|
2000
|
|
|
gutitan eragin izan didate hain min handia hitz batzuek, nola eragin baitzidaten nafar haren hitzek. Baina
|
zer
egin nezakeen nik, disimulatu baizen. Zeren, alde batetik, nola gizon hura baitzegoen itsuturik eta guztiz hertsirik, ezin egin bainezakeen indiarren defentsa eta apologia garbia, sugeen putzuan akabatu zutèn indiar haiek bezala akabatu nahi ez banuen bederen, eta zeren, bertzetik, ez bainuen buruan Gorukiren iduria baizen, pentsaturik ezen zerbait egin behar nuela haren alde, neure burua galtzerat utzi gabe.
|
|
|
Ai, nola etorri zitzaidan orduan purgatoriorik ez zegoela erraiteko gogoa, eta imajinazinoaren asmakeriak zirela haiek! Baina
|
zer
egin nezakeen nik, baldin, arestian erran bezala, hura itsuturik bazegoen. Eta, halarik ere, zerbait egin nuen noizbait, zeren nafar hura munstro bat baitzen, eta ezin utzi nuen Goruki munstro haren atzaparretan...
|
|
|
Ordea,
|
zer
egin nezakeen nik neure estatu hartan: itsasoa utzi, lehorrean gelditu eta bizimolde bareago eta jabalago batean sartu, inguruko neskatxei beha geratzen nintzen bitartean, ea noiz amorosten nintzen haietarik batez...?
|
|
|
Eta
|
zer
egin nezakeen nik, baldin munduko spiritu guztiak apezarekin hitzarturik zeudela bazirudien. Zeren uda hartan lehorte izugarria izan baitzen, eta gosea heldu zen Urbiainerat eta, gosearekin batean, bertze izurri bat, baina gizon emakumeak hiltzen zituena, sukar izugarri eta beheitiko are izugarriago batzuk zirela kausa.
|
|
|
Karrikaz karrika bidaia gorabeheratsua egin ondotik, etxeko txirrina zanpatu eta ziztuan lekutu ziren, inork atea ireki baino lehen. Azkarrak, mutilak; ezin sekula jakin
|
zer
egin dezakeen aita edo ama batek semea klase horretara itzultzen diotenean. Biharamunean, gurasoen mutur beltzek eta gorputzeko izerdi zuriak hartaratua, ez zela bigarrenik izanen zin egin nuen, esku ahurra Millerren Cancer tropikoa ren azalaren gainean solemneki ezarrita.
|
|
2001
|
|
|
Ahuntzentzat hobea zen bidexka estua, harri irristakorrez eta esku lagunkoiez betea. Eta une horretan animatzen ninduen gauza bakarra zera zen, Larraitzi jaitsiera errazteko
|
zer
egin nezakeen pentsatzea. Ostiko eder bat amildegiaren ertzean.
|
|
|
Bluefields hiriko dendetara noa, ez dakidalarik egoera honetan beste
|
zer
egin dezakedan, erosketak egiteko asmoa da nire uste sendo bakarrenetakoa. Eta Beholden auzoko eskaparateen kristalean ezagutu dut nire isla, erosketan, emakume hau bere jeneroaren ohiturak berarentzat hartzen.
|
|
2002
|
|
|
Izen bat baino gehiago ditut, baina Zilarbizi edo Merkurio deitu nahi badidazu, beste edozein izenekin bezain gustura geratuko naiz batarekin zein bestearekin. Esadazu zein den abentura horren zailtasuna, hitz egingo dugu arazoari buruz, eta ikusiko dugu
|
zer
egin dezakegun.
|
|
|
Bazekien. Julenek ondo zekien
|
zer
egin zezakeen. Joan egin behar zuen.
|
|
2003
|
|
|
–Esan iezaiok sentitzen dudala, orain ezin naizela joan, beste batekin nagoela –erantzun nion. Ez nuen oso ondo ulertu
|
zer
egin zezakeen emakume batek senarra hil ondoren nire izena errepikatzen. Baina komisarioa ez zegoen txantxetarako, bere ahotsean larrialdi baten mehatxua, hondamendi baten itzala suma zitekeen.
|
|
2004
|
|
|
Ekonomiaren eremuan hizkuntzazko justizia demokratikorik gabe
|
zer
egin dezake bere balio soziala jadanik galdua duen mintzairak. Nola egin aurre itxuraz aterabiderik ez duen problematika sakon honi?
|
|
|
Erabileraren harrobia familia hizkuntzaren esparruan pausaturik, zer esan gure ametsa izan den eta oraindik ere, neurri apalagoan, den hezkuntza sistemaren ekarriaz? Etxe giroko haur garapenaren nortasun orokorra erdarazko kategoria soziolinguistikoetan eraikia izanik, euskal eskolaren eraginak
|
zer
egin dezake euskara ikasleen aho ezpainetan mintzabide izateko. Gai hau barru barrutik ikertu duen Mikel Zalbidek ez dakarkigu itxaropen handirik:
|
|
|
Alabaina, hizkuntzaren beraren sostengu den herriaren gizarte botererik ezak hura mendeko izatera behartzen duenean,
|
zer
egin dezake hizkuntza horrek hiztun berriaren aho lumetan erabilia izateko. Euskaldun berriaren kultura bakarra erdal kultura denean, kultura horrek nola arraio eragin diezaioke euskaldun berriari euskara erabiltzera, hain zuzen ere, besteak beste, kultura hori bera izan bada euskal hizkuntza ordezkatu duen faktore bat?
|
|
|
Zerbait egin beharra dagoela diosku Sarasolak. Baina
|
zer
egin dezakegu haur gaztetxoen ahozko jarduna txukuntzeko. Ba al dago modurik ezer funtsezkorik egiteko hezkuntza sistemak gai horretan erakutsi duen ezintasuna erakutsita?
|
|
|
Ez dakit zer egin nukeen. Ez dakit
|
zer
egin nezakeen. Etsipenak hartu nau.
|
|
|
Bai, institutuko garaian Jarrai ko lagun batzuk ere izan nituen, eta haiek behin baino gehiagotan ikusarazi zidaten nola funtzionatzen zuten Coca Cola bezalako multinazionalek, han eta hemen milaka jende esplotatzen zutela, baina
|
zer
egin nezakeen nik, bestalde, coca cola munduko edaririk onena iruditzen bazitzaidan eta, niri bezala, ehunka milioi mundutarri ere?
|
|
2005
|
|
|
Inoiz baino argiago sumatu du zelako ataka larrian dauden lagunak, eta laguntzeko inoiz baino ezgauzago sentitu ere bai. Zerbait egiten saiatuko balira,
|
zer
egin lezake berak. Sukaldari xumea besterik ez da, eta bihotz handiak ez du gihar handirik ez borroka arterik ematen.
|
|
|
Ez dut uste ordu honetan bulegoan egongo denik. Eta kasurik onenean ere
|
zer
egin dezake berak. Ez dakit, orain jende gutxirekin fidatzen naiz...
|
|
|
Tira, badakit hor zaudela. Zortea izan duzu, jakin izan banu, bertan utziko nizun Akita ko txakurra, horrelako batek
|
zer
egin dezakeen jakin zenezan. Ekartzea nahi duzu?
|
|
2006
|
|
|
–Ulertzen dut. Baina ez dakit
|
zer
egin dezakedan horretan laguntzeko.
|
|
|
Frantziskok eta Mixelek so egiten zidaten, injustiziari akabaila ematea neroni balegokit bezala. Alta,
|
zer
egin nezakeen nik. Arma ebatsien ordez pika irrigarri bat neraman orain, doi doian zorroztua.
|
|
2007
|
|
|
Eta orain, bakarrik dagoela,
|
zer
egin dezake. Lorategia ureztatu?
|
|
2008
|
|
|
Zirudiena baino argiagoa zen gizontxoa agian. Baina
|
zer
egin zezakeen. Oihanean bakarrik, galduta, ez zuen luze iraungo; beraz, bizitzari heldu zion, zuhaitzetik ez erortzeko adarrari beharrean sugeari heltzen dionak bezala.
|
|
|
Bazuen antzik etxean, Muino Beltz Itsasarteko harkaitz inguruetan, hain sarritan jolastu izan nuen jokoarekin; baina sekula ez nuen eduki, zaudete horretaz ziur, bihotza gisa hartan taupadaka. Hala eta guztiz, diodan bezala, ume jolasa zen, eta neuk ere zer edo
|
zer
egin nezakeela pentsatu nuen, izterra zaurituta zeukan marinel urtetsu haren kontra. Egia esan, nire adorea hainbeste ari zen hazten non neure buruari gogoeta azkar batzuk ere ametitu bainizkion auziaren amaieraz; eta denbora askoan luza nezakeela ikusi banuen ere, azkenean bizirik ateratzeko esperantzarik ez nuen batere ikusi.
|
|
|
Hitz nazional arrotzean erosoago eta etxekoago sentitzen dira agintari abertzaleak. Soslai psikolinguistiko hori duten herri agintariek
|
zer
egin dezakete nazio euskaldunaren alde. Sumatu ere ez dute egiten zer izan litekeen herri euskaldunaren baitako herritarra izatea.
|
|
|
–Ia berrogei urte daramat bizimodu honekin, Mario, jarraitu zuen, etsipen kutsuaz?. Ez dakit besterik egiten, ez daukat inor laguntzeko eta
|
zer
egin nezake, bestela, bizitzeko?
|
|
|
Emakumea isilik zihoan nire ondoan. Etxean nirekin zer gerta zitekeen,
|
zer
egin zezakeen pentsatzen arituko zen beharbada. Nik arreta guztia zakurrarengan jarrita nuen.
|
|
|
–Ohituta gaude sendagileok kirurgiaren bidez adinaren aztarnak ezabatu, gaitzaren zantzuak estali edo eredu baten araberako gorputzak modelatzen, baina ez gaztetasuna itzali edo edertasuna apaltzen. Ez dakit zurekin
|
zer
egin dezakegun, esan nion, zerbait esate aldera edo begira jarraitzearren bakarrik.
|
|
|
–Estalita doazenean biluziago, erantsi nuen buruak eman zidan argialdi bat baliatuz, baina Nataliek
|
zer
egin genezakeen galdetu zidanean ez nuen jakin ganoraz erantzuten.
|
|
2009
|
|
|
–Eta
|
zer
egin dezakegu? –galdetu zuen Olak.
|
|
|
–Eta
|
zer
egin dezakegu. Arratsaldeko seiak dira dagoeneko?
|
|
|
Haren atzetik, desesperatuta. Eta
|
zer
egin zezakeen, bere egoera benetan desesperatua bazen. Gauza batzuk ezin dira disimulatu.
|
|
|
Eta atea itxi du Anak, denboraz oso justu dabilelako. Ez da hirukoteaz fido, sekulakoa antola dezakete etxe barruan, ludopatak eta emakume psikotropikoek, denek batera, baina
|
zer
egin dezake berak, erosle potentzial horiek jaso behar ditu hirian, ezin du bi lekutan aldi berean egon, askotan super botere hori gutiziatu duen arren. Bikote gazte bat da jaso behar duena, txakurra dute, perfektuak dira Ventaqua urbanizaziorako.
|
|
|
Tik, tak. Zientziak ezin badu,
|
zer
egin dezake batek, baina. Eta hala ere, hitz horiek.
|
|
|
Edozer kontatuko nioke, dena. Nor naizen,
|
zer
egin niezaiokeen, dena.
|
|
|
Zer moduz zaude? esan nahi diot,
|
zer
egin nezake. Baina zure erakusketa bihar zabaldu behar dute esaten diot, burura datorkidan lehen gauza.
|
|
|
ikusi ez ezik, orduantxe bururatu baitzitzaion, antza, Prosperorekin zerbait egin behar zuela; bururatu ez ezik, sentitu ere bai, agian, arrazoi ezin arrazoitsuago bat bitarteko? begitan hartua baitzuen Prospero, salatari fama zuela-eta;
|
zer
egin zezakeen ere bururatu zitzaion segidan, itxuraz; jolasa aurrera zihoan, eta zintzilik zeudèn hamar eltzeetatik zazpi apurtu zituzten parte hartzaileek; hiru geratzen ziren, beraz, urez beteta zegoena tartean, eltzeen artean beti izaten baitzen bat, urez betetzen zutena, usadioa ere horrelakoa zelako, halako eran, non hausten zuenak bai baitzekien zer sari jasoko zuen:... dohaineko ur bainua; Prosperoren aurretik zegoenak beste eltze bat hautsi berri zuen:
|
|
|
Muxu bat eman ziezaiokeen, zerari?, laztan bat, edozer, baina ez zuen, artean, ezertxo ere egin, ez egitezko egiteak errudun uste handi bat sorrarazten ziola; arrazonamendu kate batek agerian jartzen ziona, ordea, bere kulpa hura, konparazio batera?, beste arrazonamendu kate batek estaltzen zion:
|
zer
egin zezakeen, bada, berak, baldin eta afera haren azpian isilpeko akordio bat bazegoen, ez guztien artean espresuki hitzartua, baina bai sentitua eta onartua, eta giroak berak nolabait ezarria?, etxeko guztiak mututasunera kondenatzen zituena. Zenbatetan bururatu ote zitzaion gogoan noiznahi biraka zebilkiòn galdera hura egitea izeba Ernestinari?. Zer moduz dago haurra, Benjamin Maria???,, zerari?
|
|
|
bera. Domingo? beste ardi azpiratu bat zen, erosotasuna nahiago zuena zuzentasuna baino, zerbait egin ezean;
|
zer
egin zezakeen, baina, baldin eta errealitateari aurka egin ziezaiokeenean egin ez bazion?; eta, hala ere, zerbait egin nahi zuen, eta egin ere, egin zuen, biharamunean bulegariari aparte deitu eta bere patrikatik bost duro eman zizkionean, esanez:
|
|
|
Miossens, Armagnac eta hirurok ondoko leiho batera behartu gintuzten. Nire lagunen isiltasuna ezin jasana zitzaidan, baina Nafarroako erregeren lehen kapareak eta ganberazain nagusiak protesta izpirik agertzen ez bazuten,
|
zer
egin zezakeen erresumako azken atari zakurrak?
|
|
|
Muxu bat eman ziezaiokeen" zerari", laztan bat, edozer, baina ez zuen, artean, ezertxo ere egin, ez egitezko egiteak errudun uste handi bat sorrarazten ziola; arrazonamendu kate batek agerian jartzen ziona, ordea –bere kulpa hura, konparazio batera–, beste arrazonamendu kate batek estaltzen zion:
|
zer
egin zezakeen, bada, berak, baldin eta afera haren azpian isilpeko akordio bat bazegoen –ez guztien artean espresuki hitzartua, baina bai sentitua eta onartua, eta giroak berak nolabait ezarria–, etxeko guztiak mututasunera kondenatzen zituena. Zenbatetan bururatu ote zitzaion gogoan noiznahi biraka zebilkiòn galdera hura egitea izeba Ernestinari –" Zer moduz dago haurra, Benjamin Maria?" –," zerari" bere izena emanez behingoz?
|
|
|
bata fabrikaren aurpegia zen, bertan lan egiten zutèn gizonen harreman gogor bezain berriketa gutxikoek zehazten eta finkatzen zutena; beste aurpegia berea zen –Domingorena–, zeren fabrika ispilu bat ere izan baitzitekeen, non bakoitzak bere buruaren irudia ikus baitzezakeen; esan nahi baita Domingok berehala atera zituela ondorioak, hain ziren begi bistakoak, ispiluari so egin bezain laster: bera –Domingo– beste ardi azpiratu bat zen, erosotasuna nahiago zuena zuzentasuna baino, zerbait egin ezean;
|
zer
egin zezakeen, baina, baldin eta errealitateari aurka egin ziezaiokeenean egin ez bazion?; eta, hala ere, zerbait egin nahi zuen... eta egin ere, egin zuen, biharamunean bulegariari aparte deitu eta bere patrikatik bost duro eman zizkionean, esanez:
|
|
|
Hauen artean, Prospero Zeta ikusi zuen, ilaran bigarren, jolasean hogei bat lagunek parte hartu ostean; Domingok lehen ere ikusia zuen Prospero –ez zitzaion hartarako betarik falta izan bederen–, baina ikusi gabe ikusten diren gauzak bezala ikusi zuen, beharbada, egunero ikusten direlako: ikusi zuena baino gehiago ere ikusi zuen Domingok, ausaz, une hartan... ikusi ez ezik, orduantxe bururatu baitzitzaion, antza, Prosperorekin zerbait egin behar zuela; bururatu ez ezik, sentitu ere bai, agian, arrazoi ezin arrazoitsuago bat bitarteko... begitan hartua baitzuen Prospero, salatari fama zuela-eta;
|
zer
egin zezakeen ere bururatu zitzaion segidan, itxuraz; jolasa aurrera zihoan, eta zintzilik zeudèn hamar eltzeetatik zazpi apurtu zituzten parte hartzaileek; hiru geratzen ziren, beraz, urez beteta zegoena tartean, eltzeen artean beti izaten baitzen bat, urez betetzen zutena, usadioa ere horrelakoa zelako, halako eran, non hausten zuenak bai baitzekien zer sari jasoko zuen:... dohaineko ur bainua; Prosperoren aurretik zegoenak beste eltze bat hautsi berri zuen:
|
|
2010
|
|
|
tonuak bihurtzen zituen hitz haiek maitasunezko, hitz batean, edo maitasunaren ertzeko, maitasunezkoak izan ezean; ni Helenaz maiteminduta nengoen bezala ote zegoen Helena Domingoz?; hain zen handia nire min hura, non neure mina bakarrik ikusten bainuen, antza, guztirako eskubidea ematen zidana, baita neure anaia minaren ikuspuntutik juzgatzeko ere: hantxe Domingo, nik maite nuèn neskaren barre algarak lapurtzen ari zitzaidana!; hantxe Domingo, barre algarak ez ezik, neskaren balizko muxuak lapurtzen ari zitzaidana!; hantxe Domingo, neure ametsetako neska lapurtzen ari zitzaidana!;
|
zer
egin nezakeen, baina, egoera hartan?; ezer ez!; artean bai bainuen zentzu gutxieneko bat, esaten zidana ezin nintekeela sukaldean sartu eta anaiaren kontra oihuka hasi, barregarri geratu nahi ez banuen: negargarri baino negargarriago, alegia; eta orduan, jiratu eta neure gelarako bidea hartu nuen, burua berriro lanean jartzen nuen bitartean, Helena neureganatzeko bidean?
|
|
|
Amak eta biok albistearen berri izan orduko erabaki genuen, jakina, biharamunean joatea, geure hirugarren egonaldirako prest; Maria Bibiana eta zu, berriz, egun bat geroago etorri zineten; ohi bezala, ni zure beldur nintzen, Damaso, baina ez hain beldur ere:
|
zer
egin zenezakeen, bada, materia bera ere hegaldarazten zutèn zeruko botere guztien aurka?; ezer ez!; eta, hala ere, kontatu nizunean berri harrigarria, zuk berandu arte irakurtzeko ohitura zenuen, eta beranduxeago jaikitzen zinen?, halako irri maltzur bat egin zenidan, harekin esan nahiko bazenit bezala: –Bai.
|
|
|
–Badakit
|
zer
egin dezakegun! –esan zuen Mariok?.
|
|
|
–Ume hori munstro bat da, xuxurlatu nuen nik?, eta ez dakit
|
zer
egin dezakegun berarekin.
|
|
|
Amak eta biok albistearen berri izan orduko erabaki genuen, jakina, biharamunean joatea, geure hirugarren egonaldirako prest; Maria Bibiana eta zu, berriz, egun bat geroago etorri zineten; ohi bezala, ni zure beldur nintzen, Damaso, baina ez hain beldur ere:
|
zer
egin zenezakeen, bada, materia bera ere hegaldarazten zutèn zeruko botere guztien aurka?; ezer ez!; eta, hala ere, kontatu nizunean berri harrigarria —zuk berandu arte irakurtzeko ohitura zenuen, eta beranduxeago jaikitzen zinen—, halako irri maltzur bat egin zenidan, harekin esan nahiko bazenit bezala: " Bai.
|
|
|
tonuak bihurtzen zituen hitz haiek maitasunezko, hitz batean, edo maitasunaren ertzeko, maitasunezkoak izan ezean; ni Helenaz maiteminduta nengoen bezala ote zegoen Helena Domingoz?; hain zen handia nire min hura, non neure mina bakarrik ikusten bainuen, antza, guztirako eskubidea ematen zidana, baita neure anaia minaren ikuspuntutik juzgatzeko ere: hantxe Domingo, nik maite nuèn neskaren barre algarak lapurtzen ari zitzaidana!; hantxe Domingo, barre algarak ez ezik, neskaren balizko muxuak lapurtzen ari zitzaidana!; hantxe Domingo, neure ametsetako neska lapurtzen ari zitzaidana!;
|
zer
egin nezakeen, baina, egoera hartan?; ezer ez!; artean bai bainuen zentzu gutxieneko bat, esaten zidana ezin nintekeela sukaldean sartu eta anaiaren kontra oihuka hasi, barregarri geratu nahi ez banuen: negargarri baino negargarriago, alegia; eta orduan, jiratu eta neure gelarako bidea hartu nuen, burua berriro lanean jartzen nuen bitartean, Helena neureganatzeko bidean...
|
|
2011
|
|
|
Ez nion behintzat baietzik inondik inora agindu. Adinean genuen tartea kalkulatzen aritu nintzen eta, neska horrekin
|
zer
egin nezakeen pentsatzen jarrita, ez zitzaidan ezer bururatu. Dena den, bere ausardiak, bizitzeko eta erabakiak hartzeko zuen presak aztoratu egiten ninduen.
|
|
|
Haginak ez zaizkizu berrehun urtetan eroriko, oroitzen dut anuntzioa, Acuteness hortzetako pasta erabiltzen baduzu. Ez dakit
|
zer
egin dezakedan bizirik ateratzeko hemendik. Lagunei buruz zer esan.
|
|
|
uhin batek jarri zuela, hogei bat urte lehenago, atxilotua izateko zorian, eta uhin hark organizaziora eraman zuela; eta uhin batek okertu zuela enpresario baten bahiketa eta horren ondorioz berak bete egin behar izan zuela organizazioak emandako agindua, gizon hura hiltzekoa; eta uhin batek, baita, igorri zuela bere anaia Kropotki beragandik urrun; uhin batek ekarri zizkiola, azkenez, Jon eta Jone hotelera. Kolpe itsu haien aurrean
|
zer
egin zezakeen bere borondateak. Ezer gutxi, hori iruditzen zitzaion.?
|
|
|
–Zuekin geratuko naiz sendagilea etorri arte, esan diot?. Bihar ikusiko dugu
|
zer
egin genezakeen.
|
|
|
Nik, ordea, beste galdera bat egin diot beti neure buruari:
|
zer
egin dezaket bolatxo horiekin. Nola berrerabili?
|
|
|
Gaua bizirik dago oraindik, eta Heriotzak denbora nahikoa du ni berekin eramateko. Ez dakit, ordea, denbora gehiago irabazteko
|
zer
egin dezakedan, eta gela betetzen duen isiltasuna ez haustea erabakitzen dut, badaezpada.
|
|
|
Estatu hegemonikoen esanera dagoen nazioarteko legeriak, salbuespenak salbuespen, gehiengoen aho beteko onespena dauka erabakigune gorenetan. Horiek horrela,
|
zer
egin lezake zinez eta benetan behar hainbateko lege babesik aurkitzen ez duen gutxiengo xumeak?
|
|
|
gehiengoaren hizkuntza nagusira hurbiltzeko asmorik ez baldin badu, hizkuntza nagusi horretan bizitzeari dagozkion askotariko onurak galdu egingo ditu. Horrelako jarreren aurrean, jakina,
|
zer
egin dezake arriskuan dagoen hiztun herri ahulduak. Ez dauka ia inolako aukerarik elebidun izateko.
|
|
2012
|
|
|
Poliziak baserrira heldu zirenean, epailearen agindua zeramaten. Egoitzek, une hartan baserrian zegoen gizaki bakarrak, ezetz egin zuen buruarekin agindua irakurtzen zuen bitartean, eta gero, papera esku artean oraindik, ez zekiela zer egin behar zuen edo
|
zer
egin zezakeen aitortu zien poliziei. Poliziek amari deitzeko esan zioten, baina amak ez zuen telefonoa hartu eta auzoko batzuek egin behar izan zuten lekuko lana eta poliziaren orriak sinatu.
|
|
|
Batez ere ondo erabiltzen asmatuz gero. Baina, kasu hartan,
|
zer
egin nezakeen. Leoni esan?
|
|
|
Dudarik gabe, zuri zuri jarri nintzen; baina etorri handiagoaz mintzatu nintzen, eta ahots goragoaz. Baina hotsa indartzen ari zen; eta nik
|
zer
egin nezakeen. Hots apal, sor, laster bat zen, erlojuek kotoian bilduta daudenean egiten dutena bezalakoa. Arnasestuka hasi nintzen, eta, hala ere, ofizialek ez zuten entzuten.
|
|
|
Eta orduan, espero nituen gonbidatuentzat adinako hornigarri nuela, baimena eman nion espainiarrari kontinentera joateko, atzean utzi zituen lagunekin
|
zer
egin zezakeen ikustera. Idatziz agindu zorrotzak eman nizkion, esanez ez zezala gizonik ekarri, aldez aurretik bere aurrean eta agure basatiarenean zin egiten ez bazuen uhartean aurkituko zuten pertsona ez zutela irainduko, haren kontra ez zirela borrokatuko, edo ez ziotela eraso egingo; hark zintzo jokatu baitzuen, haien askatasuna lortzeko norbait bidaltzeko neurriraino; eta aldiz, horrelakorik gertatuko balitz, haren ondoan geratu eta haren alde egingo zutela, eta edonora joaten baziren ere, erabat haren esanak beteko zituztela; eta esandakoa idatziz jarri eta sinatu zutela.
|
|
|
Ezerk ez zuen eraginik izango, baldin eta haien aurrean jarri eta egin beharrekoa neuk egiten ez baldin banuen. Eta
|
zer
egin zezakeen gizon bakar batek haien aurrean, agian hogei edo hogeita hamar baziren, beren dardo edo uztai, gezi eta guzti, eta nik eskopetarekin nuena bezain begi ona zutela?
|
|
|
Baina aldez aurretik ikusita zegoen ontzia irauli eta tente jartzea, uhartea zegoen lekutik mugitzea bezain zaila izango zela. Dena dela, basora joan nintzen eta hagak eta subilak moztu eta ontzira eraman nituen,
|
zer
egin nezakeen ikusteko erabakia hartuta, eta neure buruari gogoraraziz, ontzia iraultzea lortzen baldin banuen, erraz konpondu ahal izango nituela hark jasandako kalteak, eta txalupa bikaina izango zela harekin itsasoratu ahal izateko.
|
|
|
Horregatik, batzuetan, uhartea inguratuz txalupa nola ekar nezakeen pentsatzen aritzen nintzen, eta, beste batzuetan, hura ez nuelako etsita eta lasai samar egoten nintzen. Baina banuen barruan ezinegon bitxi bat; esan dudan bezala, nire azken bidaldian, uhartearen itsasbazterra eta inguruko ur lasterrak ikusteko, behin igo nintzen mendi tontorrera berriro igotzea,
|
zer
egin nezakeen erabakitzeko. Tentaldia egunetik egunera handiagoa egin zitzaidan, eta azkenean bidaia lehorretik egitea erabaki nuen, itsasertzari jarraituz.
|
|
|
Gero betaurreko luzearen bila joan nintzen,
|
zer
egin nezakeen ikustera, eta eskailera hartu eta mendi tontorrera igo nintzen, zerbaiten beldur nintzenean egiten nuen bezala, ikuspegi argiagoa izateko, baina ni ezkutuan egonda.
|
|
|
arimari dagokionez, berriz,
|
zer
egin diezaioke horrek,
|
|
|
–Ederki! Eta
|
zer
egin dezaket nik?
|
|
|
Itsu hori, ematen zuen bezain itsua ez zelako susmoa sortu zitzaidan gogoan; alferrik saiatu nintzen neure buruari onartarazten ezinezkoa dela begietako zuritasun hori antzeratzea; eta gainera, zertarako? Baina
|
zer
egin nezakeen?, sarritan menperatzen naute susmo txarrek...
|
|
2013
|
|
|
Ez dakit
|
zer
egin dezakedan; esadazu.
|
|
|
–Eta
|
zer
egin dezaket nik?
|
|
|
–Baina nik
|
zer
egin nezake?
|
|
|
esadak, astebete lehenago edo, noiz izango den ekintza, eta nik bilduko ditiat taldekoak, atentatua gertatu baino lehentxeago: hire dei bat izan dudala esango zieat, emango zizkieat eman beharreko esplikazioak, ez bat gehiago ez bat gutxiago, eta ea
|
zer
egin dezakegun. A!
|
|
|
Gertatuak gertatuta gero, bakar bakarrik baitzegoen egiteko hartan. Hala, bada,
|
zer
egin zezakeen Hamzak: egun haietarik batean Bisteizera joan, bere burua arma erosle gisa aurkeztu, nagusiarekin bildu, eta hura akabatu, ezustean, eta gero bere burua hil?
|
|
|
–Badakit, problema handi bat dagoen bakoitzean, jarraitu zuen Dionixiok, atzetik zuèn pentsamenduak burutik mihira jauzi egiten ziola?, zezenari adarretatik heldu litzaiokeela, baina
|
zer
egin lezake ni lako gizagaixo batek, konturatzen denean zezena marrazo bihurtu zaiola. Izan ere, emakumeekin aise gorritzen naiz.
|
|
|
Bizkarra aulkiaren kontra pausatu eta arnasa hartu nuen. Bere hipotesia egia izanda ere, Garibaldi bizirik zegoela onartuta alegia, ez nuen oso garbi ikusten nik
|
zer
egin nezakeen. Beste itxura batekin, beste nortasun batekin biziko zen auskalo non.
|
|
|
Urduri, barrenak korapilatzen zizkidan dilemari taxua hartu ezinik eman nuen bi minutuko tarte eterno hura,, egiaren? jabe izan eta zer egin behar nuen, benetan
|
zer
egin nezakeen, ez nekiela. Balkoitik garrasika hasi eta bere patuaz ohartarazi behar ote nuen?
|
|
|
–Eta gogoan hartzen dudanean, erantsi zuen Elizabethek ahots asaldatuagoz? nik zer edo
|
zer
egin nezakeela hori ez gertatzeko! Nik, Wickham zer zen nekien honek.
|
|
|
–Goazen terrazara! , bururatu zitzaion Amaiari, nahiz eta ez zeukan oso argi terrazan
|
zer
egin zezaketen, akaso alboko terrazara pasatu edo?
|
|
|
Negu britainiarrari aurre egin ziezaioketen beren arropa finekin? Oxfordera joatekotan ere,
|
zer
egin zezaketen: kasualitatez egingo zuten topo Ahmet eta Leonarekin, kaletik paseoan?
|
|
|
Gertatuak gertatuta gero, bakar bakarrik baitzegoen egiteko hartan. Hala, bada,
|
zer
egin zezakeen Hamzak: egun haietarik batean Bisteizera joan, bere burua arma erosle gisa aurkeztu, nagusiarekin bildu, eta hura akabatu, ezustean, eta gero bere burua hil... lantegia zartarazi gabe, jakina?
|
|
|
esadak, astebete lehenago edo, noiz izango den ekintza, eta nik bilduko ditiat taldekoak, atentatua gertatu baino lehentxeago: hire dei bat izan dudala esango zieat, emango zizkieat eman beharreko esplikazioak, ez bat gehiago ez bat gutxiago, eta ea
|
zer
egin dezakegun... A!
|
|
|
–Badakit, problema handi bat dagoen bakoitzean –jarraitu zuen Dionixiok, atzetik zuèn pentsamenduak burutik mihira jauzi egiten ziola–, zezenari adarretatik heldu litzaiokeela, baina
|
zer
egin lezake ni lako gizagaixo batek, konturatzen denean zezena marrazo bihurtu zaiola. Izan ere, emakumeekin aise gorritzen naiz.
|
|
2014
|
|
|
–Zaila egiten zaidak Foro de Ermuako horien ondoan egotea?, aitortu diot neure buruari. . Bazakiat, baina
|
zer
egin dezakek??. –Haien pentsamenduak entzuten ditudala iruditzen zaidak?.
|
|
|
Hala eta guztiz ere, ez nuen ezer esan. Mikel berriro ikustea ere ez nuen atsegin, baina
|
zer
egin nezakeen?
|
|
|
–Ez ditiat harrapatu. Auskalo
|
zer
egin dezaketen orain. Kazetari bati ematen badiote, nireak egin dik, burumakur hitz egiten ari zen.
|
|
|
Niri erokeria iruditzen zait hark egin asmo duena, eta guztiz baztertzen dut harekin joatea. Galduta nabilela eta,
|
zer
egin dezakedan galdetu diot ezezagunari.
|
|
|
–Orduan,
|
zer
egin dezaket?
|
|
|
Gainezka egiten hasita dago Iñaki, berak ere iheserako planen bat nahi luke, perretxikotara edo beste edonora. Ez zaio bururatzen igande goizean
|
zer
egin dezakeen, ordea, mezatara joatea ez bada.
|
|
|
–Zer edo
|
zer
egin dezakegu salbatzeko? –galdetu zuen Harry Blountek.
|
|
|
Nadia, berriz, bere buruari galdezka ari zen ea
|
zer
egin zezakeen bata zein bestea salbatzeko, ea nola laguntza eman ama semeei. Ezin deus ere asmatu!
|
|
|
Nadiari bihotza erditzen zitzaion, Nikolas sutan jartzen zen. Baina
|
zer
egin zezaketen. Ez zekiten tatariarren hizkuntzan, eta batere errukirik gabe erabiliko zituzten zerbaitetan saiatuz gero.
|
|
2015
|
|
|
Ez nik. Eta
|
zer
egin dezaket nik. Urperatu, arnasari eutsiz.
|
|
|
Kontu hark guztiak ez zuen ez hanka ez bururik. Hala ere,
|
zer
egin nezakeen. Ezetza eman eta neure kasa alde egin?
|
|
|
Gizon hura galbidera laguntzen ari nintzen. Baina,
|
zer
egin nezakeen. Sokaz lotu eta itzultzera behartu?
|
|
|
gatazkari begiratzen bagenion militarki eta polizialki irabazi ezin genuen, gerraren? ikuspegitik,
|
zer
egin genezakeen. Erantzuna zen beste jokaleku bat bilatzea.
|
|
|
Giro horretan, ABn ezker abertzalearekin elkarlanean jarraitu nahi zuten joerakoak eta Batasunan bide politiko hutsen aldeko apustua egin nahi zuten joerakoak harreman estuagoa izaten hasi ziren, elkarren artean bilerak egiten:
|
zer
egin dezakegu guk zuei laguntzeko, zer egin dezakezue zuek guri laguntzeko. Bortairu:
|
|
|
Giro horretan, ABn ezker abertzalearekin elkarlanean jarraitu nahi zuten joerakoak eta Batasunan bide politiko hutsen aldeko apustua egin nahi zuten joerakoak harreman estuagoa izaten hasi ziren, elkarren artean bilerak egiten: zer egin dezakegu guk zuei laguntzeko,
|
zer
egin dezakezue zuek guri laguntzeko. Bortairu:
|
|
|
Berdin zait jada
|
zer
egin dezakegun;
|
|
|
–Baina
|
zer
egin dezaket. Desertatu?
|
|
|
Astebete lehenago, umeak ekartzera etorri zen igande arratsaldean, lanarekin irabazten zuen erdia eskaini zion Markelek euren egoera legala konpondu bitartean; Ostaizkak ez zuen onartu. Ez zuten gehiago hitz egin eta Ostaizkak egoera berria zentzu guztietan ezagutu nahi zuen, ezagutu beharra zuen,
|
zer
egin zezakeen eta zer ez jakiteko.
|