz markatutako bidean abiatuz.
|
Baina
umea etxetxoaren barruan sartuta zegoen jadanik, eta ez zion erantzun.
|
|
|
Berarekin gaztelania ibiltzen zuten, ez baitzien umeei ingelesez egiten, eta euskara ikasten ere saiatzen omen zen.
|
Baina
umeek, istorio honetan ikusten denez, ez zioten zuzen erakutsi.
|
|
|
–
|
Baina
umea edukiko duzu, ez?
|
|
|
|
Baina
ume bat aita gabe arazoa da estudioarentzat.
|
|
|
|
Baina
umearentzat ez al da hobe Mozart entzutea?
|
|
2017
|
|
|
|
Baina
ume hori normala al da?
|
|
|
Amamak hitz goxoak esaten dizkio.
|
Baina
umea ez da ixiltzen. Sara inguratu eta umea eskuetan hartzen du.
|
|
|
jendez gainezka dagoen metroak monopolizatzen du munduan zehar barreiatu den irudia.
|
Baina
ume txikiak zaintzen diharduten amen gizartearen segmentua hartuko bagenu eredu, bizikleta horiek lirateke garraio mota erabiliena. Are, kaletik ikusten diren bizikleten proportzio oso altuak eserleku gehigarriak darabiltza.
|
|
|
Mendeku kolektiboa da, preso baten senide eta lagun guztiei berdin eragiten diena.
|
Baina
umeen kasuan lehen aipatu duguna gertatzen da: haurrek ezberdin bizitzen dute estatuaren mendeku hori, egoera ez dutelako ondo barneratuta.
|
|
|
" Bi ume dauzkat, eta arropa bota egiten nuen, edo gorde.
|
Baina
ume gehiago ez badut izan behar, gorde zertarako. Beraz, postua jartzea erabaki nuen.
|
|
|
“Probatu al duzu seilua jarri eta bidaltzea? ” galdetzekotan egon zen postaria.
|
Baina
ume baten letra zuen. Emakumea umezalea izango zela pentsatu zuen.
|
|
2018
|
|
|
zer janik ez duelako, etxean jo egiten dutelako, ikasteko aukera izango duela uste duelako, armatutako gizonek sortzen dioten liluragatik... edo denen konbinazioagatik erabaki dezake umeak taldera batzea.
|
Baina
umeak «nik nahi dudalako noa» baldin badio ere, erantzukizuna helduena da. Zanpatuak izan ohi dituzte eskubide oinarrizkoenak, eta taldeak horretaz baliatzen dira.
|
|
|
Zer?
|
Baina
umeak besterik ez dira! Bai, baina hala ere.
|
|
|
ez zegoela tratamendurik, zain geratzea besterik ez.
|
Baina
umeak makal jarraitzen zuenez eta sukarra altu mantentzen zenez, beste gau bat geratu genuela esan zigun. Dezepzio bat izan zen.
|
|
|
(batera)
|
Baina
umeak, zer. Ba, berdin dio.
|
|
|
Ama hizkuntza gaztelera bada lengoaia horretan hasten dut prozesua, komunikatzeko tresna izateko.
|
Baina
umea hitz egiteko gai denean euskarara pasatzen naiz.
|
|
|
|
Baina
ume batek ez du hazi behar gezurra dioten gurasoekin.
|
|
|
|
Baina
ume bat zara.
|
|
|
|
Baina
ume bat dirudizu, Sqweeks
|