|
2000
|
|
|
Jatorria
|
du
horrek Frantziako Iraultzan. Orduko saio eta ahaleginak aipatu behar dira, beraz, ordukoek baldintzatzen baitituzte egungo hauek, urte luzeetan baldintzatu dituzten modu berean.
|
|
|
Beste lurralde batzuetan, are agerikoagoak, bi sistemok lurralde batean bizi baitira, albokide eta auzoko. Ameriketan, berbarako, Quebec
|
dugu
horren erakusgarri, hantxe gertatzen baita historia juridikoaren bitasunik erabatekoena (Common Law sistema juridikoa ingeles hizkuntzaz, eta Zuzenbide Zibila frantsesaz).
|
|
|
Horren iraupen eta zereginak zehaztu ditugu, herri zibilizatuetan erkide diren erregelen arabera. Tutoreak du pertsona eta ondasunen ardura; familiak bere baitan hautatu behar
|
du
hori, behar beharrezkoa baita zinezko gogoa, pertsonaren ondasunak gorde eta heziketa eta osasuna jagoteko, ohore eta atxikimendu osoz. Ezin, beraz, arrazoirik eta formarik gabe eskualdatu bere artapean dagoen ondarea; tentuaz administratu eta fideltasunaz kudeatu beharra du; kontularia da, administratzailea bezainbestekoa; bere jokabidearen erantzulea; kaltea ere ezin sortu, horren konponketa gauzatu gabe.
|
|
|
Diruaren salneurria zehazten duten harremanak agintaritzatik kanpokoak dira; gobernuek ezin
|
dute
hori zehaztu aginduzko legeen bitartez. Hipoteka kontratuetan eta agiri publikoetan beti onartu ohi da lege korritua.
|
|
|
Lege politikoa ez da geratzen norbanakoen onuragarritasunean, baldin eta ikuspuntu orokorragoaz ari bada. Gogokoagoa
|
du
horrek Estatuaren arrazoia, ekitate oinarria baino. Lege Zibilak, aitzitik, xede nagusitzat du norbanakoen arteko eskubide eta itunak arautzea eta Estatuaren arrazoira baino, ekitatearen esparrura lerratzen da.
|
|
|
Sentimenduak ahuldu egiten dira hedatzen direnean; berezko euskarria behar da, komenigarritasun uztardurak egin ahal izateko. Bertute pribatuek berma ditzakete, besterik gabe, bertute publikoak; hartara, norberak ere, aberri txikia
|
duen
horren bitartez, hau da, familiaren bitartez, aberri handirako atxikimendua erakusten du; guraso on, senar on, seme alaba on horiek egiten dituzte herritar onak. Nolanahi ere, erakunde zibilei dagokie izadiaren nahiera egokiak arautzea eta babestea.
|
|
|
Abusu guztien aurka joan ohi da, erakunde guztiak eztabaidapean dira. Hizlari baten oihura, den erakunderik urraezinena ere, bertan behera doa; jada ez
|
zuen
horrek sustrairik ohitura nahiz gizartearen iritzi kontuetan. Arrakasta horiek bultza egiten dute eta berehalakoan, oro onartzen zuen zuhurtzia horrek, oro suntsitzeko gogo biziari uzten dio tokia.
|
|
|
Erromako juriskontsultoak, ezkontzaz mintzo zirela, behin baino gehiagotan nahasi dituzte izadiaren ordena fisikoa, gizaki bizidun orori dagokiona eta zuzenbide naturala, horrek zehatz mehatz arautzen baititu gizakiak. Sustraia
|
du
horrek, gizaki aske eta adimendunek euren antzekoekin izan ditzaketen harremanetan. Hortik jarri da zalantzan ea moralitate arrastorik ote zen ordena natural soilean.
|
|
|
Vienako Zirkulua izan zen hura apurtu zuena, psikologiaren arazoak ikerkuntza enpirikora aldatuz. Logika zama psikologikoetatik askatzea nahi
|
zuten
horrekin, biak banandu eta filosofia berri bat —zientzi hizkuntzaren analisi logikoa— proposatuz. Ez zuten auzi logiko eta psikologikoen arteko nahasmen gehiagorik nahi; ez zuten arazo logikoak arazo psikologikoak bailiran maneiatzerik gura.
|
|
|
" Joko" hitzaren adibidearekin argitu zuen arazo hau. Honi dagokionez, esan zuen, alde batetik, (1) joko guztien artean zerbait komuna izan arren, horrek ez duela inplikatzen, joko jakin bati" joko" deitzen diogunean, esan nahi
|
duguna
hori denik, eta, beste aldetik, (2) hain desberdinak diren ekintzei" joko" deitzeko arrazoiak ez duela izan behar horien guztien artean zerbait komuna dagoenik, baizik eta erabilera batetik bestera igarotzeko" mailaz mailako iragaite" bat dagoela, sailaren bi muturren artean ezer komunik izan ez arren. Bazirudien" eder" hitzaren gure erabilera desberdinetan ezer komunik ez dagoelakoan zegoela," hamaika joko desberdinetan" erabiltzen dugula esanez —adibidez, aurpegi baten edertasuna eta aulki baten edertasuna, edo lore batena, edo liburu koadernaketa batena, desberdinak direla—.
|
|
|
Esan zuenez, hainbeste zergatik hunkitzen gaituenari buruzko gure harridura ez da txikitzen jaia sortarazi zuten zergatiak emandakoan, baizik eta antzeko beste jaialdi batzuk aurkitzean txikitzen dira: hauek aurkitzeak" natural" bihur lezake, sortarazi zuten zergatiak emateak, ordea, ezin
|
du
hori egin. Zentzu honetan esan zuen" Zergatik hunkitzen gaitu?" galdera eta" Zergatik da ederra hau?" edota" Zergatik ez du balio kontrabaxu honek?" galdera estetikoak antzekoak direla.
|
|
2001
|
|
|
Beraz, olerkigintza —rapsodika bezalaxe— ez da teknika bat. Jorratzen dituen gai horiek guztiak beraietan adituak direnek ezagutuko dituzte hobekien eta, ondorioz, Platonen aburuz olerkigintzak meta diskurtso artikulatzailea izateari utzi lioke, ez baitaki hitz egiten
|
duen
horri buruz. Bere lekua, nabaria denez, filosofiak hartu du.
|
|
|
Kausalitatea, beraz, segidan ematen den aniztasunaren sintesia da. A eta B hautemapenak
|
baditut
horrek ez du esan nahi A eta ondoren B datorrela denboran besterik gabe; hau da, etxe bateko teilatua begiratzen badut lehen eta gero sarrerako atea, horrek ez du esan nahi atea teilatuaren ondoren datorrenik erregelaren baten arabera. Bestalde, itsasontzia ibaian behera doala ikusten badut, hor A B segida determinatua dago, objektiboa da, lehen itsasontzia leku batean ikusten dut eta ondoren beherago, eta hori ezin da atzeraldatu.
|
|
|
Zeharka bada ere
|
badu
horrekin zerikusia espazioaren eta denboraren arteko harremana ulertzeko moduak.
|
|
|
maitagogo garen denon eta bakoitzaren gogoko izatea beste maitagogoak eta haien gogoko direnak. Gogo orok
|
duen
horren ezaguerak elkartzen eta lotzen gaitu maitagogo guztiok. Elkartasuna, beraz, maitari izatearen emaitza eta ondorio da, ez arrazoimendun/ adimendun izatearena.
|
|
|
" V. Tesiaren osagai eta ondorioak" Logika eta, batez ere, analisi argi sakon zehatzaz ondorioztatutakoak direla. Ez
|
du
horrek esan nahi ez dudala neuk osagai eta ondorio horiei buruz iritzi desberdinik. Ez da, baina, hemen, lekua, zehaztasun eztabaida horretan sartzeko.
|
|
2003
|
|
|
Ezjakinek ere ez dute filosofatzen ez jakintsu bihurtzea desiratzen, horixe baita ezjakintasunaren okerra: prestu, on eta zentzudun izan gabe nahikoa izatea uste izatea; ezeren faltan ez dagoela uste duenak ez du desiratzen faltan ez duela uste
|
duen
hori.
|
|
|
Egia da Pascalen obra, zuzenbidearen ikuspegitik behinik behin, laburra eta zatikakoa dela. Filosofiaren alderditik
|
du
horrek garrantzia, eta, zuzenbidea ukitzen duen ginoan, hona ere alderatzea aberasgarri, bi adiskide minen arteko gai juridikoak kontrajartzeko.
|
|
|
Lehen legeari dagokionez, eurak ikusi eta euren erabilerei aplikatzean, nahitaezko zaio gizakiari hauxe begitaratzea: horiek aztarnak eta irudiak dira, hain juxtu ere, Jainkoak horietan ezagutarazia eta maitatua izan nahi
|
duen
horrenak; bigarrenean, aldiz, Jainkoak halako moldez batu ditu gizakiak euren artean eta unibertsoarekin, ezen objektuak berak baitira gizakiak on gorenaren amodiorako bezainbeste, gizarterako ere lerratzen dituztenak. Horiek ere elkar maitatzea bultzatzen dute, guztietan baitago irarrita gizakiak gizarterako duen berezko eraspena.
|
|
|
Lan esanguratsuek izan ohi duten ospea laster eskuratu zuen liburuak, eta haren entzutea arin eta azkar barreiatu zen Europa osoan.
|
Bazituen
horretarako merituak, eta gero ikusiko denez, berrikuntzak eta osagai eragingarriak ere. Bi zatitan banatua, lehenak zuzenbide pribatua barneratu zuen, bigarrenera zuzenbide publikoa biltzen zen ber. Gida-lerro desberdinak zekartzan hark, eta ederto astindu eta asaldatu zituen ordu arteko molde juridikoak.
|
|
|
Arrazoi idatzia
|
zuen
horretarako lanabesa. Horren adierazlea ere, erromatar zuzenbidea.
|
|
|
Bere arauek kritika baimentzen dute, eta ekintza baimentzen dute. Haatik, ez
|
dute
hori sustatzen, aurkakoa ere baimentzen baitute: programa horiek laudatzea eta gure gaitasunaren arabera haiek diruz laguntzea baimentzen digute.
|
|
|
Alegia, zientzia berdefinitu egiten da, baita bere hizkuntza eta, horrekin batera, munduaren mapa guztiak ere. Eta aldaketaren baitan osagai ‘irrazional’ bat aurkitzen dugu, fede dogma bat teoria berriaren gaitasunaz, zientzialariek uste
|
baitute
horrek arrakasta izango duela arazo berrien aurrean. Dogmari esker, Kuhnen ustez, zientzi ikerlariek izugarrizko kanpaina jarriko dute abian jarraitzaile berriak eta, horrela, paradigmaren finkapena, lortzeko asmoz.
|
|
|
(K1) Popper razionalista kritikoa bada ere, Kuhnek, aldiz, zientzialari ‘normaldua’ antirrazionalista kritikoa dela dio. Zer esan nahi
|
du
horrek. Hain zuzen zientzialaria ez dabilela behin eta berriro bere teoriak frogapean jartzen, Popperrek esan bezala, enigmei eta zailtasunei irtenbidea eman nahian baizik (Kuhn 1962:
|
|
2004
|
|
|
zuhaitzak geldirik daude euren betiko, mendeetako beharbada, lekuan, eta geu ari gara higitzen. Egia izango da, bestalde, lurra 29.800 m/ s ko abiaduran higitzen dela espazioan, baina ez
|
dugu
horren susmorik ere sentimenen bidez. Geldirik dagoena higitzen dela iruditzen zaigu eta higitzen dena geldirik dagoelako uste sendoa dugu. Honetaz gain, badira zenbait ezagupen geureganatuta ditugunak eurei buruz sentimenezko harremanik izan gabe.
|
|
|
Baina Kantentzat moraltasunaren printzipio gorena ezin izan daiteke perfekzioa (estoikoek funtsean bilatzen zutena), ez zoriontasuna, ez eta ere plazerra (hedone) edota helburu praktikoa (onura bat, sari bat, adibidez), hauek guztiek, neurri batean edo bestean, baldintzatzen baitute benetako moraltasuna. Baldintzatua izango ez den printzipio bat behar da; agindu kategorikoa
|
dugu
hori, giza borondateari benetako autonomia ematen diona, aurreko ustezko printzipioak heteronomoak izaki (zoriontasuna, perfekzioa, plazerra, onura...). Zein ote da agindu kategoriko (hots, ez baldintzapeko) hori?
|
|
|
" Esan/ egin didazuna ez dut onartzen. Hobeki jokatu zenuke nirekin, ez
|
baituzu
hori egiteko eskubiderik". Oraingoan balio judizio erabateko baten aurrean gaude, auziaren garrantziagatik eta irtenbide bakarra duelako, funtsean:
|
|
|
Idazlanaren hasieran proposatu dugun galdera nagusia (Zertan datza hizkuntzaren berebiziko ekina eta zeregina den errealitatearen irudikatzea?) galdera ontologiko izateaz gainera etikoa ere badela aurreratzen genuen. Argi dezagun orain zer esan nahi
|
dugun
horrekin.
|
|
|
Ikerketa filosofikoak, § 7). Ikerketa eremu zabala bezain emankorra
|
dugu
hori.
|
|
|
Besteen estimua eta maitasuna ezagutzen ez duenak nekez izan dezake autoestimurik, psikologia modernoak behin eta berriro frogatu duenez. Antzinateko jakinduriak
|
bazuen
horren berri, formulazioak formulazio. Ebanjelioetan ezinago argi ageri zaigu, Nazareteko Jesusek besteenganako maitasunaz mintzo denean:
|
|
|
" Maita ezazu lagun hurkoa zeure burua bezala" (Mt 19, 19);" Honela, bada, besteek zuei egitea nahi zenuketen guztia, egun zuek besteei" (Mt 7, 17). Moraltasunaren urrezko legea
|
dugu
hori. Beronetan inspiratu zen Kant bere agindu kategorikoa formulatzerakoan, zalantzarik gabe.
|
|
|
Definizioa eta ikuspegi ezberdinak gorabehera, ezin uka daiteke balioen unibertsoak bizi gaituela. Zer esan nahi
|
dugu
horrekin. Gizakiok egiten eta bizitzen dugun oro balioesteko joera dugula, alegia.
|
|
2005
|
|
|
Hala esaten da, gauza batzuek berezko esanahia izan ez arren, euren arteko konponezinak direla. Bi ez dira lau, eta Jaungoikoak ere ezin
|
du
hori egin; orobat, berez okerra dena ezin ona izan. Halaxe dio Aristotelesek ere jarraikoa adieraztean:
|
|
|
36 Esan bezala, hori guztia azaltzea nire ustez garrantzi handikoa da, inork ere ez duelako halakorik egin aurretiaz; edo, behintzat, norbaitek egin badu, modu osagabean egin du. Antzinako filosofoen artean inork ere ez
|
zuen
hori egin, ezta greziarrek ere, Aristotelesek Gerra zuzenbidea izeneko liburua idatzi zuen arren. Kristautasunik zaharrena loriatu zutenen artean, batek ere ez zuen horren inguruan ezer idatzi.
|
|
|
Egiatan, bertute batzuek pasioak biguntzen dituzte. Baina ez da hala gertatzen bertuteari iraunkortasunez hori berezko zaiolako, ezpada arrazoimen zuzenak, bertutea beti bidelagun
|
duen
horrek, batzuk moderaziora behartzen dituelako eta beste batzuk, aldiz, ahalik eta urrunen joatera behartzen dituelako. Hartara, ezin dugu Jainkoa gehiegi gurtu.
|
|
|
Iritziak ere ez dira baztertzeko modukoak, batik bat, euren artean bat datozenean. Lehen esan bezala, zuzenbide naturalak adostasun hori hartzen du frogatzat, eta jendeen zuzenbideak ez
|
du
hori besteko frogarik.
|
|
|
Giza izaerari dagokio zuzenbide hori, gizakiak gizartean bizitzeko gogoa eta grina
|
baititu
horrek oinarri eta euslerik sendoenak:
|
|
|
lehenez, gizakia sortzearekin batera; beste behin, uholdearen ondoriozko gizateria berrezarri zuenean; eta, azkenean, Kristoren bitarteko berreskuratze loriatsuan. Hiru zuzenbide horiek, zalantzarik gabe, giza oro behartzen dute eta gizakiek
|
badute
horren ezagupide nahikoa. (De iure belli ac pacis, I.l., I.k., XV., 1 eta 2)
|
|
|
lehenez, gizakia sortzearekin batera; beste behin, uholdearen ondoriozko gizateria berrezarri zuenean; eta, azkenean, Kristoren bitarteko berreskuratze loriatsuan. Hiru zuzenbide horiek, zalantzarik gabe, giza oro behartzen dute eta gizakiek
|
badute
horren ezaupide nahikoa.
|
|
|
Batzuek, erlijio zehatz batek bultzatuak, beldurra diote presa eskubideari, zuzenbide gutxiagokoa den zerbait balitz legez. Beste batzuek, aldiz, ez dute eskubidearen zalantza izpirik ere, baina, itxura denez, beldurra
|
dute
horrekin euren ospea zikinduko dutela. Azkenez ere, badira tartean kausaren ekitateaz ezbaian ez daudenak; horrexegatik, hain zuzen ere, ez dute uste euren sona kaltetu daitekeenik baina, gogoan dute nora eraman ditzakeen kontu honek.
|
|
|
gizaki guztien borondate bilduen adostasunak adierazten duena, horixe da zuzenbidea. Batez ere, bat baldin badator besteen ongizatea guk geuk lortu behar
|
dugun
horrekin, hortxe baitago gizakiaren jatorrizko ezaugarria[...]
|
|
|
Bateko, herritar bakoitzak kalte egin ez diezaiela beste herritarrei, ez guztiei batera, ezta bakan bati ere, den denak defenditu baizik. Besteko, inork ez diezaiola besteari ken modu pribatu edo kolektiboan edukitzan
|
duen
hori, ezpada bakoitzak ekar dezala beharrezkoa dena, berarentzat nahiz guztientzat.
|
|
|
Hala esaten da, gauza batzuek berezko esanahia izan ez arren, euren arteko konponezinak direla. Bi ez dira lau, eta Jaungoikoak ere ezin
|
du
hori egin; orobat, berez okerra dena ezin ona izan. (De iure belli acpacis, I.l., I.k., X., 5)
|
|
2006
|
|
|
Ematen du Hesiodok ongi deskribatu zuen urrezko garaietako ondarea
|
dutela
hori zerutarrek, garai hartan egun guztiak baitziren jai, kantu, zorion eta oturuntza65 Beste mitologia batzuetan ere azaltzen denez, garai hartan dena zen eguzkitara jarritako mahai bat, goizero janariz eta edariz bapo hornitua esnatzen zena66.
|
|
|
Hezkuntzaren bitartez? Humeren ustetan, egoismo psikologikoak ezin
|
du
hori azaldu; ikusmenik ez duen espezie bati koloreak zertan diren azaltzea bezain antzua litzateke. Azalpen hori ahalbidetzeko beste oinarri batzuk jarri behar dira.
|
|
|
Eta horrelako bitxikeriarik ez diezu entzungo ez egungo hedabideen etsaiei ezta Platoni ere; izan ere, ezin onartuko luke honek zenbat perfektuagoa izan edertasunaren isla munduan, hainbat lasterrago eramango gintuzkeela dandarrez putzura. Platonen doktrinaren heresia
|
zenuke
hori.
|
|
2007
|
|
|
• Arte plastikoetan —ikusi
|
dugu
hori ere— giza abere konkretua agertzen da427.
|
|
|
Hizkuntza da kulturaren espresiobide eta adierazpide nagusia, eta, noski, hori adierazteko eta hedatzeko funtsezko tresna. Herriek kultura babesteko eta garatzeko duten eskubideak ezinbestez eskatzen du kultura horren hizkuntza gorde eta modernizatzea, eta inork ezin
|
du
hori eragotzi ez eta oztopatu ere.219
|
|
|
Hezkuntzak ere ezin
|
du
hori horrela onartu —bere izaeraz aurrera begiratu behar du eta bere ekintzei zentzu bat eman behar die—; eta, horrexegatik, bat egin luke" ekolinguistikaren oinarrizko printzipioarekin", zeina Moreno Cabrerak honela zehazten duen:
|
|
|
Hasteko zera esango dugu Valverderekin batera: " Hitz egiteko gaitasunak —eta ez hainbeste geure burua ‘animalia razional’ edo ‘homo sapiens sapiens’ bezala definitzeak— egiten gaitu giza izaki" 111 Aristotelesek berak ere argi
|
zuen
hori, hain zuzen gizakiaren berezitasun nagusia —bestelako izaki bizidunekin alderatuz— gizakiak berak berezkoa duen logos delakoan ikusten baitzuen, zeinak aldi berean —eta hau esanguratsua da oso—" arrazoimena" eta" hitza" adierazten zuen. Kontua da, hizkuntzari esker bakarrik dela gizakia gai" estimulu erantzun" eskema hutsetik alde egiteko edo, bestela esanda, bere erreakzio instintibo primarioenak askatasunez kontrolatzeko.
|
|
|
Guk, euskaldun bezala, ezin diogu hezkuntzari eta hizkuntzari buruzko teorizazio propio bati uko egin, zeinak agerian edo ezkutuan, beti, gure jarduera pedagogikoa baldintzatzen duen: kontua da hezkuntzan, bestelako giza eta gizarte zientzietan bezalaxe, bilatzen eta aurkitzen ditugun arrazoiak ez direla hutsak baizik eta historiaz bustitakoak; eta, horregatik, gu geu gara esparru horretan egin, egiten eta egin nahi
|
dugun
horretaz arrazoi eman behar dugunak. Interesak edo beharrak eramaten du beti gizakia aztergai hau edo bestea, honela edo bestela, ikertzera —pentsamendua ez da inoiz itxuraz den bezain neutrala—; eta, gure kasuan, euskararen eta euskaldunon egoera kezkagarriak eramaten gaitu gure hezkuntzaz hausnarketa bat egitera.
|
|
2008
|
|
|
Esaldi espekulatiboa, aldiz, pentsamendu formalak lortu ezin duen lekura begiratzen ari da. Baina berak ere, Hegelen arabera, ezin du lortu nahi
|
duen
hori. Proposizioaren formak beti subjektu eta objektuaren artean ezberdintzen du, subjektua eta bera definitzen duen horren artean ezberdintzen du.
|
|
2009
|
|
|
Jatorriak senaren kalitatea, bizitasuna edo ahulezia eta gorputzean uzten duen marka adierazten duen bitartean, emergentziak, aitzitik, gatazka lekua adierazten du; hala ere, ez da borroka burutzen den eremu itxi baten gisa, aurkariak berdintasun egoeran liratekeen plano baten gisa irudikatu behar; gehiago da —on eta gaiztoen adibideak frogatzen duenez—" ez leku" bat, distantzia hutsa, aurkariak espazio berekoak ez izatea. Inor ez da, bada, emergentzia baten erantzule, eta inork ezin
|
du
hori dela-eta bere burua laudatu; emergentzia beti tarteetan gertatzen da.
|
|
|
Hegelen dialektikak niaren eta bere superazioaren alienazioaren afera nahi du konpondu, Marxek gero praxiaren terrenora eramango duena. Hegelek, beraz, arrazoimenean ikusten du errealitatearen estruktura unibertsala, kontradikzio guztiak konpontzen (sublimatzen)
|
baititu
horrek.
|
|
|
nola sortu da pentsamendua eta zein da bere historia? Zer erran nahi du edo
|
zuen
horrekin. Hemen dago, ezbairik gabe, geure oraingo lanaren gakoa, giltza, bide hasiera...
|
|
|
(Berriro ere ekartzen dut pasarte hau begi aurrera, benetan garrantzitsua iruditzen zaidalako hemen erraten dena eta benetan laburbiltzen duelako Erdi Arotik Berpizkunderako eta Moderniarako zubia zein den, nola gertatzen den.) Bere erabakia (eta berarekin Aro guzi batena): ezin
|
dugu
hori jasan, alda dezagun lehenbailehen.
|
|
|
Ezagutzeko eta ikusteko modu perspektibista bat existitzen da soilik. Zer esan nahi
|
du
horrek. Ezagutzeko modu bakarra existitzen dela:
|
|
|
Horrela, Kantentzat esperientzia hutsetik jasotzen duguna kaos hutsa bada (gero kategoriekin ulertzen dugun hori), Heideggerrentzat ez da kaosa izango, esperientzia argi ematen baitzaigu era aurreintelektual batean;" aulkia aulki moduan, etab.". Hemen arazoa hizkuntza da," aulki" hitz bihurtu delako, kosifikatu delako. Gure begien aurrean
|
dugun
hori" aulki" izendatzean, ezagutza kontzeptualera egin dugu ihes, eta izatearen benetako esentzia galdu egin da prozesu horretan.
|
|
2010
|
|
|
14 Horrekin lotuta zailtasun hau agertzen da: nagusiak mendeko batek zerbait egitea nahi izan arren, ezin
|
du
horretara behartu, bere borondatearen berri ematen ez badio. Baina bada zailtasun horrentzako irtenbidea:
|
|
|
Manuaren kasuan, aitzitik, agintzen duenak agindua jasotzen duena behartzen du, eta horretarako, nolabaiteko eskubidea edo boterea izan behar
|
du
horren gain. Ezin da egintzarik gauzatu, ez badago proportziorik egintza horren eta berori gauzatzeko arrazoiaren artean.
|
|
|
Aholkua, berez, ez dator mendekoen gainean ahala eta erantzukizuna dituen nagusi batengandik. Legea, aitzitik, arrazoimenaren antolamendua da, erkidegoaren ardura
|
duen
horrengandik datorrena, definizioak berak agerian uzten duenez, hura ulertu behar baita esanahi propio eta formalenean. Era berean, eskabidea edo galdaketa baztertuta geratu behar da arrazoimenaren antolamendu horretatik.
|
|
|
Egin eginean ere, Jainkoaz denaz bezainbatean, ezin dugu berdintasunez jardun, eta, ondorenez, Jainkoarenganako legea, ius baino gehiago, fas dela esan daiteke. Zernahi gisaz, esanahi berezi hori alde batera utzita, latindarren erabileran ez baita hori ohikoa, San Isidorok Jainkoaren legeari fas deitzen dionean, ez
|
du
hori egiten, lege horrek Jainkoarenganako eginbeharrak arautzen dituelako, baizik eta ekitate naturalean oinarria duelako, eta, ondorenez, arrazoimen naturalean (Jainkoaren legean bertan) oinarria duelako.
|
|
|
Eta, ondorenez, legearen mende egon behar da nahitaez. Ez
|
du
horretan garrantzirik izakia bekaturik gabe egotea, grazia edo loriaren ondorioz. Hori baieztatzeko bi arrazoi eman daitezke.
|
|
|
ius ez da legea esangura hertsian, baizik eta legeak manatzen edo mugatzen duena. Nik, nire aldetik, uste
|
dut
hori esangura erlatiboan ulertu behar dela. Edu horretan, legeek justizia bereziari erreferentzia egiten diotenean, hau da, justizia esangura hertsian arautzen dutenean, ius zehatza jaso nahi dute, eta hori ere esangura hertsian ulertu behar da.
|
|
|
Ildo horretatik abiatuz gero, ondorioak ere berehala iristen dira, legeak zer esan nahi
|
duen
hori ere kezkagarria baita Suarezentzat. Etimologiari helduta, bateko eta besteko idazleek ematen diote bidea, legearen kontzeptua azaltzeko aukera.
|
|
2012
|
|
|
" Harreman sexuala ez da existitzen". Zer esan nahi
|
du
horrek. Sexualitatean bakoitza bere plazerean zehaztuta/ gauzatuta dago; hots, bestearekiko oso urrun.
|
|
|
Badago pixka bat gehiago zehazterik? Komunismora itzuli, nork nahi
|
du
hori. Badiou, mesedez.
|
|
|
materialismoa, immanentismoa, kritizismoa. Ernst Blochek
|
badu
horren inguruko liburu gomendagarri bat: Avicenna oder die Aristotelische Linke (Avizena edo ezker aristotelikoa).
|
|
|
Liburua erraza da, sarrera gisa pentsatuta dago. Espero
|
dugu
horrekin ez diogula bere pentsamenduari traizio egin. Espero dugu, orobat, zure gogoa irekitzea, zuk jarraitzeko eta Badiou bera irakurtzeko.
|
|
2013
|
|
|
Alegia, Word prozesadorea azaltzeko ez dut kontuan hartuko fisikoki, edo zirkuitu elektronikoen mailan, gertatzen dena. Areago, ezin
|
dut
hori egin, etxean eta lantokian fisikoki gertatzen diren prozesu fisikoak arras desberdinak direlako, nahiz eta Word prozesadorearen mailan berdin berdinak izan etxean eta lantokian egiten eta azaltzen ditudanak. Ildo horretatik, testu prozesadorearen deskribapena deskribapen fisikotik independentea da:
|
|
|
Eztabaidak eztabaida, ikerketa programa gisa HA hobeto ezkontzen da naturari buruz ezagutzen dugunarekin, ikerketari lotzen zaion ikuspegia baita. Galeno
|
dugu
horren eredu, izan ere, arimaz pentsatzen duena berak egiten duen ikerketari lotzen zaio. AIMk, berriz, gure nahiak, gure desioak eta gure beldurrak jasotzen ditu.
|
|
|
Animalien kasuan, eboluzioak gaitasun batzuk egokitu dizkie; baina, espezieen arabera, zaila da zehaztea zer falta duten, nahiz eta zerbait dakigun horretaz. Eta faltan
|
duten
hori zehazten bada ere, horrek zer inplikatzen duen ez dago oso garbi. Androide roboten kasuan, egoera bestelakoa da:
|
|
|
" Bota, bota ezazu hondar gehiago. Bota hondar asko, tonak bota, goiz osoa
|
duzu
hori estaltzeko". Eta umea hondarra bota eta bota aritu da, ohitu den arte, alferrik dela onartu duen arte, garrasi hezeak bere arreta eskuratu duen arte.
|
|
|
Eta gure arrazoia ere, autonomoa da eta librea, eta ni arrazionalista naiz, eta librepentsadorea izan behar dela uste dut. Materialista izaten segitzen dut, eta uste
|
dut
hori kontziliatu daitekeela, edo uztartu daitekeela, nahi baldin bada, sinesmen edo fede batekin.
|
|
2014
|
|
|
Kontura zaitez badela kontu estrainio bat, koherentea dena ordea: ezkontza jainkotiarra, legea egiten duen ezkontza, Fricka eta bere senar Wotan zaindari
|
dituen
hori, umerik gabeko ezkontza bat da. Jainkoak arauaren baitan daudenean antzuak dira.
|
|
2016
|
|
|
Are, giza arrazen artekoak ez ezik, gizakiaren eta animalien arteko diferentziak ere gradualak direla erakustea da Darwinen xede behinena. Naturalista batzuen munduaren banaketa hiru erresuma zeinberetan (gizon emakumezkoa, aberezkoa eta landarezko edo begetala), gizakiari erresuma berezi bat erreserbatuz, Darwinentzat ez da onargarria.48 Gizaberearen adimenarentzat adina, 49 emozioentzat, etab., eta haren esklusiboa dirudien moralarentzat balio
|
du
horrek, berehala berrikusiko dugunez.
|
|
|
Moralaren mugaketa modu hori, Darwinen genealogian ohartu beharreko bigarren puntuak oso kondizionatua dago, erabakigarria
|
duzu
hori pentsabide guztiarentzat. Moralaren jatorria, esan bezala, kideen elkarbizitza eta kooperazioa antolatu beharrean datza.
|
|
|
Prolegomena (1894); gaur biak bat bezala argitara ohi dira. Eta leheGakoa Natura eta moralaren erlazioa ulertzeko moduan dago, gaur arte dirauen auzia
|
baitugu
hori: morala (kultura) Naturaren menpeko den ala independente.
|
|
|
Darwinek, berriz, zesura erabateko bat esanahi duela biziaren hiru mila milioi urtean, eten erradikala kulturaren, pentsamenduaren eta filosofiaren historian, tamalez filosofoek eta humanistek oraindik konprenitu ez duten arren (29). Eta ordua
|
dugula
hori ikasteko. Hori korrijitzera dator liburua.
|
|
|
Determinismoaren iluntasun horiez gainera gene egoistaren eta memeen teoriak dualismo kartesiarraren tankera berbera dauka manikeismoarena, esan liteke, berak hori ukatzeak ez dio deus erremediatzen (390). 266" [Kritikoek] ez dute arazorik beren sexu grinari eusteko hori egitea sozialki beharrezkoa denean. Zer
|
du
horrek dualistatik. Argi eta garbi, ezer ez".
|
|
2017
|
|
|
Ikusten dut gizon hori, aldi berean hartzen dut objektutzat eta gizontzat. Zer esan nahi
|
du
horrek. Zer esan nahi dut adierazten dudanean objektu horri buruz gizon bat dela?
|
|
|
begiratzen didate. Zer esan nahi
|
du
horrek. Bat batean nire izatean atzemana naizela eta nire egituretan funtsezko aldaketak agertzen direla aldaketa horiek atzeman ditzaket eta kontzeptualki finkatu cogito erreflexiboaz.
|
|
|
Baina inplizitu existitzen da niretzat, nik forma bukatutzat ikusten dudan zirkuluaren puntu bakoitza bezala. Aldatu egin litzateke munduarekiko nire erlazioen osotasun presentea, nik hori agerrarazteko unibertsoa atzeko planoan
|
duen
hori esplizitu bat bezala. Era berean, Beste objektuaren haserrea, niri agertzen zaidan bezala bere garrasien bidez, bere ostiko eta keinu mehatxatzaileen bidez, ez da haserre subjektibo eta ezkutu baten zeinua; ez du ezertara igortzen, soilik beste keinu eta beste garrasi batzuetara.
|
|
2022
|
|
|
Hitz horiekin bukatzen du Chakrabartyk bere saiakera. Eta horiekin hel geniezaioke filosofiaren egungo egoerari eta haren historiari buruzko galderari, mendearen biraketak, amaiera baten itzala medio, mehatxupean
|
duen
horri.
|
|
|
Filosofiak min egiten du eta ezin du minik ez egin. Kontzeptua, filosofiaren erreminta, izendatzen duen hura identifikatzen eta osotzen duen atzemate bat da eta ezin
|
du
hori saihestu. Kontzeptuak menderatu egiten du ukitzen duen errealitatea, eta faltsifikatu.
|
|
|
Kontzeptuak sortzea, hala, abstrakzio ariketa bat da, hezurmamitua. Lotura
|
du
hori nozitzen duen filosofoaren gorputzarekin eta bizi egoerarekin, eta, aldi berean, hartatik harago ere joaten da, arrazoimen komunari egiten diolako dei, aintzat har dezaten eskatzen duen adigarritasunari. Horrenbestez, filosofia enuntziatzeko lekuak ezin du neutroa izan.
|
|
|
Horrenbestez, filosofia enuntziatzeko lekuak ezin du neutroa izan. Pentsatzen duena, idazten duena, pentsatu behar
|
duen
horretan inplikatuta eta zuzenean interesatuta dago. Bizi beharrizan bat dago, idazketa gidatzen duena eta arnasa ematen diona.28
|