|
2003
|
|
|
Egungo gizartearen helburua entretenimendua, eta astia betetzea da. Ontzat eskaintzen zaigun bizimoduak beharrezkotzat
|
du
telebista, beronen premia latza du. Telebista estu mestu hartzeko gertu dauden kritikariak ere telebistaren beharretan dira.
|
|
2004
|
|
|
Bi motako ekimenak bereiz daitezke zerbitzu publikoko izatearen helburu
|
duten
telebista taldean: gizarteeragileetatik sortutakoak eta udalen ekimenetatik sortutakoak.
|
|
|
Pretesa Prisa komunikazio talde ezagunaren filiala da (El Pas egunkaria, Ser irrati katea, Canal Plus katea, Digital Plus sateliteko plataforma...), zeinaren bitartez dagoeneko estatu mailako 60 telebistetan baino gehiagotan parte hartzen duen, gehienetan tokian tokiko bazkideekin banatuz kapitala —normalean Ser katearen emisoretane re parte hartzen dutenak— Localia, berriz, taldeak erabiltzen duen marka da telebista lokalen artean 24 orduko programazio zentralizatua banatzeko. Pretesak parte hartzea
|
duen
telebista guztiek ematen dute Localiaren programazioa, baina baita taldekoak izan gabe hartara afiliatuak direnak ere, betiere Localiak ezarritako baldintzen arabera (derrigorrez eman beharreko tarteak, tartekatu daitezkeen publizitate lokal tarteak...). Programazioa oso zabala da eta filmak, kirolak, telesailak, magazinak, dokumentalak eta albistegiak konbinatzen ditu.
|
|
|
Partze hartzeak kapitalean minoritarioak dira (%20 %30) —Iruñeko Canal 4ren salbuespenarekin, non %51raino igotzen den—, eta horreknagusitasuna ematen ez badie ere Prisa taldearen besteeuskarriekiko integrazio garrantzitsua gertatzen da, behinik behin Union Radio Ser irrati katearekin, bai baliabide materialetan baina bereziki giza baliabideetan1 2 Bi bide erabili ditu Pretesak Euskal Herriko telebista lokaletan sartzeko: arazo ekonomikoak
|
zituzten
telebisten zorrak eta berregituraketa bere gain hartuz —Canal 4ren kasua, baina baita neurri batean Canal Gasteizena ere— eta telebista berriak sortuz. Batean zein bestean, Canal 4ren salbuespenarekin, PNVrekin lotura estua duten bazkideak eta Euskaltel izan ditu lagun, haiek, gainera, gehieneko.
|
|
|
Beste muturrean, berriz, hiriburuetako eta taldeen
|
duten
telebistak daude, diru kontuetan behinikbehinaurreko telebistekin zerikusirik ez dutenak: ia guztiak 600.000 eurotik gorako tartean daude, eta milioitik gorako aurrekontua dute gehienek.
|
|
|
Azpima rratzeko moduko datu bat: hiriburuetako udalek ez
|
dute
telebista lokalak laguntzeko diru partidarik.
|
|
|
Euskarazko telebistetan ere ezberdintasun handiak daude telebista batzuetatik bestetara. Alde batera utzitaka rrusela, zeinak garrantzia handia
|
duen
telebista hauetan, GoiTB nabarmentzen da, telebista handien adinako produkzio mailarekin. Bestetan, eguneko ordu t’erdi edo bi ordukoa da eguneroko barne produkzioa, betiere albistegi eta magazin erreportajetan zentratua.
|
|
|
Aldaketa garaiak bizi
|
ditu
telebista lokalak Euskal Herrian, Hegoaldean behinik behin1 Duela hamasei hamazazpi bat urte aitzindaria izan zen Plentzia Telebista emititzen hasi zenetik hona bilakaera gorabeheratsua izan du telebista mota honek gurean. Indar handiz sortu zen, baina komunikabide honen garapenean jarritako esperantzek laster egin zuten topo uste baino errealitate gordinagoa rekin.
|
|
|
eskualdera zabaldu diren telebista gehienen kasuan eskualdea bera da, bere osotasunean, errefe rentzia informatiboeta komunikatibo nagusia; alegia, eskualdeko telebistabihu rtu dira telebista lokalak, baina lokalen gertutasunezauga rriei eutsiz, gehienetan. Probintziara hedatzen saiatzen direnak, ordea, hiriburukoak dira ia guztiak eta hiriburua errefe rentzia informatibo nagusi
|
duten
telebista lokalak dira, probintziara arrazoi funtsean komertzialengatikhedatzen direnak; haientzat probintziaren errealitatea, komunikazioerrefe rentzia moduan, marjinala da7 Hiriburuetako telebistek, probintziarako hedatze joera horre kin, gainera, baldintzatu egiten dute probintziako beste herrietan tokian tokiko telebista propioen garapena.
|
|
|
Egia da telebista lokalez hitz egiten dugunean desberdintasunak handiak direla. Badira, euskara komunikatzeko tresna erabiliz gertukoa helburu
|
duten
telebistak; badira, euskaraz zerbait edo ezer emititzen ez dutenak baina gertukoa dutenak helburu; eta badira, kate handien gerizpean lan egiten duten telebistak, helburu komertzialak dituztenak. Beraz telebista mota ezberdinak ditugu eta ondorioz bakoitzaren eredu komunikatiboa ezberdina da.
|
|
|
Horren guztiaren ondorioz, telebista lokal batek bete behar lituzkeen baldintza guztiak betetzen ez dituzten seinaleak ere agertu dira. Beraz, ezinbestekoa da guk nahi
|
dugun
telebista lokalaren eredua definituko duen marko legal egonkorra sortzea, hedabidearen berezko arriskuetatik kanpoko eragozpenik gabe garatuko den ildo bat ahalbidetu dadin, eta haren bilakaerarako beharrezkoak diren inbertsioak erraztu ditzan.
|
|
|
Jakina, hau guztia bideragarriagoa izango da biztanle kopuru handiagoa duten demarkazioetan, hau da, hiriburuetan eta hiriburu inguruetan; eta zailagoa, noski, biztanle gutxiko eskualdeetan. Beti ere kontuan hartu behar
|
baitugu
telebista hauek enpresa pribatuek finantzatuko dituzten ekimenak izango direla, eta finantziazio hori publizitate iturrietatik datorrela nagusiki.
|
|
|
Telebista lokal asoziatuak kalitatezko edukiak (film komertzialak, animazioa, albistegiak, kirolak...) eskuratzeko moduan daude kostu onargarri batean; eta talde, kate edo sarea esparru lokaleraino hedatzen hasten da bere garroak, edukiak eta publizitate tarteak inplementatuz eta indartuz, eta, oro har, merkatua eta ikus entzule kopuruak finkatuz. Sortzen diren sinergiak atsegingarriak dira bai aurrekontu estua
|
duten
telebista lokalentzat bai irekian diharduten sareen bitartez merkatu guztietara iristeko asmoa duten komunikazio taldeentzat.
|
|
2005
|
|
|
Nolanahi ere den, programazio eta hizkuntza politika guztiez gain, ikusleak behar
|
ditu
telebistak. Eta ikus entzuleak erakartzeko borondate onena jarri eta ahalegin guztiak egin arren, ikusleen, batez ere euskal ikusleen inplikazio falta sumatzen da.
|
|
|
Inguruan ezagutzen ditugun hizkuntza handiek ez diote uko egin bikoizketari (gaztelania, frantsesa, italiera...); ezta hizkuntza txikiagoek ere (katalana, galegoa...). Azken urteetan telebista ia guztietan barne programazioaren joera gailendu den arren, kanpo programazioari eskainitako orduak aztertzea besterik ez dago konturatzeko oraindik pisu handia
|
dutela
telebista generalistetan, eta espezializatuetan zer esanik ez.
|
|
|
Eztabaida taldeetako grabazioak aztertzen hasi bezainpronto ohartu ginen ikasketa maila desberdineko taldeak izanik eskola ordutegian ere aldea zegoela bi taldeen artean, eta horrek behartuta, ikasleek ere ohitura desberdinak
|
dituztela
telebistaren aurrean jartzeko. Esate baterako, Zarauzko taldeak, lehenengo batxilergokoak, goizean 08:00etan hasi eta 15:00etan amaitzen zituen eskolak.
|
|
|
Edozelan ere, talde bateko zein besteko ikasleek diote gauetan ikusten dutela telebista gehienbat —arratsaldeakbeste zeregin batzuetarako hartuta dauzkatelako—, eta asteburuetan gutxiago aste barruan baino. Ia ikasle guztiekaito rtu
|
zuten
telebista bat baino gehiago dutela etxean, eta askok berea dute logelan. Ahal dela, nahiago dute bakarka ikusi nahi dutena; familia apenas biltzen den telebista ikusteko, bestela" diskutitzen amaitzen dute".
|
|
2006
|
|
|
Jakin sortu zutenean, apenas zegoen euskararik aldizkarietan, euskarak ez zuen egunkaririk, ez zuen irratirik, ez
|
zuen
telebistarik. Gaur bai.
|
|
2013
|
|
|
Azpimarratu beharra dago, telebistak euskararen susperkuntzan eta normalkuntzan zuen garrantzia inork gutxik zalantzan jarriko bazuen ere, uste hori gehiago zela hipotesia kontrastatutako egitatea baino. Oraindik orain, jadanik esan bezala, ez
|
dugu
telebistak hizkuntza gutxituen bilakaeran zehazki nola joka dezakeen hausnartzeko nahikoa ebidentzia enpiriko, ez eta oinarri teoriko sakonegirik ere. Garai hartan hutsunea are handiagoa zen; euskarazko telebistak euskarari" berez" lagunduko ziola uste zen, eta, beste alor askotan bezala, gehiago ekin zitzaion lanari intuizioz, zehaztutako plangintza baten arabera baino.
|
|
|
Fenomeno horren ondorioz, etxe mistoetan bizi diren euskaldunen ehunekoak gora egin du nabarmen. Eta euskara sustatu nahi
|
duen
telebista batek arreta handiz jarraitu lukeen egoera bat erakusten du: 1991n (lehenagoko daturik ez baitugu), hiru elebidunetik bi (%63) etxe euskaldun hutsetan bizi ziren; 2006an, aldiz, erdia baino gutxiago dira, %60 etxe mistoetan bizi baita.
|
|
|
azpitituluak hizkuntza batean baino gehiagotan eskaintzeko aukera dago. Horrekin batera, audio duala emateko aukera ere
|
badute
telebista kanalek, ikusleak erabakiko duelarik programa bat hizkuntza batean edo beste batean jarraituko duen.
|
|
|
16 ETB1ek hirugarren berezitasun bat du aztertutako kanalen artean, bereziki esanguratsua bere helburu nagusitzat hizkuntza bat sustatzea
|
duen
telebista bakarra dela kontuan hartzen badugu: alegia, emanaldien %17k ez du hizkuntzarik erabiltzen, programa musikalak (%14) edota mutuak (%3) baitira.
|
|
|
Aukera teknikoa hor dagoelarik, erabilera eta ohituretan datza orain auzia (gazteek ikus entzunezkoez egiten dituzten erabilerak arakatu beharreko eremu direlarik). Baina bere helburu nagusietan hizkuntza bat sustatzea
|
duen
telebista kanal batek ezin dio galdera horri muzin egin, eta asko leukake aukera horietaz baliatzeko. ETBk, ordea, oso modu kontserbakorrean jokatu du orain arte, datuek erakusten dutenez.
|
|
|
Ez genekien zenbat iraungo zuen sistemak. Guk sentitzen genuen herri honek behar
|
zituela
telebista eta irratia euskaraz, baina gaur. Edo, kasik, atzo.
|
|
2018
|
|
|
Enpatia edo hurbiltasuna erakusteko ahalegina baino gehiago hurbiltasun keinuak beti dira on baina, komunikazioa euskaraz bideratzeko modu praktiko bakarraren bilaketa izan zela iruditzen zait. Nire begitazioa zuzena balitz, horrek esan nahiko luke badakitela gainerako saioetan ez dietela ulertzen, eta ni erabat trenputxartzen nau euskal herri orotara heltzeko ahalegina helburu nagusitzat ez
|
duen
telebista nazional baten perspektibak, ertzetako milaka ikus entzule jakinaren gainean deskonektatuta uzten dituenarenak. Beste kontu bat da lortzea, baina estrategia argi eta ekimen irmorik gabe ezinezkoa da.
|
|
2021
|
|
|
Eta helduekin berdina gertatzen da zoritxarrez: programa gutxi batzuk salbu, euskaldunok nahiago
|
dugu
telebista gazteleraz. Eta ez da harritzekoa.
|