|
2009
|
|
|
Uste
|
duzu
klima aldaketari buruzko NBEren txostena oker dagoela?
|
|
|
Jatorrizko herriek
|
dugu
klima aldaketak sortzen dituen arazoetan erantzukizun gutxien, baina guk geuk pairatuko ditugu, ziur asko, egoera honen ondorioak gehien, adierazi du Poloaren Inguruko Inuiten Konferentzia erakundeko presidente Patricia Cochranek. Egitura honetan elkartuta daude Kanadako inuitak eta inuvialuitsak, Alaskako inupiaqsak eta yupiksak, Groenlandiako kalasllitsak eta Errusiako yupitsak.
|
|
|
NBE Nazio Batuen Erakundeak Kopenhagen (Danimarka) datorren hilabetean egitekoa
|
duen
klima aldaketaren inguruko goi bilerari begira ere jarri dira bi buruzagiak, negoziazioen egoera aztertzeko. Hain zuzen, bilkura horretaz mintzatzeko EB Europako Batasuneko ordezkariekin ere bildu zen atzo Obama; AEBek kutsagarriak diren gasen isurketa murrizteaz duen iritzia jaso nahi du Bruselak.
|
|
|
Kitxuaz kitanka deitzen den landareak 80 urtero ekoizten ditu haziak. Zientzialariek uste
|
dute
klima aldaketa ari dela kitankaren loratzeko gaitasunean eragiten, eta inguruetan ibiltzen den ganaduak landare berriak jan eta zapaltzen ditu.
|
|
|
Zenbait estatutan, Ugandan eta Malawin kasu, biztanleria bikoiztu egiten da hogei urtean behin, eta horrek ondorio larriak eragiten ditu, ez bakarrik ingurumenean, baita osasun zerbitzuetan eta hezkuntzan ere, adierazi zuen atzo NBEko biztanleriarako ordezkariak, Werner Haugek. Munduko biztanleen egoera, 2009 txostenaren aurkezpenean, Genevan, ohartarazi dutenez, demografiak eragin zuzena
|
du
klima aldaketan, nahiz eta elementu erabakigarria izan ez.
|
|
2017
|
|
|
Tillersonek aitortu du «klima aldaketaren arriskua» badagoela, baina esan du «oso zaila» dela haren ondorioak zehaztea. Trumpek «iruzurtzat»
|
du
klima aldaketa.
|
|
2019
|
|
|
–Lur jabeek erabaki zuten Suaren eguna sortzea, eta basoei su ematea, ganaduarentzat bazka landatzeko lekua izateko gero?. Bien bitartean, Kolonbiako Gobernuak proposatu die Brasili, Boliviari, Ekuadorri eta Peruri proiektu bat egitea guztien artean, suteari aurre egin, eta prebentzio lanak koordinatzeko. Agenda bateratu bat sortu nahi
|
dute
klima larrialdiari eta deforestazioari elkarrekin aurre egiteko, Ricardo Jose Lozano Kolonbiako Ingurumen ministroaren esanetan.
|
|
2021
|
|
|
Volkswagen taldeak etorkizunera begirako bere plan estrategikoa aurkeztu zuen. Alemaniako taldeak nahi du 2030eko Parisko Itunaren emisio irizpideak betetzea, 2040rako taldeko ibilgailu guztiak «emisiorik gabekoak» izatea —betiere argindarraren energia iturria emisiorik gabekoa dela pentsatzen bada—, eta 2050erako «neutrala» izan nahi
|
du
klima arloan. Auto elektrikoaren aldeko apustua eginik, bateria propioak ekoitzi nahi ditu —beste auto ekoizle batzuek bateriaz hornitzeko asmoa dute— Europan baterien hiru fabrika handi egiteko asmoa aipatu du VWek:
|
|
|
Bide beretik Alberto Alonso PSE EEko parlamentarioa ere: «Euskadin tresna eraginkor eta garantista bat behar
|
dugu
klima aldaketaren aurka borrokatzeko».
|
|
|
Lurraren berotzeak 2100 urtean 1,5 gradu ez gainditzeko ahaleginak egingo zituztela hitzeman zuten 195 estatu sinatzaileek, eta bi graduko sabaitik ahalik eta urrunena gelditzeko konpromisoa hartu zuten. Adituek uste
|
dute
klima aldaketaren ondoriorik larrienak saihestuko liratekeela 1,5eko helburua lortuta.
|
|
|
Ekintzaileak adierazi zuen jendeak ez dakiela zer nolako eragina
|
duen
klima larrialdiak emakumeen eskubideetan, eta Madagaskarko emakumeen adibidea jarri zuen: «Nire herrialdean lehorteak ohikoak dira, eta lehorte horien lehenengo biktimak emakumeak dira.
|
|
|
Kilometro asko egin behar dituzte ur bila joateko, eta, nahiz eta nekatuta iritsi, ez dira izaten edaten lehenak». Alabaina, «gizarte patriarkal» batean bizi direla gaineratu zuen, eta emakumeen eta gizonezkoen arteko desberdintasunak «areagotzen»
|
dituela
klima larrialdiak.
|
|
|
«Izaera eta gorputz handikoa da. Horretan eragina
|
du
klimak, baina baita uzta txikiagoa izateak ere. Dastatuko dituzuen sagardoak kolorez kargatuak eta gorputz handikoak dira; guk esaten dugun bezala, konplexutasun handikoak».
|
|
|
Ertz ugaritatik ari zara gaiari heltzen. Atal batean entzun zaio, adibidez, Aitziber Sarobe irakasleari kexuka hezkuntza sisteman oso tarte eskasa
|
duelako
klima krisialdiak.
|
|
|
Bizi
|
dugun
klima eta ekologia krisia merkatuen jarduera historikoaren ondorioa da. Estraktibismoaren emaitza dira uraren, lurraren eta airearen kutsadura eta lurraldeen ebastea.
|
|
|
Bada, Parisko konpromiso asko oraindik ez direla bete, eta betetzea lortu dena ez dela nahikoa izan 1,5 graduko berotzearen helburua lortzeko. Uste dut orain dela aukera, Glasgown; ez nuke esango azken aukera dela, baina benetan gure esku
|
dugu
klima aldaketari galga jartzeko.
|
|
2022
|
|
|
Hortaz, nork kudeatu behar
|
lituzke
klima aldaketari aurre egiteko politikak. Aukera nagusia da Espainiako eta Frantziako gobernuek eskumenak partekatu behar dituztela Euskal Elkargoarekin, Nafarroako Gobernuarekin eta Jaurlaritzarekin; hirutik bik uste dute hori (%65).
|
|
|
Pribilegio bat da, nire komunitateko jendea oso atsegina delako, eta ardura handia da, ezin naizelako soilik astronomiaz aritu. Krisi global bat
|
dugu
klima aldaketarekin, osasungintzan, ekonomian eta gizartean, eta horretaz ere aritzen naiz, noski.
|
|
|
Txinak eta Salomon Uharteek sinatu berri duten segurtasun hitzarmenari dagokionez —Australiak eragin handia izan du uharte horietan—, Bongiornok iritzi dio Pazifikoa joko taula bihurtu dela Txinaren eta Mendebaldearen arteko lehian, baina ziurtatu du gai jakin horrek ez diela interes berezirik pizten hautesleei. Sugitarentzat, Australiako kanpo politikaren porrota da hitzarmen hori, «ez baitu kontuan hartu Hego Pazifikoko nazioek eskatua
|
dutela
klima aldaketaren aurka modu esanguratsuan ekiteko». Akademiko japoniarraren arabera, laborismoak agintzen badu, «gobernu berriak serio ekingo dio klima aldaketaren kontra, eta handitu egingo ditu Hego Pazifikoko nazioentzako laguntzak».
|
|
|
Zalantzan jar daiteke, agian, ea aste honetako beroa zuzen lotuta dagoen munduak bizi
|
duen
klima aldaketarekin. Baina inork ezin izango du zalantzan jarri Nafarroako tenperatura 1,2 gradu igo dela batez beste azken mende erdian, edota Pirinioetako glaziarren laurdenak desagertu direla azken hamarkadan.
|
|
|
Uste
|
dute
klima aldaketarekin lotura daukaten bi faktorek eragin dietela txoriei: «Lumen kolore aldaketa tenperatura igoeraren eta prezipitazioen gutxitzearen ondorioa dela esan genezake», azaldu du Lopezek.
|
|
|
Pandemiak, Ukrainako gerrak eta klima larrialdiak arazoa okertu dute. «Diru asko behar
|
dute
klima aldaketari aurre egiteko, pobrezia borrokatzeko, beharrezkoa duten azpiegitura eraikitzeko... eta zorrarekin arazoa dutenez, arazo handiagoa dute horiek finantzatzeko», ohartarazi du Bradlowk.
|
|
2023
|
|
|
Exxon Mobilek 1970eko hamarkadatik
|
zituen
klima berotzearen proiekzio fidagarriak
|
|
|
Exxon Mobilek 1970eko hamarkadan kontratatu zituen zientzialariek egin zituzten etorkizuneko klima aldaketaren proiekzioak, kontuan hartuta CO2 isurketen hazkunde eta gorabehera posibleak. Haiek AEBetako konpainiaren esku utzitako datuak oso argiak ziren, eta egun munduak
|
duen
klima aldaketaren iragarle ziren, zehaztasun handiarekin. Hala iragarri du Harvard unibertsitateko (AEB) hainbat ikertzailek konpainiaren dokumentazioa aztertuta argitaratu duten ikerketa batek.
|
|
|
Andreek eragin txikiagoa
|
dute
klima aldaketan, baina ondorioak gehiago nozitzen dituzte
|
|
|
Elikadurari dagokionez, emakumeek barazki eta fruta gehiago kontsumitzen dituzte, eta gizonek, berriz, animalia jatorriko elikagaiak. Horren guztiaren ondorioz, emakumeek, oro har, eragin txikiagoa
|
dute
klima aldaketan.
|
|
|
Urteko batez besteko tenperatura hamabi gradukoa da eta urtean zehar eguzki argia jasotzen du ia 2.500 orduz. Atlantikoko eragina
|
duen
klima kontinentala da nagusi, eta egunaren eta gauaren arteko oszilazio termikoa oso nabarmena da. Udan lehorteak indarra hartzen du eta neguak luzeak bezain latzak izaten dira eremu horretan.
|
|
|
Aspaldikoa da arazoa, baina adituek adierazi dute azken urteotan azkartu izanak lotura zuzena
|
duela
klima larrialdiarekin. Izan ere, Suitzako glaziarrek izotzaren %6 galdu dute uda honetan.
|
|
|
Udal mailan, berriz, 2030 urterako karbonoan neutroa izateko helburuari eutsi zion Viterok, iritzita Gasteizek «erreferente» izan behar
|
duela
klima aldaketaren aurkako borrokan. Gasteizko alkategaiak gogora ekarri zuen duela lau urte koalizioak hiriburua karbonoan neutroa izateko plan bat aurkeztu zuela, eta hainbat neurri martxan jartzeko konpromisoa duela.
|
|
|
Esango nuke gero eta ageriagoak direla klima aldaketak dakartzan ondorioak, eta, beraz, herritarrak badira kontziente horretaz. Badago nahi orokor bat, baina, askotan, esfortzu pertsonalak egin behar
|
ditugu
klima aldaketari aurre egiteko.
|
|
|
Klima aldaketari erantzuteko neurriak orain hartzen hasteak berebiziko garrantzia duela ohartarazi du Drawdownek. Orain ezar daitezkeen irtenbideek
|
dute
klima aldaketa geldiarazteko gaitasunik handiena, aurrerago ezarriko diren politiken aldean eragin luzeagoa izan baitezakete. 2020ko hamarkadan gasen isuriak murrizteko egiten diren urratsek ekarpena egiten jarraituko dute 2030eko hamarkadan, eta 2040koan, mende erdian karbono neutraltasuna lortzeko helburuari begira.
|
|
|
Horrek lagundu egiten du gauza larriagoak gertatzen. Alde horretatik, uste
|
dut
klima aldaketak eragina izan dezakeela. Ekaitz hau klima aldaketak eragin duela?
|
|
|
Egoera zaila da, baina ezin dugu ezkor izan. Lan egin behar
|
dugu
klima aldaketaren aurka, batetik, eta, bertzetik, egokitzen saiatu behar dugu. Gure esku dagoena egiteko prest gara gu.
|
|
|
Save the Children erakundeak egun berean argitaratu zuen txosten batean adierazi zuen gero eta neska gehiagok arrisku larria
|
dutela
klima aldaketaren eta haurren ezkontza behartuen «inpaktu bikoitza» jasateko. Erakundeak ondutako txostenaren arabera, 2050 urtean «ia 40 milioi» izatera iritsiko dira; gaur egun direnak baino heren bat gehiago izango dira.
|
|
|
Zenbait mahasti itsas mailatik 670 metrora daude, eta eskualdeko eragin atlantiko handiena
|
dute
klima mailan. Horrek esan nahi du ardo freskoak, aromatikoak eta zaintzeko ahalmen handikoak direla, azidotasunari esker.
|
|
|
Inoizko urterik beroenean, planetako lekurik beroenetako batean, eta petrolio ekoizlerik handienetako baten —Arabiar Emirerri Batuen— hiriburuan, Abu Dabin, ekin diote asteon klima aldaketari buruzko aldeen 28 bilerari, COP28ari. Mahai gainean
|
dituzte
klima aldaketari aurre egiteko neurriak hartzeko proposamenak, isuriak gutxitzekoak, egokitzekoak eta finantzatzekoak. Parisko Hitzarmenean adostu zuten 1,5 graduko berotzearen muga gero eta gertuago dagoela —2023an tenperatura 1,45 bat gradu beroagoa izango da industria aurreko aroan baino—, anbizio handiko akordio batekin erantzun nahi dio COP28ak halako bilerekin gero eta ezkorrago dagoen munduari.
|
|
|
Hasieran esan bezala, berriztagarriekin negoziatzea ez da negozio ona aurrez aurre dugun larrialdi klimatiko eta energetikoarendako eta behar dugun egokitzapen ekosozialerako. Nafarroako Gobernuak, berotegi efektuko gasak murrizteko planak betetzen ari ez diren zergatiaz kezkatu beharrean, nahiago
|
du
klimarekin eta energiarekin negoziatzen dutenen gutizia elikatzea, iraungita egon behar zuten proiektuak nahierara luzatuz eta proiektu honen ingurumen inpaktuak ebaluatzen dituzten tresnak modu irregularrean erabiliz.
|
|
|
Hiruren artean, mundu osoko biodibertsitatearen bi heren biltzen dituzte. Baina ez hori bakarrik, oihan tropikalek garrantzi handia
|
dute
klima krisiari aurre egiteko ere. Funtsezko ekarpena egiten dute, gai baitira karbono dioxido kopuru handiak xurgatzeko.
|