|
2000
|
|
|
gutitan eragin izan didate hain min handia hitz batzuek, nola eragin baitzidaten nafar haren hitzek. Baina
|
zer
egin nezakeen nik, disimulatu baizen. Zeren, alde batetik, nola gizon hura baitzegoen itsuturik eta guztiz hertsirik, ezin egin bainezakeen indiarren defentsa eta apologia garbia, sugeen putzuan akabatu zutèn indiar haiek bezala akabatu nahi ez banuen bederen, eta zeren, bertzetik, ez bainuen buruan Gorukiren iduria baizen, pentsaturik ezen zerbait egin behar nuela haren alde, neure burua galtzerat utzi gabe.
|
|
|
|
Zer
egin nezakeen nik, bada, handik aitzina, neure arimaren eta neure egunen aterbetzat nuen eguzki epel hura gabe, soseguaren portutik kanpoan, malenkoniaren besoetan...?
|
|
|
Ai, nola etorri zitzaidan orduan purgatoriorik ez zegoela erraiteko gogoa, eta imajinazinoaren asmakeriak zirela haiek! Baina
|
zer
egin nezakeen nik, baldin, arestian erran bezala, hura itsuturik bazegoen. Eta, halarik ere, zerbait egin nuen noizbait, zeren nafar hura munstro bat baitzen, eta ezin utzi nuen Goruki munstro haren atzaparretan...
|
|
|
Ordea,
|
zer
egin nezakeen nik neure estatu hartan: itsasoa utzi, lehorrean gelditu eta bizimolde bareago eta jabalago batean sartu, inguruko neskatxei beha geratzen nintzen bitartean, ea noiz amorosten nintzen haietarik batez...?
|
|
|
|
Zer
egin nezakeen nik, baldin ama apez harekin itsuturik bazegoen?
|
|
|
Eta
|
zer
egin nezakeen nik, baldin munduko spiritu guztiak apezarekin hitzarturik zeudela bazirudien. Zeren uda hartan lehorte izugarria izan baitzen, eta gosea heldu zen Urbiainerat eta, gosearekin batean, bertze izurri bat, baina gizon emakumeak hiltzen zituena, sukar izugarri eta beheitiko are izugarriago batzuk zirela kausa.
|
|
|
Karrikaz karrika bidaia gorabeheratsua egin ondotik, etxeko txirrina zanpatu eta ziztuan lekutu ziren, inork atea ireki baino lehen. Azkarrak, mutilak; ezin sekula jakin
|
zer
egin dezakeen aita edo ama batek semea klase horretara itzultzen diotenean. Biharamunean, gurasoen mutur beltzek eta gorputzeko izerdi zuriak hartaratua, ez zela bigarrenik izanen zin egin nuen, esku ahurra Millerren Cancer tropikoa ren azalaren gainean solemneki ezarrita.
|
|
|
Gaiak zirraragarriak ziren: "
|
Zer
egin dezaket nik hurkoaren alde?"," Alaitasuna gure baitan dago"," Errespeta nazazu, eta errespetatuko duzu zeure burua" eta abar. Gu, Ttipiren ikasbideei jarraikiz, horrelako mugidetarako arroztuak geunden jadanik, geure gisara ulerturiko materialismo historikoaren fabore.
|
|
2001
|
|
|
Ahuntzentzat hobea zen bidexka estua, harri irristakorrez eta esku lagunkoiez betea. Eta une horretan animatzen ninduen gauza bakarra zera zen, Larraitzi jaitsiera errazteko
|
zer
egin nezakeen pentsatzea. Ostiko eder bat amildegiaren ertzean.
|
|
|
Bluefields hiriko dendetara noa, ez dakidalarik egoera honetan beste
|
zer
egin dezakedan, erosketak egiteko asmoa da nire uste sendo bakarrenetakoa. Eta Beholden auzoko eskaparateen kristalean ezagutu dut nire isla, erosketan, emakume hau bere jeneroaren ohiturak berarentzat hartzen.
|
|
2002
|
|
|
Izen bat baino gehiago ditut, baina Zilarbizi edo Merkurio deitu nahi badidazu, beste edozein izenekin bezain gustura geratuko naiz batarekin zein bestearekin. Esadazu zein den abentura horren zailtasuna, hitz egingo dugu arazoari buruz, eta ikusiko dugu
|
zer
egin dezakegun.
|
|
|
|
Zer
egin zezakeen. Bazekien.
|
|
|
Bazekien. Julenek ondo zekien
|
zer
egin zezakeen. Joan egin behar zuen.
|
|
|
" Bai, zoaz!".
|
Zer
egin nezakeen nik, bi boto baten kontra.... Hori bai, joan aurretik Sarak bere aholkua eman zidan:
|
|
2003
|
|
|
–Esan iezaiok sentitzen dudala, orain ezin naizela joan, beste batekin nagoela –erantzun nion. Ez nuen oso ondo ulertu
|
zer
egin zezakeen emakume batek senarra hil ondoren nire izena errepikatzen. Baina komisarioa ez zegoen txantxetarako, bere ahotsean larrialdi baten mehatxua, hondamendi baten itzala suma zitekeen.
|
|
2004
|
|
|
Ekonomiaren eremuan hizkuntzazko justizia demokratikorik gabe
|
zer
egin dezake bere balio soziala jadanik galdua duen mintzairak. Nola egin aurre itxuraz aterabiderik ez duen problematika sakon honi?
|
|
|
Erabileraren harrobia familia hizkuntzaren esparruan pausaturik, zer esan gure ametsa izan den eta oraindik ere, neurri apalagoan, den hezkuntza sistemaren ekarriaz? Etxe giroko haur garapenaren nortasun orokorra erdarazko kategoria soziolinguistikoetan eraikia izanik, euskal eskolaren eraginak
|
zer
egin dezake euskara ikasleen aho ezpainetan mintzabide izateko. Gai hau barru barrutik ikertu duen Mikel Zalbidek ez dakarkigu itxaropen handirik:
|
|
|
Alabaina, hizkuntzaren beraren sostengu den herriaren gizarte botererik ezak hura mendeko izatera behartzen duenean,
|
zer
egin dezake hizkuntza horrek hiztun berriaren aho lumetan erabilia izateko. Euskaldun berriaren kultura bakarra erdal kultura denean, kultura horrek nola arraio eragin diezaioke euskaldun berriari euskara erabiltzera, hain zuzen ere, besteak beste, kultura hori bera izan bada euskal hizkuntza ordezkatu duen faktore bat?
|
|
|
Zerbait egin beharra dagoela diosku Sarasolak. Baina
|
zer
egin dezakegu haur gaztetxoen ahozko jarduna txukuntzeko. Ba al dago modurik ezer funtsezkorik egiteko hezkuntza sistemak gai horretan erakutsi duen ezintasuna erakutsita?
|
|
|
Gauza bat bide da bizia, ta beste bat euskera.
|
Zer
egin dezakegu era orretara jokatuz?
|
|
|
Zergatik iraun dezake?
|
Zer
egin dezake herri batek egoera hortan, bere naziotasunaz ahalik eta laisterrenik lotsatu eta higuindu baizik. De Man’en esakuntza gogoangarria aipatuko dut:
|
|
|
Ez dakit zer egin nukeen. Ez dakit
|
zer
egin nezakeen. Etsipenak hartu nau.
|
|
|
–Eta zuek, Talde Iraunkorrekoak?
|
Zer
egin dezake burutik egindako zientzialari inuzente talde batek?
|
|
|
Bai, institutuko garaian Jarrai ko lagun batzuk ere izan nituen, eta haiek behin baino gehiagotan ikusarazi zidaten nola funtzionatzen zuten Coca Cola bezalako multinazionalek, han eta hemen milaka jende esplotatzen zutela, baina
|
zer
egin nezakeen nik, bestalde, coca cola munduko edaririk onena iruditzen bazitzaidan eta, niri bezala, ehunka milioi mundutarri ere?
|
|
2005
|
|
|
Inoiz baino argiago sumatu du zelako ataka larrian dauden lagunak, eta laguntzeko inoiz baino ezgauzago sentitu ere bai. Zerbait egiten saiatuko balira,
|
zer
egin lezake berak. Sukaldari xumea besterik ez da, eta bihotz handiak ez du gihar handirik ez borroka arterik ematen.
|
|
|
Ez dut uste ordu honetan bulegoan egongo denik. Eta kasurik onenean ere
|
zer
egin dezake berak. Ez dakit, orain jende gutxirekin fidatzen naiz...
|
|
|
Tira, badakit hor zaudela. Zortea izan duzu, jakin izan banu, bertan utziko nizun Akita ko txakurra, horrelako batek
|
zer
egin dezakeen jakin zenezan. Ekartzea nahi duzu?
|
|
2006
|
|
|
–Hain gutxi dakigu! –kexatu zen Ane–
|
Zer
egin dezakegu orain?
|
|
|
–Ulertzen dut. Baina ez dakit
|
zer
egin dezakedan horretan laguntzeko.
|
|
|
Anek ingurura begiratu zuen.
|
Zer
egin zezakeen orain?
|
|
|
Erraz ulertuko du, beraz, irakurleak, grazia egitearen eta emulazioaren garaia pasatu egin zitzaigula, eta, bolada batetik aurrera, gogaitu egiten gintuela Hankapaloren musikatxoak; gogaitu eta izorratu, zehatz esanda.
|
Zer
egin genezakeen ordea. Alferrik zen hari ezer esatea, noizbait ziritxoren bat bota nion arren:
|
|
|
ez zen fidatzeko jendea...
|
Zer
egin zezakeen fede gutxiko soldadu agintezale batek urrutiko jentilen lurralde haietan. Eta okerrena, zer egin ez zezakeen!
|
|
|
Frantziskok eta Mixelek so egiten zidaten, injustiziari akabaila ematea neroni balegokit bezala. Alta,
|
zer
egin nezakeen nik. Arma ebatsien ordez pika irrigarri bat neraman orain, doi doian zorroztua.
|
|
2007
|
|
|
Winckelmann-ek zeru grekoaren urdinari inportantzia handia ematen zion: . El buen gusto(?) comenzó a formarse por primera vez bajo el cielo griego? 439. El influjo de un cielo suave y puro se hacía sentir en los griegos ya en los primeros momentos?? 440
|
Zer
egin lezake iparraldeko zeru ilunaren peko haur dohakabeak. Betiko galdua den edertasun mundu bat betiko erostatu bakarrik?
|
|
|
Ausarta balitz Patriciari eskatuko lioke laguntza.
|
Zer
egin dezaket katutxo honekin, Pat. Orain arte idatzitakoa erakutsi eta haren iritziaren zain geldituko litzateke.
|
|
|
–Zazpiak arte ez dugu afaldu behar.
|
Zer
egin dezakegu orain? –bere irribarrerik maliziosoena saiatu du Leirek.
|
|
|
Eta orain, bakarrik dagoela,
|
zer
egin dezake. Lorategia ureztatu?
|
|
2008
|
|
|
Zirudiena baino argiagoa zen gizontxoa agian. Baina
|
zer
egin zezakeen. Oihanean bakarrik, galduta, ez zuen luze iraungo; beraz, bizitzari heldu zion, zuhaitzetik ez erortzeko adarrari beharrean sugeari heltzen dionak bezala.
|
|
|
Bazuen antzik etxean, Muino Beltz Itsasarteko harkaitz inguruetan, hain sarritan jolastu izan nuen jokoarekin; baina sekula ez nuen eduki, zaudete horretaz ziur, bihotza gisa hartan taupadaka. Hala eta guztiz, diodan bezala, ume jolasa zen, eta neuk ere zer edo
|
zer
egin nezakeela pentsatu nuen, izterra zaurituta zeukan marinel urtetsu haren kontra. Egia esan, nire adorea hainbeste ari zen hazten non neure buruari gogoeta azkar batzuk ere ametitu bainizkion auziaren amaieraz; eta denbora askoan luza nezakeela ikusi banuen ere, azkenean bizirik ateratzeko esperantzarik ez nuen batere ikusi.
|
|
|
Hitz nazional arrotzean erosoago eta etxekoago sentitzen dira agintari abertzaleak. Soslai psikolinguistiko hori duten herri agintariek
|
zer
egin dezakete nazio euskaldunaren alde. Sumatu ere ez dute egiten zer izan litekeen herri euskaldunaren baitako herritarra izatea.
|
|
|
–Ia berrogei urte daramat bizimodu honekin, Mario, jarraitu zuen, etsipen kutsuaz?. Ez dakit besterik egiten, ez daukat inor laguntzeko eta
|
zer
egin nezake, bestela, bizitzeko?
|
|
|
Emakumea isilik zihoan nire ondoan. Etxean nirekin zer gerta zitekeen,
|
zer
egin zezakeen pentsatzen arituko zen beharbada. Nik arreta guztia zakurrarengan jarrita nuen.
|
|
|
–Ohituta gaude sendagileok kirurgiaren bidez adinaren aztarnak ezabatu, gaitzaren zantzuak estali edo eredu baten araberako gorputzak modelatzen, baina ez gaztetasuna itzali edo edertasuna apaltzen. Ez dakit zurekin
|
zer
egin dezakegun, esan nion, zerbait esate aldera edo begira jarraitzearren bakarrik.
|
|
|
–Estalita doazenean biluziago, erantsi nuen buruak eman zidan argialdi bat baliatuz, baina Nataliek
|
zer
egin genezakeen galdetu zidanean ez nuen jakin ganoraz erantzuten.
|
|
2009
|
|
|
–Eta
|
zer
egin dezakegu? –galdetu zuen Olak.
|
|
|
–Eta
|
zer
egin dezakegu. Arratsaldeko seiak dira dagoeneko?
|
|
|
–
|
Zer
egin dezaket nik?
|
|
|
–
|
Zer
egin dezaket orduan?
|
|
|
Haren atzetik, desesperatuta. Eta
|
zer
egin zezakeen, bere egoera benetan desesperatua bazen. Gauza batzuk ezin dira disimulatu.
|
|
|
momentu honetan merkatu beltzean egongo dena.
|
Zer
egin dezake, beraz. Gizona topatu.
|
|
|
Eta atea itxi du Anak, denboraz oso justu dabilelako. Ez da hirukoteaz fido, sekulakoa antola dezakete etxe barruan, ludopatak eta emakume psikotropikoek, denek batera, baina
|
zer
egin dezake berak, erosle potentzial horiek jaso behar ditu hirian, ezin du bi lekutan aldi berean egon, askotan super botere hori gutiziatu duen arren. Bikote gazte bat da jaso behar duena, txakurra dute, perfektuak dira Ventaqua urbanizaziorako.
|
|
|
Tik, tak. Zientziak ezin badu,
|
zer
egin dezake batek, baina. Eta hala ere, hitz horiek.
|
|
|
Edozer kontatuko nioke, dena. Nor naizen,
|
zer
egin niezaiokeen, dena.
|
|
|
Zer moduz zaude? esan nahi diot,
|
zer
egin nezake. Baina zure erakusketa bihar zabaldu behar dute esaten diot, burura datorkidan lehen gauza.
|
|
|
ikusi ez ezik, orduantxe bururatu baitzitzaion, antza, Prosperorekin zerbait egin behar zuela; bururatu ez ezik, sentitu ere bai, agian, arrazoi ezin arrazoitsuago bat bitarteko? begitan hartua baitzuen Prospero, salatari fama zuela-eta;
|
zer
egin zezakeen ere bururatu zitzaion segidan, itxuraz; jolasa aurrera zihoan, eta zintzilik zeudèn hamar eltzeetatik zazpi apurtu zituzten parte hartzaileek; hiru geratzen ziren, beraz, urez beteta zegoena tartean, eltzeen artean beti izaten baitzen bat, urez betetzen zutena, usadioa ere horrelakoa zelako, halako eran, non hausten zuenak bai baitzekien zer sari jasoko zuen:... dohaineko ur bainua; Prosperoren aurretik zegoenak beste eltze bat hautsi berri zuen:
|
|
|
Muxu bat eman ziezaiokeen, zerari?, laztan bat, edozer, baina ez zuen, artean, ezertxo ere egin, ez egitezko egiteak errudun uste handi bat sorrarazten ziola; arrazonamendu kate batek agerian jartzen ziona, ordea, bere kulpa hura, konparazio batera?, beste arrazonamendu kate batek estaltzen zion:
|
zer
egin zezakeen, bada, berak, baldin eta afera haren azpian isilpeko akordio bat bazegoen, ez guztien artean espresuki hitzartua, baina bai sentitua eta onartua, eta giroak berak nolabait ezarria?, etxeko guztiak mututasunera kondenatzen zituena. Zenbatetan bururatu ote zitzaion gogoan noiznahi biraka zebilkiòn galdera hura egitea izeba Ernestinari?. Zer moduz dago haurra, Benjamin Maria???,, zerari?
|
|
|
bera. Domingo? beste ardi azpiratu bat zen, erosotasuna nahiago zuena zuzentasuna baino, zerbait egin ezean;
|
zer
egin zezakeen, baina, baldin eta errealitateari aurka egin ziezaiokeenean egin ez bazion?; eta, hala ere, zerbait egin nahi zuen, eta egin ere, egin zuen, biharamunean bulegariari aparte deitu eta bere patrikatik bost duro eman zizkionean, esanez:
|
|
|
Miossens, Armagnac eta hirurok ondoko leiho batera behartu gintuzten. Nire lagunen isiltasuna ezin jasana zitzaidan, baina Nafarroako erregeren lehen kapareak eta ganberazain nagusiak protesta izpirik agertzen ez bazuten,
|
zer
egin zezakeen erresumako azken atari zakurrak?
|
|
|
Muxu bat eman ziezaiokeen" zerari", laztan bat, edozer, baina ez zuen, artean, ezertxo ere egin, ez egitezko egiteak errudun uste handi bat sorrarazten ziola; arrazonamendu kate batek agerian jartzen ziona, ordea –bere kulpa hura, konparazio batera–, beste arrazonamendu kate batek estaltzen zion:
|
zer
egin zezakeen, bada, berak, baldin eta afera haren azpian isilpeko akordio bat bazegoen –ez guztien artean espresuki hitzartua, baina bai sentitua eta onartua, eta giroak berak nolabait ezarria–, etxeko guztiak mututasunera kondenatzen zituena. Zenbatetan bururatu ote zitzaion gogoan noiznahi biraka zebilkiòn galdera hura egitea izeba Ernestinari –" Zer moduz dago haurra, Benjamin Maria?" –," zerari" bere izena emanez behingoz?
|
|
|
bata fabrikaren aurpegia zen, bertan lan egiten zutèn gizonen harreman gogor bezain berriketa gutxikoek zehazten eta finkatzen zutena; beste aurpegia berea zen –Domingorena–, zeren fabrika ispilu bat ere izan baitzitekeen, non bakoitzak bere buruaren irudia ikus baitzezakeen; esan nahi baita Domingok berehala atera zituela ondorioak, hain ziren begi bistakoak, ispiluari so egin bezain laster: bera –Domingo– beste ardi azpiratu bat zen, erosotasuna nahiago zuena zuzentasuna baino, zerbait egin ezean;
|
zer
egin zezakeen, baina, baldin eta errealitateari aurka egin ziezaiokeenean egin ez bazion?; eta, hala ere, zerbait egin nahi zuen... eta egin ere, egin zuen, biharamunean bulegariari aparte deitu eta bere patrikatik bost duro eman zizkionean, esanez:
|
|
|
Hauen artean, Prospero Zeta ikusi zuen, ilaran bigarren, jolasean hogei bat lagunek parte hartu ostean; Domingok lehen ere ikusia zuen Prospero –ez zitzaion hartarako betarik falta izan bederen–, baina ikusi gabe ikusten diren gauzak bezala ikusi zuen, beharbada, egunero ikusten direlako: ikusi zuena baino gehiago ere ikusi zuen Domingok, ausaz, une hartan... ikusi ez ezik, orduantxe bururatu baitzitzaion, antza, Prosperorekin zerbait egin behar zuela; bururatu ez ezik, sentitu ere bai, agian, arrazoi ezin arrazoitsuago bat bitarteko... begitan hartua baitzuen Prospero, salatari fama zuela-eta;
|
zer
egin zezakeen ere bururatu zitzaion segidan, itxuraz; jolasa aurrera zihoan, eta zintzilik zeudèn hamar eltzeetatik zazpi apurtu zituzten parte hartzaileek; hiru geratzen ziren, beraz, urez beteta zegoena tartean, eltzeen artean beti izaten baitzen bat, urez betetzen zutena, usadioa ere horrelakoa zelako, halako eran, non hausten zuenak bai baitzekien zer sari jasoko zuen:... dohaineko ur bainua; Prosperoren aurretik zegoenak beste eltze bat hautsi berri zuen:
|
|
2010
|
|
|
tonuak bihurtzen zituen hitz haiek maitasunezko, hitz batean, edo maitasunaren ertzeko, maitasunezkoak izan ezean; ni Helenaz maiteminduta nengoen bezala ote zegoen Helena Domingoz?; hain zen handia nire min hura, non neure mina bakarrik ikusten bainuen, antza, guztirako eskubidea ematen zidana, baita neure anaia minaren ikuspuntutik juzgatzeko ere: hantxe Domingo, nik maite nuèn neskaren barre algarak lapurtzen ari zitzaidana!; hantxe Domingo, barre algarak ez ezik, neskaren balizko muxuak lapurtzen ari zitzaidana!; hantxe Domingo, neure ametsetako neska lapurtzen ari zitzaidana!;
|
zer
egin nezakeen, baina, egoera hartan?; ezer ez!; artean bai bainuen zentzu gutxieneko bat, esaten zidana ezin nintekeela sukaldean sartu eta anaiaren kontra oihuka hasi, barregarri geratu nahi ez banuen: negargarri baino negargarriago, alegia; eta orduan, jiratu eta neure gelarako bidea hartu nuen, burua berriro lanean jartzen nuen bitartean, Helena neureganatzeko bidean?
|
|
|
Amak eta biok albistearen berri izan orduko erabaki genuen, jakina, biharamunean joatea, geure hirugarren egonaldirako prest; Maria Bibiana eta zu, berriz, egun bat geroago etorri zineten; ohi bezala, ni zure beldur nintzen, Damaso, baina ez hain beldur ere:
|
zer
egin zenezakeen, bada, materia bera ere hegaldarazten zutèn zeruko botere guztien aurka?; ezer ez!; eta, hala ere, kontatu nizunean berri harrigarria, zuk berandu arte irakurtzeko ohitura zenuen, eta beranduxeago jaikitzen zinen?, halako irri maltzur bat egin zenidan, harekin esan nahiko bazenit bezala: –Bai.
|
|
|
Eta Jesus Egigurenek ere bai, gogoan dut galdetzen zuela: ?
|
Zer
egin dezakegu hau guztia pikutara ez joateko??. Nahiz eta ekainean Rodriguez Zapaterok adierazpena egin, guk ordurako krisia gori gori ikusi genuen?.
|
|
|
–Badakit
|
zer
egin dezakegun! –esan zuen Mariok?.
|
|
|
Poliziak jakingo du zertan ari den.
|
Zer
egin dezakegu guk?
|
|
|
|
Zer
egin zezakeen Amaiak. Begiak itxita eta belarriak tapatuta igaro bertan eman beharreko egun guztiak?
|
|
|
Armairu barruko tenperatura berrogei gradukoa izango zen akaso, baina momentu hartan Amaia zein Mariori zainetako odol guztia izoztu zitzaien.
|
Zer
egin zezaketen. Nola ikusezin bihurtu?
|
|
|
Abadeak egonezina sumatu zuen aitorlekuko aulkian, ikaraturik zegoen.
|
Zer
egin zezakeen, baina, atetxoaz bestalde zeukan arima gaiztoa baretzeko edo, sikeran, berarengandik urruntzeko?
|
|
|
–Ume hori munstro bat da, xuxurlatu nuen nik?, eta ez dakit
|
zer
egin dezakegun berarekin.
|
|
|
Hiltzen ari ote nintzen eskorpioien eztenkaden eraginez?
|
Zer
egin nezakeen, zer aukera nuen. Horixe galdetu nion neure buruari, baina beste norbaitek erabaki zuen nire ordez, halako baten zerbait bigunaren kolpea sentitu bainuen oinen artean, jausteko momentuan txistu antzeko bat egin zuena, kexuz bezala.
|
|
|
Nire gaurkotasun sentimentalari zegokionez, berriz, hantxe neukan gustuko gizona, biok bakarrik, aukerako parajean.
|
Zer
egin nezakeen ordea. Hura uretara bota, atzetik nik ateratzeko?
|
|
|
Amak eta biok albistearen berri izan orduko erabaki genuen, jakina, biharamunean joatea, geure hirugarren egonaldirako prest; Maria Bibiana eta zu, berriz, egun bat geroago etorri zineten; ohi bezala, ni zure beldur nintzen, Damaso, baina ez hain beldur ere:
|
zer
egin zenezakeen, bada, materia bera ere hegaldarazten zutèn zeruko botere guztien aurka?; ezer ez!; eta, hala ere, kontatu nizunean berri harrigarria —zuk berandu arte irakurtzeko ohitura zenuen, eta beranduxeago jaikitzen zinen—, halako irri maltzur bat egin zenidan, harekin esan nahiko bazenit bezala: " Bai.
|
|
|
tonuak bihurtzen zituen hitz haiek maitasunezko, hitz batean, edo maitasunaren ertzeko, maitasunezkoak izan ezean; ni Helenaz maiteminduta nengoen bezala ote zegoen Helena Domingoz?; hain zen handia nire min hura, non neure mina bakarrik ikusten bainuen, antza, guztirako eskubidea ematen zidana, baita neure anaia minaren ikuspuntutik juzgatzeko ere: hantxe Domingo, nik maite nuèn neskaren barre algarak lapurtzen ari zitzaidana!; hantxe Domingo, barre algarak ez ezik, neskaren balizko muxuak lapurtzen ari zitzaidana!; hantxe Domingo, neure ametsetako neska lapurtzen ari zitzaidana!;
|
zer
egin nezakeen, baina, egoera hartan?; ezer ez!; artean bai bainuen zentzu gutxieneko bat, esaten zidana ezin nintekeela sukaldean sartu eta anaiaren kontra oihuka hasi, barregarri geratu nahi ez banuen: negargarri baino negargarriago, alegia; eta orduan, jiratu eta neure gelarako bidea hartu nuen, burua berriro lanean jartzen nuen bitartean, Helena neureganatzeko bidean...
|
|
2011
|
|
|
zer, baina??
|
Zer
egin zezakeen Atilanok, izan ere, zegoèn baldintzetan egonda. Deus guti.
|
|
|
Inork ez zuen esaten baina maiseatzen ari ziren emakumeek maitaleren bat izan zitekeela pentsatu zuten, maitale ohi bat seguruenik, alarma jarri berria zegoela ez jakiteko.
|
Zer
egin zezakeen, dena den, maitale ohi batek inoren etxean?, galdetzen zuten gizona berriro baranda gainera igotzen ikusten zuten bitartean. Adineko gizon batek ondoko leihotik zerbait esan omen zion.
|
|
|
Ez nion behintzat baietzik inondik inora agindu. Adinean genuen tartea kalkulatzen aritu nintzen eta, neska horrekin
|
zer
egin nezakeen pentsatzen jarrita, ez zitzaidan ezer bururatu. Dena den, bere ausardiak, bizitzeko eta erabakiak hartzeko zuen presak aztoratu egiten ninduen.
|
|
|
Haginak ez zaizkizu berrehun urtetan eroriko, oroitzen dut anuntzioa, Acuteness hortzetako pasta erabiltzen baduzu. Ez dakit
|
zer
egin dezakedan bizirik ateratzeko hemendik. Lagunei buruz zer esan.
|
|
|
uhin batek jarri zuela, hogei bat urte lehenago, atxilotua izateko zorian, eta uhin hark organizaziora eraman zuela; eta uhin batek okertu zuela enpresario baten bahiketa eta horren ondorioz berak bete egin behar izan zuela organizazioak emandako agindua, gizon hura hiltzekoa; eta uhin batek, baita, igorri zuela bere anaia Kropotki beragandik urrun; uhin batek ekarri zizkiola, azkenez, Jon eta Jone hotelera. Kolpe itsu haien aurrean
|
zer
egin zezakeen bere borondateak. Ezer gutxi, hori iruditzen zitzaion.?
|
|
|
Algara egitekoa da, zinez.
|
Zer
egin diezadakete niri, deuskil hauek. Zer ardura zait niri, Cervera guztien kanoien larderia?
|
|
|
|
Zer
egin dezake erbesteratuak bere egoera, normalizatzeko?, baina oraintxe bertan, alegia, sasian dabilela. Zer egin dezake bere buruarekin?
|
|
|
Zer egin dezake erbesteratuak bere egoera, normalizatzeko?, baina oraintxe bertan, alegia, sasian dabilela?
|
Zer
egin dezake bere buruarekin. Bistan baita, hainbat asmo, ekimen, txosten, sakabanatze, tiro, manifa eta bileraren despit, hemengook oraingoz ez dugula asmatzen ihesi dabiltzanak itzul daitezen moduko egoera sortzen.
|
|
|
–Zuekin geratuko naiz sendagilea etorri arte, esan diot?. Bihar ikusiko dugu
|
zer
egin genezakeen.
|
|
|
–
|
Zer
egin dezakegu? –galdetu du Jonek, betiko moduan egoeraren kargu hartuz.
|
|
|
Badator segalari beltza arimak jasotzera, entzun du inguruan, baina Heriok ez die kasurik egin, bideari eutsi dio hezurretan sentitzen duen ondoeza gailendu ezinik.
|
Zer
egin dezake berak, ordea, patuaren aurka. Bere buruaren aurka?
|
|
|
Nik, ordea, beste galdera bat egin diot beti neure buruari:
|
zer
egin dezaket bolatxo horiekin. Nola berrerabili?
|
|
|
Gaua bizirik dago oraindik, eta Heriotzak denbora nahikoa du ni berekin eramateko. Ez dakit, ordea, denbora gehiago irabazteko
|
zer
egin dezakedan, eta gela betetzen duen isiltasuna ez haustea erabakitzen dut, badaezpada.
|
|
|
Estatu hegemonikoen esanera dagoen nazioarteko legeriak, salbuespenak salbuespen, gehiengoen aho beteko onespena dauka erabakigune gorenetan. Horiek horrela,
|
zer
egin lezake zinez eta benetan behar hainbateko lege babesik aurkitzen ez duen gutxiengo xumeak?
|
|
|
gehiengoaren hizkuntza nagusira hurbiltzeko asmorik ez baldin badu, hizkuntza nagusi horretan bizitzeari dagozkion askotariko onurak galdu egingo ditu. Horrelako jarreren aurrean, jakina,
|
zer
egin dezake arriskuan dagoen hiztun herri ahulduak. Ez dauka ia inolako aukerarik elebidun izateko.
|
|
|
|
Zer
egin dezakegu irakurri berri dugunaren aurrean. Arrazoi eman, erabat eta osoki, ñabardurarik gabe?
|
|
|
Garbi dago, lehentxeago edo geroxeago, zipaioak Marmitte kanporatzen saiatuko direla, bera ateratzen ez bada bere kasa.
|
Zer
egin dezakegu guk, kontuan hartuta bederatzi lagun garela?
|
|
|
–
|
Zer
egin dezakegu?
|
|
2012
|
|
|
Poliziak baserrira heldu zirenean, epailearen agindua zeramaten. Egoitzek, une hartan baserrian zegoen gizaki bakarrak, ezetz egin zuen buruarekin agindua irakurtzen zuen bitartean, eta gero, papera esku artean oraindik, ez zekiela zer egin behar zuen edo
|
zer
egin zezakeen aitortu zien poliziei. Poliziek amari deitzeko esan zioten, baina amak ez zuen telefonoa hartu eta auzoko batzuek egin behar izan zuten lekuko lana eta poliziaren orriak sinatu.
|
|
|
Egun hartan erotu egin nintzen. Ezin nuen ulertu nola,
|
zergatik
egin ziezaiokeen norbaitek horrelako zerbait bederatzi urteko neskato bati. Jendea arrotza egiten zitzaidan, mundua bera etsai.
|
|
|
Pentsa dezagun badela hor nonbait arrain bat, ez oso handia, harraparien ahotan amaitzeko arrisku handia duena.
|
Zer
egin dezake. Zer egin arrainak edo zer egin eboluzioak arrainari aukera bat emateko?
|
|
|
Batez ere ondo erabiltzen asmatuz gero. Baina, kasu hartan,
|
zer
egin nezakeen. Leoni esan?
|
|
|
Dudarik gabe, zuri zuri jarri nintzen; baina etorri handiagoaz mintzatu nintzen, eta ahots goragoaz. Baina hotsa indartzen ari zen; eta nik
|
zer
egin nezakeen. Hots apal, sor, laster bat zen, erlojuek kotoian bilduta daudenean egiten dutena bezalakoa. Arnasestuka hasi nintzen, eta, hala ere, ofizialek ez zuten entzuten.
|
|
|
Jainkoarren!
|
Zer
egin nezakeen. Amorruaren amorruz, aparra ateratzen zitzaidan ahotik, biraoka ere hasi nintzen!
|
|
|
Eta orduan, espero nituen gonbidatuentzat adinako hornigarri nuela, baimena eman nion espainiarrari kontinentera joateko, atzean utzi zituen lagunekin
|
zer
egin zezakeen ikustera. Idatziz agindu zorrotzak eman nizkion, esanez ez zezala gizonik ekarri, aldez aurretik bere aurrean eta agure basatiarenean zin egiten ez bazuen uhartean aurkituko zuten pertsona ez zutela irainduko, haren kontra ez zirela borrokatuko, edo ez ziotela eraso egingo; hark zintzo jokatu baitzuen, haien askatasuna lortzeko norbait bidaltzeko neurriraino; eta aldiz, horrelakorik gertatuko balitz, haren ondoan geratu eta haren alde egingo zutela, eta edonora joaten baziren ere, erabat haren esanak beteko zituztela; eta esandakoa idatziz jarri eta sinatu zutela.
|
|
|
Ezerk ez zuen eraginik izango, baldin eta haien aurrean jarri eta egin beharrekoa neuk egiten ez baldin banuen. Eta
|
zer
egin zezakeen gizon bakar batek haien aurrean, agian hogei edo hogeita hamar baziren, beren dardo edo uztai, gezi eta guzti, eta nik eskopetarekin nuena bezain begi ona zutela?
|