|
2000
|
|
|
Nik —eta nik ez dut sinesten jainko dei genezakeen gizakirik/ gizakiaz gaindikorik dagoenik inon— esaten badut: " jainkoen haserrearen beldur naiz", horrek erakusten du horren bidez zerbait esan nahi dezakedala, edo sinesmen horrekin beharrezko harremanik ez
|
duen
sentimendu bati adierazpena eman nahi diezaiokedala.
|
|
|
Gizaki bati libreki basoaren zuhaitz batean jaiotzeko aukera emango balitzaio, batzuek zuhaitzik ederrena edo altuena aukeratuko lukete, beste batzuek txikiena, eta beste batzuek zuhaitz ertaina aukeratuko lukete edo batez bestekotik behera dagoen zuhaitza; eta nago hau ez litzatekeela filisteismoagatik izango, beste batek altuena aukeratu duen zio beragatik edo zio mota beragatik baizik. Gure bizitzaz
|
dugun
sentimendua eta munduan bere ikuspuntua aukeratu zezakeen izakiaren sentimendua erkagarriak izatea, nire ustez, jaio aurretik gure gorputza aukeratu dugula dioen mitoan —edo sinesmenean— datza.
|
|
2006
|
|
|
Ikuspegi horretan judizio moralak egiazkoak edo faltsuak dira. Azken buruan, judizio morala pertsona batek
|
duen
sentimenduaren txostena da, eta txosten hori egiazkoa edo faltsua izango da sentimendua egon izanaren arabera.
|
|
|
Humek uste
|
du
sentimenduen ikuspegi ez intentzionalak (hau da, ‘sentimendu oro zuzena da, ez baitu inongo loturarik beragandik kanpo dagoen ezerekin’ dioen ikuspegiak) erlatibismoa dakarrela: gustuei buruz eztabaidatzea antzua da.
|
|
|
Sinpatia ez da gogo egoera bat, komunikaziorako printzipio bat baizik. Sinpatia gizakiak berezko duen ahalmena edo gaitasuna da, hain zuzen ere, gainerako gizakiek
|
dituzten
sentimenduak eta iritziak sumatzeko eta eskuratzeko ahalmena edo gaitasuna. Alabaina, ez da ahalmen edo gaitasun misteriotsu bat, giza naturaren alderdi bat baizik (T 2.3.6.8).
|
|
|
Humeren eta zentzumen moralaren teoriaren aitzindarien artean (Taylor 2006, 277). Humeren teoriaren erdigunean sinpatiaren kontzeptua agertzen zaigu, alegia, gainerako gizakiek
|
dituzten
sentimenduak eta iritziak sumatzeko eta eskuratzeko ahalmena edo gaitasuna. Gure ebaluaketa edo judizio moralak gaitasun horretan oinarritzen dira.
|
|
|
Ez dago balio moralik sentimendu moralik gabe. Gogoan izan behar
|
dugu
sentimendu morala ikuspuntu tinko eta orokorrean sortzen dela. Beraz, ikuspuntu zurrun horretan sortzen den sentimendua da aintzat hartu beharrekoa lotura kontzeptual horretan.
|
|
|
Gure helmugara iritsi gara, sentimendu moralek zeharkako grinekin lotura estua baitute; izan ere, harrotasuna eta maitasuna bezalako grinekin lotura estua
|
dute
sentimendu moralek. Alabaina, badago bi hautemate mota horien arteko alde nabarmenik:
|
|
2016
|
|
|
(Darwinek horiek bereizi egiten baititu aro zibilizatuetako adimen altuen Jainko altutik, horren jatorria justifikatzera bera sartu gabe). 74 Azaldua dago era honetan nondik nola ezjakintasunetik sortua den basatiaren (eta jende ilustratugabearen) pre edo kuasi jainkoa. Dena den, ‘Jainkoarentzat’ hori dena esplikazio askitzat emanik ere, oraindik esplikaziorik ez daukagu ‘erlijioarentzat’, hots, espiritu edo Jainko horiekiko edo horrekiko zenbait gizarte basatik75 nahiz modernok eta jende ilustratuk ere ageri
|
dituen
sentimendu, jarrera eta jokaerentzat. Darwinek horren sustraiak orobat naturalak izan litezkeela iradokitzen du, zakurraren adibidearekin berriro, horren nagusiarenganako debozioa erlijioaren hastapen modukotzat irazkinduz.76 Kasu honetan, hala ere, naturaltasunaren adieragintzak zuzenespen itxurarik ez du batere:
|
|
|
Zalantza gabe andre gizonaren historian egon badago Botereak inposaturiko moral bat, apaizen eta legegileena, jendea otzandu eta joputzeko baizik ez dena, gizakiari berari arrotza. Sasimoral horren nagusitasuna, ordea, jendeak berez
|
badituen
sentimendu moralen baliamenduaz izan da posible, gizon emakumearen berezko morala, naturala, instantzia zerutar baten izenean perbertituz. Moralak zerikusirik ez dauka zeruarekin, eta bai lurrarekin; ez du zerikusirik Jainkoaren errebelazioarekin eta erlijioarekin, ez filosofoen kontzientzia mistikoarekin.
|