|
2010
|
|
|
1083
|
urtean
Iruñeko apezpiku izendatu zuten Pierre de Andouque frantsesak Leireko fraideekin auzi bat izan zuen. Aferako paperetan honako hau irakur daiteke (Latinetik itzulirik):
|
|
|
Rodrigo errege bisigodoa 711
|
urtean
Iruñea hartu nahian zebilelarik, armada arabiarrak itsasartea iragan zuen penintsulara sartuz. Rodrigo segidan abiatu zen haien kontra, baina garaitua eta hila izan zen Guadaleteko gatazkan, eta bisigodoen dinastiari eta bere sistema politikoari bukaera etorri zitzaion.
|
|
|
1925
|
urtean
Iruñean sortu zen Euskararen adiskideak elkarteak mintzaira" erakustea, laguntzea, sustatzea eta zabaltzea" zituen xede, hala nola herri ohiturekin zerikusia zuen oro. Alderdi politikoetarik at zegoen (estatutuetan espreski ageri zena), iritzi politiko desberdineko jendea biltzeko.
|
|
2015
|
|
|
Zuhurtziaren gainetik, bestelako interesak lehenetsi ziren, ordea. Horregatik, ez da harritzekoa 2000
|
urtean
Iruñeko udal aurrezki kutxa eta Nafarroako Kutxa bat egin zutenean, fusio hartatik sortu zen erakundeak oinarri gisa Nafarroako Kutxa hartzea. Ez soilik handiagoa zelako, baita ere bere izaera juridiko bereziak kontrolari eustea erraztuko eta bermatuko zielako.
|
|
2016
|
|
|
Saiogile oparo trinkoak sarrera ederra ere ondua du Narbarteko erretorearen liburukiarendako, non haren bizitza eta mirakuluak azaltzen baititu. Jose Maria Lakoizketa, Narbarteko erretoreak Diccionario de los nombres de las plantas en correspondencia con los vulgares castellanos y franceses y cientficos latinos izenburuko liburua argitara eman zuen 1888
|
urtean
Iruñeko Imprenta Provincial izeneko moldiztegian. Horixe ez da euskaraz izkiriatu lana, baina bertan ematen diren berriak benetan jori malatsak dira.
|
|
|
Juan Antonio Mogel Urkizak ere zer edo zer berri bazioskun dantzari buruz. Sortzez eibartarra, markinarra izatez, Xemeingo erretorea zenak ondu Confesio ta comunioco sacramentuen gañean eracasteac edo cembat gauzac lagundu behar die confesio ta comunioari ondo eguiñac izaiteco idazkia 1800
|
urtean
Iruñean agertu zen, Ezkerroren alarguntsaren moldiztegian hain zuzen, eta adibide ezin garbiago dugu bere pentsaera atzemateko. Peru Abarkaren sortzaileak egin lan hori askozaz ere handiagoa omen zen eskuizkribu baten zatia baino ez dateke:
|
|
2018
|
|
|
Mendea Napoleonen inbasioarekin hasi zen eta Reille frantziar jeneralak(" Nafarroco Generala eta Gobernadoreac") 1811
|
urtean
Iruñean euskaraz eman zuen bandoan Espoz y Mina eta gainerako" bandidoak" harrapatzeko agindua eman eta haien buruak" premiotaco" paratu zituen(" Hedozein personac arrapazenduenac edo arraparasten vadu edo hilcen vadu Guefe Bandidoena Espoz eta Mina entregatuco zaizquio Iruñeco Zuidade ontan sey milla duro, hagradecimendutaco edo precio taco"). Krutxaga ere euskalduna zen, eta erronkariarra, jakina(" Orobat entregatuco zaizquio lau milla duro arrapacen duenari edo arraparasten duenari, edo Ilze duenari Guefe Bandidoena Cruchaga").
|
|
|
Kontrara, 2 ezaugarria kanpoan sortu zela, eta Iruñera iritsi. 3 ezaugarria, haatik, Iruñean bakarrik erabili arren, pentsa dezagun orokorra zela, eta beste leku batzuetan galdu bazen ere, 1600
|
urtean
Iruñean bakarrik geratzen den arkaismoa dela; hori bai, Iruñea osoan gordetzen da. Azkenik, irudika dezagun Iruñearen zati batean eta hor bakarrik erabiltzen den 4 ezaugarri hori batzuetan bakarrik erabiltzen dela, edo hizkera jasoan besterik ez dela agertzen, eta ez egunerokoan, edo Iruñeko burgu batean soilik erabiltzen dela, edo adineko jendeak bakarrik darabilela, edo gizon gazteen ahotan baizik ez daitekeela entzun.
|
|
|
Hiru kamera ezberdinek grabatutako irudia pantaila kurbatu bakar batean proiektatzen zen abangoardiako sistema esperimental hau. Grabaketa honen emaitza hiri batetik bestera ibiltari zebilen kupula handi baten barruan aurkezten zen, eta 1971
|
urtean
Iruñera iritsi zen.
|
|
|
1 koadroak adierazten digun bezala, 1786
|
urtean
Iruñeak 14.066 biztanle zituen. Laurogei urte geroago ia 23.000 biztanleko hiria zen.
|
|
|
1953
|
urtean
Iruñera bildu zen egun Etxabakoitz auzoa dena, ordura arte Zizur Zendean baitzegoen. Etxabakoitz Iruñera biltzeko arrazoi nagusia zen hiriburuak lurrak behar zituela industrialdeei leku egiteko.
|
|
|
Horiez gain, eta bertze bat aipatzearren, 30
|
urtean
Iruñean bizi izaniko Sebastian Mendiburu oiartzuarraren liburu ospetsu bat ekarriko dugu hona. Honela ageri da azalean:
|
|
2020
|
|
|
Aitak pentsatu zuen, bidean kontrolen bat egonez gero, ume batekin joanda errazago utziko ziotela pasatzen, eta horregatik eraman ninduen ni. Aurreko
|
urtean
Iruñean ospatu zen Aberri Eguna eta hamar mila pertsona baino gehiago elkartu ziren, baina 1968ko honetan izugarrizko kontrolak jarri zituzten Donostiako sarrera guztietan.
|
|
2023
|
|
|
1750
|
urtean
Iruñeko apezpikuak dantzen kontrako gutun pastoral bat atera zuen (Euskarazko itzulpenarekin) eta bertan dantza maisu profesionalak bazirela baieztatu zuen:
|
|
|
1526 urtean Bizkaiko foruek debekatu egiten zituzten erostariak eta beren min adierazpenak" ilajea erauztea, burua urratzea, jantziak haustea", bai eta zenduaren omenez" negar kantak" ematea ere. 1590
|
urtean
Iruñeko apezpikuen sinodoak gauza bera egin zuen:
|
|
|
Aro luzeetan zehar apaiz gehienak herritar xumeen kultura eta bizi maila beretsukoak ziratekeen eta, pentsatzekoa da, askotan herri usadioak eragin gehiago zuela haiengan, apaizgaitegian bildua zuten dotrinak baino. 1590
|
urtean
Iruñeko apezpikuak eman debekuak elizgizonen jokabidea zehatz mehatz deskribitzen du, haien jarduera" gaitzesgarria" (dantzatzea, kantatzea, musika jotzea, mozorrotzea, zezenetan ibiltzea...), hutsegite larriak, guztiak espetxealdia ere merezi zutenak:
|