|
2011
|
|
|
munduaren zati txiki bat gara, baina duintasun osoa dugu. horrenbestez, iraunkortasunaren filosofiak ingurumenaren etika eta morala aldarrikatzen ditu. Filosofia horren arabera, gizakiok etikoki eta arduraz jokatu behar
|
dugu
ingurumenarekin. helburua da ekonomiaren nahiz gizartearen aurrerabidea eta ingurumenarekiko errespetua uztartzea. ekonomia eredu eta gizarte hedakorrei aurka egin behar diegu. Ideia hori hizkuntzen iraunkortasunari aplikatzeak hizkuntza hedakorrei, hizkuntza menderatzaileei eta hizkuntzaren eginkizunak neurriz kanpo erabili nahi dituzten hizkuntzei aurka egitea dakar.
|
|
2016
|
|
|
Ingurumen horietako gazteak eskola bidez (edota horko helduak euskaltegien laguntzaz) euskalduntzen diren heinean, pauso bat emanik dago perspektiba globalean: osasun maila sendoagoko ingurumenetara joaten badira bizi izatera (ikastera, lanera, bikote bizia antolatzera,..) lagungarri gerta litezke, ez enbarazgarri, bertako (osasun maila sendoagoa
|
duen
ingurumeneko) euskal mintzajardun arruntarentzat. Aski bestelakoa da ordea egoera nagusia:
|
|
2019
|
|
|
Arnasguneak ere" udalerri" izan litezke neurri hedaduraz, baina ez dute ezinbestean udalerri izan beharrik. hortik gorako neurria ere izan lezakete arnasguneek41: demagun urolako erdieta behealde gehiena (azpeiti ingurutik zumai aldera), edota Leitza areso Berastegi eldua (in) Berrobi herri sorta. udalerri mailatik beherako neurri hedadura
|
duen
ingurumena ere izan liteke arnasgune, horren adibide seguru eta errazik eskueran ez daukagun arren: amorebietako etxano duda epaltza alakaoarrinda auzoaldea baliagarri ote da ikuspegi hori argitzeko?
|
|
|
eguneroko jardun arruntean euskaraz diharduen hiztun multzo trinkotik (nahiago bada: trinkoenetatik) abiatzea komeni da. arnasguneak ditugu askogatik, egungo egunean, Fishman-en" intergenerational and demographically concentrated home family neighbourhood community" jardungune esparrua sendoen eta bizien
|
duten
ingurumen geoterritorialak. arnasguneetan bakarrik daukagu egungo egunean, erabat edo nagusiki, altuberen" población compacta(..) (que) lo use � ntegramente como habla propia e � ntima suya". euskara indarberritzeko saioetan lehentasun argikoak dira hortaz, Fishman-en eta altuberen esanean, arnasguneak.
|
|
|
Euskarak arnasguneetan, bere eremu geografiko eta soziofuntzional trinkoenetan, atzera egitea gauza larria da, nahiz eta (aspaldidanik edo azken mende erditik hona) berebereak ez
|
dituen
ingurumenetan jakite kontuan ezin ukatuzko irabaziak eskuratu dituen. harturik, eta denborazko eta geografiazko aldagaiak gogoan izanik, argi dago batetik Lastur edo ea ez direla tutera edo portugalete, ez orain eta ez une historiko zaharragoetan; bistan da, bestetik, 1940ko hizkuntza politika eta 1985ekoa ez direla gauza bera izan. hizkuntzaren osasuna neurtzeko orduan bi indar horiek nahasteak ... Beste kasu batzuetan aldiz, datu demografikoak aztertzerakoan indar batek ezkutatu egiten du bestea; horrek dakar, hain zuzen, ondorio okerrak ateratzeko arriskua. demagun, batetik, azken hamar urtean Barakaldon, portugaleten eta Sestaon 30.000 gaztek euskara ikasi duela hein batez, ikasgelatik kanpora osooso bakan erabiliz halere. demagun, bestetik, orain puntura arte arnasgune izandako, edota orain bertan arnasgune den, zenbait ingurumenetan (Bermeon, ean, Lekeition, ondarroan eta markinan adibidez) 1.000 gaztek euskaraz egiteari uzten diola, eguneroko mintzajardun arruntean (etxean eta auzoan, kalean eta herri giro zabalean ez zaielako transmititzen ari edo ez dutelako erabiltzen), aldi berean. kuantitatiboki, aski egoera baikorra izango genuke begien aurrean:
|
|
|
Beste kasu batzuetan aldiz, datu demografikoak aztertzerakoan indar batek ezkutatu egiten du bestea; horrek dakar, hain zuzen, ondorio okerrak ateratzeko arriskua. demagun, batetik, azken hamar urtean Barakaldon, portugaleten eta Sestaon 30.000 gaztek euskara ikasi duela hein batez, ikasgelatik kanpora osooso bakan erabiliz halere. demagun, bestetik, orain puntura arte arnasgune izandako, edota orain bertan arnasgune den, zenbait ingurumenetan (Bermeon, ean, Lekeition, ondarroan eta markinan adibidez) 1.000 gaztek euskaraz egiteari uzten diola, eguneroko mintzajardun arruntean (etxean eta auzoan, kalean eta herri giro zabalean ez zaielako transmititzen ari edo ez dutelako erabiltzen), aldi berean. kuantitatiboki, aski egoera baikorra izango genuke begien aurrean: ...euskarak. egoera soziolinguistikoaren azterketa objektiboagoa eginez, halere, laster konturatuko gara eremurik euskaldunenetan, are arnasguneetan, euskararen erabilerak hainbateko gainbehera izatea oso gauza larria dela. euskarak arnasguneetan, bere eremu geografiko eta soziofuntzional trinkoenetan, atzera egitea gauza larria da, nahiz eta (aspaldidanik edo azken mende erditik hona) bere bereak ez
|
dituen
ingurumenetan jakite kontuan ezin ukatuzko irabaziak eskuratu dituen. Bistan da zergatik:
|
|
2022
|
|
|
Maiz, enpresek badakite zer egin behar
|
duten
ingurumen edo lan bektoreetan, ezagutza tekniko handiagoarekin, bektore sozialean baino, askotan ez hain sistematizatua eta tradizionalki filantropiari emanagoa.
|
|
|
Horretaz ari garela, Mikel Zalbidek ere gogoeta interesgarria egina du BAT aldizkariaren 100 zenbakian. Bertan gogorarazten du euskal hiztun gehienok ez garela arnasguneetan bizi, ezta euskarak leku nabarmena
|
duen
ingurumen zabalagoetan ere. Hiriburuetan eta herriburu nagusietan bizi gara gehienok; euskarak presentzia handiagoa (Donostian eta bere gerri bueltan), edo txikiagoa duen inguruetan (tartean Bilbo Iruña Gasteiz Baiona).
|