|
2000
|
|
|
Aldi berean, gogoratu behar da ipuinetan leku izen konkretuak eta zehatzak ere ageri direla leiendazkoekin bat ez datozenak, kontrastean bezala sartuak. Hain zuzen ere egilearen geografia pertsonalari hurbilen zaizkionak dira aipatzen dituen toki horiek, esate baterako, gai arturikoa
|
duten
ipuinetako bitan Durango eta Mugarra mendiko oinetan kokaturiko toki zehatzak aipatzen dira.
|
|
|
Horretaz gainera, eta bigarren ezaugarri moduan, elkarrekin nolabaiteko harreman tematikoa
|
duten
ipuinak zekarzkigun. Modu honetan antolatutako testuak, generoen mugak gainditu nahi ditu eta nobelatik gertu dagoen kontamoldea aurkezten digu.
|
|
|
droga, sexua, rock and rolla, tabernetako giroa, alkohola,... Lotura handia dago bilduma batetik bestera. Honela," Gauaren testuingurua
|
dute
ipuin guztiek, eta ez dago liburuan gauetan gertatzen ez den ezer; ikusitakoa, bizitakoa kontatzea baitu xede, errealitate horri imajinazio apur bat gaineratu dion arren." (Egunkaria XI) Honetaz gain, giroa ere aitzakia da hainbat sentimendu unibertsal islatzeko: etsipena, maitasuna, desioen ezintasuna, itxaropena,... Izan ere, gaueko giroaren bidez," iluntasunaren baitan gordetzen den pasioa ageri da liburuko orrialde guztietan." (Egunkaria) Gaueko amets honetan, alkoholaren zorabioaren eraginez, hilak eta biziak batera agertuko dira.
|
|
|
Bi bildumetan estilo eta gaiaren aldetik lotura
|
duten
ipuinak daude, baina bigarren liburuan, ipuinak luzeagoak eta onduagoak daudela iruditu zaigu.
|
|
|
Baina, batik bat Telefono kaiolatua bildumari eskainiko diogu gure arreta. Ikutu ezkorra
|
duten
ipuinen bilduma bat osatu zuen. Luzera ezberdineko ipuin hauen artean ez dago lotura garbirik.
|
|
|
Oraingoan, Mailuix Legorburuk loturarik ez
|
duten
ipuinen bilduma eskaini digu. Ipuin batean baino gehiagotan errepikatzen diren irudiak egon arren, ez dago denen arteko uztardura jakinik.
|
|
|
Hala ere, beheraxeago honakoa aitortu beharrean egongo da: "
|
badituela
ipuinetan zehar barreiaturik txispazo modukoak, disdiragarriak, alaiak eta umoretsuak, irla txikiak, dena dela, itsaso handi eta zakar batean." (El Diario Vasco I)
|
|
|
4 KAPITULUA: Lotura
|
duten
ipuin bildumak
|
|
2005
|
|
|
Lotura
|
duten
ipuinez gain bada marko narratibo bakar batean sartzen direnak ere, ezberdinak azaldu arren. Ipuin mota horri short story cycle21 deritzogu.
|
|
|
emakumezkoek idatzitako euskal literatura, Oihenart, 17, Eusko Ikaskuntza, Donostia) ekarri zuen euskal literaturako ipuin mota horren berri: " Horretaz gainera, eta bigarren ezaugarri moduan, elkarrekin nolabaiteko harreman tematikoa
|
duten
ipuinak zekarzkigun. Modu honetan antolatutako testuak, generoen mugak gainditu nahi ditu eta nobelatik gertu dagoen kontamoldea aurkezten digu.
|
|
|
Sexua, drogak, rock and roll borrokazalea dira tabernako giro hori laguntzen duten bestelako osagaiak. Horrela, alde batetik, gaueko giro hori
|
dute
ipuinik gehienek. Gauean ikusitakoa, bizitakoa dute helburu, errealitate horri fantasia apur bat erantsita.
|
|
|
Izenburuek salatzen duten bezala, ipuinok maitasunaren nahiz bikoteen harremanen inguruko istorioak dira. Giza harremanak hizpide
|
duten
ipuinak ditugu (bikoteen, maitasuna, jelosiak, gorrotoa...) eta beste batzuetan bezala, hauetan ere ironiak leku handia hartzen du, bada amodioa desmitifikatzeko joera handia eta eguneroko egoerak garrantzitsuak dira. Bilduma honetaz hasieratik, izenburuetatik hasita, esan genezake ironia handia dagoela, azken batean ez da izango amodioa hemen azalduko dena, ustezko maitasunaren inguruan sortutako patologia ilunak baino.
|
|
|
" Betaurrekoei esker" narrazioa benetako istorioa irudikatu nahi
|
duen
ipuina dugu. Berriro ipuina ipuinaren barruan dugu kontaketari sinesgarritasuna eman nahiz.
|
|
|
Ipuin arinak izeneko liburua hamabi ipuin laburrez osatutako bilduma da. Bertan aldizkarian aurretiaz argitaratuta
|
zituen
ipuin batzuk jaso zituen, beste batzuk, ordea, orijinalak dira.
|
|
|
• Nagusi dira narratzaile protagonista eta narratzaile orojakilea
|
duten
ipuinak.
|
|
|
Literatura fantastikoa, beraz, joera berritzaileekin agertzen da 80ko hamarkadan. Bizkai idazleei dagokienez, esan bezala, Joseba Sarrionandia
|
dugu
ipuin idazleen artean nabarmenena sasoi honetan.
|
|
|
Gizartea, edonongoa izan badaiteke ere, eta hemen esan genezake narrazioek badutela ikuspegi unibertsala, Euskal Herrikoa da ipuinotan antzematen dena. Gizarte horren arazoak islatu nahi
|
dituzte
ipuin hauek eta egileak modu jakin batean aurkezten dizkigu. Egileak" on" eta" txarraren" arteko borroka moduan aurkezten dizkigu, egitura manikeo orokor batean.
|
|
|
Desberdinagoak ditugu, ordea, A, B, C, D progresio hutsak direnak, hemen ez dago flash back teknikarik, kontakizunak jarraitu egiten du eta amaiera aldean beste aukera bat zabaltzen da(" Arrankarien bihurritasuna"). Bestalde, eskema hauetatik gehien urruntzen direnak dira Inauteri, jarraipen eskeman elkarrizketa irudikatzen duena; figuratibismoz egindako irudi poemak(" Kaiolan jaio eta hazitako txoria"); tentsioa amaieraren paradoxan edo ironian duten bertso moldeak(" Baikor eta Ezkor"," Txoriak arrano jaunari") eta egitura simetriko konplexuak
|
dituzten
ipuin garrantzitsuenak, estilistikarik aberatsena duten ipuinak(" Idatz eta Mintz"," Ekidazuko astasendia"," Egiederko alegi").
|
|
|
Desberdinagoak ditugu, ordea, A, B, C, D progresio hutsak direnak, hemen ez dago flash back teknikarik, kontakizunak jarraitu egiten du eta amaiera aldean beste aukera bat zabaltzen da(" Arrankarien bihurritasuna"). ...tik gehien urruntzen direnak dira Inauteri, jarraipen eskeman elkarrizketa irudikatzen duena; figuratibismoz egindako irudi poemak(" Kaiolan jaio eta hazitako txoria"); tentsioa amaieraren paradoxan edo ironian duten bertso moldeak(" Baikor eta Ezkor"," Txoriak arrano jaunari") eta egitura simetriko konplexuak dituzten ipuin garrantzitsuenak, estilistikarik aberatsena
|
duten
ipuinak(" Idatz eta Mintz"," Ekidazuko astasendia"," Egiederko alegi").
|
|
|
Ikusgarria da Garateren ahalegina ipuin guztiak Euskal Herrian kokatzeko (ia protagonisten izen guztiak euskal izenak dira), ipuin horiek guztiak euskal tradiziora ekarri nahi balitu bezala. Sasoi garaikidean girotuta badaude ere, badira gertaera historikoak irudikatu nahi
|
dituzten
ipuinak," Arimen eguna" ipuina adibidez.
|
|
|
Aurretramak eta aurkezpenak
|
dituzten
ipuinak sinesgarriagoak suertatzen dira, moralistenak ere badira eta ikusiko dugun bezala egileari berari dagozkion zehetasunez apainduta daude.
|
|
2009
|
|
|
Baina berez elkarren osagarri dira literatura idatzia eta ahozkoa, biek osatzen dute gorputz bera. Literatura unibertsaleko lan askotan idazleek, baita handienek ere, herri xeheak kontatu ohi
|
zituen
ipuin, kanta eta esaera zaharrak sartzen dituzte.
|
|
2015
|
|
|
Anselmiren bizitzako gorabeherak kontatzen dizkigu narrazioak, tartean Al Capone gaztea ageri dela, harik eta eraila den arte. Zinema beltzaren arrasto nabaria
|
duen
ipuina dugu; gauza ez harritzekoa kontuan hartzen badugu garaian Sarrionandia zinemazale porrokatua zela eta Zeruko Argian zinemari buruzko artikuluak argitaratzen zituela. Potteko hurrengo eta azkeneko zenbakian, zinemaz idatziko du Sarrionandiak hain zuzen ere, Roscoe" Fatty" Arbuckleri buruz.
|