|
2000
|
|
|
Hitz gutxitan esanda, oraingo demografia joerarekin jarraituz gero, Espainiako Estatuak 2050
|
urtean
mundu osoko biztanleria zaharrena izango du, eta batez besteko adina 54 urtekoa izango da. 12 milioi etorkin ditu gaur egun biztanleria aktiboaren eta pasiboaren artean dugun proportzioarekin jarraitu ahal izateko.
|
|
|
Nik uste badagokigula kulturgintzan mahaian kolpe bat ematea, ze azken urteotan entzun eta entzun egon gara. Nik ez dakit hemendik 20
|
urtera
munduko kulturaren abangoardiaren puntatzat hartuko gaituzten, edo tradizio zaharkitu baten azken reduktotzat. bigarrena gehiago.
|
|
2001
|
|
|
IP telefonia, Internet bidez kostu baxuan deiak egiteko aukera ematen duena, gorantz doan merkatua da, eta 2000
|
urtean
munduko trafikoaren% 3 izan zen eta azkar hazten da. Internet Protokoloan (IP) oinarritutako sareek 3.700 milioi minutu inguruko nazioarteko trafiko bolumena garraiatu zuten iaz.
|
|
|
Zapata dendaren jabea erretiratutako artista zen. Hogei
|
urtez
mundu osoko errepideetan bizi izan ondoren, dena laga eta hirian lasai geratzeko tenorea iritsi zitzaionean, handik hona eraman zuten oinetakoekin erakusketa egitea otu zitzaion. Hilabetera, erakusketa saltoki bihurtu zen eta artea salgai jarri zuen artista ohiak.
|
|
2002
|
|
|
Gaur ez da hainbesterainoko iraultza. Direla hamar bat
|
urte
mundu guztian onartuak izan dira Freinet en ideiak. Askotan, nahiz eta bere izena ez aipatu, heziketa planetan oso osorik erabiltzen dira(...) (IX)
|
|
|
Bospasei urtez Europako portu ezagunenetan bizituko dituen abentura horietan, ironia eta umore handiz, egoera nahiz pertsonaiak karikaturizatuz, protagonistaren lehenengo sexu harremanak kontatzen dira, edo eleberri pikareskoetako pasadizoak oroitarazten dizkiguten pasarte irrigarriak. Gerora etorriko dira, 15
|
urtez
Mundu Berrian bizitutako abenturak, Tomas Mororen Utopiaren lilurapean edo El Doradoren altxor amestuen promespean, kortsario nahiz espainiar zaldunekin Potosíko meategietaranzko bidaian bizitutako abenturak. Eleberriaren amaieran, Esteban Etxegoienen inguruko misterioa askatzen da eta amak aitorpen harrigarriak egiten dizkio protagonistari.
|
|
|
Mediterraneoko herrialdeetatik. 20
|
urtetik gorako
munduko biztanleen% 0,5 eta% 1 artritis erreumatoideak eragiten du. Mediterraneoko arroko herrialdeetan baino eragin handiagoa dute.
|
|
2003
|
|
|
Zentzu horretan, azkeneko
|
urteetan
munduko hedapena duen mugimendusozialaren agerpena ezagutu dugu. Hain zuzen ere,, beste mundu bat posible dela, leloarekin aldaketa sozialaren kontingentzia aldarrikatzen duen mugimendua; globalizazio prozesua bera, giza artekotasunaren aldaketa joera gisa, gatazka politikoabihurtzen ari den mugimendua:
|
|
|
Europako Batasuneko Edarien eta Elikagaien Manufakturatzaileen Konfederazioko ordezkariek, urtean 600.000 milioi eurotik gorako fakturazioa duten industriak elkartuz, OMErekin zenbait ekimen negoziatzea erabaki zuten, diabetesaren eta hari lotutako beste gaixotasun batzuen garapena geldiarazteko, eta, aldi berean, azpimarratu zuten beharrezkoa dela ariketa fisiko gehiago egitea neurri osagarri gisa. OMEren arabera, gaixotasun kardiobaskularrak, minbiziek, diabetesak, arnas gaixotasunak, obesitateak eta kutsakorrak ez diren beste patologia batzuek 56 milioi heriotza baino gehiago eragiten dituzte
|
urtean
mundu osoan, eta laguntza karga globalaren erdia dira. Halaber, ohartarazi du gaixotasun ez kutsakorren gero eta eragin handiagoa dela garapen bidean dauden herrialde askok modernitatearen alde ordaindu behar duten prezioa.
|
|
|
Alde horretatik, esan behar da mesfidantza handiena herrialde garatuetan sortzen dela, elikagaien kontsumitzaile garrantzitsuetan. Bitxia bada ere, azken
|
urteotan
mundu osoan izan dira krisialdirik handienak herrialde horietan, eta kontrol eskasekin edo ekoizpen kate luzeko urratsen bateko iruzurrekin lotu behar dira. Europan BSE agertzeak, testuinguru horretan, elikagaiek transmititutako gaixotasuntzat hartu behar da, mundu osoan izugarrizko eragina duena, lehen munduko herrialdeek munduko banaketa sare handietara iristeko duten gaitasunari esker sortua.
|
|
|
Nazio Batuen Erakundeak (NBE) azterlan bat argitaratu berri du, eta bertan ohartarazten du 16 emakumetik batek haurdunaldian edo erditzean hiltzeko aukerak dituela munduko eskualde pobreenetan; herrialde garatuetan, berriz, 2.800 emakumetik batek bakarrik du arrisku hori. Adibide gisa, ikerketak adierazten du 2000
|
urtean
munduan izandako 529.000 amaren heriotzetatik %95 Afrikan eta Asian gertatu zela, %4 Latinoamerikan eta Karibean eta %1 baino gutxiago munduko eskualde garatuenetan. Txostenaren arabera, haurdunaldian eta erditzean izaten diren heriotza gehienak konplikazioak atzematen geratzearen ondorioz gertatzen dira, baita laguntza espezializatua jasotzen duen denbora luzeegiaren ondorioz ere.
|
|
|
Ura da datozen
|
urteetan
munduak izango duen arazo larrienetako bat. Ez soilik eskuragarritasunagatik, baita, neurri handi batean, kalitateagatik ere, kate trofiko osoan eragin kaltegarria izan dezakeen alderdi bat.
|
|
|
Nazioarteko Kontseiluaren zeregina izango da asmo horrentzat ideiak aurkitzea. Izaera masiboa gordetzeko beste proposamena bi, hiru edo bost urtetik behin mundu mailako bilera bat egitea izan zen; baina oraingoz proposamen hori ez da jaso, eta hurrengo
|
urteotan
Munduko Foro berriak antolatzea erabaki da, 2004an Indian eta 2005ean Porto Alegren.
|
|
2004
|
|
|
Prozesua, gainera, ez da atzo hasitakoa. XIX. mendearen amaieran hasi ziren, eta harrez geroztik urtetik
|
urtera
munduan gero eta diru gehiago gastatzen dute publizitatean. Coca Cola aitzindaria izan zen publizitatearen alorrean.
|
|
|
Proposamen hori2001eko ekainean Missouri-ko Unibertsitatean bildu ziren hogeita bi herrialdetako ikertzaile, irakasleeta ikasleek eman zuten argitara. Dokumentu horretan agertzen diren kezkak azken
|
urteotan
munduko beste leku batzuetan adierazitakoen segida dira, hala nola, Erresuma Batuan(. CambridgekoMugimendua?), Frantzian(. Mugimendu Ekonomiko Postautista?) eta beste herrialde batzuetan.
|
|
|
Frankfurteko Historia Naturaleko Museoko Gerald Mayr zoologoak eta haren taldeak kolibri fosilak aurkitu dituzte Alemaniaren hego ekialdean. Hegazti ñimiño hori, gaur egun Amerikan bakarrik bizi dena, duela 30 milioi
|
urte
Mundu Zaharreko biztanle bat zen, hau da, Europa, Asia, Afrika eta Australia. Hondarrek 4 zentimetro inguru neurtzen dute burutik isatsera, eta Mundu Zaharrean “diseinu modernoa” duten txori honen lehen hezurrak dira.
|
|
2005
|
|
|
helburu nagusia txirotasuna ezabatzea da eta garapen egonkorra, ingurugiroa eta gizon eta emakumeen arteko aukera berdintasuna proiektu guztietan kontuan izan beharreko parametroak dira. Dena den, azken
|
urteotako
munduaren eta herri ezberdinen egoera aldakorrak direla-eta, une honetan garapen politika berraztertzen ari da Europako Batasuna.
|
|
|
Benjaminek beraz, ez zuen ezagutu 1945
|
urtearen ondorengo
mundua. Ezin izan zuen jakin artearentzat iragarritakoa ez zela bete eta oraindik gaur egun, teknikaren aurrerapenek ez diotela arteari aura galarazi edo ez diotela luxuzko objektu bakarraren gaineko mirespena arindu.
|
|
|
Zientziaren mirari horrek, gainera, estatistikek abalaturiko segurantzia ematen du: Istripu Aeronautikoen Erregistroaren Nazioarteko Bulegoak plazaratutako azken datuek erakusten dutenez, 2003
|
urtean
mundu osoan 162 airezko istripu gertatu ziren hegaldi zibiletan eta bertan 1.204 pertsona hil ziren.
|
|
|
Duela sei urte hasi zen produktu horiek bultzatzen, desagertzeko arriskuan zeuden produktu txikiak babesteko. Ekimena Italian hasi zen eta duela hiru
|
urte
mundu osora hedatu zen. Bertoko arrazak proiektu honen barruan sartu nahi ditugu, lurralde baten balioa zabaltzeko elementu garrantzitsuak direlako.
|
|
|
Munduko Bankuak iragarri du malariari aurre egiteko borroka handituko duela. Malaria Afrikaren lakra handienetako bat da, azken
|
urteotan
mundu mailako ahaleginek porrot egin baitute eta motz geratu baitira. Txosten batean, munduko finantza erakunde horrek adierazi du estrategia berria indar berezi bat sartzea izango dela, malariaren aurkako borrokan egindako ahaleginak herrialde pobreei maileguak emateko programen parte izan daitezen.
|
|
|
Gaztelania da irakaskuntzaren arloan munduan gehien eskatzen den hirugarren hizkuntza, ingelesaren atzetik(% 69,43) eta frantsesetik oso gertu(% 6,8), Berlizko I. Txostenean hizkuntza eskola horrek egindako Munduko Gaztelaniaren Irakaskuntza Eskaerari buruz esaten denaren arabera. Txosten horren oinarri metodologikoa Berlitzek 2004
|
urtean
mundu osoan dituen ikastetxeetan hizkuntza bakoitzean ematen diren ikasgaien kopurua da. Txosten horrek erakusten duenez, gaztelaniaren eskaera guztizkoaren %5, 95 da gaur egun. Atzetik datoz alemana(% 4,9), italiera(% 1,6) eta txinera(% 1,75).
|
|
|
Begiratzen hasita, ordea, bakoitzak bereari baino ez dio begiratzen, begi bakarren arteko lehian edo. Hala, ekologoek ekosistemak nonahi eta etengabe galtzen ari direla besterik ez dute ikusten; ekonomilariek, aldiz, azken 30
|
urteotan
munduko Barne Produktu Gordina (BPG) asko hazi dela, diru adierazleentzako baino ez baitute begirik. Ikusiak ikusi, ordea, bestelako balio batzuk ditugu, zinez nahi baldin badugu gure garapena iraunkor izan dadin.
|
|
|
|
Urtea
Munduan pertsonako dagoen lur ekologikoki produktiboa
|
|
2006
|
|
|
Rodolfo Aresek ez ditu euskal politikagintzan dauden zailtasunak ukatzen, baina aurreko etapa frentista gainditutzat jo du: «Joan direneko
|
urteetan
mundu nazionalistaren indar metaketarako joerak konfrontazioa eta blokeen politika areagotu zituen. Alabaina, uneon, EAJren gehiengoak eta Batasunaren hainbat sektorek etorkizuna eraikitzeko alderdien arteko zeharkako akordioak lortu behar ditugula ulertu dute.
|
|
|
1994an Felix Post ek azken 150
|
urteotan
munduan izan diren 291 pertsona ospetsu aztertu zituen eta British Journal of Psychiatry aldizkarian argitaratu zituen emaitzak. Estatu jendea, intelektualak, zientzialariak, artistak, idazleak… izan zituen ikerketa gai, eta bikaintasun sortzailearen eta ezegonkortasun mentalaren arteko lotura aztertzea zuen helburu.
|
|
|
Hona Emily Arnoldek defendatzen duen ideia nagusia:
|
urtean
munduan ur botilatua kontsumitzeko gastatzen ditugun 100.000 milioi dolarren zati bat aski litzateke planeta honetako herritar guztiek etxean iturriko ur garbia eta komunak edukitzeko. Nazio Batuek kalkulatu dute etxean urik ez duten pertsonen kopurua 2015erako erdira jaisteko urtean 15.000 milioi dolar behar direla.
|
|
|
Pentsa zer izango den Time Lifen artxibo guztia, edo Magnumena. Azken berrogeita hamar
|
urtean
munduan gertatutako historia artxibo horietan dago, milaka eta milaka argazki, eta munduko argazkilari onenek ateratakoak. Gainera Magnum kooperatiba bat da, berak erakutsi zuen free lancek zer egin behar zuten:
|
|
|
egungo gizartea kezkatzen duten hegazti gaixotasuna edo antzekoak ekidin ahal izateko, iraganean jasan behar izandako izurriak kontuan hartzea. Adibidez,
|
urteetan
mundu osoan eragina izan zuen gripea, spanish influenza edota grippe espagnole bezala ezagutua izan zena. Lur planetako biztanlegoari erdia baino gehiagori min eman zion, nahiz eta gripe horren eraginez hildakoen kopurua leku batetik bestera dezente aldatu zen.
|
|
|
Holandan ireki zen 1969an Bidezko Merkataritzako lehen denda Europan; bi
|
urtean
mundu zabalean 120
|
|
|
Hirurogeita hamarreko hamarkadaren bukaeratik Hego Euskal Herrianjaiotzen diren pertsonak hiltzen direnak baino gutxiago dira, eta egoera horrekluzaro iraun duen arren, ez dirudi aldatzeko itxura argirik duenik. Hemengoemakumezkoen ugalkortasun tasak
|
urteetan
munduko baxuenen artean mantenduizan dira. Ikertzaileak jokabide horren zergatiak aurkitzen saiatu dira, baina berenarrazoiketa bideak beti erreparatzen diete bikoteak eta, zehazkiago esanda, emakumeak ama izateari uko egitera behartzen dituzten arrazoiei, eta ez fenomenoarenbeste aldeari, hots, bikote edo pertsona bat umeak edukitzera bultza dezakeenarrazoiei.
|
|
|
Behien entzefalopatia espongiformearen (BEE) kasuak %50 jaitsi dira azken hiru
|
urteotan
mundu osoan
|
|
2007
|
|
|
1986an," Bebe Doc" ek agintea galdu zuenean, Haitik 800 milioi dolar zor zituen eta gaur hori 1.400 milioitan dago. Duela bi
|
urte
Munduko Bankuari atzerapenak kitatzeko Haitik 52,6 milioi dolar pagatu behar izan dio. 1996tik 2003ra bitartean urtero atzerriko hartzekodunei ordaindu behar diena (interesak+ amortizazioa) bikoiztu egin da.
|
|
|
Argi dago hizkuntzaren berreskurapenean erdibidean geratzea ez dela konponbidea. Datozen
|
urteotan
munduan milaka hizkuntza galduko dira gauzak asko aldatzen ez badira. Gurea, noski, egoera larrian dagoela esan dezakegu.
|
|
|
UNESCO ren Konferentzia Nagusiak 1972
|
urtean
Mundu Ondare Kultural eta Naturala Babesteari buruzko Konbentzioa onetsi zuenean, Ondarea babesteko nazioarte mailako mugimendua sortzeko ideia gorpuztea lortu zen.
|
|
|
2006 urteko estatistikek agertu dutenez, Espainiak hamalaugarren
|
urtez
mundu osoko lider segitzen du emaitza kontuetan, zerrendan bigarren agertzen den Estatu Batuetatik zortzi puntura.
|
|
|
1794an Hölderlin ek «Grezia» eta «Gaztaroaren Jainkoa» (Humboldt-ek txalotua, bide batez gomutatzeko) poemak landu ditu; 1795ean «Naturari» (Humboldt-ek oso positiboki juzgatu ez duena; eta Schiller, tamalez, Humboldt-en irizpidean fidatu da, eta ez argitaratu). 1797an jada Hölderlin, Schelling, Hegel-en pentsamenduak bere lehenengo formulazioa aurkitua du Idealismo alemanaren sistemaren programa zaharrena («Ältestes Systempro gramm») lanean; Schelling-ek, bere aldetik, urte horretantxe Naturaren filosofia baterako ideiak eman du argitara, hurrengo
|
urtean
Munduaren arimaz publikatuz jarraitzeko. Kant-en subjektu (izpiritu) transzendentala, ezagutzailea, bera ezin baita hori zuzenean ezagutu ahal (ezaguketaren objektu bihurtzea litzateke!), Fichte-k Ni absolutu bihurtu badu, ezagutzaile ezezik bera naturaren ezarle ere (natura Nia n hurrupatuz nolabait), Schelling-ek Ni absolutua natura bihurtu du, natura eta izpiritua bat eginez bere Identitatearen Filosofiarekin.
|
|
|
Datu horiek erakusten dute Txinan dagoeneko 5,3 milioi web orri daudela domeinu horrekin, 2005 urtearen amaieran baino bost aldiz gehiago. Txinatar domeinua duela bi
|
urte
munduko seigarren postuan zegoen, eta duela hiru urte hamahirugarren postuan zegoen. Horrek aukera ematen du Asiako herrialde horretan duen erabileraren hazkunde azkarraren berri izateko; izan ere, 140 milioi baino gehiago ditu, eta munduko bigarren internauta komunitate handiena biltzen du.
|
|
|
Garapenerako Nazioarteko Lankidetzarako Agentziak, Nazio Batuen Populazio Funtsaren (UNFA) parte denak, bere zeregin nagusietako bat herrialdeei laguntza ematea da, pobrezia murrizteko politikak eta programak formulatzeko datu soziodemografikoak erabil ditzaten. Horretarako, azterketa zehatza egin du, eta bertan iragartzen du datorren
|
urtean
mundua mugarri ikusgarri baina transzendentalera iritsiko dela: lehen aldiz, giza populazioaren erdia baino gehiago, 3.300 milioi pertsona, hiriguneetan biziko da.
|
|
|
Arrantza piratak 10.000 milioi euro mugitzen ditu
|
urtean
munduan; Europako Batasunak, berriz, 1.100 milioi euro inportatzen ditu legez kanpoko arrantza horretatik, Joe Borg Erkidegoko Arrantzako komisarioaren arabera. Legez kanpoko negozio horrek kalte konponezinak eragiten ditu arrantza erreserbetan eta itsas habitatean, eta milaka arrantzale zintzoren mantenua arriskuan jartzen du, bereziki garapen bidean dauden herrialdeetan.
|
|
|
Amalia Sanduta Errumanian jaio zen 1983 urtean. 2003
|
urtean
Munduko junior txapelketan parte hartu zuen. denboraldian Bucaresteko Rapad CFR taldean jokatu zuen, denboraldian Frantziako Oforezko mailan aritu zen US Mios Handbal taldean eta iaz Espainiako Ohorezko mailan ari den Quintercom Perdoman.
|
|
2008
|
|
|
Nire okupa garaia ez zen izan 18
|
urterekin
mundua aldatzeko grinak eragindakoa. Okupazioaren filosofia bizi genuen, baina gehiago zen identifikatzen nintzen inguruko jendearekin egoteko aukera.
|
|
|
Zereal garauen ekoizpena %4 igo zen iaz. Eta azken 50
|
urteotan
munduko biztanleria bikoiztu egin bada, garauen produkzioa hirukoiztu egin da. Kontua da milioika pertsonak ezin dituela elikagaiok erosi ez ekoiztu.
|
|
|
Halako sistema bat garatzeko, ASR eta TTS moduluez gainera, testuaren itzulpen automatikoa (AMT, Automatic Machine Translation) egiteko modulua baliatzen du makinak, eta hizkuntza batez esandako hitz segida bat ezagutu, automatikoki itzuli eta atzera ahots bihurtzea da haren azken helburua. Osagai horiek guztiak lantzeko, erronka garrantzitsuak ari dira garatzen munduan, eta azken
|
urteotan
mundu osoko zientzialari eta ingeniari askoren arreta bereganatu du hizkuntza mintzatuko sistema komertzialki bideragarri bat eraikitzeak. Artikulu honetan, dena dela, hizketa teknologiez jardungo baitugu, ASR eta TTS moduluen azterketan jarriko dugu arreta, testua prozesatzeko teknologiei buruzko azterketa beste artikulu bati dagokiolakoan.
|
|
|
ASRri dagokionez, hizketa jarraitua ezagutzeko gaur egungo teknikak, gizakiaren ulertze gaitasunarekin alderatuz gero, urrun daude perfektu izatetik, eta oraindik gainditu ez diren oztopo ugari daude. Hizketa ezagutzaren arazo nagusia hizketaren aldakortasunean datza; izan ere, mezu bat modu askotara ebaki daiteke, hainbat aldagairen arabera (hizAzken
|
urteotan
mundu osoko zientzialari eta ingeniari askoren arreta bereganatu du hizkuntza mintzatuko sistema komertzialki bideragarri bat eraikitzeak. tunaren jatorria eta ezaugarriak, hiztunaren barne egoera eta intentzionalitatea, hizketa maila eta abar), eta, horren ondorioz, mezu bererako ezaugarri fisiko desberdinak (hizketa abiadura, hizlariaren oinarrizko ahots maiztasuna, hizketaren prosodia, ahotsar... Aldakortasunak hainbat ebakera desberdin hautemateko eta ulertzeko gaitasuna ematen dio gizakiari, baina lan nekeza da ezagutze sistemarentzat.
|
|
|
Artoa, gainera, munduko zerealik landatuena da, arrozaren eta gariaren aurretik ere. Nekazaritzarako eta Elikadurarako Nazio Batuen Erakundearen (FAO) ‘Uzten etorkizuna eta elikagaien egoera’ azken txostenaren arabera, 2008
|
urtean
munduko zerealen ekoizpena nabarmen haziko da.
|
|
|
Ondoren, laginen azpitalde batean hemaglutinina kodetzen duen genearen sekuentziak alderatu zituzten. Oro har, azterketa horiei esker, ikertzaileek H3N2 birusaren hainbat aldaera identifika ditzakete, bost
|
urtean
munduko beste leku batzuetara iritsi ahala. Gripearen portaerari buruzko beste azterlan bat argitaratu da “Nature” aldizkarian.
|
|
|
2015erako, petrolio ez konbentzionala guztizkoaren %40ra irits liteke Hala ere, ohiko petrolioa agortu eta eskaria handitu ahala, ez konbentzionalak gero eta protagonismo handiagoa hartzen du. 2000
|
urtean
munduko produkzio osoaren %16 bazen, 2007an %25 zen, eta kalkulatzen da 2015erako %40ra iritsiko dela, José María Abad Hernándezen arabera (IESE Nazioarteko Ikerketa Finantzarioko Zentroa). Halaber, Wood Mackenzie (WM) aholkularitza enpresak egindako azterlan baten arabera, iaz petrolio gordinak eta gas ez konbentzionalek 2025ean eskari orokorraren %20 baino gehiago beteko dute, eta Estatu Batuetako gasaren %40 izango dira 2010ean.
|
|
|
Hala ere, horien merkaturatzea ez dago trazabilitate eta etiketatze baldintza zorrotzetatik salbuetsita. Hitza Artoa, soja edo kotoia dira 2007
|
urtean
munduan 114,3 milioi hektarea landatu zituzten labore transgeniko nagusietako batzuk. Landetako produktibitatea eta plateren kalitatea hobetzeaz gain, bitamina gehiago dituzten produktuekin, adibidez, transgenikoek leku nabarmena hartu nahi dute munduko elikaduran.
|
|
|
Israel, lau
|
urtetan
munduari entzungor
|
|
|
Goiherrik 2004
|
urtean
Munduko Txapelketa irabazi zuen, Amerikako Estatu Batuetan. Ondoren, euskal taldeek ezin izan zuten atzerrian txapelketa ofiziale tan esku hartu, TWIFek (Nazioarteko Sokatira Federazioa) ezarritako neurri gogorren ondoren Euskal Federazioak erakundea uzteko erabakia hartu ostean.
|
|
|
Triskantza handiak eragin zituen horrek munduko bazter industrializatu guztietan; Europako iparraldean eta AEB Ameriketako Estatu Batuetan kasu. Oroitzen dudanez, hainbat
|
urtetan
mundu garatuetako kezka ekologiko nagusia izan zen. Dagoeneko, ordea, erdi ahaztuta daukagu.
|
|
|
Bi
|
urteren buruan
Mundu Hegian plazaratu zuten, eta hortik bertze bi urtera Jon-en kezkak. Baina azken horretan ez zen musikari gisa aritu Errazkin gaixotasunak txistua jotzeari uztea behartu baitzion 1994an. Ez zuen ordea taldea utzi azken diskoan musika egile bezala aritu baitzen.
|
|
|
Nemesis klasiko bat da inguru hartan. 80ko
|
urteetan
munduko izotz bide zailenetakoa zen, eta guretzat eskaladaren historian sartu irten bat egiteko modua izan da hura eskalatzea, dio bikoteak. Egun haietan hotz egin zuen gradu zeropetik eta hori hotz handia da Rikar eta niretzat bederen, dio Bereziartuk, eta Nemesis bide argalaren aldameneko Thriller Cave kobako baldintzak aproposagoak izan zituzten eskaladarako.
|
|
|
monolaborantza sustatu dute kosta ahala kosta, hazien gaineko kontrola erdietsi, produkzio prozesua goitik behera menderatu... eta laborantza lurrak bioerregaien ekoizpen planta bihurtu guran dabiltza orain: aurreikuspenek diote datorren
|
urtean
munduan ekoitzitako artoaren heren bat etanola sortzera bideratuko dela, hortik atera kontuak (gurean, berbarako, hirugarren biodiesel planta egitea onartu berri dute Bilboko Portuan).
|
|
2009
|
|
|
Facebook da azken
|
urteetan
munduan gehien zabaldu den sare soziala. Bertan, jendea harremanetan jartzeaz gain, aukera ugari aurki daitezke, tartean, hainbat eta hainbat pertsona eta gauzaren zale egitekoa.
|
|
|
Istorioaren protagonista, batetik, Martin da,
|
urteetan
munduan barrena ibili ondoren argazki erakusketa bat egiteko asmoz Bilbora itzuli dena. Haren erretratuetan, hainbat hiritan eginak diren arren, ohartuko da beti emakume bera agertzen dela erdi gordeta.
|
|
|
Ordutik, 12 krisi handiei aurre egin dio munduak, eta, guzti horietatik ateratzeko, neurri ugari martxan jarri behar izan dituzte Gobernu ezberdinek. Hauek dira azken 80
|
urteetan
munduak pairatu dituen krisi nagusiak.
|
|
|
Gaur, Alzheimerraren Nazioarteko Egunean, Munduko Osasun Erakundeak jakitera eman duenez, 2010
|
urtean
mundu osoan 35 milioi lagunek pairatuko dute gaixotasun hau.
|
|
|
Ilusio handia daukat. Duela hiru
|
urte
mundu honetara hurbiltzen hasi nintzenetik, gero eta gehiago atsegin dut eta neure burua horretan jarduteko prest ikusten dut.Suhiltzaile izatea erabakita dute biek eta, oraingoan lortzen ez badute, hurrengo batean saiatuko dira. Kamioia gidatzeko proba baino ez zaio falta.
|
|
|
|
Urteetan zehar
munduko hainbat eta hainbat ikerlari bat bateko heriotzaren zioak argitzen saiatu da, baina oraindik ez dituzte guztiz argitu.
|
|
|
Irudian, zentralaren instalazio bat ikus daiteke, PS10, 2007az geroztik martxan dagoena. Adituak oso baikor daude energia mota honekin, eta adierazi dute 2050
|
urterako
mundu osoko elektrizitate eskariaren laurdena ase ahal izango duela.
|
|
|
–Hamabost
|
urte
munduko bazterretan eta hortxe dator, besteon euskarak zuzentzera, ume koipezto tentela.
|
|
|
Gizon argia zen Ajuriagerra, eta maltzurkeria horrek egiazko arrastoa galaraztea zuen helburu. Horregatik, lagun bakan batzuk izan ezik (eta horien artean ez zegoen ospetsurik), berrogeita hamabi
|
urtez
mundu guztiak uste izan zuen erlikiak mugaz bestaldean zeudela gordeta (Lopez Mendizabal, aita Donostia eta Alberto Onaindia kulturgile jeltzaleak barne, noski), eta ez Zallan.
|
|
|
Zakileko minbizia ez da oso ohikoa. Espainiako 100.000 gizonetik bati eragiten dio (80 inguru urtean), eta 26.000 kasu
|
urtean
mundu osoan. Zakileko tumoreen ia erdiak (%47) giza papilomaren birusarekin lotuta daude.
|
|
|
José Luis López Sendón doktoreak, Madrilgo La Paz ospitaleko Kardiologia Zerbitzuko buruak, esan zuenez, “gaixotasun kardiobaskularrak dira munduko heriotza eragile nagusia, baita herrialde azpigaratuetan ere”. Hain zuzen, “istripu koronario bat duten pertsonen %38 hurrengo urtean hiltzen da, eta 50
|
urtetik gorako
munduko populazioaren %2 eta %4 artean angina kronikoa du”, esan zuen. Kardiinpultsioa proiektuaren bidez, arreta berezia jarri nahi da gaixo kronikoekiko eguneroko jardunaren azterketan eta bihotz maiztasunak kardiopatia iskemikoaren arriskuaren adierazle gisa duen garrantzian.
|
|
|
110 eta 119 urte bitarteko “superzentenarioekin” egin zen, eta erakutsi zuen, adin horretan ere, pertsonen %40 independenteak zirela edo laguntza gutxi behar zutela. Hala ere, bizi
|
urteak
munduko leku batzuetan baino ez dira hazten. Diru sarrera txikiak dituzten herrialde batzuk beren itxaropenak gutxitzen direlako nabarmentzen dira.
|
|
|
Hamar
|
urteotan
munduan 310 diputatu hil edo epaitu gabe bahitu dituztela, edo beren lana egitea oztopatu dietela salatu du Parlamentu Arteko Batasunak. Okerren, berriz, Afganistango, Eritreako eta Palestinako diputatuak daude.
|
|
|
Sebastian bat bada, eta ez nolanahikoa gainera. Sebastien Loeb frantziarra jaun eta jabe izan da azken bost
|
urteetan
Munduko Rally Txapelketan, eta gaur Irlandan hastekoa den denboraldian ere gainerakoak baino koska bat gorago ageri da haren izena. San Sebastian eguna ahaztuta, San Sebastien egunak iritsiko dira orain.
|
|
|
Azkenaldian, selekzioekin aritzen da, eta emaitzak hor daude: 2002ko Munduko Kopan, Hego Korea finalerdietan sartu zuen; 2006an, Australia final zortzirenetan murgildu zuen, 30
|
urtez
Munduko Kopa jokatu gabe egon eta gero; 2008an, Errusiarekin, finalerdietarako sailkatu zen Eurokopan. Suspertu egiten ditu lokartuta dauden taldeak.
|
|
|
irakur eta goza dezala aurrena, eta gozamen hori partekatu dezala, liburua beste mendi baten puntan utzita. Azken batean, bookcrossing a, azken
|
urteetan
mundu osoan indar hartzen ari den ekimena, mendira eramateko saioa da; liburuen trukea bultzatzeko saioa.
|
|
|
Laurek irabazi zuten, baina bereziki ikusgarria izan zen Vachier Lagraven gaztearen garaipena. Etorkizun handiko jokalaria da frantziarra
|
urterekin
munduko 33.a da, eta taula gainean erakutsi zuen.
|
|
|
Horregatik, zer gertatzen ari den aztertzen denean, ezin da ulertu erantzuteko orduan gizarte sektoreek erakutsitako etsipena eta/ edo epelkeria. Erantzun falta hori are deigarriagoa da, kontuan harturik azken hamabost
|
urtean
mundu foroek, pentsalari kritikoek, ezker engaiatuak ahotsa altxatu dutela esateko oraingo eredu neoliberalak ezin duela iraun. Eta orain, kapitala erasorik gogorrenean ari denean, oso gutxi hitz egiten da proposamen alternatibo horiei buruz, eta klase kohesioa ez dago hurbilago.
|
|
|
Harvardeko Unibertsitatean duela urte batzuk egindako ikerketa batek dioenez, 2020
|
urterako
mundu osoan aurreikusten diren bost gaixotasun arruntenek estresa izango dute faktore sortzaileetako bat bezala, zuzenean edo zeharka, bere eragin immunodeprimitzaileagatik. Kardiopatiak, depresio larria, zirkulazio istripuak, garuneko infartu edo isuriak eta biriketako gaitz kronikoak izango lirateke bost gaixotasun horiek.
|
|
|
Auziaren muina telebista zen, Jai Alivek bere zatia eskatzen zuen, eta Master Jaik urteen poderioz ETBrekin lorturiko akordioa babestu. Duela bi
|
urte
Munduko Pilota Batzarra artekari lanak egiten saiatu zen, baina iaz berriz ere bi enpresek munduko txapelketa desberdinak jokatu zituzten. Azkenean Lehiaren Euskal Auzitegia izan zen bakea jarri zuena, Jai Alivek jarritako salaketari erantzunez.
|
|
|
1950 urtera arte, munduko Saudi Arabia izan ziren iparramerikarrak? 30 hamarraldian Texas eta Oklahoma lurraldeetan aurkitutakoari esker nagusiki?. Ia ehun
|
urtez
munduko petrolio ekoizlerik handienak izan dira, eta hortik datorkio Inperioari, hein handi batean, gaitasun militarra eta orain arteko hegemonia. 1970ean jo zuen goia euren lurraldean zuten petrolioaren ekoizpenak; Hubert zientzialariak aurreratu bezala gertatu ziren gauzak, inork kasu handirik egin ez bazion ere.
|
|
2010
|
|
|
Horren adibide dira honako ekimenak: 1) 2001ean Würm adituak argitaratutako Atlas of the World’s Languages in Danger of Disappearing, 2009an berriro argitaratua; 2) 2008
|
urtea
mundu mailako hizkuntzen urtearen izendapena; 3) Hizkuntza aniztasunaren alde eta arriskupean dauden hizkuntzen biziraupenaren alde hartutako erabaki eta bideratutako ekimenak; 4) Euskal Herrian UNESCO Etxeak, IKUSPEGIk eta UPV/EHUko Munduko Hizkuntza Ondarearen UNESCO Katedrak burutu dituzten zenbait ikerketa eta argitarapen. Horien artean etorkinen hizkuntzen inguruan egindakoak azpimarra daitezke.
|
|
|
Beyonce azken
|
urteetan
munduan gehien nabarmendu den artistetako bat da. Musikaren, zinemaren eta modaren esparruan bere izena entzun dugu etengabe azken urteetan eta zaleek eta kritikak berretsi egin dute ezinbesteko artista polifazetikoa dela gaur egun bera.
|
|
|
The Cranberries taldea berriz elkartu da eta zuzenean grabatutako diskoa dakar. 1994 eta 1998
|
urteen artean
munduko hainbat hiritan zuzenean grabatutako abestiz osatuta egongo da lana, besteak beste, Los Angelesen (AEB), Michiganen (AEB), Toronton (Kanada), Oslon (Norvegia) eta Tipperaryn (Irlanda). Taldearen arrakasta handienak topatuko ditugu bertan, esaterako, Zombie, Dreams, Ridiculous Thoughts, Free To Decide eta Linger.
|
|
|
Segurtasun nuklearreko goi bileraren 47 Estatu parte hartzaileek datozen lau
|
urteetan
mundu osoko material nuklearraren segurtasuna bermatzea adostu dute.
|
|
|
Washingtonen egindako segurtasun nuklearreko goi bilera amaitu ostean emandako prentsaurrekoan egin ditu adierazpenak Obamak. Goi bileran 47 Estatuk parte hartu dute eta lau
|
urteren buruan
mundu osoko material nuklearraren segurtasuna bermatzea adostu dute.
|
|
|
Ostegun honetan erabakiko da Zurichen non jokatuko diren 2018 eta 2022
|
urteetako
Munduko Futbol Txapelketak.
|
|
|
sortzen du, ta azken zortzi
|
urteetako
mundu osoko
|
|
|
Eta bera haurtxoa zenean erabaki bat hartu nuen: hurrengo 20
|
urteetan
mundu orekatuxeagoa lortzen saiatuko nintzela, alaba lan merkatuan sartzen zenerako. Hauxe da benetako aberastasuna.
|
|
|
Bi
|
urte
munduko surflari onenekin aritu ondoren WQS bigarren mailako surf zirkuituan dabil, goi mailara igotzeko asmoarekin.
|
|
|
Gehiegizko kontsumoaren beste aurpegia kanpo merkataritzan urtezurte kausitu den defizita da. Defizit horrek sortutako finantza beharrak kanpo zorerraldoia metatu du herrialde horretan eta 2009
|
urtean
munduko kanpo zorrarenlaurdena izateraino heldu da. Eredu honetan AEBetako ekonomiak mundukoeskariaren bultzagile rola bete du baina rol hori ezinezkoa zatekeen soberakinakdituzten herrialdeen kapital fluxu andana bertaratu izan ez balira.
|
|
|
GATT, ondasunenmerkataritzaren inguruko akordio orokorra? hitzarmen multilaterala da eta berepartaideen arteko merkataritza harremanak ikuspegi librekanbista aintzat hartuzzuzendu zituen harik eta 1995
|
urtean
Munduko Merkataritza Erakundea eraiki zenarte. Beraz, NDF edo Mundu Bankua ez bezala, GATT hitzarmen orokorra zen etaez zuen izaera organikorik izan.
|
|
|
Dena den, urtetan zeharaldaketa batzuk antzeman daitezke. Horrela, lehen 25
|
urteetan
Munduko Bankuakfinantzatu zituen batez ere garraio azpiegiturekin, energiarekin eta oinarrizkoindustriarekin erlazionatutako proiektu handiak. 1970eko hamarkadan RobertMcNamararen lehendakaritzapean (1968) bankuko maileguak ikaragarri haziziren eta prestigio handiko proiektuetara zuzendu ziren (portuak, presak eta abar). Seguru asko, McNamara da MBk izan dituen lehendakari guztietatik ezagunena, MBra ailegatu aurretik, Ford enpresa zuzendu zuen eta estatu idazkaria ere izanzen.
|
|
|
Milaka kontzertu eman dituzte azken hamar
|
urteetan
munduko hainbat herrialdetan, eta baita Euskal Herrian ere. 1995 urtetik gaur egunera arte zortzi disko kaleratu dituzte, eta 2003 urtean, Getxoko (Bizkaia) Brixton Records diskoetxearekin atera zuten Minor Moods izeneko diskoa.
|
|
|
Duela hogei
|
urte
mundu osotik joandako ehunka kazetari bildu ziren Johannesburgon, Afrikako beste nazio bat odolusten ikusiko zutelakoan. Garai zailak ziren.
|
|
|
–Elizbarrutietako apaizak, ordea, ugaritu egin dira azken
|
urteetan
mundu osoan, Europan eta Ozeanian izan ezik. 2001 urtean:
|
|
|
Asko eztabaidatu ondoren, azkenean, honakoa onartu zen: 2015
|
urterako
munduan goserik bizi direnen kopurua erdira jaistea. Uste zen, pauso handia zela hori.
|
|
2011
|
|
|
Denetariko ospakizun eta ohiturei eutsiz, festa giroan hasi dute 2011
|
urtea
munduko txoko eta bazterretan
|
|
|
50.000: Gutxienez
|
urtean
mundu osoan salatzen diren arte lapurretak.
|
|
|
Aurkari gogorra izan zuen oriotarrak. Besteak beste, 2009
|
urtean
Munduko txapeldunorde izan zen Wu, eta aurreko urtean, berriz, brontzezko domina lortu zuen Vienan. Aurretik ere ezagutzen zuten elkar, behin baino gehiagotan lehiatu baitira, eta horrek estrategia lantzeko balio izan zion Blancori:
|
|
|
Luzia Sagastasoloa irakasleak gu mutiko bihurriok zehatz eta maitasunez zuzendu ginduzan, Don Sebastian abadeak lagundurik. Francoren erregimenak zigortua, urtearen amaieran monja karmeldar egin zan eta geroko
|
urteetan
mundu guztiko karmeldarretan zeregin handienak eta garrantzitsuenak leporatu eutsiezan. Zelako nortasuna emakume harena!
|
|
|
Urte honetan zaleentzat prestaturiko lehen opari gisa, Seattlego taldeak duela hilabete pare bat iragarri zuen Live on The Legs lana kaleratuko zuela, 2003 eta 2010
|
urteen artean
munduan zehar emandako kontzertuetan zuzenean grabaturiko 18 abestiren bilduma bat.
|
|
|
Joan den
|
urtean
munduan ekoitzi ziren zelula fotovoltaiko guztiak batuta, 27 gigawatt sortuko lirateke. 30 bat zentral nuklearrek ematen duten adinako potentzia da hori.
|
|
|
Makinak pertsona batek duen benetako adimenetik urrun badaude ere, ikusi dugu ataza zehatzetan (xakea, telebistako galdera lehiaketak...) gizakia gainditzeko gai izan daitezkeela, teknika sinplifikatuen bidez eta ahalmen konputazional handiaren laguntzaz. Batzuek diote 2050
|
urterako
munduko onenen selekzio bati irabazteko gai litzatekeen roboten futbol taldea egingo dela. Orduan bai izango dela munduaren amaiera...
|
|
|
Puntu horretan, ministroak azaldu zuen lege horrek bidea ematen diola energia eredu “iraunkor, egonkor eta eraginkor” bati, eta nabarmendu zuen Espainiak energia intentsitatea %14, 4 hobetu duela azken sei urteetan, eta 20 puntu baino gehiago murriztu dituela berotegi efektua eragiten duten gasen emisioak. NBIPren azterlanean esaten da datozen 40
|
urteetan
munduko BPGaren %2 inbertitzea nahikoa izango litzatekeela ekonomia berdea abian jartzeko. Gainera, urtean 1,3 bilioi dolar bideratuko balira ekimen iraunkorretara, munduko ekonomia oraingo erritmoan haziko litzateke, baina baliabideen agortzea larriagotu gabe eta emisio kutsatzaile gutxiagorekin.
|