|
2017
|
|
|
Hainbat ikerketak hantura faktoreen eta depresioaren larritasunaren arteko korrelazioa antzeman dute (8). Gainera, hantura prozesuak garatzen dituzten gaitzek (minbiziak, besteak beste) depresio nahasteekin intzidentzia handiagoa
|
dutela
ikusi da (9). Estresaren eta depresioaren arteko harremana ere oso estua da, batez ere, estres soziala bada.
|
|
|
Baina horren harira, eztabaida ugari dago asoziazio hori tabakoak umetoki barnean eragiten dituen efektuengatik ote den (4). Aurretik egindako hainbat ikerlanen arabera, haurdunaldian zeharreko tabakoaren kontsumoak (batez ere amarenak) ADHNaren garapenean eragina
|
zuela
ikusteaz gain, tabakoren kontsumoak ez ezik, nikotina txaplatek ere eragina zutela argitu zen (5, 6). Horretaz gain, kasu kontrol ikerketa batek dio haurdunaldian erre zutenen haurrek portaera arazo eta jokaera desafiatzaile eta borrokalari handiagoa zutela (7).
|
|
2018
|
|
|
Hortaz, IDOa depresioarekin erlazionatu da, triptofanoaren erabilgarritasuna jaitsiz serotoninaren biosintesian eragiten duelako. Baina IDOaren aktibazioak eta kinureninaren sorrerak neurotransmisoreetan eta portaeran eragin gehiago
|
dituztela
ikusi da, serotoninarekin erlazio zuzenik ez dutenak. Aipatu bezala, kinureninaren metabolito toxikoa, azido kinolinikoa, mikroglian sortzen da eta eszitotoxizitatean eta kalte oxidatiboan lagunduko luke (20).
|
|
|
glutamatoaren erregulazioan gertatutako asaldurak, azido kinolinikoaren bidezko NMDA hartzaileen aktibazioa, neurotransmisio glutamatergikoaren gainaktibazioa, kalteak oligodendrozitoetan. Oligodendrozitoak neuronak inguratzen dituzten mielina sareak ekoizten dituzten zelula glialak dira eta NSZan gertatzen den hantura jauziarekiko bereziki sentikorrak dira. TNF, bezalako zitokina proinflamatorioen gehiegizko eraginak zelula horiengan efektu toxiko zuzena
|
duela
ikusi da, neuronak eta zelulak apoptosira eta desmielinizaziora bideratuz (20). Guztira eragingo liratekeen kalteek garuneko sostengu neurotrofikoaren murrizpenean bukatuko lukete.
|
|
2019
|
|
|
Gure lanean ikusi dugunez, iodorik ez hartzeak tiroxina maila altuagoa sor dezake. Ikerketa gehiago argitaratu ahala, interesgarria izango da jaiotzeak sortzen duen estresak zein amak iodoa hartzeak edo ez hartzeak tiroxina mailarekin erlaziorik
|
duenetz
ikustea.
|
|
|
Tiroxina mailan aldaketak espero
|
ditugula
ikusi dugu, honakoak gertatzean: amaren lehen erditzea denean; tresnaz lagunduriko erditzea denean; haurdunaldiaren lehen hiruhilekoan iodoa osagarritzat hartzen ez duenean; urtaroan, neguan igo egiten baita; haurdunaldian, PM2.5 partikulen eraginpean egotea.
|
|
|
Aldiz, YTHDC1 irakurle nuklearra ezinbestekoa da preRNAm aren moztitsasketa alternatiboa era egokian burutzeko (30). Moztitsasketa alternatiboaren erregulazioa RNAm aren degradazioarekin zuzenki erlazionatuta dagoenez, m6Ak RNAm aren egonkortasunean eragin zuzena
|
duela
ikusi da, horren adierazpen normalerako beharrezkoa izanik (27). Bestalde, m6A aldaketa dinamikoa eta itzulgarria dela ikusi da, FTO eta ALKBH5 demetilasak izanik marka hau kentzearen erantzule zuzenak (28).?
|
|
|
Orain gutxi arte, zelulen informazio biologikoa DNAtik eratorritako kode genetikoaren barruan zegoela uste zen. Baina, azken urte hauetan ikertzaileek epitranskriptomikaren arloan jarri dute fokua, RNAren modifikazio kimikoetan; izan ere, aldaketa horiek transkripzio ondorengo prozesu guztietan eragina
|
dutela
ikusi da, azkenik proteinen sintesiaren dibertsifikazioan eraginez (25). RNAren modifikazio guztien artean, RNA eukariotoaren metabolismoan eta funtzioan eragina duten batzuk aurkitu dira, besteak beste, N6 metiladenosina (m6A), 5 metilzitosina (m5C), uridinaren (U) isomerizazioa pseudouridinara(?) edo N1 metiladenosina (m1A) (4 irudia), modifikazio hauek batez ere, RNAm eta lncRNA bezalako RNA ez kodetzaileetan agertzen direlarik.
|
|
|
Bestalde, epitranskriptomaren alorra ere pil pilean dagoen garai honetan, zientzialariek interes handia dute RNA molekuletan dauden aldaketa biokimikoek izan dezaketen garrantziaren ikerketan. Orain arte RNAn aldaketa kimiko ugari deskribatu badira ere, gaur egun N6 metiladenosinaren (m6A) inguruan lortzen ari dira aurrerapauso handienak, aldaketa horrek RNA elementuen egituran eta adierazpenean eragin zuzena
|
duela
ikusi baita (5). Adibide modura, RNA ez kodetzaile luzeek eta epitranskriptomak (m6A aldaketak) leuzemia mieloide akutuaren (acute myeloid leukemia, AML) garapenean izan dezaketen paper garrantzitsua berrikusiko dugu.
|
|
|
Hortaz, minbiziak eta nahaste emozionalek lotura estua dute. Gainera, markatzaile biologiko komunak
|
dituztela
ikusi da. Batetik, minbiziari aurre egiteko, organismoak immunitate sistema aktibatu eta hantura zitokinak jariatzen ditu.Depresioa eta antsietatea duten pazienteetan ere hantura zitokinaren maila areagotua aurkitu ohi da (12).
|
|
|
Lortutako emaitzei so eginez, Gipuzkoan tuberkulosiaren intzidentzia ekologikoki esleitutako gabezia mailarekin elkarturik dagoela ondoriozta daiteke. Izan ere, maila sozioekonomiko baxuenean kokatzen diren pertsonek maila altuenean daudenek baino tuberkulosia izateko arrisku handiagoa
|
dutela
ikusi da; arriskuaren igoera estatistikoki esangarria izanik gizonetan (tasa estandarizatuaren arrazoia: 2,15, konfiantza tartea:
|
|
|
Lan honetan lortutako emaitzei begiratuta, Gipuzkoan ere egoera hori ematen dela ondoriozta daiteke. Izan ere, maila sozioekonomiko baxuenean kokatzen diren pertsonek maila altuenean daudenek baino tuberkulosia izateko arrisku handiagoa
|
dutela
ikusten da, arriskuaren igoera esangarria izanik gizonezkoetan, baina ez emakumezkoetan. Azken horren arrazoia emakumezkoetan dagoen kasu kopuru txikia izan daiteke.
|
|
2020
|
|
|
Azken hori, BRAF genean mutazioa duten pazienteetan ere erabili daiteke, bigarren aukerako tratamendu gisa (6). Gaur gaurkoz, BRAF genearen mutazioa edozein dela ere, zuzendutako terapia molekularra erabiltzeak segurtasun eta eraginkortasun klinikoaren ikuspuntutik abantailak
|
dituela
ikusi da.
|
|
|
Oso interesgarria da beraz, gorputzaren defentsa naturalak indartzearekin, immunoterapiarekin, minbizia sendatzeko aukera izatea kimioterapiak eraginkortasunik ez duenean, ordezko gisa edota horren lagungarri izateko. Segurtasun eta eraginkortasun klinikoaren ikuspuntutik, immunoterapia erabiltzeak abantailak
|
dituela
ikusi da (7,8).
|
|
|
Aurkikuntza hauek guztiek Braakek proposatutako eredua babesten dute, non PGdun pazienteetan digestio ehuneko zein bagoaren nukleo dortsaleko a syn metaketak eta ondoriozko afekzio goiztiarrak zehazten zituzten. PGa duten pazienteen% 24,6 eta% 63 inguruk idorreria
|
duela
ikusi da (15). Ondorioz, idorreriak, PGaren fase prodromikoan biomarkatzaile gisa erabiltzeko sentsibilitate potentziala eduki lezake (5,7).
|
|
|
Aurkikuntza hauek guztiek Braakek proposatutako eredua babesten dute, non PGdun pazienteetan digestio ehuneko zein bagoaren nukleo dortsaleko a syn metaketak eta ondoriozko afekzio goiztiarrak zehazten zituzten. PGa duten pazienteen% 24,6 eta% 63 inguruk idorreria
|
duela
ikusi da (15). Ondorioz, idorreriak, PGaren fase prodromikoan biomarkatzaile gisa erabiltzeko sentsibilitate potentziala eduki lezake (5,7).
|
|
|
Azken hori, BRAF genean mutazioa duten pazienteetan ere erabili daiteke, bigarren aukerako tratamendu gisa (6). Gaur gaurkoz, BRAF genearen mutazioa edozein dela ere, zuzendutako terapia molekularra erabiltzeak segurtasun eta eraginkortasun klinikoaren ikuspuntutik abantailak
|
dituela
ikusi da.
|
|
|
Oso interesgarria da beraz, gorputzaren defentsa naturalak indartzearekin, immunoterapiarekin, minbizia sendatzeko aukera izatea kimioterapiak eraginkortasunik ez duenean, ordezko gisa edota horren lagungarri izateko. Segurtasun eta eraginkortasun klinikoaren ikuspuntutik, immunoterapia erabiltzeak abantailak
|
dituela
ikusi da (7,8).
|
|
2021
|
|
|
Inkesta epidemiologikoaren ondoren, beste 14 lagun eta senidek hegaluze kontserba horiek kontsumitu eta antzeko sintomak
|
zituztela
ikusi zen. Egoera Elikagaien Osasun Unitateari jakinarazi zitzaion.
|
|
|
Biokimikaren, hemogramaren eta koagulazioaren emaitzak, ordea, normalak izan ziren. Hainbat orduren ondoren tratamenduak azidosi metabolikoa irauli ez
|
zuela
ikusita, eta pH baxua eta anion gap altua mantentzen zirela eta, metanol intoxikazioa susmatu genuen. Antidoto gisa zainbarneko etanola ezarri genuen eta osmol gap kalkulatu genuen (126 mOsm/ kg), emaitza oso altua adierazten zuena [Erreferentzia balioak 1 taulan daude].
|
|
|
Era berean, ezaugarri menstrualen (menarkia eta menopausiaren adinak, hilekoaren ziklo luzera eta hileko fluxuaren kantitate eta iraupena) endometriosiarekiko asoziazioa miatu genuen. Oraingoan, gaixotasunak hilekoaren ziklo luzerarekin lotura esanguratsua
|
duela
ikusi dugu, hain zuzen ere, zikloluzera laburrarekin lotutako predisposizio genetikoak endometriosia pairatzeko aukera handitzen duela aurkitu dugu, sarreran aipatutako ebidentziak erakutsi moduan (10). Beraz, hein batean behintzat, informazio hau bat dator hilekoarekiko esposizio handiagoak eritasuna azaltzeko aukerak emendatzen dituela defendatzen duen orain arteko teoriarekin (11).
|
|
|
Erregresio analisiek haurdunaldian GAk garrantzia zuela erakutsi zuten, EODaren iragarle esanguratsua zelarik. Gainera, haurdunaldian gorputz irudiarekiko ardura zuten emakumeek depresio sintoma gehiago
|
zituztela
ikusi zen. Gorputzirudiarekiko jarrera positiboek, aldiz, babes faktore moduan jokatu zuten.
|
|
2022
|
|
|
Baieztapen hori kontuan edukita, eta egoiliarrengan antsietatea eta depresioa aztertu duten ikerketak aztertuta, prebalentzia desberdinak topatzen ditugu: Peterlini et al. ek (5) egindako ikerketan, barne medikuntzako egoiliarren% 26,9k antsietate sintoma maila handiak
|
zituztela
ikusi zen,% 55,9k maila ertaina eta% 17,2k maila apala.Emakume egoiliarrek gizonek baino antsietateeta depresio maila askoz handiagoa zutela ere ikusi zen (p, 001). Korrelazio argia aurkituz antsietatearen eta depresio egoeren artean (R= 0,65, p, 001).
|
|
2023
|
|
|
Urteetan zehar, zelula ama neuronalak garapeneko momentu zehatzetan soilik zeudela uste zen. Baina zelula hauek helduaroan ere agertzen direla eta neurona eta glia zelulak sortzeko gaitasuna
|
dutela
ikusi da (10). Hau da, neurogenesia burutzeko gaitasuna dutela.
|
|
|
Zenbait ikerketaren arabera, bularreko minbizia duten pazienteen% 30ek, gutxi gorabehera, egokitzapen zailtasunak adierazten ditu (2,3) eta% 22 inguruk osasunari loturiko bizi kalitatearen narriadura larria erakusten du (4). Zentzu horretan, zenbait aldagaik, hala nola minbiziaren estadioak edo tratamendu motak, pazienteen ongizatean eragin handia
|
dutela
ikusi da, eta azken hori bereziki pazienteen eguneroko funtzionamendurako faktore kaltegarrienetako bat dela diote hainbat ikerketak, sortzen dituen ondorio fisiko eta psikologikoak direla eta (5). Tratamendu desberdinen artean (batez ere, kirurgia, erradioterapia, kimioterapia eta hormonoterapia), kimioterapia da gaur egun pazienteengan estresmaila handiena eragiten duena (6), distres emozionala eta sintoma fisiko ugari sor baititzake, tratamendua amaitu ondoren ere iraun dezaketenak (7,8).
|
|
|
Urteetan zehar, zelula ama neuronalak garapeneko momentu zehatzetan soilik zeudela uste zen. Baina zelula hauek helduaroan ere agertzen direla eta neurona eta glia zelulak sortzeko gaitasuna
|
dutela
ikusi da (10). Hau da, neurogenesia burutzeko gaitasuna dutela.
|
|
|
Zenbait ikerketaren arabera, bularreko minbizia duten pazienteen% 30ek, gutxi gorabehera, egokitzapen zailtasunak adierazten ditu (2,3) eta% 22 inguruk osasunari loturiko bizi kalitatearen narriadura larria erakusten du (4). Zentzu horretan, zenbait aldagaik, hala nola minbiziaren estadioak edo tratamendu motak, pazienteen ongizatean eragin handia
|
dutela
ikusi da, eta azken hori bereziki pazienteen eguneroko funtzionamendurako faktore kaltegarrienetako bat dela diote hainbat ikerketak, sortzen dituen ondorio fisiko eta psikologikoak direla eta (5). Tratamendu desberdinen artean (batez ere, kirurgia, erradioterapia, kimioterapia eta hormonoterapia), kimioterapia da gaur egun pazienteengan estresmaila handiena eragiten duena (6), distres emozionala eta sintoma fisiko ugari sor baititzake, tratamendua amaitu ondoren ere iraun dezaketenak (7,8).
|
|
|
Alterazio hau sortzetikoa edo hartutakoa izan daiteke. Azken hauetan hainbat faktorek eragina
|
dutela
ikusi da, hala nola, alterazio elektrolitikoak (hipopotasemia, hipokaltzemia, hipomagnesemia), arrisku kardiobaskularren faktoreak (miokardioko infartu akutua, hipertentsioa, arritmiak) eta tiroidearen alterazioak. Beste arrisku faktore garrantzitsu bat QT tartea luzatu dezaketen edo hauen metabolismoan eragiten duten farmakoen erabilera da.
|
|
|
Alterazio hau sortzetikoa edo hartutakoa izan daiteke. Azken hauetan hainbat faktorek eragina
|
dutela
ikusi da, hala nola, alterazio elektrolitikoak (hipopotasemia, hipokaltzemia, hipomagnesemia), arrisku kardiobaskularren faktoreak (miokardioko infartu akutua, hipertentsioa, arritmiak) eta tiroidearen alterazioak. Beste arrisku faktore garrantzitsu bat QT tartea luzatu dezaketen edo hauen metabolismoan eragiten duten farmakoen erabilera da.
|