|
2001
|
|
|
Delako idazkun hori Botorritako brontzea da, Zaragoza ondokoa guretzat, baina Tbilisitik ikusita, agian, Bilbotik urrun ez dagoena. Brontze hori, hondatu ez den zatietan,
|
duela
mende erdi pasatuxea Gómez Morenok idazkera iberikoa argitu zuenari eskerrak irakur daiteke. Eta, zeharo uler  tzen ez bada ere, aski dugu begiratu bat zeltiberikoaz idatzia dela ohartzeko, gaztelania  eta frantsesaren ahaide (urrutikoa bada ere) den hizkuntzaz alegia; ez, zoritxarrez, euskararena edo georgiarrarena.
|
|
2002
|
|
|
Besterik badirudi ere, turismoaz ari gara; zehazkiago, bidaiak egitea gizaki bakan bakanen pribilegio izatetik(
|
duela
mende erdi eskasa) masa fenomeno bihurtu den horretaz, hain zuzen: eguzki eta hondartzako turismoaz, txiringito eta udako diskoteketako, parke tematiko eta antzekoetako turismoaz, hitz batez.
|
|
|
Aranzadi Zientzia Elkartea:
|
Duela
mende erdi bat sortutako elkartea, garaibatean Gipuzkoako ikerketa zentro nagusia izan zen Natur Zientzietan. Denborarekin ikerketaren mundua aldatuz joan da, unibertsitateek indarra hartu dute, etazenbait arlotan Aranzadi atzean geratu da, nahiz eta beste batzuetan punta puntakoikerketa egin.
|
|
2003
|
|
|
Ez zen segur gerlari ohi haietarik Jules Moulier Oxobi erretor zena. Hona bada zer idazten zuen,
|
duela
mende erdia,. Politikaz?: Politika!
|
|
2004
|
|
|
|
Duela
mende erdi, elikagaien industriak kafe txigortu eta ehoaren infusioa sartu zuen Espainiako etxeetan, eta osagai disolbagarriak erauzten hasi zen. Osagai horiek elikagarritasun aldetik funtsezkoak diren elikagaiak izan gabe (ogia edo esnea, esaterako), kontsumitzeko beharra bihurtu da.
|
|
2005
|
|
|
Honela laburbildu du Bandung haren garrantzia Habib Tawak: "
|
Duela
mende erdi, sistema kolonialaren estalki zamatsua lehertu egin zen betirako, Asia eta Afrikako hogeita bederatzi herrialdek Indonesiako Bandung hirian bilduta aldarrikatu zutenean aro berri baten hasiera zela, independentzien aroa. Gure mundua gizon adoretsu haien oinordekoa da".
|
|
|
Ez da filosofo handia izate beharrik horri ohartzeko. Hona
|
duela
mende erdi bat, Aljerian soldado zen hogei urteko laborari seme batek zer idazten zuen, hango arabeen miseria xeheki aipatu ondoan.
|
|
|
" Utz herri bat apezik gabe. Denbora laburrik barne, abereak adoratuko dituzte."
|
Duela
mende erdi bat H.
|
|
|
Gero eta minbizi gehiago emazten umuntzian.
|
Duela
mende erdi bat 70.000 frantses jotzen zituen minbiziak urte oroz. 150.000tan gara orai.
|
|
|
2000 urtean 514 ibai aztertu ziren, eta horietatik 60 erabat lehortu ziren; lakuen eta hezeguneen %14, berriz, izugarri murriztu zen. Ingurumen plangintzarik ezari
|
duela
mende erditik izan den lehorterik okerrena gehitu zaio. Uholdeak Kontrolatzeko eta Lehortea Arintzeko Estatuko Zentroaren azken datuen arabera, prezipitazio urritasunak 12 milioi hektarea labore, 9,38 milioi pertsona eta 8,9 milioi abelburu ukitzen ditu.
|
|
|
Eritasun zeliakoari buruz dakiguna ez da oso zabala
|
duela
mende erdi eskas ezagutzen da agente kausala (glutena), eta aurrerapen mediko handiak behar ditu, batez ere prebentzioan, ezkutuko kasu berriak diagnostikatzeko, elikagaien industriako baliabide tekniko zehatzagoak, informazio gehiago eta gizartea kontzientziatzeko.
|
|
2006
|
|
|
Halaz ere, ileko tindagaia eta minbiziaren arteko erlazio horrek bizirik omen dirau: ...kaltegarri izan daiteke, Harvardeko Unibertsitatean eginiko ikerlanen arabera.Egunero baso bat edo gehiago esne (gaingabetua, bereziki) hartzen zuten kontsumitzaileek, astean baso bat edo gutxiago hartzen dutenek baino %22 akne kasu gutxiago agertzen dituzte.EKARRIZKETA Josep Toro, Bartzelonako Hospital Clínic eko Haur eta Gazte Psikiatria ZerbitzuburuaMenstruazioa egun 12 urterekin agertzen da,
|
duela
mende erdia baino lau urte lehenagoez omen dute ongi esaka jarduten nerabeez.Bizitzako etapa zaila, inondik ere... Etapa bakoitzak bere zailtasunak ditu: nerabezaroko zailtasun behinena, arriskua.Gizaki heldugabeak helduaroko arriskuei aurre egin behar izaten diete baina, hori bai, gu baino askoz ere ahulagoak dira, adiera horretan.Okerreko bidea hartzea errazagoa da eta, gainera, bide hori hartzearen ondorioak larriagoak izan daitezke.Gurasoek seme alabei botatzen dizkieten erretolikek ezertarako balio dute. Eraginkorrak izatea gorabehera, ezinbestekoak dira.Helduok seme alabei jarraibideak eman behar dizkiegu, guretzat zer dagoen ongi eta zer ez dagoen argi eta garbi esan behar diegu, jokabide jakin batzuen arriskuen berri gaztigatuz.Hor, okerrena, lagun taldearen ahaleginak familiarenak edo eskolarenak baino karga handiagoa izatea da.Agian paperak galdu ditugu.Agian okerreko bidea hartu dugu baina ez dizkiogu horren erruak geure buruari edo gizarteari egotzi behar.Egokiera batzuk ez dira kontrol sozialaren pean sartzeko modukoak.Esate baterako, menarkia (lehen menstruazioa) hasten den adina, mende erdian, 16 urteetatik 12 urteetara jaitsi da:
|
|
|
Xarabearen itxura akaramelatua zein tenperaturatan dagoen, tonu iluna sukrosa glukosa eta fruktosa bihurtzen dute bakterioek. 1946an, Vermonteko gobernadoreak, Mortimer Proctorrek,
|
duela
mende erditik xarabea biltzen zuen astigar muino baten dohaintza jaso zuenean, Proctor Maple konpainia sortu zuen; 1988tik 1994ra pixkanaka puntako teknologia laborategi bihurtu zen, astigar xarabetik azukrea ateratzeko. Perkinsek badaki bertako asko tortitak xarabe lodi, ilun eta empalagosoarekin gozatzearen aldekoak direla, astigarrietatik aterata, baina azukrearen merkatua unibertsalagoa eta enpresarialki erakargarriagoa da.
|
|
|
Gainerakoan oker egiten zuen. Aspaldi iragana
|
dut
mende erdiaren marra.
|
|
2007
|
|
|
Gaindegiak emandako datuen arabera, euskal nekazaritza sektorea desagertzear omen da.
|
Duela
mende erdi baino gutxiagora arte, nekazaritza oso garrantzizkoa zen Euskal Herri osoan. Lehen sektorea, duela gutxi arte, euskal ekonomiaren oinarri zen.
|
|
|
Eskoletan bizi den egoera guztiz ezberdina da
|
duela
mende erdi bizi zenarekin alderatuta. Beren hezkuntza sistema Norvegia, Suedia eta Finlandiako legedietan guztiz zehaztua dago, herrialde bakoitzean era batera.
|
|
2008
|
|
|
|
Duela
mende erdi, Europako langileen% 92k garrantzi handiagoa ematen zioten lanari, bizitza pribatuari baino.
|
|
|
Mellah (juduen auzoa) jendez gainezka dago, turista gutxi batzuk eta bertakoak nagusi, salerosketan, elkar agurtze luzeetan, ostiralari dagokion legez, patxadaz. Zeruetako erresuma filmatu berri du hemen Ridley Scottek
|
duela
mende erdi baino gehiago Orson Wellesek Otello legez. Handik gutxira alde egin zuten judu gehienek, Tangerrekoek bezala.
|
|
|
gaineratu digu desenkusa modura.
|
Duela
mende erdi izan zen ahaztutako gerra deitu zutena, Marokok independentzia lortu eta laster. Denbora gutxian Ifniko lurraldearen zati handiena Marokoren esku zegoen, Sidi Ifni hiria eta honen ingurumariak baino ez ziren Espainiaren kontrolpean gelditu.
|
|
|
Adibidez:
|
duela
mende erdi, femur haustura batean esku hartu zuten Suitzako langileen %100ek baliaezintasun iraunkorreko pentsioa kobratzen zuten; gaur egun %3k bakarrik. Osasun agintariek kontuan hartu behar dute guk aurre egin behar diegun muskuluetako eta hezurretako gaixotasunak Estatuko osasun aurrekontuen herena direla.
|
|
2009
|
|
|
|
Duela
mende erdi, hondoa jotako abertzaletasuna berreraikitzen asmatu zuten. Gaur 800 preso, Nafarroa EAE inoiz baino urrunago eta gerrilla bideak ezinbesteko duen kanpoko babesa erabat agortuta dago.
|
|
|
Inozenzio Munita apaizak, Arama herrian parroko izanak, bazion estimaziorik haltzari. Bere liburuxka gozoan,
|
duela
mende erdi bat argitara emanikoan, hala dio: " Lur ezko ta erreka ondoetan bilatuko dezu.
|
|
2010
|
|
|
1958an,
|
duela
mende erdi egin zuten Bizkaiko lehen txapelketa. Eta ordutik, hemezortzi jokatu dira, aurtengoa barne.
|
|
2011
|
|
|
|
Duela
mende erdi jaio zen. Ia bizi osoa darama barruko mamuekin borrokan.
|
|
|
Irudia: Juan Antonio Capó Lan hori egiteko CSICeko ikertzaileek erabili dituzten arbeletxeko haziak
|
duela
mende erdi baino gehiagotik biltegiratuta zeuden erakunde zientifiko horretako soto batean. Bilduma bitxia, XX. mendeko berrogeita hamarreko eta hirurogeiko hamarkadetan Iberiar penintsulan hezur eta pipitazko fruta arbolen kartografia lan zabal baten emaitza zen (mota eta barietateen mapak egitea).
|
|
2012
|
|
|
Utriusque Vaconiae. A penas liburuaren egileak apenas
|
duen
mende erdi bat(; Tolosa); alabaina, bizitzaren erdia bete izanarekin konformatzen da. Baikorra da gero idazle morroi hau!
|
|
|
aurreneko bisita.
|
Duela
mende erdi bat, britainiarrek herri
|
|
|
Azterlan horren arabera, Espainian eta Portugalen oheko zimitzak kontrolatzeko zerbitzuak %70 arte gehitu dira azken bost urteetan. Argi dago, beraz, Espainia ez dela “mundu mailako izurrite hasiberri horretatik kanpo geratzen,
|
duela
mende erdi herrialdean desagertuta baitzegoen, eta Europan eta Estatu Batuetan gero eta kalte handiagoa egiten ari dela, bai eta garatutako beste herrialde batzuetan ere, besteak beste, Australian”, adierazi zuen elkarteak. Azterlan horren arabera, sektorearekin zerikusia duten enpresen %80k dio ohe zimitzak kontrolatzeko zerbitzuak egin dituela azken bosturtekoan.
|
|
2013
|
|
|
eskola eta unibertsitatearen bitartez, prentsaren bitartez, publikoa bera aldatu da eta, idazleen sariztatzeko eta kontsakratzeko bideak ere bai. Hots,
|
duela
mende erdi bat, euskal literaturaren historialariek edo kritikariek denbora asko xahutu behar zuten Euskal Herriko eta kanpoko jendearen konbentzitzeko euskal literatura dei zitekeen zerbait bazela. Gaur egun, lizeoko eta unibertsitateko ikasgai bilakatua da euskal literatura, solasaldiak antolatzen haren aztertzeko eta idazleentzat sariak banatzen dira Euskal Herrian eta berdin kanpoan.
|
|
2014
|
|
|
Luxua da kirol elkarte honetako lehendakaria izatea, eta are gehiago eskubaloia bezalako atal bat izanda horren barruan", adierazi zuen atzo arratsaldean Esteban Collantesek, ZKEko lehendakariak Zarauzko eskubaloiaren logo berriaren aurkezpenean.
|
Duela
mende erdi" amets bat" izan zuten" aitzindari haietaz" gogoratu zen Collantes, eta haien lana aitortu: " Eskubaloia da Zarautzen lizentzia gehien dituen kirola; ez ohikoa da hori.
|
|
|
|
Duela
mende erdi bat apez talde bat ari zan da hortzez eta haginez liturgiako testoen itzulzen, eta gu bezalako populu koxkorra hasi da bere mintzairan, frantsesa mintzo duten dotzenaka miliunak bezain laster. Gainera, Euskalzaindiak batuaren legeak finkatu aintzin, denek ulertzeko gisan egitera saiatu dira.
|
|
|
Goresmenak
|
Duela
mende erdia esposaturik, beren urrezko ezteiak ospatu dituzte Kaiet eta Marijane Çuiburu Urbeltzeko jaun andereek beren haur, haur ttipi, familiako eta auzoak bildurik mahain on baten inguruan Lekorneko Dermit ostatuan.
|
|
2015
|
|
|
Gorago aitatu dugu
|
duela
mende erdi bat Labaienek argitaratutako Teatro euskarodelakoan badakarrela artikulu bat EGAN 1957an plazaratua, non ematen zaigun beste zenbait informazioren artean Larzabalen antzertiaren berri modu honetan, hain zuzen: –[?] Orregatik pozgarriago zaigu jakitea Villafranca Ordiziako talde batek ango euskal jaietan Okillomendi Alkateantzeztu dutela??.
|
|
|
Alor honetanmikrouhinen hondo kosmikoaren (CMB ingelesez) anisotropien neurketek garrantzia berezia izan dute, WMAP edo Planck bezelako proiektuek bultzatuta. Esperimentu hauen bitartez
|
duela
mende erdi ereduteoriko soilak ziren proposamenak esperimentalki baieztatzea lortu da eta baita unibertso gaztetik hasieta gaur egun arteko bilakaeraren deskribapen zentzuzkoa osatzea ere: kosmologiaren eredu estandarra.
|
|
|
Plastikoen kontsumoa murrizteko arrazoiak Mundu mailako plastikoen urteko produkzioa 1,5 milioi tonatik 245 milioi tonara igo da 2008an, eta horietatik 60 milioi bat milioi tona Europakoak dira, eta espero da urtean% 5 hazten jarraituko duela, Europako Batzordearen datuen arabera. Espainian
|
duela
mende erdi herritar bakoitzak 300 gramo inguru kontsumitzen zituen; gaur egun, 115 kilo. Irudia:
|
|
|
«Abeltzainek sortutako erreketak dira, sustraitutako ohitura zaharrak, ez dute negatibotzat jotzen, baina badakite delitua dela».
|
Duela
mende erdi, abeltzainek belardiak, iratzeak eta larre lehorrak erretzen zituzten lehen izozteetan. «Belardiek eta basoek paisaia zatikatu batean ez zuten arazo handirik sortzen orain bezala, mendia sastrakatu egin da eta sua erre nahi izan diren eremuetatik haratago hedatzen da», azaldu du Sotok.
|
|
|
Orobat, Aingeru Epaltzak iritzi zion Dominari" Sari pozoindua", bideratua irudiz" Urmenetaren oroitzapena akabatzera". Ez omen zitzaion egoki"
|
duela
mende erdiko egitateen saritzea, sujetak hilik daudela, eta inork ez baitu galdatu izan". Eta bukatzeko, gogoeta bat:
|
|
|
Bertsolaritza bitxikeria baserritar arkaikotzat hartzen zen
|
duela
mende erdi. Antigoaleko ohitura zelakoan uzten zuten herri txikietako jaietan eta, baserritar zaharrekin akabatu eta antigoalera itzuliko zelakoan.
|
|
|
Eta bestalde ohorezko aipamenak ahurtaraka eskuratzeak. Alta
|
duela
mende erdi bat edo gehiago, ez zen holakorik ikusten... Ororen buru, ekaineko eta urriko etsaminetan erdiak baizik ez ziren ongi ateratzen garai hartan...
|
|
|
Zeelanda Berriari lotuak.
|
Duela
mende erdi bat dira beraz beren gain iarriak. Bi mintzaira badira ofizialak, inglesa eta maori delakoaren eiteko bat.
|
|
2016
|
|
|
Gaur egun ideia horiek ezagunak egiten zaizkigu, beharbada, baina
|
duela
mende erdi bat. Hona aldatu berri ditugun ideia horiek idatziak izan ziren garaian abertzaleen artean nola ikus zitezkeen sumatzeko, ona da Txillardegi eta Martin Ugalderen arteko gutun trukeari erreparatzea.
|
|
|
Baina ez da zozo zuria, milioi eta erdi inguru baitira halakoak; emakume horren izaera baino gure ezjakintasuna harrigarriagoa da; estatuek, sozialistek nahiz komunistek, nazio etnikoekin izan duten jokabidearen adierazgarri. Txillardegik
|
duela
mende erdi jakinarazia!
|
|
|
|
Duela
mende erdia, 1965ean, Bergarako Aberri Egunerako deia Txillardegik berak egin zuen Zutik agerkaritik. ETAk IV. Biltzarretik aurrera ezkerrerago biratu baino lehentxeago, posizio ideologiko honetan zegoen Txillardegi:
|
|
|
zioskun donostiar euskaltzale handiak. Hori irakurrita,, gaur egun ideia horiek ezagunak egiten zaizkigu, beharbada, baina
|
duela
mende erdi bat?, galdetzen du Pako Sudupek.
|
|
|
gure hizkuntzak. Hala adierazi zion
|
duela
mende erdi bat Martin Ugalderi.
|
|
|
Arizmendiarrietaren eraldaketa proiektua, Lanki/ Huhezi, Eskoriatza 2000 [aurrerantzean L]. 314 Ez dago zertan esan mundua asko ibili dela, Don Jose Mariaren inspirazioaren argitara estreinako lagunek Arrasateko Kooperatibismoa (’arizmenditarra’) abiatu zutenetik hona: " gaurko enpresa egiteko eta ulertzeko modua ez da
|
duela
mende erdi Arrasateko kooperatibak erne zirenekoaren parekoa". Bizi inguruarekin batera kooperatibismoak ere aldatu beharra izan du;" merkatu global berriranzko joerek molde kooperatiboa formaz aldatzera" eraman dute beti ez hoberako, dirudienez (O.
|
|
|
|
duela
mende erdi bat
|
|
|
Uraren eta argindarraren sartzeko besteak beste bai eta bideentzat eta erakaskuntza sailean. Norbaitek bildu ditu, hauxe da gauza ederra hori ere, dotzena bat argazki eskoletan hartuak, batzu
|
duela
mende erdi bat edo lehentxago berdin. Hor agertzen diren ainitz haur orai hirugarren adinerat helduak bixtan da.
|
|
|
Nola ote zen
|
duela
mende erdi bat
|
|
|
Tai Wan arras ttipia da, eremuz eta jendetzaz, Xina" gorriaren" aldean. Historialari frangori iduritzen zaiote Xina" gorriak" aise irensten zuela
|
duela
mende erdi bat edo hola bainan etzuela egin Ipar Ameriketako Estatu Batuek azkarki gerizatzen zutelakotz. Tai Wan Frantzia baino hamabost aldiz ttipiago da eremuz bainan araberan jendetsuago, 23 miliun biztanle orotarat, gehienak hiritar, mendi pizkorrak ere baitira zointan kasik nehor ez baita bizi.
|
|
2017
|
|
|
euskara gero eta arrotzagoa da karrikan. Hain da arrotza, non
|
duela
mende erdi egituratu zen mugimendu abertzale politikoak nagusiki frantsesez komunikatzen baitu oraino ere. [?] Egoera itzulipurdika daiteke ala berantegi da?
|
|
|
Sailkapena
|
duela
mende erdi baino gutxiago sortutako unibertsitate onenak biltzen ditu, eta Euskal Herriko Unibertsitatea aurreneko 150en artean jarri du beste behin ere. " Times Higher Education" (THE) aldizkariaren edizio berri horrek hainbat berritasun ekarri ditu; esaterako, zerrenda 200 unibertsitatera handitu du.
|
|
|
Hauxe ideia berezia pentsatuko du irakurle askok. Familiak hartzen ari du hain segur inarrosaldi bat ona gure gizartean, bereziki konparatuz
|
duela
mende erdi edo gutiago ezagutzen ginuenarekin. Eta familiako laborantza ezagutu dutenek badakite estakuru hortan emaztek, haurrek eta adinetakoek lan frango egiten zutela etxaldetan, batzutan esker guttiren truke, edo gehienetan dohainik.
|
|
|
Azaroaren 11n egiten omen ziren baserritarren aldairak. Hainbeste laborari bazen,
|
duela
mende erdi arte, etxetiar edo bordari. Eta Basaburuko auzoan lege berdina zen.
|
|
|
Lehen lerroetan beretan salatuz grazia paregabea ukan duela bere apez lana Batikanoko bigarren kontzilioaren keinka hartan hastea... Salatuz ere hasian hasi
|
duela
mende erdi bat oraino elizetan eta hor gaindi" azkarki sar arazten zela Jainkoaren beldurra eta guti aipatzen Jainkoak gutarik bakoitxarentzat duen amodioa".
|
|
|
Baten punta puntan berrikitan eraikia xixelkadura handi bat," Esperantza" deitua dutena, ama alaba batzu so egoki itsas alderat, aita arrantzalea noiz jinen den gibelerat... Karrikaz karrika ere gaitzeko itzuli pollitak egin ditazke, geldialdiño bat berdin
|
duela
mende erdi bat xarmanki xaharberritua izana den Jondoni Petri elizan.
|
|
|
Oraino
|
duela
mende erdi bat zonbait herritan baziren xantreak. Bankakoa doi doia ezagutzeko denbora ukan nuen.
|
|
|
Hortako behar litaike zintzoki iturriraino igan, latin eta greko mintzaira zaharretaraino.
|
Duela
mende erdi bat oraino, bazuten biek arrakasta frango eta kolegio eta lizeotan erakatsiak ziren luze eta zabal, bakoitza hiru edo lau orenez astean. Horrela ikusiz nondik etortzen diren frantses edo español hitzak, hobeki menperatzen zituzten ikasleek, bakoitzaren sentsua barnatuz.
|
|
2018
|
|
|
Aldi huntan, gauden hurbiltxago. Larri larria bederen aipatuz zer gertatu zen
|
duela
mende erdi bat, 1968 an. Urte mugimendutsua izan zen segur, gisa hartako aipaldiak baditu oraino ere.
|
|
|
|
Duela
mende erdia oraino, lan jori, dorpe eta indarkako anitz baziren, eta igandea zen asteko atseden egun bakarra. Orain alde hortatik, tresneriari esker, errextasunak eta aitzinamenduak izanik ere, laneko baldintza guziak ez dira baitezpada beti hobeak.
|
|
|
Ikastolen sorrerak ez daitezke ulertu Diwanen sorrerarekin lotuz, XX. mendean batez ere Gipuzkoan eta Bizkaian gertatutakoa begiratzeko ordez. Era berean,
|
duela
mende erdia gertatutako berpizkunde kulturala ez daiteke ulertu gerlatik ihesi etorritako arreba anaien ekarpena ukatuz.
|
|
|
Eskubideak eta beteharrak denok ditugu. Kontua da zer gertatu den
|
duela
mende erdi Euskal Herrira iritsitako etorkinen ondorengo ez gutxik oraindik euren burua euskal nazioaren barruan ez kokatzeko, gure proiektua ez sentitzeko. Hemen onartu edo ez; ohartu edo ez denok gara proiektu baten parte aktiboa edo pasiboa:
|
|
|
Esan bezala, testuak badauzka
|
duela
mende erdi pasatxoko ezaugarriak eta hizkuntz aberastasuna, eta seguru nago Harkaitz Canorentzat erronka polita izan dela euskaratze jaso hau burutzea. Nago, gainera, garai haietan horrelako testu trinkoak irratiz entzuteko gai baginen ere, orain nahiago genukeela paperean irakurri eta, hala ere, denbora genukeela poetak hitzetan eta lerro artean utzitako aztarnak, sakoneko kargak, biluztasun guneak eta errotiko emozioak behar den legez barneratzeko.
|
|
|
|
Duela
mende erdi errusiarrak lehen aldiz iritsi ziren lekua eta estatubatuarrek lehen pausoak eman zituztenekoa. Hitz horiekin definitu zuen Ilargia Jan Wrrnerrek, ESAko zuzendari berriak, han base iraunkor bat jartzeko asmoa zuela adierazteko zabaldu zuen oharrean.
|
|
|
AndreyPopov John F. Kennedy, gizakia Ilargira iritsi zela imajinatu zuen eta ikusteko bizi ez zen Estatu Batuetako presidenteak ere, egoera bat pentsatu zuen, non estatuek erraz maula egin baitzioten, estatuek inolako kontrolik edo konponbiderik jartzen ez bazuten. 1962an,
|
duela
mende erdi baino gehiago, diskurtso bat jaurti zuen, eta, oraindik ere, indarra galdu beharrean, inoiz baino beharrezkoagoa da: «Definizioz, guztiok gara kontsumitzaileak – seinalatu zuen.
|
|
|
|
Duela
mende erdia euskara batu eredua adosteko sotanadun koadrila elkartu zen bezala, akaso orain piercingdun, biseradun eta pastazko betaurrekodun taldexka batu da euskara undergrounda sortzeko.
|
|
|
Fakirraren grabazio galdu bat, amateur batek egina? Duela berrogeita hamar urte izan zen hori, eta
|
duela
mende erdi ez zeukan edonork grabagailua etxean.
|
|
2019
|
|
|
|
Duela
mende erdi publiko egin zuten agirian azaldu zutenez, Bilboko Gotzaindegian itxialdia hasi zuten" gure Herrian zapaldutakoen alde protesta eta deiadar egiteko". Hitz horiek oso ondo erakusten dute zer giro sozio-politiko zegoen.
|
|
|
|
Duela
mende erdi, zentsuraren zilindroaren pasadak bi motatakoak izan zitezkeen: liburua argitaratu aurrekoa bata; argitaratu ostekoa bestea.
|
|
|
Aspalditik ezagutzen dira, eta modu sistematikoan aztertu izan dira hainbat hamarkadatan. Hain zuzen, Elikadura eta Nekazaritzarako Nazio Batuen Erakundeak (FAO) egin zuen nazioarteko arriskuen lehen ebaluazioa
|
duela
mende erdi argitaratu zen. Ordutik hona, eguneratze eta ikerketa osagarri ugari izan dira.
|
|
|
Sotera Zubiaurrek (Elgoibar,) gogoan du bisitaldi hura, ahotsak.com webgunean eta' Elgoibartarren esanetan' liburuan jasota duten testigantzan ikus daitekeen moduan. Ez zen ahazteko modukoa izango Aita Agirreri abestu behar izan zioten abestia ere gogoan
|
baitzuen
mende erdi geroago. Honela azaldu zuen Sotera Zubiaurrek Aita Agirre obispoa Elgoibarrera etorri zenekoa:
|
|
|
Ibili ibili eginda, aldare haren altzoan hobiratu zuten diktadorea, 1975eko azaroaren 23an, eta,
|
duela
mende erdi luzeko anarkistek esan zutenaren kontra, bake ederrean utzi dute. Eta bai, badakit Espainiako Auzitegi Gorenak desobiratzea ahalbidetu berri duela, baina desobiratze hori ez da memoria politika integral bat.
|
|
|
Pasieran dabil, arretatsu, ospitaleko korridoreetan, hitz ulertezinak esanez marmarrean.
|
Duela
mende erdi libratu zen, transplante operazio beldurgarri baten bidez, bere ama hizkuntzaz, eta subirano gisa kokatu zen paradoxa kartesiar frantsesean. Alabaina, orain berriz hitz zaharrak esaten zituen ahopetik!
|
|
|
Gure baso-lanetan aditua eta saiatua izan zen Inozenzio Munita apezak, Arama herri pinpirin horretan parroko izanak, estimaziorik badio altzari. Begira bere liburuxka gozoan, Gure mendi ta oianak,
|
duela
mende erdi bat argitara emanikoan, zer esaten digun: " Lur ezko ta erreka ondoetan bilatuko dezu.
|
|
|
FHV ondoko euskararen ahaidetasunak bilatzeko saioek ez dute aurrekoek baino emaitza hoberik izan eta, beraz, Mitxelenak
|
duela
mende erdi markatu bezala latinetiko eta erromantzetiko maileguen lekukotasuna agortuxea izanik, bigarren bidea jarraituaz, lehendik ezagutu lanabesak hobeki aztertuaz eta hurbilketa berri sakonagoak garatuaz dugu aurrera egin berreraiketan eta etimologiagintzan:
|
|
|
45 Eman bekio so arin bat EHHE200n zur en familia erraldoiari, baina gehiagorekin ere egin liteke antzeko saiorik. konparatiboki mugatu edo urria da: aspaldi urratu ziren aliritziko ahaidetasun aurkikuntzen lilurak, metodo konparatua euskalaritzan zabaldu ahala eta mailegaketaren ikerketa aberats eta aberasgarriaren etekinak agortzear zirela Mitxelenak
|
duela
mende erdi markatu zuenez, filologia metodo zehatzago eta analisi ikuspegi berrietara jo dugu, eta horrela etorkizunean ere alorra agortuko ez bada.
|
|
2020
|
|
|
Beraz, esklabotza ez zen soilik metatze primitiboaren eta industrializazioaren aurrebaldintza bat izan Eric Williamsek Kapitalismoa eta esklabotza lanean
|
duela
mende erdi zioen bezala (11), baizik eta aro industrialaren habeetako bat bihurtu zen, baita koloniek metropoliaren kateak hautsi zituztenean ere. Izan ere, nongo magnoliotan daude beltzen odola zurrupatuz aberastu ziren indiano horien guztien diruak?
|
|
|
|
Duela
mende erdi, 1970eko abuztuaren 22an aurkeztu zuten lehen aldiz sentikaria Portugaleten, eta ibilbide labur baina oparoa izan zuen; baina haren aztarna egungo kontakizunetan ganduz estalita ageri zaigu. Zergatik ote?
|
|
|
|
Duela
mende erdi, 1970eko abenduan, Burgosko Auziak sekulako indarra eman zion Euskal Herriaren alde eta Francoren diktaduraren kontra ETAk piztutako borrokari. Europako agenda politikoan sartu zuen euskal auzia, tartean uztailaren 28an 93 urterekin hil den Gisele Halimi abokatuaren lanari esker.
|
|
|
Torturaren inguruan egun kontzientzia gehiago dugun harren, harrigarria da 1970eko gertaeren kontakizuna egiterakoan toki zabalagoa ez izatea.
|
Duela
mende erdi, ordea, auzipetuek polizia etxean jasandako praktikak nabarmendu zituzten defentsako abokatuek, erregimen frankistaren ankerkeria agerian uzteko. Hain zuzen, epaiketa baino aste batzuk lehenago Vatikanora bidaiatu zuten senideek ere, tortura horien berri eman nahi izan zioten Paulo VI.a Aita Santuari dossier baten bidez.
|
|
|
Ibon Sarasolak, bere aldetik, Elsa Scheelen elaberriaren egiturari luzatu zizkion bere kritikak (Txillardegi eta Saizarbitoriaren nobelagintza, 1972), baina, hala eta guztiz ere, ezin da ukatu testu horrek euskal literaturaren esparrua astindu eta irauli zuela
|
duela
mende erdi bat.
|
|
|
Ibon Sarasolak, bere aldetik, Elsa Scheelen elaberriaren egiturari luzatu zizkion bere kritikak(" Txillardegi eta Saizarbitoriaren nobelagintza" 1972) baina, hala eta guztiz ere, ezin da ukatu irakurtzeko eskaintzen dizugun eleberri honek, irakurle, euskal literaturaren esparrua astindu eta irauli zuela
|
duela
mende erdi bat.
|
|
|
garai bateko pattar botilak, hautsak eta lizunak estaliak; haritz pieza bakarraz egindako barra; barraren azpian, elkarren segidan jarritako upel zatiak, txotxerako zulo eta guzti; garai bateko ostatuko kartel zaharra: Vins en gros & Detail, J. Hiribarren, Behobie, Basses Pyrenees;
|
duela
mende erdi ostatuko komun bihurtutako armagnac upela —Xaiaren bereizgarrietako bat—; parrila bihurtutako tximinia; banderak...
|
|
|
|
Duela
mende erdi landatutako 47 ezki dira salbatu dituztenak, mementuko. Artiako Lagunak taldea sortu zuten auzokideek otsailan Herriko Etxearen asmoak jakin bezain pronto.
|
|
|
Baina email joan etorrietan eta zuhaitzak salbatzearen alde bildutako 1.700 izenpedurak aintzat hartu ditu azkenik Herriko Etxeak lanak gibelatu, eta azterketa berri baten egitea onartu duelarik. Mementuko bere azken egunak markatuak
|
zituzten
mende erdiko 47 zuhaitz hauen kimuak hosto bilakatuko dira udaberri hontan.
|
|
|
Uki dezaket liburua liburutegira joandakoan. Errudun sentitzen gara kalean musukorik gabe ibili eta musukoa duen norbait urrutiratzen zaigunean, gizarte errespetuzko distantzia mantenu nahian, eta inozo kikilak Allepuntara musukoa jantzita joan eta Getariatik datozen gehiengoa ezpain bistan datorrenean. Egiatan garaiak aldatu egingo ziren ezpain bistan ibiltzeak lizunkeria zantzua hartu baitu, ez dago zalantzarik.Hala eta guztiz, esango nuke hainbat aldaketa atzera aldaketak izan direla, eta gizakion zenbait portaera zaharrago berrargitaratu dela gure artean, lehengo joera sakonetatik berpiztutakoak, satorrak egunsentiarekin egin ohi duen trop, trop! azpiko lur harrotzearen antzekoak.Esaterako, aurreko horretan baziren gaztetxo taldeak leku atseginean elkartu eta eramandako musika entzuten ari zirenak,
|
duela
mende erdi bat egin ohi zen moduan. Baziren, baita ere, eskua emanda kalean gora, kalean behera, tonto kalean paseatzen zebiltzanak ere (hori ia mende bat atzera egitea da).
|
|
|
Batetik, komunikazioaren eremu batzuk monopoliotzat izan zituelako: irratia eta telebista
|
duela
mende erdira arte adibidez. Bestetik, merkatuaren joko arauak ezarri dituelako, komunikabide pribatuak ere estatu nazioaren mugen barnean aritzera jokatuz.
|
|
|
" Orain ez da gehiago otsorik (1936), baina
|
duela
mende erdi bat, baziren mendi hauetan. Artzainek suak pizten zituzten tropetarik hurbil, otsoen kasatzeko.
|
|
|
Beste erdiak girixtinoak. Hiri handiena da, Gaborone, Hego Afrikako mugan,
|
duela
mende erdi bat sortua ordu arte kasik deusik etzen toki batean! Berrehun mila biztanle ditu nunbait han bainan duela berrogoi urte etziren oraino hemezortzi mila baizik...
|
|
|
Lurra polliki berotzen ari dela ezagun da asko gisetarat eta konparazione ikusten delarik Ipar-Burutik hurbil diren eskualdetan nola hormaguneak, bereziki bankiso delakoak, azkarki ttipitzen ari diren. Ainitz tokitan,
|
duela
mende erdi bat zirenaren aldean lau ehun bat kilometro gibelago dira orai. Hogoita zonbait urte barne, estaltzen duten eremua laurden batez segurik ttipitua.
|
|
2021
|
|
|
Eta garajeko hormetan ez duena, buruan du gordeta. Atzo gertatutakoak balira bezalaxe kontatzen ditu
|
duela
mende erditik gora bizi izandako pasadizoak. Pilotari buruzko entziklopedia bizia da zestoarra.
|
|
|
Izan ere, zertarako galarazi bere kasa desagertuko den hori?: " Bertsolaritza bitxikeria baserritar arkaikotzat hartzen zen
|
duela
mende erdi. Antigoaleko bitxikeria zelakoan uzten zuten herri txikietako jaietan eta, baserritar zaharrekin akabatu eta antigoalera itzuliko zelakoan" (Sarrionandia, 2015, 10).
|
|
|
Migrazio prozesuak ez dira berriak gure historian.
|
Duela
mende erdi pasa, bi prozesu gertatu ziren bata bertzearengandik hurbil denboran, eta uneren batean biak gertatu ziren batera: urbanizazio eta industrializazioak eraman zituen Bortzirietako hainbat herritar Euskal Herriko hirietara, baita atzerrira emigratzera ere (artzain, basolanetara, neskame, Immigrazioari eta kultur zein hizkuntza aniztasunari buruzko ikerketa sakonagoak genituzke, bai hemen, bai oro har:
|
|
|
Etxean ere aldaketak egin behar dira.
|
Duela
mende erdi, familiak egunean behin biltzen ziren, gutxienez, mahaiaren inguruan. Eta egunero prestatzen zen.
|
|
|
Jardunaldiakaz bukatzeko, Mikel Bengoetxe Plentzia Etnografia Taldeko kideak argazki forum bat eskainiko du. Bertan, publikoaren laguntzagaz
|
duela
mende erdiko Uribe Kostako 12 argazki deskribatuko dituzte.
|
|
|
egoera larrian zeuden Golgotako Jesus eta bi ebasle gurutzefikatuak, nirekiko nioela inor ez zela bere herrian profeta, baina anartean eguneroko bizitzaz profitatzen ahal genuela... ja, ja... irri zozo bat ezpainetan heldu nintzen Dantxarineko fronterako postu abandonatura. Dagoeneko, ETA ardatz zeukaten filmetan baizik ez zen agertzen,
|
duela
mende erdi bezala jantziak ziren guardia zibil eta jendarmeekin. Baina hori iragana zen.
|
|
|
Gaur egun ditugun etxebizitza eraikin gehienak 60ko hamarkadan eraikitakoak dira, nahiz eta barne erreformaren bat jaso duten. Hortaz, gure etxebizitza gehienen forma
|
duela
mende erdia erabaki zen. Normaltzat hartu dugu eredu hori, egunero ikusten duguna baita.
|
|
2022
|
|
|
kanola (akronimo bat Canadian Oil Low Acid hau da, kanadako olio baxuaren azidoa).
|
Duela
mende erdi sortu zen izena, hazia genetikoki hobetzea lortu zenean Brassica napus hau murrizteko: % 2 baino gutxiago azido eruzikoa (toxikoa kantitate handitan).
|
|
|
Horietako batzuetan berehalakoa da debekua, Gorenaren epaiaren aurretik onartutako legeak baitzituzten zain; bederatzi estatutan bart gauean sartu da indarrean, eta leku batzuetan abortatzeko itxaron zerrendan zeundenen txandak bertan behera utzi dituzte. Dozenaka milioi emakumek euren gorputzari buruz erabakitzeko eskubidea galdu du, eta
|
duela
mende erdiko egoerara itzuli.
|
|
|
|
Duela
mende erdi, 1972ko irailaren 2an hil zituzten Joxe Benito Mujika Xenki eta Mikel Martinez de Murgia Murgi etakideak, Lekeition. Azken 50 urteetan zabaldutako bertsio ofizialak zioen tiroketa batean hil zituztela, baina, bertsio hori gezurtatuta, Guardia Zibilak hil zituela frogatu du Eusko Jaurlaritzak egindako ikerketa batek.
|