|
2000
|
|
|
Eta bi emazteki indiar
|
zituen
neskame, Iriyama eta Iriyumo, chaimen tribukoak, ahizpak zirenak eta Rosak ezin hobeki tratatzen zituenak... eta haietarik batek, Iriyumo zeritzanak, anitz ipuin kontatzen zizkigun, berak guztiz sinesten zituenak, eta ni, hari entzunik, Felisaz oroitzen nintzen, ene inudea eta haz ama izan zenaz, zeren hark ere net sinesten baitzituen Urbiaingo jendeen ahotan zebiltzan ipuinak...
|
|
2001
|
|
|
Aitona amona asko bakarrik bizi dira eta ahal
|
dutenek
neskame morroiak izaten dituzte, norbait ondoan izatearren eta gauez etxeko ateak itxi ditzaten.
|
|
2006
|
|
|
Juan Velazquezek Secundarios de lujo osatzen duten hemezortzi kontakizun laburren bidez erakusten duena beste hainbeste pertsonaiaren eta haiekin harremanetan jartzen direnen bizitzaren ilunaldiak dira. Tabernari lanpostutik erretiroa hartzeko batere gogorik ez duen gizona; familiako gorabeherekin zeharo aspertuta egon arren amaren etxera beti biltzen den semearena; atentatu batean hiltzen duten aita baten itxaropen zapuztuak; zoriona lortu duela uste
|
duen
neskame batek ugazaba dituenengandik jasandako ezustea; mutil koskor batek bere aitagatik jasota dezepzioa; bizitzan porrota besterik ezagutu ez duena gizagaixoagotzat jotzen duenari egiten ahalegintzen dena...
|
|
|
Kexa bai suelto, baina hogei urte bai etxean emakume bera duela zerbitzari. Ez du bizilagun bakar batekin hitz egiten gizajoak, eta uste
|
du
neskamea dela desberdina. Gurean uzten ditu bere giltzak ere.
|
|
2008
|
|
|
Egia esango dizuet: nahiago
|
dut
neskame garbi eta zintzo bat, Regina bezalakoa, kondesa edo markesa txoro zikin bat baino.
|
|
|
Maistra andereak, izan ere,
|
bazuen
neskame bat, erosketak eta sukalde kontuak egiten zizkiona. Egun batean, ordea, doña Engracia agertu zen dendan neskamearen ordez.
|
|
|
SIMON D: Beraz, ni naiz
|
zuen
neskamea?
|
|
|
Maistra andereak, izan ere,
|
bazuen
neskame bat, erosketak eta sukalde kontuak egiten zizkiona. Egun batean, ordea, doña Engracia agertu zen dendan neskamearen ordez.
|
|
|
Egia esango dizuet: nahiago
|
dut
neskame garbi eta zintzo bat, Regina bezalakoa, kondesa edo markesa txoro zikin bat baino.
|
|
2010
|
|
|
Baina Romanarekin ere, aste pare batean izan genuen etxean neskame, arestian esan dizut? izan zuen aldaketarik; gure amak, izan ere, atsegin
|
zuen
neskameei hasieratik beretik, lehen egunetik, beraz, etxeko arauen berri ematea, zuek hor eta ni hemen?
|
|
|
etxekoandrea neskameengandik bereizten zuèn marra argi eta garbi ezarriz? behin marra eta distantzia ezarrita halaxe jokatzen baitzuen, aginduak zehatz mehatz markatuz; amak, beraz, ez
|
zituen
neskameekin, mesedez, bezalako terminoak erabiltzen, ez hitzak leuntzen eta ez manerak apaintzen, marra hura neskameei behin eta berriro erakusteko behar gorria balu bezala, baita haiei mezu bat zabaltzekoa ere:
|
|
|
Mamaíta! (barrez) Eta ezin
|
zenuen
neskame moduan geratu?
|
|
|
Baina Romanarekin ere —aste pare batean izan genuen etxean neskame, arestian esan dizut— izan zuen aldaketarik; gure amak, izan ere, atsegin
|
zuen
neskameei hasieratik beretik —lehen egunetik, beraz— etxeko arauen berri ematea, zuek hor eta ni hemen... etxekoandrea neskameengandik bereizten zuèn marra argi eta garbi ezarriz... behin marra eta distantzia ezarrita halaxe jokatzen baitzuen, aginduak zehatz mehatz markatuz; amak, beraz, ez zituen neskameekin" mesedez" bezalako terminoak erabiltzen, ez hitzak leuntzen eta ez... " Iraganean, zuek bezalaxe, ez nintzen ezer izan, baina gaur banaiz zerbait:
|
|
|
...xean neskame, arestian esan dizut— izan zuen aldaketarik; gure amak, izan ere, atsegin zuen neskameei hasieratik beretik —lehen egunetik, beraz— etxeko arauen berri ematea, zuek hor eta ni hemen... etxekoandrea neskameengandik bereizten zuèn marra argi eta garbi ezarriz... behin marra eta distantzia ezarrita halaxe jokatzen baitzuen, aginduak zehatz mehatz markatuz; amak, beraz, ez
|
zituen
neskameekin" mesedez" bezalako terminoak erabiltzen, ez hitzak leuntzen eta ez manerak apaintzen, marra hura neskameei behin eta berriro erakusteko behar gorria balu bezala, baita haiei mezu bat zabaltzekoa ere: " Iraganean, zuek bezalaxe, ez nintzen ezer izan, baina gaur banaiz zerbait:
|
|
2012
|
|
|
–Nire morroskoa, zioen?, zenbait burutazio edukitzen hasia da, eta nik uste, deabruak eraman nazala,
|
zuen
neskameaz maitemindurik dabilela!
|
|
2013
|
|
|
señoritoa neskatxa lirainarekin liluratuta zebilela kontatzen zioten elkarri, belarrira, xuxurlotan. Eta ahopean pronostikatzen
|
zuten
neskame koitadua laster eroriko zela Mirandako jaun berriaren sareetan.
|
|
2016
|
|
|
Azkenik orain hemen egiten den penomenu bat azaldu nahi dizut, Bizkaian euskararen atzerakuntza motivatu zuenaren itzulikoa. Haundikiak euskaraz egiten iakin ala ez, bere kumeak dagitela nahi dute, eta hola
|
dituzte
neskame morroiak euskaldun izan behar dute, eta kumeei, inudeek, batez ere, eztiete erdaraz egin behar. Bilboko Parkean eta Granvian ere gauza egun orokoa da, inudeek eta lagun egiteko andreek ere, haundikien seme alabekin, euskaraz baizik egiten eztietela ikustea.
|
|
2017
|
|
|
Beno, banoa barrura, hemen ez dut ezer egiten eta. Gainera, nire zain
|
dut
neskamea etxeratzeko, eta bada garaia bakarrik egoteko bestalde. Hiru «Chateau de Semussac» botila bete ardo bukatu dugu bazkarian, eta beldur naiz afarian beste bat osorik xahutuko ez ote dudan.
|
|
2018
|
|
|
Orduko hartan ere, aita lo zegoen logelara sartu nintzelarik. Kenton andereñoak aita zaintzeko utzia
|
zuen
neskamea brastakoan zutitu zen ni ikustean, eta nire aitaren sorbalda astintzen hasi.
|
|
|
Gozoa jarri zen Xuan Clairek bere etxean pasatu zuen lehen gauaren ondoren, goizean, dutxaren inguruan ur putzuak eta arropa piloa aurkitu zituenean. Etxean ez
|
zutela
neskamerik, eta bere gauzak gobernatzeko gai ez bazen, beste lekuren bat bilatzen hasteko aholkatu zion Xuanek. Susanen laguna izateak ez ziola baimenik ematen besteek eltzetik ateratako fideoak jatera etortzeko.
|
|
2019
|
|
|
Oso familia xumea zen eta denetik egitea egokitu zitzaion: ikatza egin, behiekin joan… eta 12 urte
|
zituela
neskame etorri zen Iruñera. Gaztetan lanean aritu zen aitonaren etxean eta han ezagutu zuen gure aita.
|
|
|
Emakumeak elkarrekin identifikatzeak elkar ulertzea ekartzen du, baina horrexegatik jartzen dute auzitan batak bestea. Etxekoandre batek askoz ere harreman intimoagoa
|
du
neskamearekin, gizon batek lekaioarekin edo txoferrarekin inoiz izan duena baino, non eta ez den homosexuala?; emakumeek konfidentziak egiten dizkiote elkarri, inoiz konplize sentitzeraino, baina badute etsaitasunezko lehia bat ere, zeren eta etxekoandreak, lana berak zuzenean egiteko zamatik askatzen denean ere, beretzat gorde nahi baititu ardura eta meritua; pentsatu nahi du ezin ordezkatuzkoa ... –Ni falta naizenean, dena aldrebestu egiten da?.
|
|
|
Oso noizean behin, neskameak liburuen hautsa garbitzea beharrezkoa zelako aldarrikapen solemnea egiten zion, batez ere goiko apalategian, non oso bakanetan baizik kontsultatzen ez ziren liburuak lerrokatzen baitziren, mendeen metatzearen gordetegi alubiala irudi, hauts beltza, hausterrea bezalakoa, nondik datorren jakiterik ez dago, tabakotik ezin daiteke izan, zuzentzaileak aspaldi utzi baitzion erretzeari, denboraren hautsa da, eta horrekin dena esana dago. Ongi jakin gabe zergatik, garbiketa geroko uzten da beti, eta honek, uste izatekoa da, ez
|
du
neskamea atsekabetzen, asmoak absolbiturik kausitzen baitu bere burua, eta aukera duen bakoitzean esaten baitu, Ongi da, baina egizu kontu errua ez dela nirea.
|
|
|
Hori bezalako erregua xuxurlatuko zuen, lehen pertsonara pasatu eta gero, Raimundo Silvak, telefonoan zenbakia markatu duenean, baina hain bere kolkorako xuxurlatu du non ahotik kanpo ez baitzaio entzun, ahoak dar dar dagi, gaztetxo bat balitz bezala, orain badu zertan pentsatu gehiagorik, baldin eta pentsatzen badu, baldin eta ez bada, bere osoan, tinpano erraldoi bat, non telefonoaren txirrinak durundi egiten baitu, tira, txirrina ez, seinale elektronikoa baizik, deia bat batean etetearen zain, ahots batek Esan, edo Bai, edo Nor da edo agian Allo esatearen zain, edo beharbada Zein da, ohiko formulak eta aldaera modernoak aintzat harturik ez da aukerarik falta, baina Raimundo Silva zeharo zurturik zegoen, eta ez zuen ulertu esan ziotena, ozta ozta konturatu zen emakume bat zela, eta orduan galdetu zuen, gizabidea eta molde ona gehiegi zaindu gabe, Maria Sara doktorea al zara, ez, ez zen, Noren partez, horixe jakin nahi izan zuen ahotsak, Argitaletxeko Raimundo Silvaren partez, hau ez zen egia eztabaidaezina, baina nor zen laburbiltzeko balio zuen, inork ez zuen normaltzat hartuko esatea, adibidez, Raimundo Benvindo Silva, proba zuzentzailea, nire etxean lan egiten dut, eta normaltzat hartu edo ez ondorengo hitzak berberak izango lirateke, Itxaron momentu bat, mesedez, Maria Sara doktoreak telefonoa har dezakeen ikustera noa, ez da sekula hori bezain momentu laburrik izan, Itxaron, telefonoa pasatuko diot, ondoren isiltasuna. Raimundo Silvak egoera imajinatzen du, emakumea neskamea izango da, noski, telefonoa orain dagoen hartunetik deskonektatzen du, gero badarama bi eskuez atxikirik, bularrean babestua, horrela imajinatzen zuen, zozoki, emakumea argi itzalean dagoen gela batean sartu da, gero makurtu da telefonoa beste hartune batean konektatzeko, Zer moduz, ahotsak ustekabean harrapatu zuen, Raimundo Silvak uste
|
baitzuen
neskameak zerbait gaineratuko zuela oraindik, Oraintxe pasatuko zaitut doktore andrearekin, esaterako, horrela hiruzpalau segundotako gerorapena edukiko zuen oraino, baina horrelakorik ez eta galdera zuzena, Zer moduz, egoeraren logika itzulipurdikatuz, Raimundo Silvari baitzegokion gaixoa zer moduz zegoen galdetzea, Ni ongi nago, eskerrik asko, eta gero gaineratu zuen, agudo, Zu hobeki ote zaude... Bi segundoz, Raimundo Silvak pentsatu zuen mandatua jaso ez zuelako itxurak egitea, baina azkenik, hirugarren segundoa agortu eta gero, esan zuen, Bai, Beraz ondorioa da deitu didazula beste erremediorik ez zenuelako, neronek deitu bainizun, Nahi duzun ondorioa atera ezazu, zure eskubidea da, baina ohartu zaitez nik telefonistari eskatu niola zenbakia, eta hala egin banuen ez zen izan telefonoa sakelan gordetzeko ez dakit noiz arte, ez dakit zeren zain, Ez dakit zeren zain horren zain gelditu zinen, Arrazoia beste bat izan da, Zein, Kemen falta, besterik gabe, Zure kemena, nonbait, ahotan hartzea gorrotatzen duzun zuzenketa hartako gertaera hartan ahitu zen, Begira, zer moduz zauden osasunez eta hobe zaitezen opatzeko deitu dizut, bakarrik, Eta ez al duzu uste garaia dela galdetzeko ea zergatik deitu nizun nik, Zergatik deitu zenidan, Ez dakit tonu hori atsegin zaidan, Garrantzia dutenak hitzak dira, ez tonua, Zuzentzaile lanbidean duzun eskarmentuak hitzak tonurik gabe ez direla ezer erakutsiko zizula uste nuen, Idatzita dagoen hitza hitz mutua da, Irakurketak ematen dio tonua, Buruz irakurtzen ez bada behintzat, Baita buruz irakurtzen denean ere, ala uste al du Raimundo Silva jaunak garuna organo isila dela, Ni zuzentzaile bat baizik ez naiz, zapatariak egiten duena egiten dut nik ere, alegia, zapataz baizik ez arduratu, nire garunak jakingo du nitaz, baina nik ez dakit ezer nire garunaz, Hori komentario interesgarria, Oraindik ez duzu nire galdera erantzun, Zer galdera, Zergatik deitu zenidan, Orain ez dakit esateko gogoa ote dudan, Ni ez naiz koldar bakarra, antza, Ez dut uste koldarkeriaz hitz egin dudanik, Kemen faltaz bai, ordea, Ez da gauza bera, Txanpon bateko aurkia eta ifrentzua ezberdinak dira, baina txanpona beti bat eta bera da, Kemena alde bakarrean da soilik, Ez dut elkarrizketa hau ulertzen, eta uste dut eten behar dugula, gainera ez da oso zuhurra, ez da ahaztu behar gaixo zaudela, Zinismoak ez dizu ongi ematen, Ez naiz zinikoa, Badakit, beraz ez zaitez ibili itxurak egiten, Benetan, uste dut honezkero ez dakigula zer esaten ari garen, Nik ederki asko dakit, Orduan azal iezadazu, Ez duzu azalpen beharrik, Auziari itzuri egiten diozu, Zeu zara auziari itzuri egiten diona, zeure buruaren atzean ezkutatzen zara, jadanik badakizuna nik esatea nahi duzu, Mesedez, Mesedez zer, Hobe dugu gauzak bere horretan uztea, elkarrizketa hau gaizki ulertu bat da, ia, Zuk alde horretara bultzatzen duzulako, Nik, Bai, Oso oker zaude, niri gauzak garbi ulertzea gustatzen zait, Orduan garbi mintza zaitez, esadazu zergatik zaren oldarkorra nirekin hitz egiten duzunean, Ni ez naiz oldarkorra inorekin, ez daukat kualitate moderno hori, Nirekin oldarkorra zara, zergatik, Ez, ez naiz, Oldarkorra zara nirekin elkar ezagutu genuen egunetik, ahaztu baduzu gogoraraziko dizut, Zirkunstantziak, Baina zirkunstantziak gero aldatu egin ziren, eta oldarkortasunak iraun zuen, Barkatu, nire asmoa ez da hori sekula izan, Orain neronek eskatu dizut, mesedez, alferreko hitzik ez erabiltzeko, Isildu egingo naiz, Ba, begira, deitu nizun bakarrik sentitzen nintzelako, lanean ari ote zinen jakin minez nengoelako, zuk niri senda nendin opatzea nahi nuelako, Maria Sara, Ez ezazu nire izena modu horretan esan, Maria Sara, zu nire gustukoa zara, isilaldi luzea, Egia al da hori, Egia da, Kostatu zaizu, bada, esatea, Eta agian ez nizukeen sekula esango, Zergatik, Ezberdinak garelako, mundu ezberdinetakoak garelako, Zuk zer dakizu ezberdintasun horietaz, gure artekoez eta gure munduez, Irudikatu egiten dut, eta ikusi, eta ondorioak ateratzen ditut, Hiru eragiketa horiek egiara eraman dezakete, baina baita okerrera ere, Bai, hala da, eta okerrik handiena, une honetan, nire gustukoa zarela esatea izan da, Zergatik
|
|
|
Dirurik ez
|
duen
neskame bat naiz.
|
|
2020
|
|
|
" Pentsatzen nuen ezkondutakoan aske izan nahiko nukeela, eta primeran pasatu". Noraezean ibiliko dute" limoi bat bezain berde dago eta beti ahoa okertzen ari da", aldiz pertsona sendoa da" esan nion ez
|
nuela
neskame jartzeko gogorik, eta nahiago nuela fabrikan lan egin", eta gauzak konplikatzean, desio bakar bat izango du: " Lehengoa izatera itzultzea, nire soineko azula jantzi eta egunero hirira alde egitea, eta Nini bilatu eta ikusi ea nirekin maitemindua zen, eta Giuliorekin ere pinudian ibili, baina ezkontzeko beharrik gabe".
|
|
|
Parisera iritsi zeneko urteez galdetu dio Teresak. Ez
|
zuen
neskame joan nahi izan eta ehun lantegi batean hasi zen lanean. Estutasunak pasa omen zituen egokitzen:
|
|
|
Alemanak Parisen sartu zirenean, ordea, goitik behera aldatu zitzaion egoera. Ezin
|
zuten
neskame bezala mantendu eta kaleratu egin zuten.
|
|
2021
|
|
|
Adiskidea joan zen, beraz, eta senarrak ezagutu ez
|
zuen
neskame berbera aurkitu zuen oraindik; hark, ustez senarra zelakoan, ez zion ukatu hark galdegiten zion ezer(" galdegin" diot" hartu" esateko, zeren ez baitzen ausartzen hitz egitera). Senarra baino askoz luzaroago geratu zen; eta emaztea arras harritu zen, ez baitzegoen ohituta horrelako gauak izatera; hala ere, ordea, pazientzia izan zuen, biharamunean zertzuk esan behar zizkion eta sentiarazi behar zion trufa pentsatzeak alaiturik.
|
|
|
bidea behar
|
duen
neskamea da;
|
|
|
Baina lehen lehenik gogora dezagun sei astez argitu gabe egon den misterioa: " Lasterka joateko, bidea behar
|
duen
neskamea da; lasterka ikusi, ikusten dut, baina ez du hankarik; ama izan gabe, ttikiei ematen die bularra; baina nolatan?, ez badu bularrik ez senarrik". Gaurko asmatzaile argi eta azti bakarra, esan zuen paper ttiki bat zabaldu eta?, Brahim Balla dugu, eta berak emango digu arrapostua.
|
|
|
Uste
|
duzu
neskame arrunta naizela ala?
|
|
2022
|
|
|
Mende hasieratik Biarritzek eta Donibane Lohizunek Espainiako eta Frantziako burgesia aterpetu zuten. Aberats haiek ere behar
|
zituzten
neskameak, dontzeilak, sukaldariak, lorazainak, marinelak, txoferrak, administrariak, jostunak... Bertako herritarrek ogibide hobeak bilatu zituzten, gehienetan (bulegoetan, dendetan, lantegietan...), eta eskulan kopuru handien beharretan izan ziren Lapurdin.
|
|
|
Guraso zaharren ezintasuna nola hala daraman semea, bere bizitza noragabea zuzentzeko asmoz bikote zita batera jotzen duen norbait, etxeko jaun andreen gustuak bete behar
|
dituen
neskame etorkina, ama izatea lortzeko gorriak ikusteko prest dagoen emakume ez haiz gaztea...
|
|
|
Sarrera ondoko gelan eserita zegoen Chandler Txiki, haur bat besoetan zuela. Dirua aurrera  tzeagatik, ez
|
zuten
neskamerik, baina Annieren ahizpa gaztea, Monica, etortzen zen laguntzera, ordubete bat edo goizean eta beste ordubete bat edo arratsaldean. Monica, ordea, aspaldi joana zen etxera.
|
|
|
Ordenantzak nahiago
|
du
neskamea makurturik edo lau hankan jar dadin, eta atzetik hartzen du.
|
|
|
–Oso maitea al
|
duzue
neskamea?
|
|
|
–Bai, baina edonork ezin du kartutxorik eduki. Bost axola niri
|
zuen
neskameak! Nik kartutxoak non dauden jakin nahi dut.
|
|
|
Malika
|
zuen
neskame bilakatu zen. Zure amarentzako mirabea.
|
|
2023
|
|
|
1910ean jaiotako Hilari Gantxegi bergararrak zortzi urte
|
zituen
neskame joan zelarik izeba baten baserrira:
|