|
2000
|
|
|
Gauza onak gogoratu eta aurrera! Baina horrek ez
|
zuen
jada ezertarako ere balio: ordurako Txemak bazekien bere neskari buruzko pentsamendu baikor gehienak usteldu egiten zirela errealitatearen ukitu soilarekin, nola erditik ebakitako sagarrak kolore marroia hartzen duen airearen kontaktuan.
|
|
|
Baina egunkariek ez zioten poz hori oparitu nahi eta orduak joan zitzaizkion paper zaharren artean. Atzamarrak belztuak
|
zituen
jada, egunkarietako titularrak irakurtzeaz nazkatzen hasia zen, eta gehiago oraindik ingeleseko testuak erdipurdika ulertzeaz. Baina azken garaipena lortu nahi zuen, behar zuen.
|
|
|
Killarney hiri polita da, pentsatu zuen Txemak haraino eraman zuen autotik irten ahala. Hiri horri buruzko informazio zabala
|
zuen
jada, autoetako gidari guztiek aipatu baitzioten zerbait bertan ikusi edo egiteko. Bistan denez, ez zuen lortu gidariak isiltzea.
|
|
|
Eta hark ez
|
zuen
jada erremediorik, mirakuluz edo baizen, eta Mattin heriotzako hersturan jarri zen.
|
|
|
Zeren urbiaindarren berezko nobletasunak, zeina frankoen denboratik baitzetorkien, belaunez belaun, eta zeinak urbiaindar guztiak berdintzen baitzituen, ez
|
baitzuen
jada deus balio, eta zeren, gure aitaren ustetan, bertze bat baitzen neurria, Gaztelak Nafarroa bere menerat hartu zuenetik. Eta aita Gaztelari beha bizi zen eta hargatik gutiziatzen zituen Gaztelak partitzen zituen tituluak, konde, duke edo markes.
|
|
|
Hogei urte gehiegi dira, izan ere, semerik ikusi gabe... Eta okerrena izan zen ezen, Pedro Italiarat joan zenetik zazpi urte baizik iragan ez zirenean, bat batean hil zitzaidala senarra, baita handik gutirat Pedroren bertze anaia ere, Timoteo —izan ditzala Jainkoak biak ere zeruan—, eta semeari skribatu niola itzultzeko, zeren egoera hark ez
|
baitzuen
jada zentzurik, etxean bakarrik geratu nintzelako eta Pedro zelako, Timoteo hil ondoren, gure etxearen eta gure ondasunen heredero legitimoa. Eta hark ihardetsi zidan:
|
|
|
Eta ez
|
nuen
jada Pisako karriketarik ibiltzeko gogorik, ostaturat itzultzekoa baizik, eta halaxe egin nuen.
|
|
|
" Ez nuen uste berorrek halakorik erran ziezadakeenik". Permatu eta entseiatu zen aita jesuita haren erremediatzerat, baina badakizu kontu horietan zer gertatzen den, zenbatenaz lohikeria nahasiago, hainbatenaz likitsago, zeren gure artekoak ez
|
baitzuen
jada erremediorik...
|
|
|
Eta, handik aitzina, hilero joan izan nintzen, zeren dantza eta kanta haiek, orduan bai, bihotzaren bihotzean ukitu baininduten, eta hala harrapatu eta atrapatu ninduten, eta bereganatu ninduten; eta zeren ene bizipozaren belauntziak
|
baitzuen
jada belarik, zeina baitzen beltz haiek bezala kolore beltzekoa, eta baitzuen jada haizerik, kantak eta dantzak airean eragin dardara haietarik zetorkidana.
|
|
|
Eta, handik aitzina, hilero joan izan nintzen, zeren dantza eta kanta haiek, orduan bai, bihotzaren bihotzean ukitu baininduten, eta hala harrapatu eta atrapatu ninduten, eta bereganatu ninduten; eta zeren ene bizipozaren belauntziak baitzuen jada belarik, zeina baitzen beltz haiek bezala kolore beltzekoa, eta
|
baitzuen
jada haizerik, kantak eta dantzak airean eragin dardara haietarik zetorkidana.
|
|
|
Eta, bat batean, gogorat etorri zitzaizkidan Alain Coup d’Œil en manuz ene aitzinean hil zituzten bortz beltzen, bi indiarren eta kortsario haren buruak, batzuei eta bertzeei lepotik odola borborka zeriela, begiak sufrimenduaren azken mugaraino zabal. Eta gibela egitekotan egon nintzen, jaun André, baina ez
|
nuen
jada gibela egiterik, zeren eta puntu hartan okerragoa izan baitzitekeen ene koldarkeriaren erakustea...
|
|
|
—eta, irri etsi bat luzatzen zidala, osabak erantsi zuen—: Izan ere, hau pertsekuzione bat duk, eta txakur hau txakurra baino gehiago
|
duk
jada: libertatearen sinboloa eta bandera duk, Joanes!
|
|
|
" Problema: zer inklinazione luke ehundabatgarrenak, jauregiko arrano inperialaren hegalgabetzeko...?" Ez, ez
|
nuen
jada zalantzarik...!
|
|
|
Eta, beraz, ezezko hari baiezko bat eta mila baiezko zerraizkiola, are gehiago zabaldu nituen begiak... Eta, begiak zabal zabalik nituela, berehala ohartu nintzen ezen ene goseak eta ene harridurak ez
|
zutela
jada neurririk. Eta harritzen ninduen, hasteko, bi emazteki haien itxurak:
|
|
|
—Zergatik behatzen didak horrela, munduko bekataririk handiena banintz bezala...? Zeren eta Bordeleko marinel zahar hark lezione hura eman zidanetik, bertze lezione batzuk ere ikasi baititut neure kabuz apur bana, halako moldez, non ez
|
baitut
jada bekatutzat, ez bakarrik neskatxei eta emaztekiei so egitea, baina ezta haien ukitzea eta haiekin amoriotan erortzea ere, zeren edertasuna, ikusteko ez ezik, ukitzeko ere egin baitzen eta hartaz amorosteko ere bai... eta, beraz, ez nauk hik uste duan bekataria, ez horregatik bederen! Bertze anitz gauzagatik bai, beharbada, baina horregatik ez.
|
|
|
Lekutan, jaun André! ...iki harrapaturik geratu zen, bertzalde, non emaztekiak oihu lazgarri bat egin baitzuen, bere dolorezko dolore hartan; eta, orduan, korapiloaren deskorapilatzeko eta bere buruhaustearen erremediatzeko, hasi zen emazteki hura besoak eta zangoak higitzen baterat eta bertzerat, eta hasi ginen bertze biok ere, berdintsu eta orobatsu, bakoitzak ahal zuen moduan; eta, finean, nola gure mugimendu haiek ez
|
baitzituen
jada buruak gobernatzen, baina halabeharrak eta kaosak, bihurtu ziren eskuen joan jinak belarrondoko, zangoen harat honatak ostiko, eta ferekak zimiko... Eta, mugimendu haien artean, egin zuen jauzi, halako batean, ene gainerat, bi emazteki haietarik batek... eta ohea hautsi zen, eta, ohearekin batean, hautsi ziren ordu arte aurkitu eta bildu ahal izan genituen froga eta argumentu guztiak, Trinitatearen batasunerat eraman gintzaketenak, Fausto eta Lelio Sozziniren teoriak azkenean biktorios.
|
|
2001
|
|
|
Uda amaitzerako, hala ere, Garirekin ikaragarri harreman ona bai baina Aitzolekin ez nuen ohizko esaldi eta noizbehinkako irribarre edo txisteetatik aparte ezer asko lortu. Ez
|
nuen
jada itxaropen handirik hortaz. Bere kasa zimeldu zen, nolabait esateko, inork zaindu gabeko poto ahaztu batean hiltzen den lorea bezala.
|
|
2002
|
|
|
Esan orduko damutu zen, bai baitzekien barne barnetik jalgi zitzaizkiola hitz ausart bezain zuhurgabe haiek, Emmanueli zuzendutako mezua gordetzen zutenak eta zeharkako gonbita, etxera lagun ziezaion. Eta are gehiago damutu zen, bere perspektiben zerumugan Segiorekin bizi izandako porrota berriro azaldu zitzaionean, izar beltz finko bat balitz bezala, ortzian ainguratua... baina hark ez
|
zuen
jada atzerabiderik. Eta alferrik izan zen Soniaren protesta:
|
|
|
" Aita hil zitzaion, eta Malagan dago", erantzuten zien Sarak. Baina erantzun hark ez
|
zuen
jada balio. Horregatik gutiziatzen zuen izaki ikusezin bat izan, inori azalpenak ematen ibili behar ez izateko.
|
|
2003
|
|
|
1970 oroitzapenekin batean gogoratzen zait oraino, Txillardegi adiskideak bere eleberriez eta gramatika lanez gain
|
bazuela
jada eginik Hizkuntza eta Pentsakera saioa eta Albert Memmiren Portrait du colonisé deitu obra ederraren itzulpena, gaurko entziklopediek, ez dakit zergatik, ahantzia dutena. Politiquement correct ez zaielako arauz!
|
|
|
Maréchal nous voilà! himnoak ez ote
|
zuen
jada La Marseillaise odoltsua ordezkatua. Euskal Herriko elizetako ateetan ez ote ziguten Domingo Soubelet kalonjearen euskarazko Pétain Marexala eskaintzen urririk?
|
|
2004
|
|
|
Ondo ezagutzen nuen Franz Kromer; beldurra nion, eta ez zitzaidan gustatu gurekin batu izana. Gizon piurak
|
zituen
jada, eta fabriketako langile gazteen ibilera eta hizkera imitatzen zituen".
|
|
|
Denbora, espazioa, energia... Betikoak ez
|
zuen
jada balio, eta Einsteinek iraultza koroatu zuen errege berri gisa. Baina iraultzaren iraultzari uko egiteko gero.
|
|
|
Etxera joan nahi duzu. Etxean egon nahi
|
zenuke
jada. Iluntasunean, arnasestuka oraindik, eskua eserlekuaren beheko aldean sartu duzu, poltsaren bila.
|
|
2006
|
|
|
Etsaiak aldean
|
genituen
jada. Andre Mariaren kobrezko medailak eta egurrezko gurutze txikiak zeramatzaten paparrean, eta pikak, azkonak eta ezpatak eskuetan.
|
|
|
Ez dotore agertu nahi nuelako, baizik eta urratu gabe nuen arropa bakarra zelako. Mezulariak igorriak
|
genituen
jada, albiste on nahiz txarrekin, eta horiek bertze batzuekin gurutzatuak ziren. Zarora gabe jakin genuen berria:
|
|
|
Boteretsuak ez zuen aske utzi, kartzelan sartu zuen. , bizia salbatua
|
zuen
jada igarleak.
|
|
2007
|
|
|
–Sur le dessein de l. Académie, et sur le différent génie des langues? 131 Disertatzailea, Abbé Amable de Bourzeys orientalista, akademikoa. Christmann en esanean, ari dugun hizkuntz ikusmoldearen elementu substantzial guztiak bildumatuak edireiten
|
ditugu
jada konferentzia horretan (eta berriz errepikatzeko, «génie», «esprit», sinonimoak ditu) 132 Aitortzen du hizkuntza bakoitzaren jeinu propioa ezkutuan egoten dela eta ez zaiola erraz antzematen, baina ukaezina da, eta nahiz produktuetan nahiz kausetan egiazta daitekeena: –Car qui ne scait que chaque langue a Son air et son genie particulier, que les Vnes refusent ce que les autres desirent et que la mesme parure releue les Vnes et charge les autres(?).
|
|
|
–Poltsa? pentsatu zuen segituan aitonak, baina ezin zen izan, hitzari zegozkion sei laukitxoetatik lehena beteta
|
baitzuen
jada, hain juxtu, o, letrarekin.
|
|
2008
|
|
|
Baina eta gauzak ez
|
zuen
jada erremediorik, Natividadek lurrera jaurti baitzuen Gerardoren orria, paperezko pilota bihurtua, jarraian gelatik alde egiten zuela, bere buruaren desjabe.
|
|
|
Eta eternitateak bizi zuen Nazario, haurtzaroa burbuila bat da, noiznahi leher daitekeena?, baina denborak bizi
|
zuen
jada.
|
|
|
Eta nik amore eman nuen,?! Eta gauzak ez
|
du
jada erremediorik. Baina hara zer diren gauzak, markes jauna, ziur bainago, zu hemen egon izan bazina, ez zela gertatua gertatuko, baina ongi ulertzen dut, bestalde, zergatik zauden han, zure emazte histeriko hori jasateko Joben leinukoa izan behar baita, benetan(?)?.
|
|
|
ez zen hartarako irudimen handirik behar, egia esan, frai Millanen ordezko aita karmeldarrarekin bizi izandako esperientzia labur bezain gogorraren ostean; are gehiago, frai Millanen egoeraz jabetu ez beste etorri zitzaizkion Ernestinari zalantza guztiak, bera ere bere erabaki muturreko hura hartzera bultzatu zutenak, frai Millanen desterruak berea ere eskatuko balu bezala, berebiziko ametsari uko egiten diona autodesterruaren eremuan kokatzen da automatikoki?, moja izateari utziz; Ernestinak izan zituen, bai, une hartan gorabeherak, eskrupuluak ere hantxe behar zituen, aditzera ematen ziotenak ezen porrota berea izan zela, baita porrotari zegokiòn tonetako errua ere?, baina badirudi uste baino hobeto bideratu zuela gero bere afera hura, baldintza haietan, Ernestinak edo aurrera egiten zuen, edo erruaren zamak zapalduta bukatuko zuen?, Ernestinak berak handik urte batzuetara egin zituèn hitzak esandakoaren erakusgarri: . Komentuan eskrupuluak nituen arazo, baina komentutik irten ahala ez
|
nituen
jada. Eta ez zen miraria izan.
|
|
|
Mario Barbosa Largo dos Trigueiros era irten zen Ileanarekin. Benitoren gorpua eramana
|
zuten
jada handik. Eskailera luzeak andre ilehoriaren lepotik esekita jaitsi zituen, eta Poço do Borratém era iristean banatzeko momentua heldu zela adierazi zion.
|
|
|
ez zen hartarako irudimen handirik behar, egia esan, frai Millanen ordezko aita karmeldarrarekin bizi izandako esperientzia labur bezain gogorraren ostean; are gehiago, frai Millanen egoeraz jabetu ez beste etorri zitzaizkion Ernestinari zalantza guztiak, bera ere bere erabaki muturreko hura hartzera bultzatu zutenak, frai Millanen desterruak berea ere eskatuko balu bezala –berebiziko ametsari uko egiten diona autodesterruaren eremuan kokatzen da automatikoki–, moja izateari utziz; Ernestinak izan zituen, bai, une hartan gorabeherak –eskrupuluak ere hantxe behar zituen, aditzera ematen ziotenak ezen porrota berea izan zela, baita porrotari zegokiòn tonetako errua ere–, baina badirudi uste baino hobeto bideratu zuela gero bere afera hura –baldintza haietan, Ernestinak edo aurrera egiten zuen, edo erruaren zamak zapalduta bukatuko zuen–, Ernestinak berak handik urte batzuetara egin zituèn hitzak esandakoaren erakusgarri: " Komentuan eskrupuluak nituen arazo, baina komentutik irten ahala ez
|
nituen
jada. Eta ez zen miraria izan.
|
|
|
Baina eta gauzak ez
|
zuen
jada erremediorik, Natividadek lurrera jaurti baitzuen Gerardoren orria, paperezko pilota bihurtua, jarraian gelatik alde egiten zuela, bere buruaren desjabe.
|
|
|
Eta nik amore eman nuen,...! Eta gauzak ez
|
du
jada erremediorik. Baina hara zer diren gauzak, markes jauna, ziur bainago, zu hemen egon izan bazina, ez zela gertatua gertatuko, baina ongi ulertzen dut, bestalde, zergatik zauden han, zure emazte histeriko hori jasateko Joben leinukoa izan behar baita, benetan(...)".
|
|
|
Eta eternitateak bizi zuen Nazario –haurtzaroa burbuila bat da, noiznahi leher daitekeena–, baina denborak bizi
|
zuen
jada.
|
|
2009
|
|
|
Inpresioa zeukan, medikuaren debeku eta Guardianoaren agindu artean, beste ezer egitea ez zeukala libre, bizia zaintzen egotea baino. Edo berak ere ezin
|
zuela
jada horixe baino gehiago, kandelaren azken hondarra zaintzen egon.
|
|
|
ezbairik gabe, gizakiaren kolkoko zer den ez dakigun fenomeno diferente gehiegiren ordezkotza jokarazi nahi izaten zaiolako. Platonek gorputza eta arima elkarrengandik urruntzera jo du, eta biok ez
|
baditu
jada bi substantzia berezi bezala zermugatu, substantziaren kontzepturik hertsiki oraindik ez zeukalako da; bestela, bion kontrajarpena eta dualismoa erremarkatzeko, asmatu ahala baliabide guztiez baliatu baita (material/ espiritual, sentsuekiko/ ideiekiko, konposatu/ bakun, hilkor/ hilezkor, sortu/ betiereko, etab.). Platonentzat arimaren leinua zerutarra da, eta arima bera betidanikoa; gorputza... Arimaren egiteko behinena, hortaz, gorputzetik aske bilakatzea da (hiltzen joatea edo hiltzen ikasten joatea, berdin filosofia:
|
|
|
Hori da guk, Israelgo profeta batengandik esaterako, baina autore dramatiko greko batengandik ere, nahitaez daukagun distantzia. Guk nahita ere ezin
|
dugu
jada zentzuaren molde hori erabili historia edo lurrikara bat ulertzeko.
|
|
|
kultura hau kristau hutsa da! Kristau bero beroak izaten saiatu behar ote dugu gaur, europar jatorrak izateko(, mendebaleko balioak salbatuz?, etab.), ala behin izan ziren greko erromatarren ondoko greko erromatarrak garen moduan, behin izan ziren kristauen ondoko kristauak garela onartu behar
|
dugu
jada?...
|
|
|
Ehiztariak begiratu egin zion segundo batez, eta otsoari ezaguna egin zitzaion. Baina apenas
|
zuen
jada gizonen memoriarik, eta gizonen hizkuntza ere ia ia ez zuen ulertzen.
|
|
|
–Ez, Tasio, Zesarrik ez. Hildako bat azaldu duk. Ugartek barre guztiak agortuak
|
zituen
jada?. Baina hil berria oraingoan.
|
|
|
Behera begiratu nuen, Zarautza. Itsasoan euria ari
|
zuen
jada, lodi, eta bizkor zetorren airean zaldiz. Iturrian geratzeko tentazioari eutsiz, bira eman nuen.
|
|
|
irakurtzeko gai izan zirèn bi emakumek auskalo zer idatz ziezaioketen elkarri, ez zuen jakin ere egin nahi! Nahiz eta jakin nahi ez izateak halako jakin min berezia piztu behar zion, eta nahiz eta, kontrapuntu gisa, Maria Bibianak gogoan behar zuen izeba Ernestinak inoiz eman ziòn irakaspena?. Jendea estutzen baduzu, jendeak estutuko zaitu??, erdibidea bilatzera bultzatu zuena, bide estutik ihesi, eskrupuluak ez
|
zituen
jada garai bateko etsai?, bi emakumeei elkarri idazten utziz baina elkar ikusten ez; hala, bada, Maria Bibiana lasai zegoen, ahizparen eta Txaroren arteko bitartekaritzak maila bateko arazoak (moralak) zekarzkion arren, ez ote zuen Jainkoak, beste ikuspuntu batetik, jardun hartarako aukeratu. Zeren, baldin eta gauzak bere bidetik ateratzen baziren, bera hantxe egongo baitzen, balizko okerrak zuzentzeko eta berbideratzeko prest?, baina ez zegoen lasai; atea zaintzen egon behar izateak, gainera, baita Adaren barre txikiek ere, tentsio puntu bat erantsi behar zioten bere nerbio sistemari; afalordua ere gainean zuten?; esan nahi baita Maria Bibianak askoz arrazoi gehiago zituela lasai ez egoteko lasai egoteko baino:
|
|
|
Ada, beraz, bere buruaren jabe zen muga hautsi aitzin, baina ez zen jada bere buruaren jabe, baizik eta beldurraren eta beldur gero eta handiagoaren, izuikararen menera sentitu zen arte, haren oihu eta garrasi bihotz erdiragarriak lekuko: aingeruak eta fantasmak zituen buruan arestian, edo Benjamin Mariaren arima ezin garbiagoa, baina ez
|
zituen
jada, izuikara leku batean sartu ahala geratzen baitira lekuko bizilagun guztiak, baita aingeruak eta fantasmak ere, lekurik gabe, munstroaren itzala eta betiko itzala Benjamin Mariaren arima garbi ustezkoaz nagusitzen zen bitartean berriro; Domingok, baina, bultza eta bultza jarraitzen zuen, Adaren tentsioa areagotuz, harik eta, areagotzearen areagotzeaz, neskaren eztarriak eztanda egin zuen art...
|
|
|
nik ere ez? eta isilik geratzen zen, hitzik gabe geratzen zelako, ausaz, edo guztiz bestela, bai baitzirudien ezen, ahoa isildu arren, begiekin hizketan jarraitzen zuela, errealitate ezin esana esateko azken ahaleginean balebil bezala, atsedenak eta esperantzak hartutako begien mintzoaz, ezer espero gabe guztia espero
|
zuelako
jada, menturaz?, konfiantzazko abandonuaren mintzoaz: nik ez dakit, baina badakit Jainkoak badakiela, eta Jainkoaren eskuetan nago?
|
|
|
Guztia aldatu zitzaion, zinez, Nazario Orberi, baita une magiko hura ere, une bete bakarretakoa?, egunero bizi ohi zuena, lantegitik etxera itzuli eta haurrak besarkatzerakoan banan banan, harik eta Ada besoetan hartu eta zerura jaurtitzen zuen arte: aldatu ez ezik, une magiko haren magia ere hautsi zitzaion, sei anai arreben atzetik zazpigarrena imajinatu behar baitzuen, itzal ilun bat bezalakoa, beste seiak bere itzalpean ipintzen zituena, halako moldez, non denborak ez
|
baitzuen
jada beste denbora bat ihesbide, denboraren argi eta itzal guztiak itzal are itzalago haren menera baleude bezala, ez leihorik ez itzurbiderik; eta, imajinatzearen imajinatzeaz, munstroa indar handiz gorantz jaurti eta zeruan galtzen zela imajinatzen zuen, beharbada, eta han aingeru batek. Zertan zebilen, baina, Nazario, haur bat bezala edo beata santujale inozo bat bezala, aingerutxo baten ameskeriari helduta, baldin eta bera gizon praktikoa bazen, begietatik sartzen zitzaiona baizik sinesten ez zuena, alor hartan Santo Tomasen fedearen jabe?
|
|
|
Konbertsio bat bezalakoa izan zen, buru buruan sartu baitzitzaion ezen berari ere fraide hegalariaren etorkizuna zetorkiola: hark bezala, Domingok ere txoriekiko mirespena zuen, baina bazuen, gainera, Cupertinoko Josek ez bezala, jainkozko marka edo seinale bat, ez
|
baitzuen
jada dudarik ezen marka hura jainkozkoa zela?, bera jaio zen egunean leihotik kanario bat sartu, sehaska ertzean bere kanta kantatu eta berriro itzuli baitzen leihotik, auskalo nora; seguru fraide hegalariari ez zitzaiola antzekorik gertatu, bestela aipatuko baitzuen, bai, apaizak, makalak ziren-eta sermolariak horrelako ñabardurak ahazteko! Iraganean ez bezala, baina, zuhurra izango zen, eta ez zion inori esango; aitzitik:
|
|
|
Domingo ongi ohartzen zen anai arreben egoeraz, baina egoera hura ez
|
zuen
jada poz iturri, berak, une hartan, bere kausarako irabazi nahi baitzituen bostak, kosta ahala kosta, eta hala, berriro ere fantasiaren eskutik abiatzen zela, esan zuen:
|
|
|
Hots: Gabinok ez
|
zuen
jada haurtzaroan babesterik, aro axolagabe hartan, zeinean xalotasuna edozein jokabideren zuribide gerta baitzitekeen, baita ongia eta gaizkia bereizten zituèn jokabide helduago baten zuribide ere, xalotasunak bereiztezin bihurtzen baitzuen, batzuetan bai bederen, kontzientziak bereizia?, poema haren berri jakin ondoren nekez; poema, izan ere, salbazioaren negozioaz mintzatzen zen, eta negozio h... ongia eta gaizkia, alegia, bizitza ez baitzen, ez, jolas bat, itxura batean, jokatu beharreko joko hil edo biziko bat baizik; horregatik lehertarazi zuen Gabinok, horregatik ere bai?
|
|
|
bat batean sorgortu zuena, halaxe geratu baitzitzaizkion begiak mutilari, zabal zabalik, aitak hipnotizatu balu bezala, baina ez semearen begiak biziaz betetzeko asmotan, biziaz husteko baizik; Gabinoren begi itxuraldatuak: begi itxuragalduak, bestela esanda, arima makurtuaren begiak iduri; esan nahi baita begi bortxatu haiek ez
|
zutela
jada ez berezkotasunik ez eta distirarik ere: distirarik apalena ere ez, bizitzarekin zerikusirik izan zezakeena eta matxinadarako dei ezkutu baten zantzuak bil zitzakeena bere baitan?
|
|
|
halatsu egon zen, begiak mahai gainean zegoèn kristalezko ur pitxerrean galduta; Gabinoren beste begiratu bat ote zen hura, eten bat markatzen zuena, zeren pitxerreko ur gardena, hamaika urtetan bere begietakoa ere izan zuena? amets bat bezala bizi
|
baitzuen
jada, iragana amets batean bizi den moduan, tristuraren eta malenkoniaren ertzean. Haren begiei arretaz erreparatuz gero, halako zerbaiti antzeman zekiokeen, Gabinoren begietako urak arre baitzetozen, zinez, aitaren bi gezikada haiek ura zulatu eta hondoko hautsak eta lohiak mugitu balizkiote bezala, ezinbestean mugitu ere; egia zen Gabinok eszenarik nazkagarrienak hautatu zituela, zer besterik ziren suge haiek, soldaduen aho begietan ihesbidea aurkitzen zutenak??, baina Gabinoren begirada, bai eszena haiek egiterakoan eta bai aitari aurkeztu zizkiòn mementoan ere, xaloa zen, kutsurik eta errurik gabekoa, halako moldez, non xalotasunak berak garbitzen baitzituen ongiaren eta gaizkiaren arteko auzian sor zitezkeèn zalantzak:
|
|
|
Gelan sartu eta ordubete luzean aritu ziren, Domingok barrua husten ziola: kontatu zion nola sinetsi zuen fantasmetan, baina ez
|
zuela
jada sinesten, Gabinorekin huts egin ziotelako, tuberkulosia zela-eta; nola predikari bat, ikastetxeko gogo jardunetan, Cupertinoko Josez aritu zen, eta hantxe piztu zitzaiola fraide hegalaria izateko gogoa, bere jaiotegunean etxera sartutako kanarioaren bisita ere seinaletzat harturik; nola bizpahiru bider izan zuen hegan egiten zuelako ustea, ekisainduaren aurrean, nahiz eta ustea ustel gertatu... berezia zen, urtebete lehenago jarri baitzion bere buruari urtebeteko froga, jakiteko komentu batean sartu behar zuen ala ez, fraide hegalaria bezala, baina ofizioan izandako esperientziaren ondotik zapuztuta bezala sentitzen zela, eta ez zekiela; aita espiritualak hunkituta entzuten zion, hain iruditu zitzaion mutil hura espontaneoa eta espresiboa, baina bere buruarekin ere zintzo izan nahi zuen, eta hala esan zion nola, gizonaren egiteko askoren azpian, baita asmo ustez goitiarrenen azpian ere, deabrua zegoen, guztia lardaskatu nahian, argi bakoitzak baitzuen bere itzala eta esku bakoitzak gordetzen baitzuen bere baitan hatz luzatuaren mehatxua:
|
|
|
Gertatu zen, bada, lurrikara, arauz kanpoko formak arauzkoetan oldarka sartu izanaren ondorioz eragindakoa, eta hark ez
|
zuen
jada erremediorik. –Hiru egun?, esan zuen Reginak, halere, ahapeka.
|
|
|
–Baina armadan egon berria zara, eta ulertu zenuke?, aitak esaldi harekin inflexio puntua markatu balu bezala, Domingori askotan etortzen baitzitzaion sarjentu putakumearen irudia, harena kasurik nabarmenena bazen ere, bide bertsutik zebiltzan ofizial eta subofizial gehienak?, eta aitak halako enplegatu leialak nahi baitzituen, antza, ez al zion aitari berari entzun gizon zital bat gizon are zitalago batek bakarrik zuzen zezakeela, lantegiarena bezalako giro gogorretan, Jainkoak zuzen idazten baitzuen, baina lerro okerretan??, kargutxo baten ordainean langileen eta azpikoen mugimenduak kontrolatzen zituztenak, haiek guztiak menderatzeko asmotan; esan nahi baita Domingok horrelako ondorio batera iritsia behar zuela: . Aitak sarjentu putakume hura bezalakoa nahi nau neure egitekoetan, baina hori bai ezetz?!?; hitzak, beraz, ez
|
zuen
jada Domingo behartzen, baina, hitza jateko behar adina arrazoi izan arren, ez zuen hori askitzat jotzen, gauza bakoitzak baitu bere mementoa eta bere abagunea, eta bera. Domingo, berearen zain baitzegoen; mutila isilik zegoen, beraz, egunerokotasunaren errutinak ezinbestean aspertzen zuen arren. Domingok berak gerora aitortuko zuen, behin baino gehiagotan, zeinen itogarria gertatzen zitzaion bulegoko espazio hertsia, halako eran, non, erreakzio gisa edo, portuko belaontziak edo Lobos de mar pelikulako hainbat eszena etortzen baitzitzaizkion gogora ia modu automatikoan, askatasunaren bela zuria eta itsasoaren zerumuga amets?, errealitateak noiznahi asaldatzen zuela eta deseroso sentiarazten; Domingok, ondorioz, disimulatu egiten zuen, haren barruan ekaitza osatuz zihoan bitartean, berandu gabe lehertuko zena:
|
|
|
edo itsasontzi batean zeharkatuko zuen mundua, airez egin ezin izan zuena urez egin zezakeelakoan, etxeko beste ardi beltzak utzitako arrastoaren bidetik, edo Albertorengana joango zen, lurra zeru bihurtzeko esperantzan, iraultzaren bidez; eta, hala eta guztiz ere, mutilak bere aukera egina zuen ordurako, bertatik bertara jakin baitzuen, fabrikan lehentxeago bizi izandako esperientziaren ondotik, bera nekez izan zitekeela proletario bat: haien alde zegoen, hartan ez
|
zuen
jada zalantzarik?, haiekin bat egiteko moduan ere egon zitekeen une jakin batzuetan, halaxe erakutsi zuen, istripua izan zuèn langilearen alde lerratu zenean?, baina bazekien, halaber, ezin zitekeela haiek bezalako langile bat izan, langile haiek, oro har, fabrikaren errealitatea hartzen baitzuten abiapuntutzat?, gehienak familia baten erantzukizunaren pean!?, nondik beren solidaritatea eta beren borrokak planteatzen baitzituzten, fabrikatik ihes egin gabe; Domingok, aldiz, familia baten erantzukizunik ezean, behin egin zuen ihes fabrikatik eta mila aldiz egingo zuen, solidaritatea eta borroka baino lehenagokotzat jotzen baitzuen arnasa, eta fabrikak, bere giro ezin arnastuzkoarekin, arnasarik gabe uzten baitzuen:
|
|
|
hots egin zuen? ...tzetik abiatzen zen bitartean, giharretan pilatutako tentsioari ere ihesbidea emanez, harik eta, azken pausoa eman zuenean, ukabila jaso zuen arte, garaipen sinbolo gisa; gero, bat batean, Domingok bere bihotza aurkitu zuen, oharkabean aurkitu ere, pozezko taupadak bular kaiolan taup eta taup, airea bezain aske sentitzen zelarik, tiro hotsetatik ihes egitea lortu duen erbiaren antzera; Domingok ez
|
zuen
jada dudarik: aita espiritualak iragarri bezala, pilotua izango zen noizbait, izango ez zen, bada?!; gero, pilotuak airean bizpahiru bira egin ondoren, orbetarrek behetik agurtzen zuten eskuz, mila garrasiren artean?, pista berean lur hartu zuen; Domingok bazekien, bai, lur hartzea aireratzea baino arriskutsuago zela, pilotuak ere ederki baieztatu zion hura ordu laurden bat lehenago, baina lur hartzerakoan ez zuen antzeko emoziorik sentitu, aireratzerakoan emozio guztiak sentitu zituelako, beharbada; azkenik, monoplaza gelditu eta pilotua aparatutik irten zenean, orbetar guztiak inguratu zitzaizkion txaloka eta bibaka, pilotuak eskua jaso eta buruarekin esker oneko keinuak egiten zituen bitartean; gero, abioiari begiratu eta guztiek entzuteko moduan esan zuen:
|
|
|
Adak entzun egiten zion, zalantza izpirik ez, hara eta hona zituèn begiak ez
|
baitzituen
jada ez hara eta ez hona, Txaroren begietara baizik; baieztatu ere, baieztatuko zuen balizko behatzaile begi zoli batek ezen Adaren begiak, arestian hain menderakaitzak ziruditenak, apur bat otzanduta zeudela, halako eran, non bai baitzirudien ezen Txarok hitzen sarea hedatu eta hitzen artean harrapatuta geratu zirela Adaren bi begiak; Txarok ohartu behar zuen hartaz, jakina, metro erdira baitzue... metro erdira baino hurbilago ere bai, ausaz:
|
|
|
Guztia aldatu zitzaion, zinez, Nazario Orberi, baita une magiko hura ere –une bete bakarretakoa–, egunero bizi ohi zuena, lantegitik etxera itzuli eta haurrak besarkatzerakoan banan banan, harik eta Ada besoetan hartu eta zerura jaurtitzen zuen arte: aldatu ez ezik, une magiko haren magia ere hautsi zitzaion, sei anai arreben atzetik zazpigarrena imajinatu behar baitzuen, itzal ilun bat bezalakoa, beste seiak bere itzalpean ipintzen zituena, halako moldez, non denborak ez
|
baitzuen
jada beste denbora bat ihesbide, denboraren argi eta itzal guztiak itzal are itzalago haren menera baleude bezala, ez leihorik ez itzurbiderik; eta, imajinatzearen imajinatzeaz, munstroa indar handiz gorantz jaurti eta zeruan galtzen zela imajinatzen zuen, beharbada, eta han aingeru batek... Zertan zebilen, baina, Nazario, haur bat bezala edo beata santujale inozo bat bezala, aingerutxo baten ameskeriari helduta, baldin eta bera gizon praktikoa bazen, begietatik sartzen zitzaiona baizik sinesten ez zuena, alor hartan Santo Tomasen fedearen jabe?
|
|
|
Gertatu zen, bada, lurrikara, arauz kanpoko formak arauzkoetan oldarka sartu izanaren ondorioz eragindakoa, eta hark ez
|
zuen
jada erremediorik. " Hiru egun", esan zuen Reginak, halere, ahapeka.
|
|
|
Domingo ongi ohartzen zen anai arreben egoeraz, baina egoera hura ez
|
zuen
jada poz iturri, berak, une hartan, bere kausarako irabazi nahi baitzituen bostak, kosta ahala kosta, eta hala, berriro ere fantasiaren eskutik abiatzen zela, esan zuen:
|
|
|
Adak entzun egiten zion, zalantza izpirik ez, hara eta hona zituèn begiak ez
|
baitzituen
jada ez hara eta ez hona, Txaroren begietara baizik; baieztatu ere, baieztatuko zuen balizko behatzaile begi zoli batek ezen Adaren begiak, arestian hain menderakaitzak ziruditenak, apur bat otzanduta zeudela, halako eran, non bai baitzirudien ezen Txarok hitzen sarea hedatu eta hitzen artean harrapatuta geratu zirela Adaren bi begiak; Txarok ohartu behar zuen hartaz, jakina, metro erdira baitzue...
|
|
|
" urdanga lohi eta lizuna"! – irakurtzeko gai izan zirèn bi emakumek auskalo zer idatz ziezaioketen elkarri, ez zuen jakin ere egin nahi! Nahiz eta jakin nahi ez izateak halako jakin min berezia piztu behar zion, eta nahiz eta, kontrapuntu gisa, Maria Bibianak gogoan behar zuen izeba Ernestinak inoiz eman ziòn irakaspena –" Jendea estutzen baduzu, jendeak estutuko zaitu" –, erdibidea bilatzera bultzatu zuena, bide estutik ihesi –eskrupuluak ez
|
zituen
jada garai bateko etsai–, bi emakumeei elkarri idazten utziz baina elkar ikusten ez; hala, bada, Maria Bibiana lasai zegoen –ahizparen eta Txaroren arteko bitartekaritzak maila bateko arazoak (moralak) zekarzkion arren, ez ote zuen Jainkoak, beste ikuspuntu batetik, jardun hartarako aukeratu. Zeren, baldin eta gauzak bere bidetik ateratzen baziren, bera hantxe egongo baitzen, balizko okerrak zuzentzeko eta berbideratzeko prest–, baina ez zegoen lasai; atea zaintzen egon behar izateak, gainera, baita Adaren barre txikiek ere, tentsio puntu bat erantsi behar zioten bere nerbio sistemari; afalordua ere gainean zuten...; esan nahi baita Maria Bibianak askoz arrazoi gehiago zituela lasai ez egoteko lasai egoteko baino:
|
|
|
Hots: Gabinok ez
|
zuen
jada haurtzaroan babesterik –aro axolagabe hartan, zeinean xalotasuna edozein jokabideren zuribide gerta baitzitekeen, baita ongia eta gaizkia bereizten zituèn jokabide helduago baten zuribide ere, xalotasunak bereiztezin bihurtzen baitzuen, batzuetan bai bederen, kontzientziak bereizia–, poema haren berri jakin ondoren nekez; poema, izan ere, salbazioaren negozioaz mintzatzen zen, eta... ongia eta gaizkia, alegia, bizitza ez baitzen, ez, jolas bat, itxura batean, jokatu beharreko joko hil edo biziko bat baizik; horregatik lehertarazi zuen Gabinok –horregatik ere bai– bere burbuila, haurtzaroaren habiatzat ere har zitekeena, eta horregatik jakin nahi zituen bere gaitzaren xehetasunak:
|
|
|
" Baina armadan egon berria zara, eta ulertu zenuke", aitak esaldi harekin inflexio puntua markatu balu bezala, Domingori askotan etortzen baitzitzaion sarjentu putakumearen irudia –harena kasurik nabarmenena bazen ere, bide bertsutik zebiltzan ofizial eta subofizial gehienak–, eta aitak halako enplegatu leialak nahi baitzituen, antza –ez al zion aitari berari entzun gizon zital bat gizon are zitalago batek bakarrik zuzen zezakeela, lantegiarena bezalako giro gogorretan, Jainkoak zuzen idazten baitzuen, baina lerro okerretan? –, kargutxo baten ordainean langileen eta azpikoen mugimenduak kontrolatzen zituztenak, haiek guztiak menderatzeko asmotan; esan nahi baita Domingok horrelako ondorio batera iritsia behar zuela: " Aitak sarjentu putakume hura bezalakoa nahi nau neure egitekoetan, baina hori bai ezetz...!"; hitzak, beraz, ez
|
zuen
jada Domingo behartzen, baina, hitza jateko behar adina arrazoi izan arren, ez zuen hori askitzat jotzen, gauza bakoitzak baitu bere mementoa eta bere abagunea, eta bera –Domingo– berearen zain baitzegoen; mutila isilik zegoen, beraz, egunerokotasunaren errutinak ezinbestean aspertzen zuen arren –Domingok berak gerora aitortuko zuen, behin baino gehiagotan, zeinen itogarria gertatz... lan istripu baten kariaz izan zen, langileetako bati balbula bat lehertu eta lurrun beroak begiak erre zizkionean, goizeko lehen orduan, Nazario Orbe bulego buruarekin eta Domingorekin bilduta zegoèn une haietako batean, astean behin hirurak biltzen baitziren, aitak semearen jarraipena bertatik egiteko asmotan; are gehiago:
|
|
|
edo itsasontzi batean zeharkatuko zuen mundua, airez egin ezin izan zuena urez egin zezakeelakoan, etxeko beste ardi beltzak utzitako arrastoaren bidetik, edo Albertorengana joango zen, lurra zeru bihurtzeko esperantzan, iraultzaren bidez; eta, hala eta guztiz ere, mutilak bere aukera egina zuen ordurako, bertatik bertara jakin baitzuen, fabrikan lehentxeago bizi izandako esperientziaren ondotik, bera nekez izan zitekeela proletario bat: haien alde zegoen –hartan ez
|
zuen
jada zalantzarik–, haiekin bat egiteko moduan ere egon zitekeen une jakin batzuetan –halaxe erakutsi zuen, istripua izan zuèn langilearen alde lerratu zenean–, baina bazekien, halaber, ezin zitekeela haiek bezalako langile bat izan... langile haiek, oro har, fabrikaren errealitatea hartzen baitzuten abiapuntutzat –beharko, gehienak familia baten erantzukizunaren pean! –,... bera, izan ere, txori bat zen –txolarre bat–, zoritxarrak hegalgabetua, bai, baina txolarre bat, azken batean, karnaba edo kanarioa ez bezalakoa, kaiolara ezin molda zitekeena.
|
|
|
Izan ere, bazirudien ezen aitak jaurti ziòn lehen gezi hark –bai baitira begiratuak, geziak baino geziago direnak– pozoi bat zuela –agintekeriaren eta intransigentziaren pozoia, umoregabekeriarena ere bazena horrenbestez– bere punta zorrotzean, Gabino –zaildu gabeko ume bat, azken finean– bat batean sorgortu zuena, halaxe geratu baitzitzaizkion begiak mutilari, zabal zabalik, aitak hipnotizatu balu bezala, baina ez semearen begiak biziaz betetzeko asmotan, biziaz husteko baizik; Gabinoren begi itxuraldatuak: begi itxuragalduak, bestela esanda, arima makurtuaren begiak iduri; esan nahi baita begi bortxatu haiek ez
|
zutela
jada ez berezkotasunik ez eta distirarik ere: distirarik apalena ere ez, bizitzarekin zerikusirik izan zezakeena eta matxinadarako dei ezkutu baten zantzuak bil zitzakeena bere baitan... ezer izatekotan, automata baten begi inpertsonalak baitziren Gabinorenak, aitaren esanetara zegoèn robot batenak; horregatik, beharbada, aitak bigarren gezia jaurti zionean, Gabinok ez zuen zirkinik ere egin –" Behin jo nauzu, eta bigarrenean ez didazu min handiagorik egingo" esaten ari zitzaion aitari, ausaz, jarrera harekin–, erabateko etsiak hartuta; ondoren, aitak orriak txikitu eta lurrera bota zituenean, Gabino bildots bat bezala makurtu eta paper puskak jaso zituen; egia da, halere, paper puskak jaso baino lehen, Nazariok halako sentipen bat bereganatu zuela –hain ziren, izan ere, edonor hunkitzeko modukoak Gabinoren begiak! –, gogorregi jokatu ez ote zuen –Gabino ez baitzen Domingo, azken batean–, baina egia da, halaber, Nazariok ez zuela halakoetan atzera egiten... edo atzera egiten zuen, bai, baina zinez atzera egin gabe:
|
|
|
...n halakorik egin, kolpe latz hark blokeatu eta haren aurka ezer egiterik ez balu bezala; eta afaltzen ere –ezer gutxi afaldu zuen– halatsu egon zen, begiak mahai gainean zegoèn kristalezko ur pitxerrean galduta; Gabinoren beste begiratu bat ote zen hura, eten bat markatzen zuena, zeren pitxerreko ur gardena –hamaika urtetan bere begietakoa ere izan zuena– amets bat bezala bizi
|
baitzuen
jada, iragana amets batean bizi den moduan, tristuraren eta malenkoniaren ertzean. Haren begiei arretaz erreparatuz gero, halako zerbaiti antzeman zekiokeen, Gabinoren begietako urak arre baitzetozen, zinez, aitaren bi gezikada haiek ura zulatu eta hondoko hautsak eta lohiak mugitu balizkiote bezala, ezinbestean mugitu ere; egia zen Gabinok eszenarik nazkagarrienak hautatu zituela –zer besterik ziren suge haiek, soldaduen aho begietan ihesbidea aurkitzen zutenak? –, baina Gabinoren begirada, bai eszena haiek egiterakoan eta bai aitari aurkeztu zizkiòn mementoan ere, xaloa zen, kutsurik eta errurik gabekoa, halako moldez, non xalotasunak berak garbitzen baitzituen ongiaren eta gaizkiaren arteko auzian sor zitezkeèn zalantzak:
|
|
|
Konbertsio bat bezalakoa izan zen, buru buruan sartu baitzitzaion ezen berari ere fraide hegalariaren etorkizuna zetorkiola: hark bezala, Domingok ere txoriekiko mirespena zuen, baina bazuen, gainera, Cupertinoko Josek ez bezala, jainkozko marka edo seinale bat –ez
|
baitzuen
jada dudarik ezen marka hura jainkozkoa zela–, bera jaio zen egunean leihotik kanario bat sartu, sehaska ertzean bere kanta kantatu eta berriro itzuli baitzen leihotik, auskalo nora; seguru fraide hegalariari ez zitzaiola antzekorik gertatu, bestela aipatuko baitzuen, bai, apaizak, makalak ziren-eta sermolariak horrelako ñabardurak ahazteko! Iraganean ez bezala, baina, zuhurra izango zen, eta ez zion inori esango; aitzitik:
|
|
|
Gelan sartu eta ordubete luzean aritu ziren, Domingok barrua husten ziola: kontatu zion nola sinetsi zuen fantasmetan, baina ez
|
zuela
jada sinesten, Gabinorekin huts egin ziotelako, tuberkulosia zela-eta; nola predikari bat, ikastetxeko gogo jardunetan, Cupertinoko Josez aritu zen, eta hantxe piztu zitzaiola fraide hegalaria izateko gogoa, bere jaiotegunean etxera sartutako kanarioaren bisita ere seinaletzat harturik; nola bizpahiru bider izan zuen hegan egiten zuelako ustea, ekisainduaren aurrean, nahiz eta ustea ustel gertatu... hegan egiteko desioaren azpian, Domingok Jainkoa manipulatzeko joera garbia erakutsi zuela, alegia, eta Jainkoa manipulatu nahi izatea harrokeria besterik ez zela:
|
|
|
esan nahi baita tentsioa metatuz eta metatuz joan zitzaiola Domingori –haren aurpegierak ez zuen zalantzarako tarterik uzten–, giharrak eta zelula guztiak elektrizatuz, gorputzaren berezko erresistentzia gutxiagotuz... abioia, bat batean, abian jarri zenean, gero eta azkarrago, gero eta azkarrago –lehertzera ere bazihoala iruditu zitzaion Domingori, une batez–, harik eta, hiruzpalau jauziren ondotik, hegan egin zuen arte; bazihoazen, halatan, hotsak eta harrabotsak, eta, joan zihoazen neurrian, Domingok espazio bat aurkitu zuen, non arnasa hartu baitzuen, gero eta arnasaldi beteagoetan: ...tzetik abiatzen zen bitartean, giharretan pilatutako tentsioari ere ihesbidea emanez, harik eta, azken pausoa eman zuenean, ukabila jaso zuen arte, garaipen sinbolo gisa; gero, bat batean, Domingok bere bihotza aurkitu zuen, oharkabean aurkitu ere, pozezko taupadak bular kaiolan taup eta taup, airea bezain aske sentitzen zelarik, tiro hotsetatik ihes egitea lortu duen erbiaren antzera; Domingok ez
|
zuen
jada dudarik: aita espiritualak iragarri bezala, pilotua izango zen noizbait, izango ez zen, bada...!; gero, pilotuak airean bizpahiru bira egin ondoren –orbetarrek behetik agurtzen zuten eskuz, mila garrasiren artean–, pista berean lur hartu zuen; Domingok bazekien, bai, lur hartzea aireratzea baino arriskutsuago zela, pilotuak ere ederki baieztatu zion hura ordu laurden bat lehenago, baina lur hartzerakoan ez zuen antzeko emoziorik sentitu, aireratzerakoan emozio guztiak sentitu zituelako, beharbada; azkenik, monoplaza gelditu eta pilotua aparatutik irten zenean, orbetar guztiak inguratu zitzaizkion txaloka eta bibaka, pilotuak eskua jaso eta buruarekin esker oneko keinuak egiten zituen bitartean; gero, abioiari begiratu eta guztiek entzuteko moduan esan zuen:
|
|
|
Ada, beraz, bere buruaren jabe zen muga hautsi aitzin, baina ez zen jada bere buruaren jabe, baizik eta beldurraren eta beldur gero eta handiagoaren, izuikararen menera sentitu zen arte, haren oihu eta garrasi bihotz erdiragarriak lekuko: aingeruak eta fantasmak zituen buruan arestian, edo Benjamin Mariaren arima ezin garbiagoa, baina ez
|
zituen
jada, izuikara leku batean sartu ahala geratzen baitira lekuko bizilagun guztiak, baita aingeruak eta fantasmak ere, lekurik gabe, munstroaren itzala eta betiko itzala Benjamin Mariaren arima garbi ustezkoaz nagusitzen zen bitartean berriro; Domingok, baina, bultza eta bultza jarraitzen zuen, Adaren tentsioa areagotuz, harik eta, areagotzearen areagotzeaz, neskaren eztarriak eztanda egin zuen art...
|
|
|
ez dugu ulertzen; eta izebak: nik ere ez... eta isilik geratzen zen, hitzik gabe geratzen zelako, ausaz, edo guztiz bestela, bai baitzirudien ezen, ahoa isildu arren, begiekin hizketan jarraitzen zuela, errealitate ezin esana esateko azken ahaleginean balebil bezala, atsedenak eta esperantzak hartutako begien mintzoaz –ezer espero gabe guztia espero
|
zuelako
jada, menturaz–, konfiantzazko abandonuaren mintzoaz: nik ez dakit, baina badakit Jainkoak badakiela, eta Jainkoaren eskuetan nago...
|
|
2010
|
|
|
nahiz eta beste ikuspegi batetik bazirudien, ahoz isildu arren, begiez mintzatzen jarraitzen zuela: atsedenak eta esperantzak hartutako begien mintzoaz, ezer espero gabe guztia espero
|
zuelako
jada, eta konfiantzazko abandonuaren mintzoaz:
|
|
|
–Nik beteko dut aitonaren tokia, kapitaina, eta ahalik eta azkarren beteko dut, gainera! Hamabost urte
|
ditut
jada, eta bihar bertan egingo dut gerrara boluntario joateko eskaria, ea onartzen nauten?. Eta, gurasoengana jiratzen zela, gehitu zuen:
|
|
|
Baina gehiegizkotzat jotzen duzu nire jardun hau, beharbada, Gabino? Izan ere, nire barne borroka ustezkoak ez
|
ditu
jada borrokarik gordinenen ezaugarriak, psikea bera ere, funtzionamenduaren ikuspuntutik begiratuta, higatu egiten baita azkenik, birmoldatu eta egokitu, alegia?, nork bere bizipenak mila eta hamaika mila aldiz bizi izanaren ondorioz, burua beti dago mugimenduan?, etengabe dabilen urak harria higatzen duen bezala, halako eran, non nitasun psikikoaren erantzunak moteldu eta iritzi kontrajarriei dagozkien pentsamenduen formak, ertz zorrotzekoak sorburuan, ezinbestean?
|
|
|
Ez dut dudarik Gerhardek bere egian sinesten zuela, itsu sinesten ere, ikusi besterik ez zegoen haren begi distiratsuei zerizkièn txinpartak, iraultzaz hizketatzen zenean. Haren txinpartek, baina, ez
|
ninduten
jada liluratzen, eta nire adimena gerrako zauritik mintzatzen hasi zen berriro, argi bezain ezkor: bizitzak ez zuela zentzurik eta absurdo baino absurdoagoa zela ondorioz?
|
|
|
–Ama Birjinari egunero eskatzen diot Domingo etxera itzuli, aitaren aurrean belaunikatu eta barkamena eska diezaion. Eta inoiz agertzen bazait, hori bera eskatuko diot lehenengo gauza?; Benjamin Mariak bere buruhausteak ekarri zizkion amari, baina hark ez
|
zuen
jada erremediorik: Domingorenak bai, ordea, Ama Birjinak etxera baitzezakeen politika giroak eta inguru sozial nahasiak galdutakoa.
|
|
|
Pentsamendu ezkor hartan errotu zen, ordea, nire baikortasuna: bala batek potroak lehertu zizkidan, bai, baina zertarako nahi nituen potroak, ez haurrik ez ondorengorik nahi ez
|
banuen
jada, eta zertarako, baldin eta berandu gabe egin banuen topo txakurren munduarekin?
|
|
|
Ezindu bakarra izan genuen ordura arte Regina enean, baina bi
|
genituen
jada. Biak ez zeuden, ordea, puntu berean:
|
|
|
Amaiak, Carlos Agirre, McKenzie irakaslea, bi sasi kazetari ilehoriak eta ahots misteriotsua buruan izan arren, sakon sakonean bere ama hartzen zuen gogoan etengabe. Ezin zuen jakin ze ordu zen baina, eguzkiaren egoeragatik, amak altxatuta behar
|
zuen
jada. Beraz, aurreko gauean bere ihesaldiaz konturatu izan ez balitz ere, jakinaren gainean egongo zen orain.
|
|
|
Diplomatikoz inguratuta bizi naizela sentitzen dut, soilik ez daramatela gorbatarik, Pull and Bearreko arropak baizik, eta bi hizkuntza hitz egiten dituztela, erdizka gainera. Diplomatikoek protokoloa ezartzen dute ni ikusi orduko,, zer moduz txikia?,, erotu beharrean ibiliko zara?,, zenbat denbora
|
du
jada?,, txintxoa al da?,, lo egiten uzten al dizue?. Niri ez beste inori axola ez zaizkion erantzunak.
|
|
|
" Ama Birjinari egunero eskatzen diot Domingo etxera itzuli, aitaren aurrean belaunikatu eta barkamena eska diezaion. Eta inoiz agertzen bazait, hori bera eskatuko diot lehenengo gauza"; Benjamin Mariak bere buruhausteak ekarri zizkion amari, baina hark ez
|
zuen
jada erremediorik: Domingorenak bai, ordea, Ama Birjinak etxera baitzezakeen politika giroak eta inguru sozial nahasiak galdutakoa.
|
|
|
Baina gehiegizkotzat jotzen duzu nire jardun hau, beharbada, Gabino... Izan ere, nire barne borroka ustezkoak ez
|
ditu
jada borrokarik gordinenen ezaugarriak, psikea bera ere, funtzionamenduaren ikuspuntutik begiratuta, higatu egiten baita azkenik —birmoldatu eta egokitu, alegia—, nork bere bizipenak mila eta hamaika mila aldiz bizi izanaren ondorioz —burua beti dago mugimenduan—, etengabe dabilen urak harria higatzen duen bezala... halako eran, non nitasun psikikoaren erantzunak moteldu eta i... Modiglianiren emakume biluzi bati, adibidez— eragin diezagukeen zirrara, lehenengo aldian edo hamaika milagarren aldian.
|
|
|
Ez dut dudarik Gerhardek bere egian sinesten zuela, itsu sinesten ere, ikusi besterik ez zegoen haren begi distiratsuei zerizkièn txinpartak, iraultzaz hizketatzen zenean. Haren txinpartek, baina, ez
|
ninduten
jada liluratzen, eta nire adimena gerrako zauritik mintzatzen hasi zen berriro, argi bezain ezkor: bizitzak ez zuela zentzurik eta absurdo baino absurdoagoa zela ondorioz...
|
|
|
Pentsamendu ezkor hartan errotu zen, ordea, nire baikortasuna: bala batek potroak lehertu zizkidan, bai, baina zertarako nahi nituen potroak, ez haurrik ez ondorengorik nahi ez
|
banuen
jada, eta zertarako, baldin eta berandu gabe egin banuen topo txakurren munduarekin?
|
|
|
‘Nik beteko dut aitonaren tokia, kapitaina, eta ahalik eta azkarren beteko dut, gainera! Hamabost urte
|
ditut
jada, eta bihar bertan egingo dut gerrara boluntario joateko eskaria, ea onartzen nauten’ Eta, gurasoengana jiratzen zela, gehitu zuen: ‘Eta ez ezetzik esan, ama; ez ezetzik esan, aita:
|
|
|
Ezindu bakarra izan genuen ordura arte Regina enean, baina bi
|
genituen
jada. Biak ez zeuden, ordea, puntu berean:
|
|
2011
|
|
|
Bai, horiexek adibidez, joan den astean bidali genituenak bezalakoak, bost dolarrean alea, milatik gora eskatzera; gehi BEZa, noski. Mendatea gainditua
|
du
jada, eta aurki izango dela etxean pentsatu du. Irratiaren bolumena jaitsi behar izan du berriro, telefonokoa hobeto entzutearren.
|
|
|
egia da, halarik ere, ur sakonetako ilunpean geratu zaiola sentipen hura, denboraren gurpilak, eskarmentuak eta ohikeriak, bertzela erranik? mutil kozkor bat zena 75 urteko agure bihurtua
|
baitu
jada, baina egia da, halaber, arrosa zuri hura ez duela ahanzteko, halako moduan, non, oraino ere, nabari baitezake hura noizean behin, hondo hondotik, argi keinuka.
|
|
|
Baina hurrengo urtean, bai, Lorenaren bisita izan zuen: bi urte
|
zituen
jada nexkak: bazekien ttaka ttaka ibiltzen, bazekien hitz batzuk erraten?
|
|
|
Han erantziko ote ziren? Amamak kendua
|
zuen
jada txanoa, sokak bildu, eta bakoitza orratz batez lotu ondoren, eseki zuen txanoa. Zetak bezala distiratzen zion ile zuriak; sare beltz batek estaltzen zion atzeko motots txikia.
|
|
|
Kendu egin dut, maior bat, in F maior, vivace, agian ohartzen da zaila dela jakiten zergatik gauden gu biok hemen Landetako bidean, noizbait konpondu dute hau, eta Mikel kartzelan, agian norbait hil ondoren,, bertsio ofizialak sinesten dituzu??, agian gehiago beste bertsioen isiltasuna. Bidesariak amaitu dira azkenean, ez dut Aitorren beharrik, disgustuz ordain dezan lortu ondoren, berak ez
|
du
jada ezer eskaintzekorik narrazio honi dagokionez. Ez zaio iruditzen ezerekin zerikusirik duenik, eta izanik ere, agian ez luke damutzeko arrazoirik ikusiko.
|
|
2012
|
|
|
Brasili zegokion txintxeta berria. Kolorez markatuta
|
zituen
jada Irlanda, Mexiko, Alemania eta Polonia.
|
|
|
Toallatik mugitu gabe. Palak alfer alferrik
|
nituen
jada.
|
|
|
Nik ere Roberren familiari buruzko aipamen goxoak mingain puntan nituen arren, eta, ardo gehiena niri bota zidala kontutan hartua, nahiz eta haserretzeko arrazoi gehiago eduki?, isilik geratu nintzen. Alde batetik, Roberrek, gertatuak gertatu, pena apur bat ere eman zidalako, handiegia eta baldarra ageri zen bat batean, bera ere eskuzapi bat eskuan, zurbil eta totel, egindakoa nola konpondu ez zekiela?; eta, beste aldetik, Luciak bota zion begirada harrizkoak ehun irain eta mila arneguren indarra
|
zuelako
jada.
|
|
|
Sartu zirenean PowerPoint baten lehenengo orrialdea ikusi zuen ordenagailuko pantailan. Andreas harrituta gelditu zen, aurkezpen oso bat egina
|
zuen
jada. 10 minutuz Johannesen azalpenak entzuten eta PowerPointeko orrialdeei so egon zen, isilik.
|
|
|
Honek, pozarren, ospatzeko modukoa zela esanez eskegi zuen. Henry eta Tomekin izandako afaria ahaztua
|
zenuen
jada. Azken urteetan egindako afari eta festez ez zinela gogoratzen konturatu zinen.
|