|
2000
|
|
|
Munduko gerrate izugarri baten ondotik onartua baliagarri ez bazen, ea beste gudu baten zain egon beharra ote dugun. Demokrazia herriaren burujabetza da eta horretarako ez dago grekeraz asko jakin beharrik, demokraziak
|
zer
esan nahi duen jakiteko. Adibide soil bat jartzekotan, ni konforme nengokeela gure hizkuntza, Europan diren hizkuntzetarik zaharrena, legez bizirik jarraitzeko neurriak hartuko balira, gainera gogoan izanik Frantzia eta Espainiako hizkuntzarik zaharrena dela euskara.
|
|
|
Ezin dut sinetsi. Barkatuko didazu, Bitakora, baina ezin dut oraindik ondo ulertu honek guztiak
|
zer
esan nahi duen. Galduta nago, baztertuta, ahaztuta, bakarrik, inoiz baino bakartiago.
|
|
2001
|
|
|
‘Ez dakit
|
zer
esan nahi duen, nik lagunak inpresionatzeko erabiltzen dut... Ozono begiratu nuen hiztegian, azken orduko mozkor guztiek galdetzen dutelako zer den ozonoa.
|
|
|
Objektiboak objektuak baino ez dira.
|
Zer
esan nahi duzu objektiboa diozunean? ’
|
|
|
Inazitok klase amaieran Goiori galdetu zion ea
|
zer
esan nahi zuten.
|
|
|
Eta ez duzu lehenengoan ulertuko
|
zer
esan nahi dizun.
|
|
|
‘Euskaraz ikasi dugu, baina egia esan hizkera hermetiko lez erabili dugu beti. Badakizu
|
zer
esan nahi dudan hermetikoa diodanean. Barrutik ez solidorik ez fluidorik ez ateratzeko moduan ixten dena da hermetikoa... ’
|
|
|
|
Zer
esan nahi izango ote du bene benetan horrekin?
|
|
|
‘Eta
|
zer
esan nahi dik? ’
|
|
|
Baina artean ez nekien
|
zer
esan nahi zuen iraultza hitzak, eta hil hitza zentzu zinematografikoan besterik ez nuen ulertzen.
|
|
2002
|
|
|
–Medikuaren aginduak?
|
Zer
esan nahi duzu?
|
|
|
–gogorik gabeko irribarrea egin zuen Julenek– Ez dakit. Ez dakit
|
zer
esan nahi duzun.
|
|
|
Hainbeste aldiz erabili izan duk jainko hitza... Jakin ezak
|
zer
esan nahi duen honezkero. Ez, ez nian hori esan nahi, baizik eta... ez al duk sentitu inoiz magia moduko batek dena bideratuko balu bezala?
|
|
|
Zergatik sinetsarazten zitzaien haurrei printze urdinen mundua bazegoela?
|
Zergatik
esan nahi zuen heltzeak angustiarekin topo egitea, samina ezagutzea. Zergatik zen dena horren nahasia?
|
|
|
Eta teorian ez luke inor egon behar, ados?
|
Zer
esan nahi du horrek. Ba, zortzi garela eta ez dela erraza izango, baina gu ez garela hemen egongo.
|
|
|
Julenek barre karkara egin zuen. Alexek lagundu egin zion, lagunak
|
zer
esan nahi zuen antzemanda.
|
|
|
–Ordu laurdena ez da izango irten garela –kalkulatu zuen mutilak.
|
Zer
esan nahi zion Alaznek. Zerbait esan nahi zion? – Gaizki zaude?
|
|
|
Mutil harengana joateko bultza egiten zion. Pizturiko odolaren mintzaira entzuten hasia zen berriro, eta bazekien
|
zer
esan nahi zuen horrek: grinak zirikatutako itsualdia; arriskua.
|
|
|
Ulertzeko" hesialdi" k
|
zer
esan nahi duen jakin behar da. Hesia egiteko hesolak erabiltzen dira.
|
|
2003
|
|
|
Eta hemeroteka guztietan begiratu zuen
|
zer
esan nahi zuen data horrek Arbidasen. Batez ere entziklopedia saltzailea bertan egon zen urtean.
|
|
|
Berandu gabe jakin genuen
|
zer
esan nahi zuen Azpilgo legetasuna hausteak, Pello Oilarraren izendapena deuseztatu, eta don Justiniano izendatu baitzuten alkate berri, biharamunean bertan.
|
|
|
Gauzak zuriak edo beltzak direla sinetsita bizi direla, maitasuna existitzen dela edo ez dela existitzen. Oskarrek ez zuen oso ondo ulertzen
|
zer
esan nahi nuen. Baina behin adibide bat jarri nion, eta arrazoi puntua nuela aitortu behar izan zuen.
|
|
|
Artista. Auskalo
|
zer
esan nahi zuen. Abeslariak dira artistak.
|
|
|
Lasai har ezazu. Egia esan, ez dakit oso ongi
|
zer
esan nahi nizun. Ez dakit oso ongi zer esan dizudan.
|
|
2004
|
|
|
–Bizien mundura? , esan nion nik,
|
zer
esan nahi zuen ulertzen ez nuelarik.
|
|
|
–Zu?
|
Zer
esan nahi duzu. Kamikazea izango zarela?
|
|
|
–Noski. Ederki entenditzen diat
|
zer
esan nahi duan. Alegia, nik hi ulertzeko eskatzen didak, baina hik ni ez.
|
|
|
–
|
Zer
esan nahi duzu bestelakoak diozunean?
|
|
|
–Ba,
|
zer
esan nahiko dut, Aitor. Harremanak.
|
|
|
–Nola berezia?
|
Zer
esan nahi duzu?
|
|
|
–Zer neska klase den?
|
Zer
esan nahi duzu horrekin?
|
|
|
–
|
Zer
esan nahi duzu horrekin. Ea zurekin atera nahi dudan?
|
|
|
–Azkarregi?
|
Zer
esan nahi duzu horrekin?
|
|
|
–Adi ezak, hi!
|
Zer
esan nahi duk. Kontuz, gero!
|
|
|
–Horrekin
|
zer
esan nahi duk, nire gurasoek ez dutela niretzat lagun edo bikote pobrerik nahi. Ez dakik deus ere, motel!
|
|
|
–
|
Zer
esan nahi duzu horrekin, Aitor. Nik bi gauza ulertu ditut.
|
|
|
–
|
Zer
esan nahi duzu horrekin?
|
|
|
ez dago euskerazkorik. Ba dago hiztegirik bai, baina euskerazko hitzek erderaz
|
zer
esan nahi duten eta erderazko hitzek euskeraz zer, diotenak bakarrik; ez dago, ordea, euskaldunik eta euskeraz, euskalduna zer den esplikatzen dizuen hiztegirik. Bainan erderazkoa, frantzesa edo espainola edo inglesa?
|
|
|
–Errealitatearen berri eman nahi izaterakoan hizkuntzarekin topo egiten genuela genioen arestian. Baina
|
zer
esan nahi dugu horrekin. Mundua ezagutzeak hizkuntzaren presentzia eskatzen duela, hau da, errealitatearen ezagutza hizkuntzaren bitartez egiten dela.
|
|
|
Euskara horietako bat da, ez gehiago ez gutxiago.
|
Zer
esan nahi ote dugu horrekin. Euskararen tresnatasuna, nolabait esan?
|
|
|
Ez dugu gutxitan, ez horratik, aditu behar izaten gure arazoa gutxi askoan datzala azken beltzean. Hala eta guztiz ere, datu aitzakia horretan oinarriturik pentsatzen dutenak ez dakigu zenbateraino dauden informatuak munduan gutxi edo asko izate horrek zehatz mehatz
|
zer
esan nahi duen. Zenbat da gutxi, zenbat asko?
|
|
|
Nik dakidanez, Euskadi Irratiko esatari trebea ez da gure gaztetako giro politikoetan susmagarriak ziren ildoetan ibilitakoa. Irakurlea, adinean aurreratu samarra baldin bada behintzat, berehala ohartuko da
|
zer
esan nahi dudan. Orduan, errezeloz josita ibiltzen ginen, elkarren zelatan, militanteren batek askatasun absolutuaren helburuak euskal nazio arazoaren gainetik ipintzen bazizkigun.
|
|
|
Giza aniztasunaren alde dagoenak, hortaz, hizkuntza aniztasunaren alde jokatu luke. Horrek
|
zer
esan nahi du, ordea, egiazki. Gurean nagusi den elebitasunaren aldeko diskurtso oro giza aniztasunaren alde dagoela agian?
|
|
|
Ezetz esango nuke, nirekiko. Eta,
|
zer
esatea nahi duzue: egungo elebitasun eredu historiko eta politiko honen nondik norakoaz ondo jabetu bitartean, ez dut nik itxaropenerako zirrikitu handirik ikusten.
|
|
|
Guztiarekin ere, nik ez dut uste lurralderik gabeko komunitate sendo eta iraunkorrik egitura litekeenik hizkuntza eta kultura baten ingurumarian. Lurraldetasunik gabeko hizkuntza esparru iraunkor sendorik izatea irudika ezina baldin bazait,
|
zer
esatea nahi duzue lurralde jakin bat gabeko esparru komunikatiboaz. Lurraldea ez baita, nik dakidala behinik behin, osagai fisiko eta material hutsa.
|
|
|
Identitate kontzientziaren eragina neurtzen ikerketa lan sakonak egiten ditugu, euskararen erabilera identitate balioen araberako zer edo zer delakoan.
|
Zer
esatea nahi duzue, ordea. Bada, hori guztia egin beharreko lan txalogarria dela, baina elkar gainka dabiltzan hizkuntzen eta hiztun herrien arteko erabilera arauak iceberga norabide jakin batean daramaten indar sozial ikusgaitzen logikapekoak direla.
|
|
|
Mintegiren aipuan ñabardura jakin batzuk egiten zitzaizkigun: , hizkuntza ez izanik elementu definitzaile bakarra?. 731
|
Zer
esan nahi ote zuen horrekin. Beharbada, euskal identitatearen elementu bakarra ez dela hizkuntza?
|
|
|
Eta zer? Horrek
|
zer
esan nahi du zehazki. Hori ote da euskara erdararen pare ipintzeko ildoa?
|
|
|
Horrela esan zuen: kamustea eta matxardatzea, azkenak
|
zer
esan nahi zuen edo ezer esan nahi ote zuen oso ondo ez bazekien ere. Eta eskatu zien mesedez une batez pentsatzeko zer egin behar zuten, zelako astakeria, ze, pentsatu zer den mendate bat jaistea katebegi bat matxardatuta baduzu, hori baino gauza peligrosoagorik.
|
|
|
Handik denbora gutxira, Fede tabernatik irten eta, berriz ere jendearen brabo artean, Martinengana joan zen. Bizikletari goitik beherako begirada bat bota ostean, baietz egin zuen buruarekin, auskalo
|
zer
esan nahirik baina baietz. Gero kolpetxo bat jo zion Martini bizkarrean eta, azkenean, txanpon pare bat eman zizkion esker onez:
|
|
|
Ez zuen ezer esan ohi kontu haren inguruan, batik bat gerra bukatu zenetik. Gelako zenbaitek bazekiten
|
zer
esan nahi zuen Einsteinek Werner eredu gisa proposatzean.
|
|
|
–Nola ahal izanez gero?
|
Zer
esan nahi duzu?
|
|
|
Zuzeneko saioa zen eta, estudiora sartu bezain laster, elkarrizketatzailea betiko topikoekin aritu zitzaidan hasieran –ea nongoa nintzen; ea
|
zer
esan nahi zuen niretzat Erreala bezalako ekipo apal batetik Barçara etortzeak; ea nolakoa zen futbol izar baten eguneroko bizimodua, eta abar–, harik eta bere beste galdera hura egin zidan arte:
|
|
2005
|
|
|
–
|
Zer
esan nahi dun. Telebista dela nor egiten gaituen leihoa, eta leihoaren bestaldera pasatu gabe ez dagoela nor izaterik?
|
|
|
–Behin betiko esan dun?
|
Zer
esan nahi dun horrekin, puntu bat bahintz bezala biziko haizela, mermelada ontzi batean sartuta, sekulorun sekulotan: etxetik atera gabe, alegia?
|
|
|
–
|
Zer
esan nahi didak horrekin, maitatzen ez dakidala ala?. Bada, oso oker hago.
|
|
|
–
|
Zer
esan nahi didan. Hor behar naunala?
|
|
|
–
|
Zer
esan nahi didan. Tomasek gaizki tratatu hauela, baserritarrek foie grasserako antzarak bezala??
|
|
|
–
|
Zer
esan nahi duzu horrekin, beheko tabernan nahiago nauzula etxean baino?? –ezpainetako irria bekozko bihurtu zen senarraren betartean.
|
|
|
–
|
Zer
esan nahi duzu horrekin, indarrez hartu nauen bortxatzaile kabroi bati berriro eskaini behar diodala pottottina. Baina, behin hona iritsita, esango didazu nola eskaini behar diodan, olio ozpinean sartuta edo maionesan?
|
|
|
Naroak, begiak brontzezko traineruan benetan ikusi gabe finkatuta, baietz egin du buruaz, Euskal Herritik alde egiteak
|
zer
esan nahi duen asmatu guran. Kontua ez da Euskal Herritik alde egitea, kontua etxe honetatik alde egitea da!
|
|
|
–Zer ardura du, nor den edo baden ere ez dakien batentzat,
|
zer
esan nahi duen?
|
|
|
–Goazen behera, atezainak alde egin aurretik. Berak esango digu
|
zer
esan nahi duen honek.
|
|
|
Amets eta Naroak elkarri begiratu diote. Oraindik zeharo txundituta daude, Urkok esandako guztiak benetan
|
zer
esan nahi duen guztiz asimilatu gabe. Hamaika ideiak zeharkatzen die burua, geratu gabe, Japoniari lotutakoak.
|
|
|
Anderrek idatzi al zuen fazilena ezta? Eta hala bazen,
|
zer
esan nahi zigun horrekin?
|
|
|
Bihotz bat josi zidatela atean ahaztu duk?
|
Zer
esan nahi dik horrek? –baxu hitz egiten nuen, baina haserre nengoen eta burua asko hurbildu nion hitz egiteko.
|
|
|
Erabaki handiz hitz egin zuen eta ni pentsakor gelditu nintzen, horrekin
|
zer
esan nahi ote zuen asmatzeko ahaleginean.
|
|
|
Guretzat berebiziko garrantzia zuen ingelesa ikasteak: udan herria bisitatzen zuten turistekin harremanetan jarri ahal izateko, telebistako elkarrizketak ulertzeko, abestiek
|
zer
esan nahi zuten jakiteko... eta, batez ere, aitak eta amak ulertzen ez zuten hizkuntza baten jabe izateko.
|
|
|
–Badakit
|
zer
esan nahi duen horrek ingelesez –moztu nion, baretasunari eutsi nahian– Hortik datorkio izengoitia?
|
|
|
Ez nekien zehazki
|
zer
esan nahi zidan horrekin baina benetan nazkatu ninduen haren hunkitzeak. Heavy hauek horrelakoxeak dira:
|
|
2006
|
|
|
Askotan galdetu izan didate: , poesia horretan
|
zer
esan nahi zenuen??, eta nik ez dakit azaltzen. Nik bakarrik dakit zerbait esan nuela.
|
|
|
B: Eta horrek zer edo
|
zer
esan nahi du?
|
|
|
–Ba, ez dut ulertzen
|
zer
esan nahi duen.
|
|
|
–Ta
|
zer
esan nahi zuen?
|
|
|
Goiz etxeratuko gara aginduta. Badakit
|
zer
esan nahi zuen. Veronica/ euskara/ Veronica hiztegian," goiz" goizean goiz bihurtzen da, egunsentiarekin batera.
|
|
|
Hitz bakarra balitz bezala ezindutahaztugertatuzena. Ez dakit hitz horrek
|
zer
esan nahi duen baina, itzulpegintzaren misterioei esker, ulertu egin zenuen. Eta irribarre.
|
|
2007
|
|
|
–Nola, bai eta ez?
|
Zer
esan nahi duzu horrekin?
|
|
|
–A, bai? Eta
|
zer
esan nahi du moderno izateak. Edo arraro izateak?
|
|
|
–
|
Zer
esan nahi duzu horrekin?
|
|
|
–
|
Zer
esan nahi duzu horrekin?
|
|
|
–
|
Zer
esan nahi duzu, Iraitz. Beste horri ez diozula ezertxo ere esan?
|
|
|
–Ikerrez maiteminduta? Baina,
|
zer
esan nahi duzu. Ez, ez nago Ikerrez maiteminduta.
|
|
|
Zerbaiten zain nengoen hasieran, zeharkako seinaleren bat, baina orain badakit ez dela inoiz horren inguruko hitzik izango. Badakit horrek
|
zer
esan nahi duen, eta ados nago berarekin. Berrogei urte beteko ditu datorren hilean.
|
|
2008
|
|
|
–
|
Zer
esan nahi duzu, arrautzarekin buruan jo eta oraindik mesede egin diozula Agustini?. Agustinek, baina, beste gauza bat esango dizu, seguru!
|
|
|
–
|
Zer
esan nahi didazu horrekin, gezurtia naizela?
|
|
|
–
|
Zer
esan nahi duzu, Natividadek bertatik bertara zelatatuko gaituela, polizia batek bezala??
|
|
|
–Horrekin
|
zer
esan nahi didazu, ama?
|
|
|
–Horrekin
|
zer
esan nahi dudan. Beste mila lehen amodio ere izan direla eta badirela, norberak bizi izan duen lehen amodioaren aurretik, baina ez dugula ikasten.
|
|
|
–
|
Zer
esan nahi didazu horrekin: gizonak ezinezkoa duela leialtasuna??
|
|
|
–
|
Zer
esan nahi du berorrek horrekin?
|
|
|
–
|
Zer
esan nahi didazu, aitzur horiek guk galdutako basurdea baino gehiagokotzat dituzula. Gure basurdeak elefantea zirudien, ordea?
|
|
|
Haien garaiko erretorea ez zen beraiekin sartu behintzat. Edo
|
zer
esan nahi didazu, ama, orduan bekatu egiteagatik infernuan daudela aitona amonak. Nik badakit ezetz!
|
|
|
–
|
Zer
esan nahi duzu? –galdetu nion.
|
|
|
–
|
Zer
esan nahi didazu. Nire lagunik onenetakoa galtzea baino zerbait makurragorik gerta zekidakeela?
|
|
|
Hori zioen Albert Memmi k, eta ondo zekien hori esatean
|
zer
esan nahi zuen. Korapilo nagusirik inon egotekotan, herri nazioen arteko kontraesanetan zetzala.
|
|
|
Eta zer?
|
Zer
esan nahi du horrek, hala ere. Indarrean dauden nazio estatuen nazionalismo totalitarioa ez duela inondik inora zuritzen eta zilegitzen ezkerraren ideologiak?
|
|
|
Ikuspegi horretan, eta labur zurrean esanik, inolako hizkuntzaren eskurik gabeko jardunean sortua da dena delako gizarte errealitate hori.
|
Zer
esatea nahi duzue. Nik ezin dut halakorik onartu.
|
|
|
|
Zer
esatea nahi duzue. Niri neuri ez zait deusik interesatzen askatasunaren esanahia zentzu horretan planteatzea.
|
|
|
Gure herria gero eta hobeto bizi omen da, gero eta bizi maila hobearekin, gero eta helduagoa eta demokratikoago omen da bizitza politikoan eta moralean. Eta
|
zer
esatea nahi duzue? –Hizkuntza minez gaixo bizi den hamaika euskaldun?
|
|
|
Kulturen arteko harremanak ez dira gizabanakoaren esparruan mugatzen, herrian arteko hartu emanen nolakotasunean baizik. Axularren hizkuntza eta kultura Cervantes nazio estatuak mendeko eta mirabe baldin badauka,
|
zer
esan nahi digu euskal intelektualak goiko esaldi horrekin?
|