|
2010
|
|
|
1083
|
urtean
Iruñeko apezpiku izendatu zuten Pierre de Andouque frantsesak Leireko fraideekin auzi bat izan zuen. Aferako paperetan honako hau irakur daiteke (Latinetik itzulirik):
|
|
|
Rodrigo errege bisigodoa 711
|
urtean
Iruñea hartu nahian zebilelarik, armada arabiarrak itsasartea iragan zuen penintsulara sartuz. Rodrigo segidan abiatu zen haien kontra, baina garaitua eta hila izan zen Guadaleteko gatazkan, eta bisigodoen dinastiari eta bere sistema politikoari bukaera etorri zitzaion.
|
|
|
1925
|
urtean
Iruñean sortu zen Euskararen adiskideak elkarteak mintzaira" erakustea, laguntzea, sustatzea eta zabaltzea" zituen xede, hala nola herri ohiturekin zerikusia zuen oro. Alderdi politikoetarik at zegoen (estatutuetan espreski ageri zena), iritzi politiko desberdineko jendea biltzeko.
|
|
2015
|
|
|
19. 1976: Azken
|
urteak
Iruñeko Aurrezki Kutxa Munizipalaren buruan... 316
|
|
|
Sintomatikoa duk delako bateraezintasunak ez duela 13 urteko ene jarduera publikoan eragin: 6
|
urtez
Iruñeko Alkate eta Gorteetako Prokuradore (1958) eta 7 urtez zinegotzi eta foru diputatu (1964).
|
|
|
19. 1976: Azken
|
urteak
Iruñeko Aurrezki Kutxa
|
|
|
Zuhurtziaren gainetik, bestelako interesak lehenetsi ziren, ordea. Horregatik, ez da harritzekoa 2000
|
urtean
Iruñeko udal aurrezki kutxa eta Nafarroako Kutxa bat egin zutenean, fusio hartatik sortu zen erakundeak oinarri gisa Nafarroako Kutxa hartzea. Ez soilik handiagoa zelako, baita ere bere izaera juridiko bereziak kontrolari eustea erraztuko eta bermatuko zielako.
|
|
2016
|
|
|
Gerra aitzineko
|
urteetan
Iruñeko jeltzaleek kudeatzen zuten Amayur astekarian atera zituen Tapiak bere olerki lanik gehien: " Anaitasuna"," Orain da ordua"," Usotxu urdin"," Noiz ote", edota" Kanpion irakasleari aren sortegunean" eskainitako" Aunitz urtez".
|
|
|
Saiogile oparo trinkoak sarrera ederra ere ondua du Narbarteko erretorearen liburukiarendako, non haren bizitza eta mirakuluak azaltzen baititu. Jose Maria Lakoizketa, Narbarteko erretoreak Diccionario de los nombres de las plantas en correspondencia con los vulgares castellanos y franceses y cientficos latinos izenburuko liburua argitara eman zuen 1888
|
urtean
Iruñeko Imprenta Provincial izeneko moldiztegian. Horixe ez da euskaraz izkiriatu lana, baina bertan ematen diren berriak benetan jori malatsak dira.
|
|
|
Juan Antonio Mogel Urkizak ere zer edo zer berri bazioskun dantzari buruz. Sortzez eibartarra, markinarra izatez, Xemeingo erretorea zenak ondu Confesio ta comunioco sacramentuen gañean eracasteac edo cembat gauzac lagundu behar die confesio ta comunioari ondo eguiñac izaiteco idazkia 1800
|
urtean
Iruñean agertu zen, Ezkerroren alarguntsaren moldiztegian hain zuzen, eta adibide ezin garbiago dugu bere pentsaera atzemateko. Peru Abarkaren sortzaileak egin lan hori askozaz ere handiagoa omen zen eskuizkribu baten zatia baino ez dateke:
|
|
2017
|
|
|
Gurasoak nekazariak ziren eta diru apur bat ere bide zuten, seme nagusia kanpora ikastera bidaltzeko bezainbestekoa: 11
|
urterekin
Iruñera eta, geroago, 18 urterekin Zaragozara goi mailako ikasketak egitera. Han matematika eta filosofia ikasiko zituen, Minak berak Devilliers Baionako komisariori aitortu zionez, 1810eko apirilean hiri hartan preso zegoelarik.
|
|
2018
|
|
|
Mendea Napoleonen inbasioarekin hasi zen eta Reille frantziar jeneralak(" Nafarroco Generala eta Gobernadoreac") 1811
|
urtean
Iruñean euskaraz eman zuen bandoan Espoz y Mina eta gainerako" bandidoak" harrapatzeko agindua eman eta haien buruak" premiotaco" paratu zituen(" Hedozein personac arrapazenduenac edo arraparasten vadu edo hilcen vadu Guefe Bandidoena Espoz eta Mina entregatuco zaizquio Iruñeco Zuidade ontan sey milla duro, hagradecimendutaco edo precio taco"). Krutxaga ere euskalduna zen, eta erronkariarra, jakina(" Orobat entregatuco zaizquio lau milla duro arrapacen duenari edo arraparasten duenari, edo Ilze duenari Guefe Bandidoena Cruchaga").
|
|
|
Raimundo Garcia Garcia zen bere benetako izena. Leonen jaioa 1884an, 18
|
urterekin
Iruñera etorri zen kazetari. Anbizio handiko gaztea zenez, hamar urte geroago, 28 urterekin, Diario de Navarra egunkariko zuzendari izendatu zuten (eta hil arte izan zuen kargu hura).
|
|
|
Kontrara, 2 ezaugarria kanpoan sortu zela, eta Iruñera iritsi. 3 ezaugarria, haatik, Iruñean bakarrik erabili arren, pentsa dezagun orokorra zela, eta beste leku batzuetan galdu bazen ere, 1600
|
urtean
Iruñean bakarrik geratzen den arkaismoa dela; hori bai, Iruñea osoan gordetzen da. Azkenik, irudika dezagun Iruñearen zati batean eta hor bakarrik erabiltzen den 4 ezaugarri hori batzuetan bakarrik erabiltzen dela, edo hizkera jasoan besterik ez dela agertzen, eta ez egunerokoan, edo Iruñeko burgu batean soilik erabiltzen dela, edo adineko jendeak bakarrik darabilela, edo gizon gazteen ahotan baizik ez daitekeela entzun.
|
|
|
12. Konkista
|
urteetako
Iruñea hura. Bixente Serrano Izko 203
|
|
|
Tamalez, XXI. mendearen lehen
|
urteetako
Iruñeko agintarien kudeaketa politika zela eta, espazio hau guztia suntsitu eta desagertu egin zen. Iruñeko
|
|
|
Hiru kamera ezberdinek grabatutako irudia pantaila kurbatu bakar batean proiektatzen zen abangoardiako sistema esperimental hau. Grabaketa honen emaitza hiri batetik bestera ibiltari zebilen kupula handi baten barruan aurkezten zen, eta 1971
|
urtean
Iruñera iritsi zen.
|
|
|
Gonbidapen bat egiten emanen diot amaiera lantxo honi: ea ikertzaileren batek hartzen duen bere gain lan monografiko bat," Konkista
|
urteetako
Iruñea hura" ahalik eta zehazkien denoi ezagutarazteko.
|
|
|
Bescansa", 1875, 1881, 1895 (VIII, 6533, 6724, 7406, 7704) eta" Iruñen, Pio Garmendia", 1900 (IX, 7842). XX. mendeko lehen
|
urteetan
Iruña izan zen nagusi.
|
|
|
1 koadroak adierazten digun bezala, 1786
|
urtean
Iruñeak 14.066 biztanle zituen. Laurogei urte geroago ia 23.000 biztanleko hiria zen.
|
|
|
1940 eta 1950
|
urteetan
Iruñeko biztanleen% 40tik gora Nafarroako beste eskualde eta herrietatik etorritakoak ziren, eta beste% 18 Espainiako beste lurraldeetatik iritsitakoak. 60 eta 70 hamarraldietan ezaugarri bertsuko beste immigrazio fluxu garrantzitsua gertatu zen, asko eta asko iritsi ziren Nafarroako herrietatik eta Espainiako beste eskualde batzuetatik, bereziki Euskaditik, Gaztela eta Leondik, Andaluziatik, Aragoitik eta beste lurralde batzuetatik.
|
|
|
1953
|
urtean
Iruñera bildu zen egun Etxabakoitz auzoa dena, ordura arte Zizur Zendean baitzegoen. Etxabakoitz Iruñera biltzeko arrazoi nagusia zen hiriburuak lurrak behar zituela industrialdeei leku egiteko.
|
|
|
Ordurako, mugimendu alternatiboa nahiko zalapartatsua bazen ere (1980an Radio Paraiso jaio zen, eta 1982an Eguzki Irratia, besteak beste), hurrengo 20
|
urteetan
Iruñea pil pilean jarri zuen: Lore Etxea (Arantzadi, 1992), auzoko hainbat gaztetxe eta, atal bezala, Euskal Jaiko okupazioa.
|
|
|
Horiez gain, eta bertze bat aipatzearren, 30
|
urtean
Iruñean bizi izaniko Sebastian Mendiburu oiartzuarraren liburu ospetsu bat ekarriko dugu hona. Honela ageri da azalean:
|
|
|
" Iruñea, euskaldunen hiri buruzagia". Horixe idatzi zuen Etxeberri Sarakoak duela 300
|
urte
Iruñeari buruz, behiala gure hiriburu nagusia izan baitzen, bai eta arras euskalduna ere. Hiriaren lehen izenetik toki izen gehienetaraino, ezin konta ahala eraikin, txoko eta karrika daude aldez edo moldez euskarari lotuta.
|
|
|
12. Konkista
|
urteetako
Iruñea hura
|
|
2020
|
|
|
Aitak pentsatu zuen, bidean kontrolen bat egonez gero, ume batekin joanda errazago utziko ziotela pasatzen, eta horregatik eraman ninduen ni. Aurreko
|
urtean
Iruñean ospatu zen Aberri Eguna eta hamar mila pertsona baino gehiago elkartu ziren, baina 1968ko honetan izugarrizko kontrolak jarri zituzten Donostiako sarrera guztietan.
|
|
2023
|
|
|
1750
|
urtean
Iruñeko apezpikuak dantzen kontrako gutun pastoral bat atera zuen (Euskarazko itzulpenarekin) eta bertan dantza maisu profesionalak bazirela baieztatu zuen:
|
|
|
1526 urtean Bizkaiko foruek debekatu egiten zituzten erostariak eta beren min adierazpenak" ilajea erauztea, burua urratzea, jantziak haustea", bai eta zenduaren omenez" negar kantak" ematea ere. 1590
|
urtean
Iruñeko apezpikuen sinodoak gauza bera egin zuen:
|
|
|
Aro luzeetan zehar apaiz gehienak herritar xumeen kultura eta bizi maila beretsukoak ziratekeen eta, pentsatzekoa da, askotan herri usadioak eragin gehiago zuela haiengan, apaizgaitegian bildua zuten dotrinak baino. 1590
|
urtean
Iruñeko apezpikuak eman debekuak elizgizonen jokabidea zehatz mehatz deskribitzen du, haien jarduera" gaitzesgarria" (dantzatzea, kantatzea, musika jotzea, mozorrotzea, zezenetan ibiltzea...), hutsegite larriak, guztiak espetxealdia ere merezi zutenak:
|