|
2003
|
|
|
Neurri horiek higieneari eta kontrolari buruzko arau orokorrak biltzen dituzte, baita elikagaien etiketatzeari, elikagai gehigarriei, elikagaien ontziratzeari eta elikagai transgenikoei buruzkoak ere. Gainera, albaitaritza legeriara egokitu dira, animalien osasunaz eta ongizateaz, animalien identifikazioaz eta erregistroaz, barne merkatua kontrolatzeko sistemez, kanpoko mugetako kontrolez eta establezimenduek animalia produktuei dagokienez bete behar
|
dituzten
osasun publikoko baldintzez arduratzen den legeriara. Era berean, ezin dira alde batera utzi legeria fitosanitarioak ezarritako baldintzak, bereziki landareen osasunari, haziei eta ereiteko materialari eta higieneari buruzkoak.
|
|
|
Elikagaien etiketek ez dute orain arte elikagaiek dituzten osagaiei buruzko informazio zehatzik eman, eta ez
|
dute
osasun publikoko arazo bat konpondu, hala nola elikadura alergiak eta intolerantziak, haurren% 8ri eta Europako helduen% 3ri eragiten baitiete. Erkidegoko legegileak, 2003an, eta Batzordearen Proposamen gisa, 2000 urtean onartutako Etiketatzeari buruzko Zuzentaraua aldatzeko ukituak egin zituen, elikagaietako osagaien adierazpenari buruzkoa.
|
|
2004
|
|
|
Bularreko minbiziaren sintomak dituen emakume espainiar batek urtebete itxaron behar
|
du
osasun publikoan mamografia egin ahal izateko. Hori dela eta, onkologoek eta afektatuek baliabide ekonomiko gehiago eskatzen diete osasun arloko agintariei proba hori errazago egin dezaten, kasuak ugaritu egin baitira.
|
|
2005
|
|
|
Aurreko ereduan ez bezala, prezioak finantzatzeko sistematik kanpo geratuko dira botika berritzaileak. Hala, merkatuan hamar urte baino gehiago daramatzaten, printzipio aktibo bera duten eta generiko generiko bat
|
duten
Osasun Publikoak finantzatutako sendagai guztiak multzo baten parte izango dira, eta, horretarako, erreferentziazko prezioa kalkulatuko da hiru merkeenen batez bestekoarekin. Osasun agintariek substantzia baten prezioa aldatu ahal izango dute, egoera ekonomikoa edo sanitarioa aldatzen denean ez ezik, haren erabilgarritasun terapeutikoaren balorazioan aldaketaren bat gertatzen denean ere.
|
|
2006
|
|
|
Horietako bat estatu kideentzat da, eta gobernu nazionalen osasun politiketarako sarbidea ematen du; Europako GKEei eta nazioarteko erakundeei eskainitako beste batzuek, berriz, informazioa ematen dute osasun publikoaren arloarekin zerikusia duten gaiak garatzeko egiten duten ekarpenari buruz. Proiektu hau Europako herritar, erakunde, erakunde eta elkarteek esparru horretan parte hartze handiagoa izatea lortu nahi
|
duten
osasun publikoaren arloko ekintza komunitarioko() programaren parte da.
|
|
2007
|
|
|
Osasun publikoaren eta kolektibo horren osasunaren eta laguntzaren arloko eskubideen defentsan oinarritzen da haren jarduketa esparrua. Bestalde, foroak Europar Batasunaren kontsultarako solaskide izan nahi
|
du
osasun publikoaren erabiltzaileen interesei dagokienez, arreta medikoari eta osasun zerbitzuen kalitateari buruzko eztabaidetan pazienteen interesak defendatuz. Pazienteen Espainiako Foroa osatzen duten hamaika elkarte handiek 609 paziente eta boluntario ordezkatzen dituzte.
|
|
|
«Ez da ahaztu behar gaixotasun horien eta haur helduaren diabetesaren garapenaren arteko lotura». Beraz, «obesitatearen eta ohitura dietetiko txarren aurkako borrokak lehentasuna izan behar
|
du
osasun publikoko helburu gisa pediatriako biztanleria osoan».
|
|
2009
|
|
|
Espainiarren %70ek uste
|
du
osasun publikoak nahiko ongi funtzionatzen duela
|
|
|
Hala jakinarazi zuen asteartean konpainiak, Osasunaren Mundu Erakundearekin (OME) lankidetzan aritzeko prest agertu baita. “Celvapan” da konpainiaren pandemia prototipoaren txertoaren izen komertziala Pandemiaren adierazpen ofizialaren ondoren, farmazialariak gogorarazi du “konpainiarekin hornidura hitzarmenak sinatuta
|
dituzten
Osasun Publikoko erakunde nazionalek eskaerak egin ahal izango dituztela”. Erakunde horiek beren beharrak ebaluatuko dituzte txertoaren eskaerak zehazteko.
|
|
2010
|
|
|
Epaitegiak hiru fakultatiboren (Jose Carlos Margüello, Eduardo Climent eta Francisco Javier Zubiaga medikuak) bateragarritasuna ere aztertu du. Herri Kontuen Euskal Epaitegiaren arabera, baina, mediku horiek ez
|
zuten
osasun publikoarekin lankidetza jarduerak egiteko bateragarritasuna egiaztatuta.
|
|
|
Elkartea fidagarriagoa zen kafea erregulartasunez kontsumitzen zutenen artean, eta horrek esan nahi du egunean lau katilu baino gehiago hartzen zituztela. Kafe kontsumoa hain zabalduta dagoela eta minbizi mota horien biziraupen tasa nahiko handia eta txikia dela kontuan hartuz gero, “emaitza horiek ondorio garrantzitsuak
|
dituzte
osasun publikoan, eta sakonago ikertu behar dira”, esan zuen lan horren egile nagusiak, Mia Hashibe Utuntahko Unibertsitateko Familia eta Prebentzio Medikuntza Saileko irakasle laguntzaileak eta Huntan Cancer Institutuko ikertzaileak. “Emaitza bakarrak dira tamaina handiko lagin bat erabiltzen dugula, eta, zenbait ikerketatako datuak konbinatzen ditugunetik, ahalmen estatistiko handiagoa dugula minbiziaren eta kafearen arteko loturak detektatzeko” gehitu zuen.
|
|
2011
|
|
|
Faktore detonatzaileek biztanleriaren osasunean duten eragina baloratzeko, bakoitzaren potentzia ez ezik, haren eraginpean dauden pertsonen kopurua ere kontuan hartu behar da. Hala, kokaina kontsumoa bihotzekoak eragiten dituen faktore indartsua den arren, oro har, pertsona gutxiago dago kutsaduraren aurrean; izan ere, nahiz eta ez den drogak bezain indartsua, pertsona askori eragiten baitie, garrantzi handiagoa
|
du
osasun publikoan. Bihotzaren osasunerako:
|
|
|
Egia da, gehienok ondo bizi gara, orain arte behinik behin. Krisiak krisi, eta etorkizunak kontrakzio materiala aginduta badigu ere, Europako klase ertainak oro har badu zer jan; badu aterpea; badu garraioa; badu lana edo langabezi saria; badu gizarte segurantza eta ordainpeko erretiroa;
|
badu
osasun publikoa; badu logika demokratikodun sistematxoa; badu heziketarako aukera unibertsala; baditu entretenitzeko hedabide zaparrada, futbol partidak eta hamaika gau zulo after hours ibiltzeko. Krisi ekonomikoaren eraginez, adierazle horiek guztiak ari dira kaskartzen (futbola eta entretenimendurako industria ezik), hainbat herritar ari da jauzia ematen segurtasun eremutik hauskortasun eremura, eta hauskortasunetik bazterketara.
|
|
2012
|
|
|
Hospital Clínic. Universitat de Barcelona k esperientzia zabala
|
du
osasun publikoan eta prebentzio medikuntzan, eta 1985ean, honela definitu zuen osasun hezkuntza:
|
|
|
Espezialistaren ustez, “ugaltze osasunaren murrizketak logika bat izango luke” edo, gutxienez, “beste arlo batzuetan egiten diren murrizketak baino logikoagoa”. Bestalde, Agustín Ballesteros ez dago ados pertsona edo talde jakin batzuentzako sarbidea murriztearekin, eta uste
|
du
osasun publikoari baliabideak zuzen kudeatzeko eskatu behar zaiola. “Diru gutxiagorekin ondo egindako medikuntza publikoa egin daiteke, baina horrek osasun publikoaren kudeaketa gehiago profesionalizatzea eskatzen du”, dio.
|
|
2013
|
|
|
Elikagaien eritasun zoonotiko nagusiak salmonelosia, campylobakteriosoak, listeriosia, E.coli, bruzelosia edo toxoplasmosia dira. Duela urte batzuetatik hona frogatu da albaitariaren kontrolak garrantzi handia
|
duela
osasun publikoaren aurrean, bereziki diagnostikoari eta prebentzioari dagokienez. 2013 urtean Europako Batzordearen Animalien Osasunaren Estrategia amaitu da.
|
|
2014
|
|
|
1950eko apirilaren 7an, Osasunaren Mundu Erakundearen (OME) urteurrena ospatzeko, Osasunaren Mundu Eguna ospatzen da. Eta, urtero bezala, gai garrantzitsu bat aukeratzen da, nazioarteko komunitatean eragina
|
duten
osasun publikoko gai garrantzitsuetan arreta jartzeko. Aurten, bektoreek transmititutako gaixotasunei buruz gogoeta egingo da, hala nola denguea eta paludismoa, eta horien aurkako babesa hobetzeko beharra azpimarratu da.
|
|
2015
|
|
|
Batetik, arlo pribatuko psikologo arreta garestia delako; eta, bestetik, arlo publikoan denek ez dutelako zerbitzu hori jasotzerik. Izan daiteke erroldatu gabe daudelako, erroldatu gabeek ez
|
dutelako
osasun publikorako sarbiderik larrialdi kasuetan ez bada. Osasun publikorako eskubidea duten herritarren kasuan ere, zerbitzua murritz geratzen zela iruditzen zitzaigun, ordea:
|
|
|
Maisutza bat ere
|
badut
osasun publikoan eta epidemiologian.
|
|
2016
|
|
|
Bai, nahiz eta klinikak bidezkoa dela argudiatu. Printzipioz, Nafarroan bizi den herritar orok
|
du
osasun publiko unibertsala jasotzeko eskubidea. Bestalde, beste edozein enpresatako soldatapekok ez du sistema pribatu batean osasun zerbitzua jasotzeko inolako itunik gobernuarekin.
|
|
2018
|
|
|
Zerrendaratzen dituen mugimendu sindikalek lan borrokaren molde berriak irudikatzen dituzte, eta mugimendu minoritarioak diren arren, masekin lan egiteko praxitik hurbil mantentzen dira. Hauetako bat
|
dugu
Osasun Publiko komunitarioko Langileen Sindikatua: osasunaren esparrutik abiatuta, behar sozial zabalagoari fronte egiteko antolatu ziren emakumeak.
|
|
2020
|
|
|
Horrek beste gaixotasun batzuk izateko arriskua areagotzen du, eta, ondorioz, heriotza tasa. Hau da, 2020ko hilabete hauetan gertatutakoak larriagotu egiten du lehen
|
genuen
osasun publikoko arazo bat: gehiegizko pisuaren eta obesitatearen indize oso handiak gure herrialdean eta mundu osoan.
|
|
|
Ez du zentzurik orain arteko errealitateari eutsi nahi izateak edo oreka bat bilatzeak. Gure ahalegin guztiak jarri behar
|
ditugu
osasun publikoan eta birusaren aurkako neurrietan.
|
|
2021
|
|
|
Baina genero autodeterminazioak indarkeria matxistaren edo lan esparruko diskriminazioaren kontrako legeei kalte egin diezaioke. Uste
|
dugu
osasun publikoaren ziurtagiri bat eskatzeak ez duela zertan patologizatzailea izan. Halaber, ez gaude ados legeak genero identitateari buruz proposatzen duen definizioarekin, izan ere, generoa inposizio patriarkal gisa ulertzen dugu; sexu aldaketaz eta ez genero aldaketaz hitz egin behar luke.
|
|
|
Bai pediatrian, bai familia medikuntzan, eta gaixotasun espezifikoei aurrea hartzeko. Pediatrek haurren nutrizioari buruzko prestakuntza dugu, baina haiek guk baino askoz gehiago dute, eta guk ez
|
ditugun
osasun publikoari nola eragiten dion dakite. Beraz, lankide izatearen alde nago.
|
|
|
Usu nabarmendu da txertaketa kanpainek aurrera egin ahala beste egoera batean sartuko zela osasun krisia, eta, hain justu, izurriaren eboluzioari neurria hartzen laguntzen duten aldagai gehienek erakutsi dute igaro asteotan bilakaera oso positiboa. Ez dira izurriaren arrastoak guztiz desagertu, ordea; taldeko immunitatea hurbil dela ere —populazioaren %70 txertatzean lortuko zela esan zen hasiera batean, apaldu egin dira ordutik iragarpenak—, pandemia oraindik ezin dela iraganeko kontutzat hartu uste
|
dute
osasun publikoko aditu askok. «Pandemiaren amaierari» buruzko albisteak zabaldu dira egunotan, baina horiek ozentzeko motiborik ez dagoela ohartarazi du Adrian Aginagalde epidemiologoak:
|
|
|
Baina hor jaso nuen nire lehenengo kolpea: nutrizionistok estatuan, Katalunian izan ezik, ez
|
dugu
osasun publikoan lan egiterik. Eta haserrea gorputz osotik zeridan.
|
|
2022
|
|
|
Zer eginkizun izango dute albaitariek gaixotasun horien kontrolean? Albaitariok zeregin garrantzitsua
|
dugu
osasun publikoan. Maskotak zaintzen dituzten pertsonak bezala lotzen gara, eta ez da horrela.
|
|
|
Emakumeen kasuan, ebidentzia zientifikoa irmoa da bularreko minbiziarekin duten erlazioari buruz. Zer ondorio
|
dituzte
osasun publikoan espezialisten arteko mezu kontraesankorrek. Oso txarrak, nahasmena eragiten dutelako eta pertsona bakoitzak nahi duena interpretatzen duelako.
|
|
|
tximino baztanga. Egoera ikusirik, OMEk «nazioarteko interesa
|
duen
osasun publikoko larrialditzat» jo zuen agerraldi hura. Ikerketek ebatzi zuten behin baino gehiagotan azala azalarekin kontaktua izanda kutsatzen zela, eta baztangaren kontrako txertoak erabiltzen eta informazioa zabaltzen hasi ziren.
|
|
2023
|
|
|
Herritarren erdiek uste
|
dute
osasun publikoak baliabide eskasak dituela
|
|
|
Hauteskundeak hurreratu ahala, osasungintza izan da UPNren arma politiko nagusietako bat, eta Javier Esparzak hauteskundeen karira egin dituen promesa nagusiek lotura
|
dute
osasun publikoarekin. Zehazki, esan du lehendakari izatera iritsiz gero 40.000 pertsona aterako dituela itxaron zerrendetatik, psikiatra gehiago kontratatuko dituela eta zaintza aringarrien lege bat sustatuko duela.
|
|
|
larrialdiak, haurren osasun mentala, anatomia patologikoa, elektromedikuntzako tresneria... Eta, gainera, beraiek horri etekina ateratzen diote ate birakarien bidez, Keralty, IMQ, Inviza, Ibermatica, Grant Thornton, LKS, PWC, Deloitte... bezalako enpresekin lankidetzan". Osakidetzak bizi duen testuinguru hau salatzearekin batera, aurrerapauso bat eman nahi
|
dute
Osasun Publikoaren Aldeko Herri Plataformek larunbaterako, hilaren 11rako deitu dituzten manifestazioen bidez. Osakidetzaren eredu aldaketarako proposamena aldarrikatzeko baliatu nahi dituzte mobilizazio hauek. Eredu aldaketa hau gauzatzeko proposamenaren nondik norako nagusiak, aipatu bilguneok duten webgunean kaleratu dituzte manifestu batean. Manifestu horrekin bat egiteko aukera duzue, opaherriplataformak.eus atarian sartuta.
|
|
|
Izaera politiko hau ez da berria, 1986ko Otawako Gutunean finkatu zen. Gutun horrek erreakzio formala ekarri zuen ikuspegi biomedikoegia, indibidualistegia eta bizimoduetan oso zentratua
|
zuen
osasun publikoaren aurrean. Gutun honetan osasuna sustatzearen ekintza arlo nagusiak ezarri ziren, eta horien artean politika publiko osasungarriak egitea nabarmendu zen (2).
|