|
2002
|
|
|
|
Baina
XIX. mendeak markatu zuen betiko eskandaluaren eta hedabideen arteko ezkontzaren mamia. Pertsonaia famatuen sexu kontuak, prostituzioarekin izandako harremanak eta gaixotasun benereoak izan ziren eskandalu gordin gehienen perrexila.
|
|
2006
|
|
|
Gutxienez azken urteetan nazionalismo katalana kontziliatzaileagoa agertu da.
|
Baina
XIX. mendearen erdialdera kazetari katalan integrista batek, Manye i Flaque k," El oasis vasco" izeneko liburua idatzi zuen Euskal Herrian egon ondoren. " Euskal oasia" zen hemen topatu zuena gerra zibil baten ondoren eta beste bat hasi baino lehen.
|
|
2008
|
|
|
Egia da Ernazimentuaz geroztik horranzko bidea hasita zegoela, egon bazeuden eta hizkuntza estandar literario eta burokratikoak.
|
Baina
XIX. mendea baino lehen, horien erabilera elite alfabetatura mugatu ohi zen, eta gainera gerta zitekeen eredu bat baino gehiago egotea. Esate baterako, XVIII. mendeko germaniar erreinu protestanteetan, ahoz tokian tokiko aleman dialektoak erabiltzen ziren, lehen hezkuntzan eta heziketa erlijiosoan aleman literarioa, bigarren hezkuntzan latina, eta aldiz gortean eta goi kulturan frantsesa404 Beste erreinu batzuetan hizkuntza idatzi bakar bat finkatzeko bidea aurreratuago zegoen (adibidez Frantzian edo Espainian), baina latinaren erabilera oraindik zenbait arlotan mantentzen zen.
|
|
2009
|
|
|
|
Baina
XIX. mendean aldaketa sakonak izan ziren herri lurren erregimenean. Gerra karlisten ostean, bai eta lehenagoko Independentzia gerra deitutakoaren ostean ere, zerga gogorrak ipini zizkieten Herriko Etxeei, eta ondorioz, euren mugapeko herri lurrak saltzera behartu zituzten.
|
|
|
Mekanikak, fisikak eta elektromagnetismoak izan zuten garapenari esker, ekuazio diferentzialak oso erabilgarri bihurtu ziren fenomeno naturalak deskribatzeko tresna gisa.
|
Baina
XIX. mendera arte zientzialariek esku artean erabili zuten auzia izan zen ekuazio diferentzial horientzat soluzio esplizituak bilatzea. Garai hartan kokatzen dira Leonhard Paul Euler(), Daniel Bernoulli(), Jean le Rond d' Alembert(), Joseph Louis Lagrange() eta Pierre Simon de Laplace() zientzialariak.
|
|
|
Baina hain eskura egonik, eskuko telefonoekin ere argazkiak egin ditzakegunez, badirudi ez dela artea.
|
Baina
XIX. mendeko artea da, eta mundu osoko museoetako bildumetan dago jasoa.
|
|
|
Horrela, Bio Bio ibaitik beherakoak maputxeena izaten jarraituko zuen.
|
Baina
XIX. mendeko bigarren hamarkadan hasi zen maputxeen aurkako erasoaldirik bortitzena. Argentinan, Puelmapuko Argentina aldeko maputxeak ia desagerrarazi zituzten desertuko kanpainaren bitartez, eta, Andeen bestaldean ere, Txile sortu berriak ez zuen maputxerik nahi ez, behintzat, maputxe moduan, eta han ere gogor egin zuten lurraren jendearen aurka.
|
|
2011
|
|
|
Ordura arte, eta mendeetan zehar, eskolan hizkuntza klasikoak eta erlijio hizkuntzak (latina, sanskritoa) nagusi izan baziren ere, ohikoa zen eta onartua zegoen irakasle zein ikasleak elebidun edo are eleaniztunak izatea.
|
Baina
XIX. mendeko estatu mugen sorrerak eta kolonizazioek erabat gaiztotu zuten hizkuntza gutxituen egoera eskolaren testuinguruan (Siguán eta Mackey, 1986; Skutnabb Kangas, 2008b). Ondorioz, eta XIX. eta XX. mendeei begiratu oso arin bat botaz gero behintzat, hainbat eta hainbat hizkuntza eta kultura gutxietsi eta galbidera eraman izana lepora dakioke eskolari, edo hobe esanda, eskola zeregin horietarako erabili duten hizkuntza politikei.
|
|
|
" Joanes de huarte dueno de la cassa de hunayarena" (1651).
|
Baina
XIX. mendetik aurrera ez da agertzen.
|
|
2014
|
|
|
b) Errege familiako, edo beharbada Bonaparte familiako, buruzagiren batek egin ahal izango luke(, les réformes dans le genre de celles dont nous parlons ne peuvent s, accomplir dans un pays qu, avec la collaboration de sa vieille dynastie nationale?) 805
|
Baina
XIX. mendean zehar Frantzian zentzu honetan egon diren errestaurazio saio guztiek huts egin dutela deitoratu behar du Renanek.
|
|
2017
|
|
|
Bere lana era askean alienatzen duen langilearen irudia, edo bere gorputza gehien ordaintzen duenari eskaintzeko kapitaltzat hartzen duenarena, lan diziplina kapitalistak moldatutako lan klaseari dagokio.
|
Baina
XIX. mendearen bigarren erdian soilik ikus dezakegu une batez langile mota hori, neurritsua, zuhurra, arduratsua, eskumuturreko erloju bat edukitzeaz harro (Thompson 1964), eta ekoizpen modu kapitalistak ezarritako baldintzak, naturaren berezko lege ageriko, iruditzen zaizkiona (Marx 1909, I. liburukia:
|
|
|
eban, zuen?; ebeen, zuten?; euskun, zigun?; eoden, zeuden?; eukan, zeukan??
|
Baina
XIX. mendearen erdialdean hauxe idatzi zuen Juan Mateo Zabalak (1848: 57):
|
|
2018
|
|
|
Pare bat mende batean; beste pare bat beste mende batean.
|
Baina
XIX. mendearen azken zatian, intelektual talde bat saiatuko da bere mezua zabaltzen.
|
|
2019
|
|
|
Frantziar iraultzaren osteko garaietan ere baziren komunen kontzeptua zerabilten iraultzaileak, lurra guztiona eta pribatizatu ezina zela aldarrikatu zutenak.
|
Baina
XIX. mendetik aurrera, eta industrializazioa tarteko, aldaketa bat eman zen. Komunen diskurtsoak oinarri izateari utzi zion trantsizio momentua antzeman nahirik nabil, honi buruz beste lan batean jardutea gustatuko bailitzaidake.
|
|
|
79, 428).
|
Baina
XIX. mendearen erdiaz geroztik jasotako dokumentazio idatzia eta 1991n bildutako ahozko testigantzak Sarea izendapenaren alde mintzo dira.
|
|
2020
|
|
|
Pedro Ursua eta Martin Ursua konkistatzaileak Amerikan ibili ziren, Juan Goienetxe arizkundarrak Nuevo Baztan izeneko herria sortu zuen Madrilen.
|
Baina
XIX. mendearen amaieran eta XX. mendearen hasieran landa eremuko baztandar asko joan ziren Mexikora, Argentinara eta Estatu Batuetara zortea saiatzera. Gaur alderantzizko bidea hartu du migrazioak, eta baztandar konkistatzaileek mendean hartu zituztenen seme alabak datoz Baztanera bizimodu berri baten bila.
|
|
2022
|
|
|
Bazegoen salaketa sozial bat.
|
Baina
XIX. mendearen amaieran indarkeria hori familiako sekretu bihurtu zen, bikotearen arteko kontu bat: andrea erabat mehatxatuta gelditzen zen erasotzailearen esku, babesgabe.
|
|
|
Generoa gizarte erreformara zabalik dagoen harreman sozialen egitura bat dela konprenitzen duen ezagutza mantsoago ernatu da, klasearen inguruko jakintza baliokidearen aldean.
|
Baina
XIX. eta XX. mendeetan azaleratu zen metropolian, (ohiko ustearen arabera) kapitalismo industrialaren genero dinamikek ez ezik, jende" natiboen" genero ordena zeharo desberdinekin izandako topaketa inperialak hauspotuta. Trukean, jende" natibo" horientzat, konkistak eta sistema kolonialek bortizki bilakatu zuten begi bistakoa generoaren historikotasuna, horien menpe zeudela kolonizatzaileen genero erregimenekin borrokatu behar izan baitzuten.
|
|
2023
|
|
|
XIX. mendean toki erakundeak egituratu barik zeuden eta toki autonomiaren kontzeptua oraindik ez zegoen asmaturik.
|
Baina
XIX. mendean zehar toki erakundeen (udalen eta probintzien) gaineko egiturari, antolaketari eta funtzionamenduari buruzko eztabaida pil pilean zegoen eta garaiko agenda politiko guztietan agertzen zen. XIX. mendeko Espainiako bilakaera politikoa eta toki erakundeen bilakaera eskutik doaz eta horrek ez zuen toki erakundeetako egunerokotasunean egonkortasunik ekarri.
|