|
2000
|
|
|
" Joanes: Felisaren ipuinak sinesteari utzi eta apez horren ipuinak sinesten hasi behar al duk orain...?", baina jakinik, halaber, alferrikakoa gertatuko zitzaidala ihardeste hura, zeren eta, nik osabari buruaz ezetz erran niezaiokeen arren, ez
|
nituela
ipuin haiek sinesten, neure buruari galdezka segituko bainuen: " Eta aita Bartolomek dioena egia balitz eta ez metafora edo ipuin hutsa...?", ene zalantzen argibidea beldurrak edo eraginikako bertze zalantza hura balitz bezala.
|
|
2001
|
|
|
–Amaitu
|
dut
ipuina.
|
|
|
Entzule mota diferenteak imajinatzen zituen: batzuek oihu egiten zioten; beste batzuk haserretu egiten ziren, ez
|
baitzuten
ipuina ulertzen, eta gehientsuenak epel geratzen ziren, hasieran bezala. Bakan batzuek egiten zuten irribarre, izpiritu pobrekoek ziurrenik.
|
|
|
ipuin kontatzea. Oso maite
|
zituen
ipuinak. Eta kantu kantatzea.
|
|
2002
|
|
|
Haren inguruan genbiltzanok –Pantxikek eta Karmelek, Libek eta nik– argi
|
baikenuen
ipuin batean sarrarazi behar genuela Leire, bizi bitartean. Ez obligazioz, baina modurik naturalenean.
|
|
|
Badakit ametsak eta irudimenak, gaizki erabiliz gero, munstrorik handienak sor ditzaketela; horren lekuko
|
ditugu
ipuin klasiko beldurgarri asko, non bihozgabekeriarik munstrotsuenak agertzen diren. Baina banekien, halaber, ametsa eta irudimena izan daitezkeela, aldi berean, gure aliaturik onenak, munstro berberei aurre egiteko.
|
|
2008
|
|
|
Gainera, bion artean bideratutakoari forma eman nahi nioke, ahal dudan azkarren amaitzeko. Biharko amaitu nahi
|
nuke
ipuina. Dena den, irten aurretik joango natzaizu gelara.
|
|
2009
|
|
|
izeneko pelikula bota zutenean. Hirurak bildu ziren ostatuko jantokian, huraxe baitzen liburutik gehien maite
|
zuten
ipuina. Txundituta geratu ziren zuri beltzezko fantasiarekin.
|
|
|
Ekaitza hasi izan ez balitz San Markos plazako usoen argazkia aterako nuen eta ez berea, vaporettoan negarrez. Ez nintzen bat batean galduta sentituko eta ikaratuta eta etxe beharrean eta ez
|
nuen
ipuinak inork baino hobeto ulertzen dituen agurearen besarkada bilatuko. Ez nuen irrati programa entzungo eta ez nengoke orain, Noraren aurrean, eskua luzaturik, bere atzamarrak sentitzeko.
|
|
|
Oraingo txapapotearen aldean zoragarria zen lotsa hura, imajinatu behar hura. Xabier Mendigurenek ere antzeko esperientzia kontatua
|
du
ipuinen batean.
|
|
2010
|
|
|
Esan dizut ez
|
ditudala
ipuinak, oro har, atsegin, baina bada gustatzen zaidan bat, izeba Ernestinak kontatzen ziguna: –Barraskiloa eta arrosondoa?, Andersenena hori ere, ez dakit gogoratzen zaren?
|
|
|
Beste guztia ameskeria da, eta anaitasun unibertsalarena, utopia eta ipuin hutsa: ostadarra atetzat
|
duen
ipuina, sekula iritsiko ez dena eta sekula atzemango ez duguna. Izan ere, geure buruarekin ados egotea lortzen ez badugu?. Norberak eskoba dezala bere ataurrea, eta garbi egongo da mundua?
|
|
|
–Zozoa akabatzen baduzu, Ama Birjinak akabatuko zaitu zu??; ohiko desfilearen atsedenaldi batean geunden, eta Teofilo Maria eta zu, Damaso, barrez hasi zintzaizkioten;. Ipuinak emakumeen kontuak dira, eta itsu sinesten badituzu, ez zara urrutira joango? esan zenion zuk;. Merezi
|
duen
ipuin bakarra aitaren fabrika da, eta fabrikan ez dago txoririk: ke artean hiltzen dira?
|
|
|
xehetasun bat, beste batek beste bat? eta azkenean elefantea eta itsuen gaua protagonista
|
dituen
ipuin sufian jazotakoa jazotzen baita: elefanteari belarria ukitu zionak alfonbra bat bezala gogoratzen zuen, tronpa ukitu zionak turuta bat bezala eta hanka ukitu zionak zutabe bat bezala; nik ere neure joerak eta gustuak ditut, globo urdinak azaltzen zitzaizkidan umetan, zoriontasunaren sinbolotzat nituenak?
|
|
|
...maiz baina bai noiz edo noiz...?; iragana, izan ere, oraina denean, argia da; ondoren, baina, denborak aurrera egin arau, ilundu egiten da... baita, iluntasunaren ondorioz, aldatzen eta itxuraldatzen ere, batek eransten baitio ikusitakoari —bere joeren, gustuen eta fabulatzeko ahalmenaren arabera— xehetasun bat, beste batek beste bat... eta azkenean elefantea eta itsuen gaua protagonista
|
dituen
ipuin sufian jazotakoa jazotzen baita: elefanteari belarria ukitu zionak alfonbra bat bezala gogoratzen zuen, tronpa ukitu zionak turuta bat bezala eta hanka ukitu zionak zutabe bat bezala; nik ere neure joerak eta gustuak ditut —globo urdinak azaltzen zitzaizkidan umetan, zoriontasunaren sinbolotzat nituenak— eta neure irakurketak ditut —Lizardi dut nire poeta kuttunetakotzat, kuttunena ez bada—, nire oroimenean ere halako eragin bat izan zezaketenak...
|
|
|
Teofilo Mariak ohitura hura baitzuen, beste hiru anaiak bildu, pelotoi bat osatu eta guztiak Regina enean desfilatzen jartzekoa, hots eta asots, bera beti buruzagi, jakina; Domingok, gainera, anaia zaharrari aurre egiten zion noiz edo noiz, guk ez bezala; egun hartan mehatxu batekin joan zitzaion: " Zozoa akabatzen baduzu, Ama Birjinak akabatuko zaitu zu..."; ohiko desfilearen atsedenaldi batean geunden, eta Teofilo Maria eta zu, Damaso, barrez hasi zintzaizkioten;" Ipuinak emakumeen kontuak dira, eta itsu sinesten badituzu, ez zara urrutira joango" esan zenion zuk;" Merezi
|
duen
ipuin bakarra aitaren fabrika da, eta fabrikan ez dago txoririk: ke artean hiltzen dira" mintzatu zen Teofilo Maria; gero, nik ez dakit zer pasatu zen, ez baitakit Teofilo Mariak zozoa akabatu zuen edo ez —aitortzen zuen, bai, zozo bat hil zuela, baina baita zozo hura beste zozo bat zela ere:
|
|
|
Beste guztia ameskeria da, eta anaitasun unibertsalarena, utopia eta ipuin hutsa: ostadarra atetzat
|
duen
ipuina, sekula iritsiko ez dena eta sekula atzemango ez duguna. Izan ere, geure buruarekin ados egotea lortzen ez badugu —" Norberak eskoba dezala bere ataurrea, eta garbi egongo da mundua" esaten zuen Goethek—, nola lortuko dugu, bada, besteekin ados egotea, anaitasun unibertsalaren izenean bada ere?
|
|
|
Esan dizut ez
|
ditudala
ipuinak, oro har, atsegin, baina bada gustatzen zaidan bat, izeba Ernestinak kontatzen ziguna: " Barraskiloa eta arrosondoa", Andersenena hori ere, ez dakit gogoratzen zaren...
|
|
2011
|
|
|
Haurra bere atabala jotzen doa makilatxoekin, blai eta estropezuka. Deika ditu akaso errekako eta itsasoko laminak, zain ditu moiletan kristalezko ontziak eguzkiak ostentzen direneko urrutietan, eta uraren bidetik joan gura
|
du
ipuinetako herrialderantz. Txori habiak daude haurraren bihotz barruan, orein instintua dabil haren gorputz hain txiki hain hauskorrean.
|
|
|
Bosgarren ipuinak eskaintza biziki errealista
|
du
ipuin fantastikoa izateko:
|
|
|
–Sarrik
|
badu
ipuin bat, esaten hasi zitzaidan Jasone afaltzen ari ginen bitartean?: bertan umeek txantxetan jaurtitzen dituzte harriak, baina igelak benetan hiltzen dira. Jasonek Joseba Sarrionandiaren obra guztia ezagutzen zuen, eta zati asko buruz zekizkien, ez bakarrik poemak.
|
|
2012
|
|
|
Nik, ordea, gustua hartu diot idaztearen kontu honi, eta laster kaleratuko dute nire lehenengo narrazio bilduma. Uste
|
dut
ipuin honekin berarekin emango diodala amaiera, gainera: herenegun bertan, astean behin egiten uzten didaten telefono deian, ideia komentatu nion editoreari, eta entusiasmatuta agertu zen.
|
|
|
Isilunea sortu zen berriz ere. Franek abagunea erabili zuen Gilenen gaia lehenago erabilia
|
zuen
ipuinaren estrategiaz lantzeko:
|
|
2013
|
|
|
Europan barrena egindako ibilaldi baten tankeran egituratutako ipuin bilduma honek, hamaika istoriotan zehar beste hainbat hiri ezagutaraziko dizkigu. Hendaia, Marseilla, Geneva, Venezia, Trieste, Ljubljana, Zagreb, Pula, Genoa eta Niza dira kontakizun hauetako agertokiak, eta hiri horietako tren geltokiek
|
badute
ipuinotan toki esanguratsua. Izan ere, hiri batetik edo ipuin batetik besterako bidaia egitea proposatzen zaigun liburu honetan, geltokiak beti dira istorio baten abiapuntu edo helmuga.
|
|
2014
|
|
|
Treitschkerentzat herrien autodeterminazioaren printzipioa eta, historia errealarekin zerikusirik ez
|
duten
ipuinak dira: alsaziar lorrenarrek hori nahi ala ez,, lurralde horiek ezpataren zuzenbideaz dira gureak?.
|
|
2015
|
|
|
27 Nahiago
|
dut
ipuina nobela baino, atseginagoa baitut larrua jotzea larrua nola jotzen dudan kontatzea baino.
|
|
|
Rodari txiki batzuk bihurtuta zaudete dagoeneko.
|
Zuen
ipuinen hartzaileen iritziek adieraziko zizueten
|
|
2016
|
|
|
nahikoa da ikustea zenbat ipuin lehiaketa antolatzen den urtero penintsulako txoko guztietan, eta zenbat ipuin aurkezten den haietako bakoitzean, argudio hori deuseztatzeko. Euskal Herrian, hori bai, ipuin liburu gehiago argitaratzen da, ehunekotan, inguruko literaturetan baino, edo, beste era batean esanda, hemengo argitaletxeek arazo gutxiago
|
dituzte
ipuin liburuak kaleratzeko, itxura denez, Madril, Bartzelona edo Parisekoek baino, edo Londres edo New Yorkekoek baino: topiko bat da esatea ipuingintzak onespen handiagoa daukala herrialde, baina liburu edizioaren arloari dagokionean ez dago askoz itxurosoago gure kultur inguruan baino, nahiz eta prestigio aldetik agian hobeto dabiltzan han, eta, inportanteagoa dena, ipuinentzako badagoen merkatu bat, aldizkari literarioena, Estatu Batuetan inportantea izaten jarraitzen duena, nahiz eta ez garai batean bezainbat?.
|
|
|
Lehen aurreratu dugun bezala, ipuin batek duen ezaugarri eztabaidaezin bakarra, genero narratiboko pieza bat izateaz gain, bere luzera da, hots, bere laburtasuna. Horrek esan nahi
|
du
ipuinaren idazketan emango dugun denbora erlatiboki motza izango dela, orobat: ipuin baten erredakzioa bi edo hiru hilabetez luzatzen bada, eta amaituta ikusten ez badugu, agian unea heldu da idazle gisa eskura daukagun tresna analogiko zein digital eraginkorrenetako bat erabiltzeko, zakarrontzia alegia.
|
|
2017
|
|
|
–Bai.
|
Baditut
ipuin batzuk eta antzezlanen bat... –harro, Andreak.
|
|
|
|
duen
ipuina gaztetxoentzat
|
|
2018
|
|
|
Stanislaw Lem zientzia fikziozko maisu poloniarrak
|
badu
ipuin bildumaren bat, non kontakizunetako bakoitza beste liburu imajinario baten hitzaurrea den. Joxe Azurmendiren saiakera berri hau, izatez, hitzaurreen bilduma moduko bat da; alegia, ondoren datozen testuetako bakoitzaren lehen bertsioa aurretik beste libururen batean azaldu da noizbait.
|
|
|
Mro, eken liburuen artean ere. Monterrosorenetatik hurbil zeudenak, Lorrie Moore, William Morris eta Toni Morrisonenen ostean? ez
|
zuen
ipuinaren arrastorik aurkitu, nahiz eta onartu behar izan zuen haren itzulpenetako batzuk falta zitzaizkiola.
|
|
2020
|
|
|
Mont de Marsaneko epaile batek zeraman kasua, baina esan zigun hori egingo zuela Paueko jendarmeriak duen bilaketa unitatearekin. Frantsesek beren aldetik ikerketa paralelo bat egin omen zuten, zeren egun batean deitu zioten Pacori deklaratzera Paueko komisaldegira; gainera, Paco pixka bat larritu zen, iruditu zitzaiolako uste
|
zutela
ipuin bat kontatzen ari zitzaiela, gero Errazkini ere dei egin zioten baina ez zen joan, ez duelako hara derrigorrez joan beharra. Gero, Pacok esaten zuenarengatik, ba, ematen zuen beren ikerketa bat egiten ari zirela, Pacori esan ziotelako urteroko aire argazkiak bazituztela, eta ikusi nahi zituztela, 86an uholdeak izan zirelako alde hartan, eta ikusi nahi zutela zer aldaketa egon zen, eta abar.
|
|
|
Ez nintzen diplomatiko karrera egiteko jaio. Pertsona animalia soziala dela dioen kontua horixe da niretzat, filosofiako irakaslearen belarriak goxatzeko errepikatu behar
|
genuen
ipuina. Eta institutua aspaldi utzi nuen.
|
|
|
2015ean kaleratu zuen bere lehen nobela, gEz tiro egin anbulantziei, Igartza bekari esker. Beste zenbait literatura sari ere irabazitakoa da, hala nola Getxoko Ramiro Pinilla Nobela Laburren Lehiaketa edo Donostia Hiriko Kutxa Literatura Saria, esku artean
|
duzun
ipuin bilduma honekin.
|
|
2021
|
|
|
Ez esan irakurzaletasunak ez duela horrela funtzionatzen, nobelek ez
|
dutela
ipuin goserik kentzen, ipuinek ez dituztela labankadaz nobelak asasinatzen. Esan Mitxelena ala esan Aresti.
|
|
|
Sei urte
|
nituenean
ipuin sariketa bat irabazi nuen. Bai.
|
|
|
Horrekin konturatu naiz, orain, hemen, zuekin batera. Oraindik ez dakit zer egin informazio honekin, saiatu naizen arren ez
|
baitut
ipuin hori idaztea lortu, Maite eta lehoia deituko litzatekeen ipuin hori, ume bakarti bati eta bere suzko maitasunari buruzko ipuin definitibo hori. Dakidana zera da:
|
|
|
Bi koderen artean ibili da Elorriaga bere azken ipuin liburuan: Iturriaren hari nagusia errealista dela esan genezake, kontenitzen
|
dituen
ipuinak sobrenaturalismotik hurbilago egongo lirateke.
|
|
|
–Entzuna
|
dut
ipuin kontalari oso ona zela zuen aita.
|
|
2022
|
|
|
Etxean
|
ditugun
ipuin guztiak hezkideak dira, eta protagonistak neskak. Gabon batzuetan Tasiori Los hombres importantes de la historia liburua oparitu zion norbaitek, ni ez nintzen jakitun.
|
|
|
Munrok ez dituelako ipuinak idazten, nobelak baizik. Nobela arima
|
duten
ipuinak. Baina, ipuingintzaren alde, hobe honetaz gehiegi mintzatzen ez bagara...
|
|
|
–Dena den –Aritzek Elenaren hitzen eta gogoeten hari bikoitza moztu zuen–, benetan uste
|
duzu
ipuin fantastikoaren eta errealistaren arteko banaketa hori, Poeren eta Txekhoven artekoa, ipuingintzaren bi ildo handiena, atxikigarria dela oraindik ere. Klasean horrela azaldu diguzu, baina niri pixka bat zaharkituta dagoela iruditzen zait.
|
|
|
berdin dio narrazioa mamu baten ibilera harrigarriez ari bada edo etxekoandre baten eguneroko zoritxarrez. Gero, jakina, arautiko desbiderapenak daude, ipuinera hurbiltzen diren nobelak eta nobela izpiritua
|
duten
ipuinak, baina hori beste arazo bat da: gauza bat dira tipo idealak, Max Weberrek azaltzen zuen bezala, eta beste bat aldaeren azkengabetasuna; hori ikasiko zenuen bere garaian, ezta?
|
|
2023
|
|
|
Petrak ez
|
zuen
ipuinaren amaierako" Eta fini" hura esan, eta gu ere, antzeratsu, istorio baten erdian sentitzen ginen, salutadorearen zain: ikuskizun zen akabera noiz etorriko zitzaigun.
|
|
|
Nik neure buruarekin badaukat nahiko lan. Badakit batzuk arazo handia dutela horrekin, ze entzun izan diet esaten ez
|
dutela
ipuin liburu jakin bat irakurri nahi izan badakitelako gustatuko zaiela eta horrek desanimatu egingo dituela... Sufrikario bat litzateke horrela bizitzea!".
|