|
2000
|
|
|
...r haietarat iritsi berriak ginen eta, hargatik, zuhurtzia zen, Antonio eta bion aldetik, apezari pentsatzen genuen bezala ez ihardestea, baina, noiz eta hiru euskaldunok bakarrik geratu baikinen —jakinik, Axularrek zioenaren kontra, ezen ezkerrerat makurtua eta alderditua dagoena eskuinerat xuxendua dagoena baino xuxenago egon daitekeela, zeren eta, osaba Joanikotek zioen bezala, ardi beltzak
|
zuriak
baino zuriagoak ere izan daitezkeen—, erran nion Antoniori:
|
|
2002
|
|
|
Zurbiltasuna ohikoa baino nabarmenagoa zen.
|
Zuriagoa
baino areago, itzaliagoa. Ilberri bakan baten modura.
|
|
2005
|
|
|
–Japoniar putakumea, neuk ere hari emango nioke musu
|
zuri
baino lehenago. Dena dela, horrela ohi baino dotoreago zaude, alua.
|
|
2007
|
|
|
Ederki ematen zuen Oihuak Väastra Torggatan eko 8 zenbakian; museoko horma
|
zurian
baino askoz hobeto, zinez. Oheburuan zintzilikatu zuten etxera iritsi eta berehala.
|
|
2008
|
|
|
Diplomaziak ere beste bide bat hartu behar baitzuen aspaldidanik, bakearen bidea jorratuz eta ez gerrarena! Eta ez esan gero beltzak
|
zuriak
baino eskasagoak direla, gaurko teoria zientifiko askok eta askok hori badiote ere! Horrekin ez dizut esan nahi, jakina, Europako zibilizazioa Afrikakoa baino garatuagoa ez denik, zientzia mailan batez ere.
|
|
|
Diplomaziak ere beste bide bat hartu behar baitzuen aspaldidanik, bakearen bidea jorratuz eta ez gerrarena! Eta ez esan gero beltzak
|
zuriak
baino eskasagoak direla, gaurko teoria zientifiko askok eta askok hori badiote ere! Horrekin ez dizut esan nahi, jakina, Europako zibilizazioa Afrikakoa baino garatuagoa ez denik, zientzia mailan batez ere.
|
|
2009
|
|
|
Burua zuri geratu zitzaion don Zoilori, haren begi lekutik irtenek halako zerbait adierazten zuten behinik behin?, desertu
|
zuria
baino zuriago, bat bateko izozte batek buruan zituèn hitz eta esaldi guztiak, mintzoaren habeak eta zutabeak, alegia, hormak eta teilatuak, harrapatu balizkio bezala.
|
|
|
Izeba Ernestinak, normalean, batera ematen zien eskola etxeko bi neskei: goiz hartan, baina, Maria Bibianarekin bakarrik ari zen, Reginak, don Zoiloren aholkuz, alaba gazteena otorrinolaringologoarenera eraman zuelako, lauzpabost egun lehenago Adari ahotsa,
|
zuria
baino zuriagoa zuena, erlastu eta belztu egin zitzaiola-eta, faringitis batengatik edo. Hala, bada, izeba ilobak bakarrik zeudela, izebak, bat batean, iloba jotzen ari zèn Beethovenen sonataren bigarren mugimendua eten eta bere galdera egin zion:
|
|
|
Aitak Domingori zuzendutako hainbeste laudorioren ondorioz, ia etxeko ardi belztzat zutena ardi zuri bihurtua, etxeko beste ardi
|
zuriak
baino zuriago, egun batetik bestera!?, anai arrebak behartuta sentitu ziren, Gabino gaixoarekin zorretan baleude bezala, halako eran, non, Domingo emulatu nahian, beren eskaintza partikularra egin baitzioten guztiahaldunari, Gabinoren sendabidea gogoan: Ada eta Maria Bibiana etxeko arrosarioa belauniko errezatzera xedatu ziren, Maria Bibiana sendategitik itzuli bezain laster errezatzen zutena; Damasok ere, gauza haietan gehiegi sinesten ez zuen arren, are gehiago:
|
|
|
esan nahi baita Domingo zerbait esaten ari zitzaiola Gonzalori, bere begiratu gogorraren araberako zerbait, etorri ere, ideia bat etorri baitzitzaion une hartan Domingori tupustean, apika: . Hitz politak hireak,
|
zuri
baino zuriagoak, distiratsuak, baina hitzik zurienak ere nekez zuritzen ditik krimenik beltzenak, Gonzalo, eta utz nazak bakean!?.
|
|
|
Burua zuri geratu zitzaion don Zoilori –haren begi lekutik irtenek halako zerbait adierazten zuten behinik behin–, desertu
|
zuria
baino zuriago, bat bateko izozte batek buruan zituèn hitz eta esaldi guztiak –mintzoaren habeak eta zutabeak, alegia, hormak eta teilatuak– harrapatu balizkio bezala.
|
|
|
esan nahi baita Domingo zerbait esaten ari zitzaiola Gonzalori, bere begiratu gogorraren araberako zerbait, etorri ere, ideia bat etorri baitzitzaion une hartan Domingori tupustean, apika: " Hitz politak hireak,
|
zuri
baino zuriagoak, distiratsuak, baina hitzik zurienak ere nekez zuritzen ditik krimenik beltzenak, Gonzalo, eta utz nazak bakean!".
|
|
|
Izeba Ernestinak, normalean, batera ematen zien eskola etxeko bi neskei: goiz hartan, baina, Maria Bibianarekin bakarrik ari zen, Reginak, don Zoiloren aholkuz, alaba gazteena otorrinolaringologoarenera eraman zuelako, lauzpabost egun lehenago Adari ahotsa,
|
zuria
baino zuriagoa zuena, erlastu eta belztu egin zitzaiola-eta, faringitis batengatik edo. Hala, bada, izeba ilobak bakarrik zeudela, izebak, bat batean, iloba jotzen ari zèn Beethovenen sonataren bigarren mugimendua eten eta bere galdera egin zion:
|
|
|
Aitak Domingori zuzendutako hainbeste laudorioren ondorioz –ia etxeko ardi belztzat zutena ardi zuri bihurtua, etxeko beste ardi
|
zuriak
baino zuriago, egun batetik bestera! –, anai arrebak behartuta sentitu ziren, Gabino gaixoarekin zorretan baleude bezala, halako eran, non, Domingo emulatu nahian, beren eskaintza partikularra egin baitzioten guztiahaldunari, Gabinoren sendabidea gogoan: Ada eta Maria Bibiana etxeko arrosarioa belauniko errezatzera xedatu ziren, Maria Bibiana sendategitik itzuli bezain laster errezatzen zutena; Damasok ere, gauza haietan gehiegi sinesten ez zuen arren –are gehiago:
|
|
2010
|
|
|
Izerditan zituen eskuak. Azpilean nahasten jarraitu ondoren, marrazo tigre bat hartu zuen beste eskuan,
|
zuria
baino txikiagoa: 6,95 euro.
|
|
2011
|
|
|
Ziegako leihoaz lekora, harresien gaineko marra
|
zuria
baino gorago, kurloiak hegan ari dira airean, basoilar izateko ametsak marrazten. Kurloiak ez dira elurraren beldur, elur malutak lurrean desegiten direla begiz jo dutenetik.
|
|
2012
|
|
|
Lucie aurreratu zen, bere emakumeek erdi sostengaturik, laranja lorezko koroa bat adatsean, eta bere soinekoaren saten
|
zuria
baino zurikailago. Emma bere ezkontzako egunaz oroitzen zen; eta han berrikusten zuen bere burua, galsoroen erdian, bidexkan barrena, elizarantz zihoazenean.
|
|
2013
|
|
|
Begiak zabalik zituela uste zuen, baina ezin zuen ezer ikusi. Begiak itxi zituen eta
|
zuri
baino ez zuen ikusi, ozeano zuri zabal batean galduta sentitu zen. Halako batean, ur korronte handi batek eramana bezala, berriz murgildu zen iluntasun gordinean Amaia Lapitz.
|
|
2014
|
|
|
Renanen ikusmoldea txinatarrei buruz ere Voltairerena da. Renanentzat semitek monoteismoarekin erlijioan egin bide dutenaren antzera, Voltairerentzat (Renanentzat ere) txinatarrek berdin jokatu dute kulturan, historiako lehen istantean zibilizazio harrigarri bat kolpetik asmatuz,
|
zuriek
baino milaka urte lehenago (EM, 208), gero bere hartan seko gelditzeko, aurrerabiderik gabe (EM, 215; DP, 108). Egundoko antzinatearekin, historiarik apenas dute.
|
|
|
Eta entzun hau ongi: beltzak
|
zuriak
baino abilagoak ditun horretan?, erran zion Elisak;. Damutuko zara, adarrak jartzen badizkidazu agure beltz puta horrekin?!?, Anbroxiok?. Baina orduan, halaber, oihu haien gainetik, azken bolada hartan maiz gertatzen zitzaion bezala?, bertze bat entzun zuen Felisak, bere baitaren baitatik zetorrena:
|
|
2015
|
|
|
Haien alboan Louise irudikatu nuen trenaren aulkietan eserita eta ez zukeela paper txarrik egingo begitandu zitzaidan. Agian Saint Germain des Prés eko bere auzo
|
zurien artean
baino hobea. Gaixoa emakumea, ez zeukan ederra atarramendua.
|
|
|
–Agian hori da arazoa: beltzak
|
zuriak
baino hobeak direla gauza guztietan, besteek inbidia dietela, eta horregatik sartzen direla eurekin.
|
|
|
Gizon beltz handi bat da, gomazko botak eta txaleko islatzaile laranja jantzita. Gauden lekutik ez diogu aurpegia ikusten, begien
|
zuria
baino ez. Bizkor egiten du lan.
|
|
2016
|
|
|
Berehala ohartu nintzen blokeo haren zergatiaz: gehiago erreparatzen zion nire buruak ispiluari, aurrean nuen orri
|
zuriari
baino.
|
|
|
Berrogeita hamabost ugazaba elkarrizketatu zituen Eatonek, eta, batek izan ezik, guztiek zituzten nahiago zerbitzari beltzak,
|
zuriak
baino. Emakumeetako baten hitzetan:
|
|
|
Xendra bihurriak dabilzki arrazakeriak. Esaten zuten nahiago zituztela zerbitzari beltzak
|
zuriak
baino, eta, hala, nagusiek uste zuten beltzak laudatzen ari zirela; egiatan, beste zerbait esan nahi zuten, ordea: beltzen patua zela etxeko zerbitzari izatea, edo, guztiz egiatiak izanda, beltzen patua zela esklabo izatea?.
|
|
|
Etxeko enpleguak onartu behar izaten zituzten emakume etorkinek ez zuten irabazten beren kide beltzek baino askoz gehiago. Soldataren harira, emakume zuri haiek gertuago zeuzkaten beren ahizpa beltzak, diru truke lan egiten zuten beren neba
|
zuriak
baino.
|
|
|
orain, gizon langileekin, eta, lehen, Eskubide Berdintasunaren Elkartean, gizon beltzekin. Anthonyk eta Stantonek eraso egin zieten gizon beltzei, konturatu baitziren emakume
|
zuriek
baino lehen lortuko zutela akaso esklabo ohiek boto eskubidea, eta berdin oldartu ziren langileriako gizonen aurka ere. NLUtik kanporatu zituztela ikusita, Stantonek azpimarratu zuen argi geratzen zela?(...) Revolutionek behin eta berriz esan duen hori, hau da, langile klaseko gizonak direla Emakumeen Sufragioaren etsairik okerrenak?.
|
|
|
Ideologia nagusiaren arabera, beltzak ez omen ziren gai intelektualki aurreratzeko. Azken batean, piztiak izanak ziren, gizatasunaren hezur haragitze
|
zuriak
baino beheragokoak, naturaz. Baina, egiaz baldin baziren gutxiago, biologikoki, ez zuten agertuko ez ikasteko grinarik, ezta ezagutza lortzeko gaitasunik ere.
|
|
|
Hezitzaile askok adierazten zuten ikasteko gurari biziagoa agertzen zutela Berreraikuntza garaiko hegoaldeko haur negroek, hegoaldeko haur
|
zuriek
baino.
|
|
|
Mendekoa delako. Klase moduan, iparraldeko anaia
|
zuria
baino pobreagoa delako, soldatapeko esklaboa baino pobreagoa.
|
|
|
Gerran ibilitako gizonen eta gerran ibilitako emakumeen arteko ezberdintasunari kritika egin zion, eta gogora ekarri zuen gerran ibilitako emakume beltzek beren ahizpa
|
zuriek
baino are gehiago sufritzen zutela. Hain justu ere, emakume beltzak, oro har, zapalkuntza korapilo hirukoitz batean harrapatuta zeuden.
|
|
|
Emakume negroen arteko elkartasuna zabalagoa zen, eta kanpoko bizitzaren ondorio behar zuen izan, dudarik gabe, bereziki hegoaldekoen kasuan. Iruditzen zitzaidan, oro har, preso
|
zuriek
baino izaera hobea zutela, indartsuagoak eta arduratsuagoak zirela eta joera txikiagoa zutela edo inoren salatari ibiltzeko.
|
|
|
Aiseago adiskidetu zen presondegiko emakume beltzekin, hango emakume
|
zuriekin
baino. –Egia esan, konfiantza handiagoa zor nien emakume negroei zuriei baino.
|
|
|
Aiseago adiskidetu zen presondegiko emakume beltzekin, hango emakume zuriekin baino. . Egia esan, konfiantza handiagoa zor nien emakume negroei
|
zuriei
baino. Kontrol handiagoa zeukaten, histeria txikiagoa; ez zeuden hain mainatuta, eta helduagoak ziren?.
|
|
|
Hegoaldean beltzek luze zabal jasaten zuen bortizkeria eta terrorearen argitan, logikoa eta konbentzigarria zen Frederick Douglassen pentsamendua, hau da, klase ertaineko emakume
|
zuriek
baino presa handiagoz behar zutela beltzek bozkatzeko boterea. Beren bizitzak defendatzeko borrokan ari ziren oraindik ere esklabo ohiak, eta, Douglassen iritziz, boto eskubideak baino ez zien garaipena ekarriko.
|
|
|
Eskubide Berdintasunaren Elkarteko gizon beltz den denak emakumeen berdintasunaren aldeko militanteak ez izanagatik, Downingen adierazpenek ez zuten derrigorrean frogatzen gizon beltzek
|
zuriak
baino modu, despotikoagoan, erabiliko zituztenik emakumeak.
|
|
|
Ipar zein hego, etxetik kanpo lan egiten zuten emakume beltzek, emakume
|
zuriek
baino askoz neurri handiagoan lan egin ere. 1890ean, lau milioi emakume ari ziren lanean etxetik kanpo, eta horietatik milioi bat ziren beltzak.
|
|
|
Langile beltzek ebazpen bat atera zuten, eta, horren bidez, adierazi zuten ez zituztela errepikatu nahi, gure herrikide zuriek egindako akatsak, eta emakumeak kanpo utzi?. Hain zuzen, sindikatu zurien jarrera baztertzaileen ondorioz eratu zen sindikatu beltz hura, eta erakutsi zuen, praktikan, konpromiso sendoagoa zeukala emakume langileen eskubideekin, beren aurreko eta pareko
|
zuriek
baino. NLUk emakumeen berdintasunaren aldeko ebazpenak onartu zituen, besterik gabe; NCLUk, ordea, emakume bat ipini zuen antolakundeko politikak diseinatzen zituen batzorde betearazlean:
|
|
|
Abortu eskubideen aldeko kanpainari berari bagagozkio, koloreko emakumeek nolatan ez zuten, bada, ulertuko benetan presazkoa zela? Emakume
|
zuriek
baino askoz hobeto ezagutzen zituzten legez kanpoko egoerari etekina atera nahi zioten abortugile ezgaiak eta haien eskalpelo hilgarri eta baldarrak. Adibidez, New Yorken, estatu horretan abortua krimentzat hartzeari utzi aurreko urteetan, emakume beltzak eta puertorricarrak ziren legez kanpoko abortuen ondorioz hiltzen ziren emakumeen %80 inguru.
|
|
|
Emakume esklabo askok ez zuten umerik ekarri nahi lan behartu atergabeko mundu hartara, egunerokoak baitziren kolpeak, zartailukadak eta, emakumeen aurkako sexu abusuak. XIX. mendearen erdialdean, Georgian lan egiten zuen mediku bat konturatu zen paziente esklaboek abortu eta ilaurtze askoz gehiago jasaten zituztela, mediku berak artatzen zituen emakume
|
zuriek
baino. Sendagilearen arabera, gogorregi egiten zuten lan emakume beltzek.
|
|
|
Negroen masak, batez ere hegoaldean, haurrak dakartza ardurarik gabe eta zorigaiztoan; ondorioz, gero eta negro gehiago daude,
|
zuriak
baino are gehiago, eta, gainera, herritarren desegokienen multzokoak dira, umeak ganoraz hazteko gaitasun gutxien daukatenetakoak.
|
|
|
Proportzioan, emakume beltz gehiagok lan egin izan dute etxetik kanpo, beren ahizpa
|
zuriek
baino. Emakume beltzek beren bizitzaren puska izugarri bat eskaintzen diote lanari, esklabotzaren hastapenetan finkatutako joera baten ondorioz.
|
|
|
Elisa, emakume pertsonaia nagusia, emakume beltzaren parodia bat zen, faltsua, ama figuraren transposizio laño bat, zeina garai hartako kultur propagandak goretsi baitzuen, gizarte zuritik hasi eta esklaboen komunitateraino. Amatasun zuria da Elisa, hezur haragitan, aurpegi beltzarekin, ordea, edo, zehatzago esanda, aurpegi
|
zuria
baino apur bat ilunagoarekin; izan ere,, kuarteroia, da Elisa.
|
|
2017
|
|
|
funtsezko giltzarri bihurtu zen jabetzak eskualdatzerakoan, eta arraza hierarkia bat ezarri zen, indigenak, mestizoak eta mulatoak elkarrengandik eta zuriengandik bereizteko (Nash 1980). 75 Ezkontzaren eta emakumeen sexualitatearen inguruko debekuak baliagarriak izan ziren kasu honetan ere gizarte bazterketarako. Baina, Hispanoamerikan, arrazen araberako segregazioak hein batean soilik izan zuen arrakasta, migrazioagatik, biztanleriaren gainbeheragatik, indigenen erreboltengatik eta hirietan, ekonomikoki aurrera egiteko itxaropen handirik gabe, goi mailako
|
zuriekin
baino mestizo eta mulatoekin gehiago identifikatzen ziren zuri proletarioak ugaritu egin zirelako. Beraz, denboraren joanean Karibeko plantazioetako gizarteetan europarren eta afrikarren arteko aldeak areagotu egin baziren ere, Hego Amerikan, koloniak, berregituratzeko?
|
|
|
Zerbitzari gorbatadunak mahaian eserita geratutako neskari begiratu zion: zurbil zegoen, paper
|
zuria
baino areago. Amoranteen arteko kalapitaren bat gertatu zela pentsatu zuen berekiko.
|
|
|
Ama ez zen gelditzen ni besarkatzetik. Anita eta Colette ene arrebak ere gure ondo ondoan zeuden, aurpegiak
|
txuri
baino txuriago. Amak galdatu zion Anitari kafesnea prepara zezan.
|
|
|
Zenbaki esanguratsuak oso. Emakume beltz, latino eta ez beltzek askoz ere babes handiagoa eman zioten Clintoni, emakume
|
zuriek
baino.
|
|
2018
|
|
|
Harekin edozein kristal hautsi daiteke indar handirik egin gabe. Kra. Autoen leihoak hauts bihurtzen ziren, azukre
|
zuria
baino zati txikiagoetan. Trapu batekin besoa bildu kristal puskak apartatzeko, eta ateari asegurua altxatu barrutik.
|
|
|
Kopak garesti. Ezkontza hura izan zen mikatzago, limoi azalaren mami
|
zuria
baino.
|
|
|
Klaus bezalako norbaiten aurka indarkeria erabili izanak lasaitasuna dakarkio. Bakea dario zeru urdina eta laino
|
zuriak
baino ikusten ez dituen neskari. Edyk elkarrizketa bukatu eta hurbildu egiten zaio astiro, zigarro paketea eskuetan.
|
|
|
|
Zuria
baino ez.
|
|
2019
|
|
|
Klarak benda zaharra kendu, zauri ingurua garbitu, eta benda berria ipini zion,
|
txuria
baino txuriagoa. Eguerdi partean, berriz, On Egin elkartera joan zen.
|
|
2023
|
|
|
Aurrerago, baina, Lily ren erreportajerako FMFrekin harremanetan jarri zirelarik, zera adierazi zuten: " Ados gaude emakume beltzek zapalkuntza eta diskriminazio gehiago jasaten dutela emakume
|
zuriek
baino. Arrazakeria, supremazismo zuria, sexismoa, patriarkatua eta misoginia sufritzen dituzte emakume beltzek".
|
|
|
2018an Emakumeen Legeen Zentro Nazionalak (NWLC) egindako azterketa baten arabera, neska beltzek" helduen zenbait ideia estereotipaturi aurre egin behar diete, hots, sexualki probokatzaileagoak direla beren arrazaren kariaz eta horrenbestez aukera handiagoa dutela kamiseta eskotedunak edo gona motzak eramateagatik zigorra jasotzeko". Horrez gain," neska beltzek 17,8 aldiz aukera gehiago dute" Washington DCko eskoletatik kanporatuak izateko neska
|
zuriek
baino. Zigor neurrigabe horien arrazoietako bat zera da:
|
|
|
Zigor neurrigabe horien arrazoietako bat zera da: helduek neska
|
zuriak
baino zaharragoak eta sexualagoak ikusten dituzte maiz neska beltzak, eta horregatik uste dute zentzabide zorrotzagoa behar dutela.144
|