|
2008
|
|
|
Atal honetan Euskaltzaindiak (1992) zirriborraturiko sailkapen hirukoitza garatu behar
|
dugu
hiru osagaien arteko harreman moten arabera. Azken batean hirugarren osagaiaren mende egongo da eskuinaldeko osagai bikoitz bat edo beste azaltzea, bai eta erreferentzi aldaketa mota bat edo beste gertatzea ere8.
|
|
|
Aditza eta konplementatzailea (1c) adibidean bezala aurreratuz, nabariki azkartzen dugu prozesatzea10: (1c) adibideko bosgarren hitzean osagai guztien buruak prozesa tuak ditugu eta (1a, b) adibideetan aldiz, segida osoa irakurri behar
|
dugu
hiru osagai horien buruen berri izateko. Areago aurreratzen da prozesatzea ezen> partikula erabiliz (1d), laugarren hitzean hiru osagaien buruak prozesatuak baititugu.
|
|
2010
|
|
|
1) Eracusaldiac, 2) Platicac> edo Itzaldiac, eta 3) Bederatziurrena. Ikusi egin da, izenak izen, ea makro-egitura eta super egitura desberdinak
|
dituzten
hirurek ere, eta, desberdintasunik balego, zein mailatakoa den berori (makro, mikro ala super).
|
|
|
Eta Plat> (B mota) Bed> testuaren parte da. Ondorioz, ez
|
ditugu
hiru sermoi prototipiko, baizik eta, mutatis> mutandi, > modelo finko bat, bertsatilitate handikoa. Horrela, aldaketak itxurazkoak izango lirateke, beti ere, enuntziazioegoerako aldagai batzuen arabera eginak:
|
|
|
Galdera biri erantzungo diogu hemen, funtsean: a) zer hedadura
|
dute
hiru ereduek 2007 ikasturtean?; b) hedadura hori zenbat aldatu da EEN legea onartu zenetik hona. Galdera bi horiek adierazten dute argien, ereduen garapen kontuan zer gertatu den.
|
|
2013
|
|
|
Mitraillette delakoaz bestalde, alemanek badakarte mitrallusa egiazkoa, bainan hau ere lehen danik hunat hobetua, erran ere ditake hoberendua. Gizon batek baderabil sorbaldan, bertze bat jarraikitzen zakolarik lagun; biek, azpirat bileduak
|
dituen
hiru changoak luzatzen daizkotela, ezartzen dute behar denean chutik; asto dabilan hirugarren batek atheratzen ditu keza batetarik bala zerrangak. Hirurak ar ditazken tokitan lan izigarria baderamakete.920
|
|
2016
|
|
|
Hemen
|
dugu
Hiru Ziren antzerkia, Donibane Garazin eman ondoren, prentsan agertu zen artikulua non irakurtzen dugun antzerkiak sortu zuen gogoeta.Ameriketarat doatzinen eta han dagozinen arrangura minak dira bereziki aipatuak izanen. Garaziko eskualde huntarik zonbat eia zonbat ez dira harat joaiten!
|
|
|
Apezetan ere badugu orotarik, baina bipilenak kontra
|
ditugun
hiru kontseilarien eskolakoak dire. Denen supiztale dute Matalas, Mitikileko erretora.
|
|
|
... mesfidatzen dira mugako jendeaz, Dragoneri entzun diot erraiten, behar
|
dituztela
hiru herri oso osorik jendez hustu: Azkaine, Sara eta Ainhoa...
|
|
2019
|
|
|
Eta
|
duela
hiru urte, Gasteizko udalarekin batera, Montehermoso jauregi honetan Kafe Antzokiari eta Euskararen Etxearen proiektuari hasiera eman genionean, egoki iruditu zitzaigun Oihaneder izena berreskuratzea eta egitasmoaren lehen hankari izen hori ipintzea. Berde kolorea ere aukeratu genuen gure proiekturako, oihanaren kolorea, beraz, ezin egokiago!
|
|
2021
|
|
|
42.19.7a Formaz ez, baina esanahiaz (gehienetan segurik) ikusi dugun behintzat diskurtso markatzailearen pareko
|
dituzkegu
hiru diskurtso markatzaile hauek. Forma aldetik bederen (edo honen aldaera bedere) eta bederik haurrideak ditugu (bata genitiboaren markarekin eta bestea partitiboaren morfologiaz hornitua).
|
|
|
23.2.2.6c Forma ditrantsitiboak (dio) adierazten du transferentzia bat gertatu dela, zerbait (objektua) pasatu dela agente batengandik hartzaile edo onuradun batengana. Aditz batzuek berez dute ‘transmititze’, ‘batetik bestera pasatze’ adiera hori eta, horrenbestez, ohikoa
|
dute
hiru argumentuak hautatzea eta dio laguntzaile hartzea: bidali, eman, erakutsi, erosi, eskaini, irakatsi, saldu...
|
|
|
31.5.2.3a Perpaus erlatibo jokatugabeek badituzte jokatuek ez dituzten berezitasun batzuk, kontuan hartzekoak direnak. Bereziki aipatzekoak
|
ditugu
hiru hauek: ezeztatzea, aldi aspektu murriztapenak eta erlatibatze eskala.
|
|
|
Gehienak arte postposizioarekin eratzen dira, eta honek adberbioa edo izen sintagma gobernatzen du (noiz arte, atzo arte, orain arte, ordu arte; igandea arte, hurrengoa arte) —aldaerak: ...aino eta arteino, edo arteo, artino, artio (gaur arteraino, bihar arteino, bertze egun bat artio) — Izen sintagma mugatua izatea da ohikoena (egun hura arte, bostak arte, Gabonak arte); idatzian maiz ageri den hurrengo arte eta igande arte bezalakoen idazkera bikoitzaren ebakera laburtuaren isla izan daiteke (igande (a) arte) 19 Batzuetan, hala ere, mugagabea da sintagma (beste egun bat arte,
|
duela
hiru urte arte); eta beste batzuetan, bizkaieraz batez ere, adlatiboan ematen da (ordura arte —Euskaltzaindiaren Hiztegiak ordu arte eta ordura arte (ez ordurarte) formak onartzen ditu—, igandera arte, arratsaldera arte). Postposizio honekin eratzen dira gero arte, bihar arte, hurrena arte edo sarri arte (Ipar.) agur esaldiak.
|
|
|
36.4.3a Aditz izenarekin eginiko tzean formak nean formaren antzeko erabilera du. Uneko predikatuarekin doanean aldiberekotasun ‘sekuentziala’ adierazten du nagusikoa ere halakoa bada (Galdutako poltsa aurkitzean, etxera itzuli naiz); gertakariak mikro uneak
|
dituenean
hiru ñabardurak eman ditzake aditzera: ‘aurretikoa’ (Etxean sartzean, txirrina jo dut), ‘une unekoa’ (Etxean sartzean, irrist egin dut), eta ‘sekuentziala’ (Etxean sartzean, txapinak jantzi ditut).
|
|
|
Eta anaforiko moduan erabiltzen denean ere —hau da, zenbatzearen hasierako unea iraganean ezarria denean ere— ez da ohikoa zuela adizkia erabiltzea, ezinezkoa ez bada ere: Hogei urte zuela egin zutenaz oroiturik (Axular); Iaz hartu zuen
|
zuela
hiru urte bidali zioten gutuna. Ohikoagoa da hiru urte lehenago bidali zioten gutuna gisakoak erabiltzea, eta duela ere erabiltzen da inoiz:
|
|
|
aberastu burtsan jokatzeaz. Euskalkien araberako banaketa izan ohi
|
dute
hiru forma hauek. Sarriago aurkituko dugu tzeaz kausa baliokoa ekialdeko euskalkietan, mendebaldeko hizkeretan baino:
|
|
|
16.2.2b Aldaera zehaztuak (bata) bakarrik, aldamenean bestea ageri ez bada, ez du ia lekukotasunik tradizioan. Leizarragak
|
baditu
hiru adibide (testuinguruan bi ageri da, ordea): Zen Andriu Simon Pierrisen anaia, Joanes mintzatzen entzun zuten bietarik eta hari jarraiki zitzaizkionetarik bata.
|
|
|
Ororen buru, euskarak
|
dituen
hiru adizki jokatugabeen artean, aditzoina da erabilera mugatuena duena. Izan ere, testuinguru urrietan agertzeaz gain, euskalki gutik begiratu dute.
|
|
|
42.21.8a Alta, alabaina, eta alabadere aurkaritza adierazteko erabiltzen diren diskurtso markatzaileak ditugu, eta elkarren artean duten kidetasunagatik sartu ditugu multzo berean: aurkaritza balioaz beste, balio esplikatiboa ere
|
badute
hirurek eta batez ere ekialdeko euskalkietan erabiltzen dira, alabaina mendebaldean ere ezaguna den arren.
|
|
2023
|
|
|
Nazionalitate anitzeko edo ad intra eleaniztun planteamenduetara itxitako ideologia nazionalista espainolak bultzatuta, eta ingelesaren kolonialismoari ad extra amore emanda, Otano buru
|
zuen
hirukoa erori ondorengo urteak aprobetxatu zituzten Grosse Koalitionek sostengatutako norabideari ekiteko, geroago PPk gobernatutako beste erkidego batzuek partekatuko zutena (Balear Uharteak barne, katalanean murgiltzearen ordez, eredu hirueleduna ezarriz), geroago baita PSOEk gobernatutakoek ere (Patxi López lehendakari eta Celaá kontseilari Euskadin).
|
|
|
Hori dela eta, ikastetxeko langileak saiatzen gara gure txikiei euskararen erabilerarako aukerak eskaintzen, eta xede horretarako bideragarri diren proiektuak aurrera eramaten. Nafarroako Gobernuaren Hezkuntza Departamentuak urtero berrikuntza proiektuen deialdia egiten du, eta azkeneko urteetan zehar gure eskolak euskara sustatzea helburu
|
duten
hiru proiektu aurkeztu ditu eta guztiak onartuak izan dira. Horietatik bi azkeneko urteetan modu sistematikoan lantzen ari gara, dagozkien jarraipena eta ebaluazioa eginez, eta hirugarrena ikasturte honetan abian jarritakoa da.
|