|
2021
|
|
|
|
Baina
juntagailuarekin, berriz, bigarren adierarekin ageri da gehienetan: Erderatik San Juan de la Cruz, edo holako zerbait itzul nezake, bai, baina, bestenaz, ez daukat idazteko lehengo eznahirik (Orixe); Los Angelesen bizi izan nintzenean nahiko gaizki, baina bestela arazorik gabe moldatu naiz (X. Mendiguren Elizegi); Gertatzen da:
|
|
|
28.6.3.6
|
Baina
juntagailua
|
|
|
28.7c Bestalde, euskaraz ia juntagailu guztiak bi juntagaien artean kokatzen dira, baina intonazio etenari dagokionez, juntagailuak bigarren juntagaiarekin elkartzea da joera nagusia: Ane/ eta Jon15
|
Baina
juntagailuarekin are argiago dirudi: Garaiz esnatu naiz, baina berandu iritsi naiz.
|
|
|
28.6.2
|
Baina
juntagailua
|
|
|
28.5.3.1a Edota juntagailu hautakariaren osaera gardena da: ‘edo+ eta’
|
Baina
juntagailu bakar beregain modura jokatzen du. Iparraldean jaso diren hiru lekukotasunetan eta forma osorik agertzen da; gainerakoetan ta forma laburtua, klitikoa, da ageri dena (bereiz, edo ta, nahiz elkarturik, edota, idatzirik).
|
|
|
Juntagailu hautakariak edo, ala eta edota dira.
|
Baina
juntagailu horiek guztiak ez dira euskalki guztietan erabiltzen; ezta guztiak testuinguru sintaktiko guztietan balio berarekin ere. Juntagailu bakoitzaren erabilera banan banan aztertuko dugu hurrengo orrietan.
|
|
|
Emendiozko juntadura aztertu dugunean, esan dugu eta k juntagailuen batuketa bideratzen duela aditzarekiko komunztadurari dagokionez.
|
Baina
juntagailu hautakarien ‘oinarrizko balioa’ ez da batuketa edo gehiketa. Juntadura egiturak kasu bakoitzean bideratzen duen balioak eragin zuzena du aditzarekiko komunztaduran; zehatzago esateko, balio horietako bakoitzak erreferentziak ezartzeko unean duen jokamoldeak du eragina.
|
|
|
Egia da bakarren batek (baizik ek, adibidez) bere kokagune berezia izan dezakeela.
|
Baina
juntagailuak kokagune jakina izango du beti. Diskurtso markatzaileak (DMak), berriz, askoz mugikorrago dira, eta bigarren perpauseko osagaien arten ibil daitezke.
|
|
|
28.6.2
|
Baina
juntagailua
|
|
|
28.6.3.6
|
Baina
juntagailua
|
|
|
Hauek, izan ere, berez testu mailako elementuak, hau da, perpausetik perpauserako loturari ñabardura jakina emateko erabiltzen direnak badira ere, juntagailutzat hartu izan dira inoiz, esanahiari dagokionean juntagailuen pareko eta baliokide izan daitezkeelako.
|
Baina
juntagailuaren baliokidea da, esate baterako, ordea diskurtso markatzailea, biak aurkaritzari baitagozkio. Horregatik, ez da harritzeko gure gramatiketan juntagailuen sailean aurkitzea.
|
|
|
42.21.2b
|
Baina
juntagailua arruntean bigarren perpausaren hasieran kokatzen bada ere, ordea k normalean bigarren perpausaren barnean hartzen du toki, perpaus horren osagairen baten ondoren. Horrela, bigarren perpauseko osagai hori hanpatua edo gelditzen dela esango genuke, aurreko beste osagai baten kontra jarriz, bien arteko oposizioa markatuz (ni..., aita, ordea,...).
|