|
2001
|
|
|
Koipe asko duten elikagaiek kalte egin diezaiokete garunaren osasunari, energia hornidura murriztean. Jakina denez, gantz ugariko dietek ondorio kaltegarriak
|
dituzte
osasunean, besteak beste, obesitatean eta bihotzeko gaixotasunean. Nutrizioko aditu gehienek karbohidratotan aberatsak diren dietak gomendatzen dituzte, barazkiak, frutak edo zerealak bezalako elikagaietatik lortzen direnak.
|
|
|
Hala ere, txostenak dio ezen, lankidetzak ondorio biokimikoak izan baditzake, erradiazioak batera alterazioak sor ditzaketen substantziak edo fenomenoak sor ditzakeela, banaka sortu ez direnak. Ondorio biokimikoez gain, uhin elektromagnetikoek alderdi biofisiko argiak dituzte, bai eta eragin termikoa zein maiztasunetan inportatzen den ere, eragin ukaezina
|
baitute
osasunean. Efektu termiko hori uhin elektromagnetiko aldakor orok eragiten dituen korronte elektrikoei zor zaie.
|
|
2002
|
|
|
Funtzionaletan mezu bat sartu litzateke, osasuna dieta askotarikoaren eta orekatuaren mende dagoela gogorarazteko. Helburua da kontsumitzaileari ez helaraztea elikagai batek “eragin onuragarria eta zuzena”
|
duela
osasunean, eta, hartara, osasuna edo osasungarritasuna bezalako terminoak ez daitezela “hainbeste pozez” erabili. Produktu hobeak?
|
|
2003
|
|
|
Horrek lagundu egiten du haurren obesitatea agertzen, eta haztegia da helduaroan gaixotasun kardiobaskularrak, diabetea edo hipertentsio arteriala ager daitezen. Izan ere, elikadura txarrak eragin zuzena
|
du
osasunean. Hala ere, Amaren Pediatria Zerbitzuko buruak azpimarratu zuen haurrentzako onena amagandiko edoskitzea dela, batez ere sei hilabetera arte, haurrek hazkuntza egokia lortzeko behar dituzten mikroelikagai guztiak dituelako.
|
|
2004
|
|
|
Helburua genetikaren eta ingurumenaren arteko erlazioa aztertzea da, eta diabetesaren, obesitatearen eta hipertentsioaren ezagutzan aurrera egitea. Azken lan horretan, Carlos Hayaren taldeak uste zuen familiako sukaldaritzak funtsezko zeregina
|
zuela
osasunean.
|
|
|
Arrainaren parasitoek, bereziki Anisakisek, eragindako alergia koadroek gero eta garrantzi handiagoa
|
dute
osasunean.
|
|
|
Lan horren arabera, 45 urtetik gorako hiru pertsonatik batek jasaten du gaitz hori. Patologia horren fase aurreratuetan inoiz ez da heriotza eragiten, baina ondorio larriak
|
ditu
osasunean. Larruazaleko konplikazioak, ultzerak, flebitisa edo tronbosia ager daitezke, besteak beste.
|
|
2005
|
|
|
Horrelakoek osagai erantsiak dauzkate (omega gainera, kaltzioz, zuntzez eta bestelakoez aberasturikoak ere badira) eta, nutrizio alorreko eginkizuna betetzeaz gainera, zientifikoki frogatua dagoen bezala, eragin mesedegarria
|
dute
osasunean.
|
|
2007
|
|
|
Aho osasuntsua izatea arazo estetiko hutsetik haratago doa. Hortzetako osasun txarrak ondorio garrantzitsuak
|
ditu
osasunean, oro har. Ahoa eta hortzak ondo zaintzeak lagundu dezake urteetan okerrera egiten duten arazoei aurrea hartzen.
|
|
|
), frogatu egiten du erresonantzia magnetiko bidezko irudia sabelean, erraietako gantzaren, ezkutuko gorputzeko gantzaren bolumena neurtzeko modu azkar eta fidagarria dela. Abdomenaren paretaren azpian dagoenak ez bezala, eta azalean tolesturak sortzen dituenez, errai koipea, barne organoak inguratzen dituena, kaltegarriagoa da eta ondorio handiagoak
|
ditu
osasunean. Prebenitzea eta tratatzea Obesitateari aurrea hartzea nazioarteko osasun publikoaren lehentasuna da.
|
|
|
Aspalditik aztertzen da zer gaitasun duten bakterio azido laktiko probiotikoek («bakterio onak» ere deitzen zaie) desordena gastrointestinalei aurrea hartzeko, eta frogatu da bakterio mota horietako andui batzuek ondorio onuragarriak
|
dituztela
osasunean, eta dagoeneko erabiltzen direla zenbait elikagaitan. Orain, Food Research Internationalen argitaratu den azterlan baten arabera, bakterio mota horietako talde bat konbinatzeak onurak dakartza bakterio patogenoak inhibitzeko, hala nola Escherichia coli eta Salmonella, beherako infekziosoak eragin ditzaketen bi bakterio.
|
|
|
«Ariketaren onurak epe luzera eta pixkanaka nabaritzen dira, eta horregatik izan behar da konstante», erantsi du. Gida egokia «Arrisku faktore garrantzitsu baten aurrean gaude, eta, gaur egungo bizi ohiturei lotuta, eragin negatiboa
|
du
osasunean, eta hainbat gaixotasunen garapenean inplikatuta agertzen da», azaldu du Ortegak. Espainian, sedentarismoaren prebalentzia beste edozein arrisku faktorerena baino handiagoa da, hala nola tabakismoa edo alkohol kontsumoa.
|
|
2008
|
|
|
Hainbat ikerketak erakusten dutenez, jogurtak elikagai probiotiko gisa dituen ekintza organiko osasungarriak mikroorganismo biziak dira. Mikroorganismo horiek, kantitate nahikoetan irentsiz gero, eragin positiboa
|
dute
osasunean, eta eragin hori jogurtak dituen elikagaiaren nutrizio ondorio konbentzionalen gainetik dago. Hitz probiotikoa latinez eta grekoz osatutako hitza da, «bizitzaren aldekoa» esan nahi duena.
|
|
|
gizonezkoen %30ek eta emakumezkoen %37k uste baino gerri handiagoa dute. Arriskua emakumezkoetan Hala ere, gizon edo emakume izateak eragin desberdina
|
du
osasunean. Orain arte, gerrian koipe gehiegi zuten emakumeek gaixotasun kardiobaskularrak izateko aukera handiagoa zuten.
|
|
|
Jogurtaren onurak Elikaduran, jogurta elikagai probiotikoa da. Horrek esan nahi du mikroorganismo biziak dituela, eta horiek, behar adina irensten direnez, eragin positiboa
|
dute
osasunean. Zehazki, hesteetako flora orekatzen dute eta immunologia edo defentsa sistema indartzen dute.
|
|
|
Tamaina ertaina dutenean, adinarekin okerrera egin eta flebitis mingarri edo odoltsuak eragin ditzakeen osasun arazotzat hartzen dira. Azkenik, dilatazio handiek oso eragin handia
|
dute
osasunean, eta ahalik eta azkarren tratatu behar dira kirurgia bidez; izan ere, odol koagulu batek zain bat buxatzen duenean, ultzerak edo zain tronbosia eragin ditzakete. Barizeak:
|
|
2009
|
|
|
Ogia egiteko aldaketa proposamen horren arabera, herritar talde guztiek egunero kontsumitzen duten elikagaia denez, oro har, dietari sodio asko ematen zaio. Eta, epe luzera, sodioa gehiegi kontsumitzeak ondorio negatibo nabarmenak
|
ditu
osasunean. Elikagaien Segurtasunaren eta Nutrizioaren Espainiako Agentziak (AESAN) bildutako datuen arabera, Espainian, pertsona helduen sodio iturri dietetiko nagusia ogia da, irentsitako guztiaren %19 ematen baitu; ondoren, urdaiazpiko ondua, hestebeteak eta fianbreak.
|
|
|
Adituek ohartarazi dute kutsadura akustikoak eragin zuzena
|
duela
osasunean
|
|
|
2009ko Biologia Esperimentalaren Urteko Kongresuan, joan den apirilean New Orleansen egin zen biltzarrean, eta elikaduraren eta osasunaren arloko medikuntzarekin eta ikerketarekin lotutako AEBetako elkarte akreditatuek babestu zuten. Azterketa horrek dokumentatu egiten du, lehenbizikoz, gizakietan, antozianinek, gingei eta gereziei kolore gorri bizia ematen dieten substantziek, xurgatu eta odolera pasatu ondoren, gure organismoaren ahalmen antioxidatzailea handitzen dutela, eta horrek eragin positiboa
|
duela
osasunean. Hala ere, ikertzaileen arabera, oraindik lan asko dago egiteko, substantzia horiek beren babes funtzioa nola betetzen duten aurkitu eta agerian utzi arte.
|
|
|
Bizi itxaropena luzatzeko errezeta argitu egin da. Orain arte, bazekiten arrisku baskularreko faktoreek eragin negatiboa
|
zutela
osasunean, eta heriotza eragiten zutela adin ertaineko pertsonengan, baita gazteengan ere. Hala ere, ez dakigu noraino gaindi dezaketen indibiduo osasuntsuek estatistikek ezarritako batez besteko biziraupen muga.
|
|
|
Beste sektore batzuetan, hala nola esnekian, probiotikoen erabilera nahiko garatua dago eta ohiko kontsumo produktu hobetuak ugari dira, baina haragiaren sektorean ikerketa ildo hasiberria da, baina etorkizun handikoa. Onurak Elikagai probiotikoek mikroorganismo biziak dituzte, kontsumitu ondoren irensten direnak, eta kopuru egokietan, ondorio onuragarriak
|
dituzte
osasunean. Laktobaziloak, “Lactobacillus” bakterio generokoak, azido laktikoaren bakterio ere deitzen dira, laktosa (esnearen azukrea) azido mota hori bihurtzeko duten gaitasunagatik.
|
|
2010
|
|
|
Gainera, telefoniako antena bat eskola batetik oso gertu egoteak ez du esan nahi eskola horrek eragiten dituela zenbait minbizi kasu, beste faktore batzuk ere egon baitaitezke horretan eragina duten inguruetan. Hala ere, 2006an, osasunerako arrisku berriak aztertzen dituen Europako batzordeak, ez zehaztutako gaixotasunengatik, baizik eta horiekin lotutako beste arrazoi batzuengatik, txosten bat egin zuen, eta bertan adierazi zuen ezin izan zela frogatu uhin elektromagnetiko horiek ICNIRPPk ezarritako mugak gainditzen dituzten esposizio mailetan ondorio negatiboak
|
dituztela
osasunean, nahiz eta ez dagoen epe luzeko daturik. 2009an, Danimarkako Cancer Elkartearen azterketa epidemiologiko batek 60.000 kasu inguru aztertu zituen Danimarka, Norvegia, Finlandia eta Suediako 16 milioi pertsonatan 30 urtez, 1973 eta 2003 bitartean.
|
|
|
Mundu osoko 884 milioi pertsona inguruk ez dute edateko urik. Edateko ura oinarrizko ondasuna da, eta horrek eragina
|
du
osasunean, segurtasunean eta bizi kalitatean, batez ere, adin txikikoen eta emakumeen artean. Nazio Batuen Erakundearen (NBE) arabera, edateko ez den uraren kontsumoarekin lotutako ondorioek gero eta hildako gehiago eragiten dituzte mundu osoan, edozein indarkeria motak baino, baita gerrak ere.
|
|
2011
|
|
|
Guztira 884 milioi pertsonak ez dute edateko urik munduan, eta horrek “eragin handia
|
du
osasunean, bereziki haurren osasunean”, ohartarazi du Nazio Batuen Haurrentzako Funtsak (Unicef) Uraren Nazioarteko Egunean. Kutsatutako urak eta higiene baldintza eskasek ere eragin negatiboa dute haurren osasunean.
|
|
|
Dietan proteina gehiegi izateak eta azkenaldian oso ezagunak diren dieta batzuen ezaugarri diren fruta eta barazkietan dagoen zuntza kentzeak ondorio kaltegarriak
|
ditu
osasunean. Erregimenean galdutako kiloak azkar berreskuratzeaz gain, mantenugaien orekaren aldaketak gibeleko eta giltzurrunetako ukipenen arriskua areagotu dezake.
|
|
2012
|
|
|
Ariketa fisikoak giharren bolumena eta indarra handitzen ditu, eta elastikotasuna mantentzen du. Kultura fisikoak funtzio garrantzitsua
|
du
osasunean.
|
|
|
Almidoi ugariko elikagaietan, hala nola ogian, zerealetan, galletetan edo patatetan, gehiegi egosiz gero, akrilamida sor daiteke. Akrilamida konposatu horrek ondorio kaltegarriak
|
ditu
osasunean. Hori saihesteko, garrantzitsua da trikimailu batzuk kontuan hartzea eta janari seguruak eta osasungarriak izatea.
|
|
|
Hain zuzen, azterketa horren egileek “Nature” aldizkarian aitortzen dutenez, aurkikuntza horrek etorkizun handiko jomuga bat ekar dezake obesitatea eta nahaste metabolikoak tratatzeko botika berrietarako. LAPKS proteina heste ehunaren, gibelaren eta gantzaren zelulen gainazalean dago, eta aukera ematen die zelulei dietako gantz azido asegabeak detektatzeko eta haiei erantzuteko, batez ere omega gantz azidoak, horiek eragin onuragarria
|
baitute
osasunean. Zehazki, zientzialariek ikusi zuten proteina horren urritasuna zuten saguak joera handiagoa zutela gizentasunerako eta gibeleko eritasun bat garatzeko, koipe ugariko dieta egiten ari zirenean.
|
|
|
Bakarrik, lagunik gabe, eragina
|
du
osasunean, bai alderdi fisikoan bai psikologikoan. Bakardadeak gizakiarengan duen eraginaren ebidentziak gero eta handiagoak dira, ohitura txarrak eragin baititzake eta eragin zuzena izan baitezake metabolismoan eta nerbio sisteman.
|
|
|
CONSUMER EROSKI Obesitatea arriskutsua da? Nahiz eta ikertzaile batzuek uste
|
duten
osasunean duten eragina «tsunami» baten antzekoa dela, galdera horri erantzun egokiena «mendekoa» da. Alde batetik, azterketa zorrotzak (adibidez, 1,46 milioi helduen jarraipena 10 urtean, New England Journal of Medicine aldizkarian argitaratua) adierazi dute gehiegizko pisua eta gizentasuna garaiz hiltzeko arriskua areagotzen dutela.
|
|
2013
|
|
|
Zera aztertzen du zientzia horrek: elikagaiek dituzten mantenugaiek eta beste osagai aktibo batzuek zer nolako elkarreragina duten norbanako bakoitzaren geneekin, eta horrek zer ondorio
|
dituen
osasunean.
|
|
|
Ikusi duzu nutrizioa gizakiaren bizi funtzio nagusi bat dela eta gure jateko ohiturek eragina
|
dutela
osasunean. Baina gizakiok baditugu beste bizi funtzio batzuk ere (27 jardueran ikasi dituzunak).
|
|
|
«» Ez dago airearen poluzioak giza osasunari eragiten ez dion baliorik. Arriskuak txikiak izan arren, gutxien poluitutako eremuetan, ia herritar guztiak daude. Gainera, zenbat eta urte gehiago izan giro kutsatuaren eraginpean, orduan eta arrisku handiagoa. Horregatik, hartu beharreko neurri nagusia da poluzioa Izan ere, ondorio asko
|
dituzte
osasunean, eta ez biriketako minbizian bakarrik; PM 2,5 partikulak finagoak dira, birikan eta barrualdean sar daitezke, eta odolean zehar bidaiatu eta beste leku batzuetan eragin dezakete; PM10 partikulak, berriz, handiagoak dira, biriketan metatzen dira», dio Xavier Basagañak, CREALeko ikertzaileak. Nola murriztu biriketako minbiziaren arriskua Indibidualki, «biriketako minbizia izateko arriskua murrizteko, saiatu egin behar da.
|
|
|
Gatzarekin eta azukrearekin gehiegikeriak egiteak ondorio larriak
|
ditu
osasunean, eta zenbait gaixotasun eragin edo larriagotu ditzake.
|
|
2014
|
|
|
Herritarra ez da norbait pasiboa: baditu bere erantzukizunak, eta, esaterako, badaki bizimoduak eragina
|
duela
osasunean, horren inguruko neurriak hartzen ditu, eta gaitasuna eskuratzen du instituzioei esan ahal izateko zer nahi duen eta zer ez». Helburu hori erdiesteko profesionalek jaso beharreko trebakuntzaz galdetuta, Zurbanobeaskoetxeak adierazi du «oinarrizko prestakuntza bat» beharrezkoa izango dela:
|
|
|
Elikadurak eragin nabarmena
|
du
osasunean, eta janari lasterra ematen duten ostatu eta saltokiek ere aukera eman behar lukete modu osasungarrian jateko.
|
|
|
goitika egitea, libragarriak, enemak edo diuretikoak. Teknika horietara jotzen duten bulimikoek beste bulimikoek baino psikopatologia larriagoa dute; bestalde, teknika horiek ondorio kaltegarriak
|
dituzte
osasunean: elektrolitoen orekaren galera, giltzurrunetako gutxiegitasuna, arritmia, eta abar.
|
|
2015
|
|
|
Botoxa oso ezaguna da zimurren aurkako erabilera estetikoagatik, baina toxina honek beste aplikazio batzuk
|
ditu
osasunean, distonia edo migraina bezalako patologiak hobetzen baititu.
|
|
2016
|
|
|
Zer nolako eragina
|
dute
osasunean
|
|
|
PROVALUE proiektuaren esparruan, okarako isoflabonak lortzen aritu da AZTI, soja esnearen fabrikazioan sortzen diren azpiproduktuak. Soja isoflabonek oso eragin onuragarria
|
dute
osasunean, arterien malgutasuna errazten baitute eta gaixotasun koronarioen arriskua murrizten baitute. Horrez gain, peruko polifenolak ere berreskuratu dira, oliba olioaren ekoizpenean azpiproduktua, eta oso interesgarriak dira antioxidatzaile naturalak eta kosmetikan eta farmazian erabiltzeko biomolekulak.
|
|
|
Aldiz, motorrean edo autoz ibiltzeko ohitura, distantziak eta ibilbideko baldintzak bizikletan eskuragarriak direnean, bizimodu osasuntsuaren aurka egiten du, sedentarismoa errazten baitu eta sozializazio aukerak murrizten baititu. Zehazki, jarduera fisikoak abantaila asko
|
ditu
osasunean: bihotza indartzen du, eragin kardiobaskularra nozitzeko aukerak murrizten ditu, konkretkonkretuki ariketa fisikoa egiten du.
|
|
2017
|
|
|
Oliba olioak, berriz, %16, 3 gantz azido saturatu ditu, eta palmondo oliotan, berriz, ia %50 Era berean, azido palmitikoa konposizioaren %40 inguru da. Zer ondorio
|
ditu
osasunean. Zenbait azterketek azido palmitikoaren eta gantz saturatuen kontsumoa lotzen dute odoleko kolesterola eta arazo kardiobaskularrak gehitzearekin.
|
|
|
Irudia: stetsik Azukrea (librea), gaixotasunen arrisku faktore gisa Duela zenbait hamarkadatik badakigu azukreak eragina
|
duela
osasunean. Izan ere, zenbait gaixotasun agertzea aurreikusten duen faktore dietetikoetako bat da:
|
|
2018
|
|
|
Eguzkia funtsezkoa da guretzat, bitaminaren ekoizpena Kaltzioaren xurgapenean eta funtzionamenduan parte hartzen du gorputzean. Baina, aldi berean, eguzkiarekiko gehiegizko esposiziotik jasotako erradiazio ultramoreak ondorio kaltegarriak
|
ditu
osasunean. Lesio horietako batzuk hauek izan daitezke:
|
|
|
Irudia: Pixabay Erronka batzuk egiteak ondorio larriak
|
ditu
osasunean: gehiegizko argaltasuna eragiten dutenak.
|
|
|
tipula eta pepinoa. Fisetinak gorputzean metatutako zelula kaltetuen kopurua murrizten du, EBioMedicine eta Paul Robbins biokimikaria du buru. Zientzialarien arabera,» fisetinak ondorio onuragarriak
|
ditu
osasunean, eta bizitza luzeagoa izan dezake baita bizitzaren azken urteetan ere». Lehenengo aldiz, ikerketa talde batek ikusi du antioxidatzaile horrek kaltetutako zelulen gainean jarduteko gaitasuna duela eta zelula horiek ezabatzeko balio duela.
|
|
|
Urte garai honetatik aurrera eguzkia energia handiagoz heltzen da, eta, horrekin batera, neguan gordeak izaten ditugun bainujantzi eta arropa arinak ateratzen ditugu. Eguzkia hartzeak hainbat onura
|
ditu
osasunean (bitaminaren sintesia eta kaltzioaren xurgapena handitu eta ekzema edota psoriasi gaixotasuna hobetu), baina babes egokia erabiltzea ezinbestekoa da. Mendiola botikatik eguzkitako kremen inguruko informazio egokia helarazi nahi dizuegu.
|
|
2019
|
|
|
Pseudoterapiek eragina
|
dute
osasunean
|
|
|
Hori da nutrizio adierazpenen kasua, produktuak mantenugai baten kantitate esanguratsua edo txikia duela adierazten baitute: ‘azukre erantsirik gabe’, ‘kaltzioz aberastua’, ‘gatz gutxikoa’… Jabetza osasungarriaren adierazpenak ere erregistraturik daude, eta, horien arabera, elikagai batean dagoen (edo ez dagoen) substantzia batek eragina
|
du
osasunean. Adibide bat:
|
|
2020
|
|
|
Sintoma horiek irentsi eta ordu batzuetara agertu ohi dira. Salmonelosiak garrantzi handia
|
du
osasunean, gizartean eta ekonomian, eta bereziki kezkagarria da zahar, haur edo gaixoen artean. Elikagaiek eragindako toxiinfekzioen erdiak salmonelosia dira, eta horietatik beste erdiak etxean gertatzen dira.
|
|
|
Zaratak ondorio nabarmenak eta kaltegarriak
|
ditu
osasunean. Entzumenari eragiten dio, baina gaixotasun kardiobaskularrak areagotzen ditu eta digestio arazoak, estresa eta loaren nahasteak eragiten ditu, oroimenean eta ikaskuntzan eragina dutenak.
|
|
|
Isiltasuna, batzuetan, deserosoa izaten da, eta pertsona batzuek soinu hutsune hori musikarekin edo irratiaren edo telebistaren konpainiarekin bete behar izaten dute, adibidez. Baina zenbait ikerketak diote isiltasunak ondorio positiboak
|
dituela
osasunean. Ohitura osasungarri hori zer den eta nola praktikatu azalduko dizugu, onura horiek guztiak lortzeko.
|
|
2021
|
|
|
Odolean burdina gehiegi izateak ondorio arriskutsuak
|
ditu
osasunean, zenbait organori kalte egin baitiezaioke, hala nola gibelari, giltzurrunei edo bihotzari.
|
|
|
Lo gutxi egiteak eragina
|
du
osasunean. Eta ez dira onak.
|
|
|
Dena dago. Oleiko ugariko ekiloreak pertzepzio ona du, baina gure herrialdean hobe da oliba olio birjina estra edo oliba olio birjina hartzea, polifenolek, antioxidatzaileek, konposatu bioaktibo diren aldetik, gero eta garrantzi handiagoa
|
baitute
osasunean. Panelaren kasua desberdina da.
|
|
|
oliba olioa eta nabina olioa. Esan dezakegu ekilore olioak eragin neutroa
|
duela
osasunean, eta palma olioak, berriz, gutxien estimatzen dena. Nolanahi ere, ñabardura batzuk izan behar ditugu kontuan.
|
|
|
Arestian argitaratu den Saharaz hegoaldeko 50 gizataldeko 426 pertsonaren genomen sekuentziatzeko proiektuak orain arte ikusi gabeko hiru milioitik gora aldaera berri aurkitu ditu. Zalantzarik gabe, horietako aldaera batzuek eragina
|
dute
osasunean; baina, milaka europar aztertu badira ere, orain arte ezinezkoa izan da aldaera horiek aurkitzea, zurien artean oso arraroak direlako. Hala ere, afrikarrengan identifikatutako aldaera horiek mundu osoko pertsonengan dute eragina, diabetesarekin lotutako gene berriak edo odoleko lipidoaren maila baxuekin erlazionatutako PCSK9 genearen aldaerak, kasurako.
|
|
|
' Jaten duguna garelako'. Eragin zuzena
|
du
osasunean, ekonomian, eskualdearen garapenean, paisaian… Elikagai aukeraketa bat edo bertzea egiteak, klima aldaketan, deforestazioetan, lan esplotazioan, giza baliabideetan… eragina du. Beraz, garrantzitsua da garaian garaikoa eta bertakoa kontsumitzea.
|
|
|
Zahartze prozesuari lotutako genero indarkeriaren/ narriaduraren ibilbide luzeak eragin handia
|
du
osasunean, eta, beraz, gero eta beharrezkoagoa da adineko emakumeengan genero indarkeria detektatzeko protokolo integralak aplikatzea erakundeetako osasun eremuetan, detekziorako jagole puntu gisa.
|
|
|
Estresaz gain, indarkeria eta jazarpena arazo arruntak dira osasun arloan eta ondorio kaltegarriak
|
dituzte
osasunean. Erakundearen antolakuntza mailatik, honako neurriak har daitezke: Lanean langileari garrantzia ematea eta langileen osasunaren aurkako erasoak eta bestelako indarkeria motak saihesteko politikak hedatzea.
|
|
2022
|
|
|
Zer onura dakartza elikadura kontzienteak? Elikadura kontzienteak onura ugari
|
ditu
osasunean. Hona hemen aipagarrienak:
|
|
|
Getty Images Azukre beltza, panela, kanabera azukrea, agabe edo astigar ziropa, nire hau Osagai horiek, oro har, “naturalagoak” dira. Berez, azukre askez osatuta daude funtsean, eta, beraz, azukre konbentzionalaren eragin bera
|
dute
osasunean. Nola ezagutu azukre gehien duten elikagaiak Gozagarriekin Gozagarri mota asko daude:
|
|
|
Imagen: Kranich17 OMErentzat, bi dietak erakusten dute baliabide naturalak modu egokian erabiltzeak eragin positiboa
|
duela
osasunean. “Kultura gastronomikoa tradizioan oinarrituta dago, baina aldatzeko eta neurri berriak hartzeko aukera ere badu, dieta nordikoaren eta dieta mediterraneoaren aldaera ugarien gorakadak erakusten duen bezala, horiek ere berriak eta kulturalki benetakoak baitira”, adierazi du Herrerok.
|
|
|
Sedentarismoak lotura estua du gehiegizko pisuarekin eta obesitatearekin. Espainian, hiru haurretik batek baldintza hori betetzen du. Era berean, obesitateak ondorio negatiboak
|
ditu
osasunean, oro har, kognitiboan eta garunean. OMEren datuen arabera, haurren% 70ek eta 10 urtetik beherako nesken% 88k ez dute beren adinarekin bat datorren eguneroko jarduera fisikorik egiten.
|
|
2023
|
|
|
Musikak eragin positiboa
|
du
osasunean: presioa jaisten eta depresioa sendatzen du.
|
|
|
Ingurunearen eraginez, pertsona batek osasunarentzat kaltegarria den bizimodua aukera dezake eta, ondorioz, estres erreakzioak eduki ditzake. Pertsonaren bizimoduak eta jokamoduak garrantzia handia
|
dute
osasunean. Presaka bizi den pertsona batek ariketa fisikorik egin gabe, gehiegi edo modu desorekatuan jan eta edanez, drogak kontsumituz eta sexu harreman higienikoki arriskutsuak edukiz galdu egin dezake osasunaren oreka.
|
|
|
Musikak eragin positiboa
|
du
osasunean: presioa jaisten eta depresioa sendatzen du.
|
|
|
Elikadurak eragina
|
du
osasunean. Badira kalte egiten dioten produktuak eta babesten duten elikagaiak, eta ideia hori argi dute herritar guztiek.
|
|
|
Jakinarazpen batean adierazi bezala, Elikadura eta Amagandiko Edoskitze Batzordeak (CNYLM) eta Espainiako Pediatria Elkarteko (AEP) Osasuna Sustatzeko Batzordeak (CPS) diotenez, bizitzako adin goiztiarretako gorputz gantza hiperkolesterolemiarekin, hipertentsioarekin edo 2 motako diabetesarekin lotzen da; hau da, haurren obesitateak gaixotasun propioak eragiten ditu. Eta horrek ondorio larriak
|
ditu
osasunean, ez bakarrik epe laburrean, baita adinekoak direnean ere (obesitatea, diabetea, minbizia, ezgaitasuna, heriotza goiztiarra…). Badirudi orain arte ezarritako prebentzio planak ez direla aski epidemia hori murrizteko.
|
|
|
Osasun Ministerioko errolda honetan, gure oporren helmugako uraren kalitatea kontsulta dezakegu, bai barrualdean, bai itsasertzean, eta kutsadura fekalak eragindako osasun alertak edo aldi baterako itxiturak berrikus ditzakegu denbora errealean. Izan ere, ur kutsatuetan bainatzeak ondorio kaltegarriak
|
ditu
osasunean, ondoren azalduko dugun moduan.
|
|
|
Gaur egun koipe eta hori duten produktuek, hala nola esne osoak, ospe txarra duten arren, argitu behar da mantenugai hori beharrezkoa dela gure organismoak ongi funtziona dezan, eta, batez ere, koipe guztiak ez direla berdinak (adibidez, ez dira gauza bera palma olioa eta oliba olioa). Esnearen kasuan, ez genuke koipedun bertsioa aukeratzeaz arduratu behar, ez baita uste ondorio negatiborik
|
duenik
osasunean. Etiketa askotan, aldiz, “light”, “koipe gutxi” edo “koiperik gabe” bezalako adierazpenek pentsaraz diezagukete produktu osasungarriak direla, askotan hala ez bada ere.
|
|
|
Imagen: haiberliu Gainera, dagoeneko frogatuta dago nikotinarekin edo nikotinarik gabe egiten diren zigarro elektronikoek ondorio negatiboak
|
dituztela
osasunean, gutxienez, epe laburrean. Izan ere, ez dira epe luzera ezagutzen, 2013az geroztik baino ez baitute elkar ezagutzen.
|