|
2001
|
|
|
Eta palmondoaren alboko baserrian geratu zen, ez han ez hemen, ez etorri ez joan, harik eta denborak gela estuagoa eman arte. Bi metroko luzera, metro bateko zabalera eta metro erdiko altuera
|
duen
hilobian lurperatu genuen, ikurrinarekin eta esmeralda eskukada batekin.’
|
|
2005
|
|
|
Andre bat hil zen Eldasen, eta enkargatu zioten pintoreari irudi bat egiteko hilobian, panteoiaren barruan. Lobek egin zioten enkargua, dirua bazegoela eta nahi zuen irudia pintatzeko enkargatu zioten pintoreari, ondo ezagutzen zuela berak euren izeko Fidela eta jakingo zuela zer pintatu behar
|
zuen
hilobian. Esan zioten andrearen izateko modua azaldu behar zuela irudi batekin.
|
|
|
Inork ez zion esan dozenaka zirela herriko hilerrian izena eta heriotza data ere aski handian ageri
|
zuten
hilobi hutsak. Beharbada ez zuten horren akordurik eduki nahi itsas zabalean, konprenitzekoa da.
|
|
2009
|
|
|
Amesgaizto bat izan nuen bart gauean: Carmenen izena idatzita
|
zuen
hilobiari hitz egiten nion, eta azken hogeita hamar urteetan esan gabeko guztiak esaten nizkion, hustu arte. Kontua da ez dudala gogoratzen zer esaten nion.
|
|
|
–Higanot putakumeak, hiri hau izanen da
|
zuen
hilobia!
|
|
2011
|
|
|
Angel Otaegi azpeitiarra ere izan dute gogoan.Txistu doinuekin ekin diote frankismo garaian fusilatutako ETAko kidea omentzeari. Ikurrina eta errepublikako bandera
|
zituen
hilobiak gainean. Aurten, aurreko urteetan ez bezala, ez da ertzainik gerturatu hilerrira, nahiz eta inguruko zelaietan bazebiltzan omenaldia zaintzen.Martxelo Alvarez Ahaztuak elkarteko bozeramaileak azaldu du Jon Paredes, Angel Otaegi, Xose Humberto Baena, Ramon Garcia Sanz eta Jose Luis Sanchez Bravo frankismoaren biktimak direla baina urtez urte «terroristatzat» jotzen direla.
|
|
|
Vernon Sullivan gaitzizenarekin idatzi zituen literatur lan asko, baina ondorengo argitalpenetan bere bataio izenarekin agertzen dira. J’irai cracher sur vos tombes/ Ttu eginen dut
|
zuen
hilobian, L’Ecume des jours/ La espuma de los das, edota L’herbe rouge/ La hierba roja. Baina idazleaz gain musikazale amorratua izan zen, batez ere jazz musika maite izan zuen, eta 20 urte zituela anaiekin jazz banda amateurra sortu zuen.
|
|
|
Eta eskuma aldean
|
genuen
hilobi soila baino gehiago baina panteoia baino gutxiago zen zerbait hura seinalatu zuen, kokotsa eta bekainak altxatuz. Edozein modutan panteoi hitza erabiliko dugu aurrerantzean bera izendatzeko, ez baiteritzot oso egoki panteoitxo, ezta panteoi txiki.
|
|
2012
|
|
|
Lehen begiratuan karitatearen ikur iruditu zitzaizkidan, salbatuko ninduten aingeru lerden zuriak; baina gero, tupustean, goitinahi beldurgarriena gaineratu zitzaion nire gogoari, eta gorputzeko zuntz oro sentitu nuen ikara egiten bateria galbanikozko hari bat ukitu banu bezala, aingeruen formak mamu zentzugabeak bihurtzen ziren artean, sugarrezko buruekin, eta ikusi nuen haiengandik ez zitzaidala laguntzarik etorriko. Eta orduan ia oharkabean bururatu zitzaidan, musikazko nota aberatsa bailitzan, nolako atseden gozoa izan behar
|
duen
hilobikoak. Poliki eta isilka etorri zitzaidan gogoeta hura, eta luze jo bide zuen erabat argitu zitzaidan arte; baina azkenean nire espirituak pentsamendu hura beretu zuenean, une hartan bertan, desagertu egin ziren epaileen irudiak, magiaz bezala, nire aurretik; ezerezean galdu ziren kandela luzeak; haien sugarrak guztiz itzali ziren; ilunaren belztasuna gaineratu zitzaidan; beheraldi ero zurrunbilotsu batean ziruditen irentsiak sentsazio guztiek, arima Hadesean bezala.
|
|
|
Azkenekoz, kontuan hartu behar da gerraondoan euskal kultura eta euskara oso kaltetuak gelditu zirela, herriko kultur eragileak ihes egin behar izan zutelako, eta euskara eta euskal kultura sustatzea debekatu egin zirelako. Mezak eta dotrina euskaraz ematea ere debekatu egin zen, eta euskarazko inskripzioak
|
zituzten
hilobiei ere buelta emateko agindua eman zuten agintari berriek. Errepublika garaian euskal kulturak bizi izan zuen pizkundea gelditu egin zen.
|
|
|
Bizitzan izan zuen argitasuna
|
du
hilobi.
|
|
|
bakarrik, inork ez
|
du
hilobia ikusteko
|
|
|
Arrakalak
|
ditu
hilobiak, urteek eta
|
|
2013
|
|
|
Horiek guztiak eta beste asko (guztira, 54, 18 herrialdetako 42 hiritan banatuta) daude ASCE (Association of Significant Cemeteries in Europe) elkarteak osatutako Europako Hilerrien Ibilbidean. Irabazi asmorik gabeko elkartea da ASCE, eta balio historiko edo artistikoa
|
duten
hilobien kontserbazioa du helburu. Harentzat, hilerriak toki sakratuak eta hunkigarriak dira, hiri eta herrien historiaren lekukoak, eta haietako kultura eta erlijio identitatearen erakusgarriak.
|
|
|
Kontura dadila jendea, bizitza militarrak baduela gozotik ere, eta ugari gainera. ...bildutako jende piloak ikasi beharreko lezioa.Hilerria ez dago aparte, eta bertara bidean, Machado eta ama bizi izandako etxe ondoan hasten da poetari eskainitako kale estua, eta handixe oinez jarraituta, lorategiak lorez gainezka dauzkaten etxe baxuen artean, berehalako batean iritsi gara hilerriko atera.Irekita dago, eta sartu orduko ikusi dugu hilarriaren gainean Errepublikaren bandera ezarrita
|
duen
hilobia, eskuin aldean. Bi plaka ofizial dauzka bertan, idazlearen aipu banarekin.Lore batzuk ere badaude, joandako jendeak poetari eskainiak.
|
|
2014
|
|
|
Baina urkamendirako sententzia irakurri zuen epaileak Jerusalemen, laur quarto eguin eta/ khentzeko bihotza/ urkhaberat bideco/ haiziaren hotza. Mediterraneoan barreiatu zituzten Eichmannen errautsak; ez
|
zuten
hilobirik nahi, ez zuten nahi neonazirik haren hilobi inguruan.
|
|
2015
|
|
|
33 Gortean eta beste leku batzuetan bere monasterioa egin ahal izateko baliabideak eman zizkioten eta, baimena lorturik, egin zen fundazioa. Beraren haitzuloa zen tokian eraiki zen eliza, eta berari beste haitzulo bat egin zioten alboan; bertan
|
zuen
hilobi handi bat eta han ematen zuen gau eta eguneko tarterik gehiena. Gutxi iraun zion, monasterioa egin ondoren bost urte eta erdi baino gehiago ez baitzen bizi; hain bizimodu latza eginez, bizi izandakoa ere naturaz gaindikoa zirudien.
|
|
|
Otsailaren 13an iragan dira elizkizunak eta ondotik segitua izan da Uharte Garazin
|
zuen
hilobirat. 34 urte huntan
|
|
2016
|
|
|
–Etxeak su hartuko balu edo lapurrak diru bila sartu eta ordenagailua eramango balute??, galdetzen dio bere buruari, eta han hemenka kopiak gordetzen hasten da, emaztearen galtzerdi luzeen tiraderan bata? hilerrian familiak
|
duen
hilobiaren ondoan hurrengoa eta hirugarrena Gorbeiako gurutzearen oinetan uztera iritsiko da. Eta gordelekuen kokapena ahaztuko zaion beldurrez, laneko mahaiaren gainean paper batean plano txiki bat marraztuko du.
|
|
|
Eta hori kontatu eta gero, esan zidan hiltzen zen egunean, behin mundua berea izan zen? idaztea nahi
|
zuela
hilobian. Nik barre egin nion.
|
|
|
Iduriz hilondokoa bederen eskuratu zuten orduan. Aurretik ez dakigu bertan
|
zuten
hilobia Ameztoikoek edo beste gune batean bazen leku berezi bat agotentzat. Artxiboetan ez da nehon aipatzen, eta garaikide lekukoek ez naute argitu ahal izan.
|
|
|
Emaztea 2006ko abenduan hil zen, laurogeita zazpi urtetan. Bere ama eta anaiarekin enterratu zuten, Baigorriko hilerrietan familia horrek
|
duen
hilobian.
|
|
|
Bere lan denbora iraganik, bereziki Domintxineko Goyenetche apezak abiatu eta kudeatzen zuen eskola ezagutuan koziner edo sukaldari gisa, erretretarako Donibane Garazirat jin ziren; hor senarra galdurik duela hogoita zonbait urte, bakarrik bizi izan da asko urtez, bainan azken hamar bat urte hautan Irisarriko alabaren ganat jinik, hor bizi izan da bururaino alabaren arta hoberenez inguraturik. Aldude Urepele aldeko jendakia eta bestalde ahaide direnez bai eta ainitz adixkidez inguraturik izan dituen elizkizun kartsuen ondotik, Marie Jeanne zenaren gorputza Uharte Garaziko hilerrietan
|
duten
hilobian pausatuko da orai bere senarraren ondoan. Lanaren nekeaz axolatu gabe, bururaino ama berarekin beiratu duen Irene alabari bereziki bai eta familia guziari helarazten ditugu gure errespetu eta adixkidantzazko sendimendu kartsuenak.
|
|
2017
|
|
|
Gure gizarte anakroniko eta atzerakoi honetan, hilak, direnak direla, apaizen kontrolpera pasatzen dira, halabeharrez. Kistau edo agnostiko, ezkertiar edo eskumatar, txiro zein aberats, estalkian abadeen ikurra duten hilkutxetan izaten dira sartuak, gurutzea
|
duen
hilobi batean lurperatuak izateko gero, mundutik despedida gisako ospakizun publikoa eliza batean eta abade baten zuzendaritzapean egiten dela ahaztu gabe. Eta Micaelak bere gorputza nire esku jarri bazuen, dudarik gabe zintzoago iruditu zitzaion bere biluztasunaz ikasle gazte batazuridunei larridura sorteraztea, karmelitaz jantzita hilkutxa barruan eta sotana beltzdunaren hisopo astinketaz isurki tantak gainean erortzen zitzaizkiola irautea baino.
|
|
|
" Eta herrialdean [Biskein (sic)] asko miresten diren harrizko hilobi baliotsuak daude, batez ere emakumeek loreekin apaintzen dituztenak, eta haien aurrean argia pizten dute; hilobietan, elizen kanpoaldean, belaunikatu eta esertzen dira beti, meza egon ala ez; horregatik joaten dira hain gutxitan elizara" (Des bohmischen [etc.], 166). [XX. mende amaieran, jatorri paganoa
|
duen
hilobien aurrean sua pizteko errituarekin erlazionatutako aztarna arkeologikoak aurkitu ziren bai Bizkaian Durangaldeko Momoition eta Memaian adibidezzein Gipuzkoan (AZKARATE eta GARCA CAMINO: 486; JIMENO:
|
|
2018
|
|
|
Izan ere, eraikinaren jabea udala den arren, kriptaren erabileraren gaineko ardura Iruñeko Artzapezpikutzarena da. Hartara, Mola, Sanjurjo eta gainontzeko militar kolpisten gorpuzkiak iaz atera zituzten arren, gotzainek ez
|
dute
hilobiaren ateak zabaltzeko baimenik eman.Erabakiak ez du udalaren bide orria aldarazi, gune horren gainean urteetan pilatutako isiltasun geruza erauzteko garaia dela iritzita. «Beharrezkoa da auzia mahai gainean jartzea, eztabaidatzea eta prozesu garden bat abiatzea, orain arteko opakutasunetik aldenduta».
|
|
|
Margotu behar
|
duen
hilobiak jesukristo gurutziltzatuaren irudi doratu bat dauka, eta marmolezko liburu bat, zabalik, hilarriaren gainean. Horrela esan diote.
|
|
|
Gidabaimena ateratzeko test etan agertzen ez diren galderak. Margotu behar
|
duen
hilobiari begira, pentsatu du ea zer egingo lukeen berak, karneta ateratzeko azterketan, kirikolatz bat aterako balitzaio gurpilpera. Hori ez diote erakutsi autoeskolan.
|
|
|
Hainbeste igo zen hildakoen kopurua, hilerri atzeko bideari lurrak jan behar izan zizkioten nitxo gehiago eraikitzeko. Unatz oraindik ez da ohartu, garai hartako heriotzei buruz zerbait entzuna duen arren, gaur atondu behar
|
duen
hilobiko gaztea ere garai berean hil zela eta, ohartzeke bider bi, zergatik grabatu zuten heriotzaren motiboa hilobi honetan, garai bereko beste hilobi batzuetan ez bezala.
|
|
|
Non zaudete, sumertar, akadiar, Asiriar zaluok, beldurrarenMezulari, herrien azpiratzaileHainbesteren arbaso, ta sortzaile. Zein duna berok estaltzen du
|
zuen
hilobia. Non, ze koba ospeletan gordetzen dira zuen sekretuak. Sargon, Asurnarsipal, Nabukodonosor, Lehen, bigarren, hirugarren, azken, Zenbakiak zer du inporta, ezBadaude hemen. Bata bestearen atzetik joan diraBesteari segika igaro diraHistoriaren galbahe finetik.
|
|
|
Brontzezko apaingarri asko urtu egin zituzten garai hartan, kanpaina militarren beharretarako. Hondamenik jaso ez
|
zuten
hilobiak Petits Augustins elizako biltegira eraman zituzten, eta 1795ean Alexandre Lenoirek, biltegiko zaindariak, Frantziako Monumentuen Museoa sortu zuen han. Hogei urte beranduago, Luis XVIII.ak   Alexandre Lenoiren bildumak banatu zituen Louvre eta Versallesen artean, eta Mazarinen hilobia museo honi egokitu zitzaion.
|
|
|
Maiz, atondo zabal bateko hegatzak aterpetzen du eraikin erlijioso hauetako sarrera, zeinaren zoladura estaltzen duten hilobi juntatu zenbaitek, bakoitza familia zenbaki batekin. Etxe aberats eta ohargarrienek habeartean
|
dituzte
hilobiak. Frantziako probintzietan, aldiz, elizaren inguruan biribilkaturik dira hilerriak, euskarak izen poetiko hori eman baitie:
|
|
2019
|
|
|
Nik esan nion: " Hortaz, zuek itxi behar
|
duzue
hilobi hau?... betirako?". Eta hark:
|
|
|
Baina, urteak idor igarotzen ziren. Charrière senar emazteak elkarren ondoan zahartzen ari ziren, mundu oso batek bereizirik, eta bisitari batek baino gehiagok lasaitasunezko hasperena egiten zuten etxe hartatik ateratzean, irudipena
|
baitzuten
hilobi itxi batetik ihesi zihoazela[...] Erlojuak tiki taka segitzen zuen, eta Charrière jauna matematiketan lanean aritzen zen, beheko aldean; irabiurren soinu erritmikoa goratzen zen bihitegitik[...] Biziak aurrera segitzen zuen, nahiz eta irabiurrez kendua zioten alea[...] Hainbat gauza txikitxoz osaturiko bizitza bat, denak ere etsi etsian mehetuak, egunaren pitzadurarik estuenak ere estaltz... horra hor zertara iritsi zen, bada, txikikeria higuin zuen Zélide hura?.
|
|
2021
|
|
|
UNAI: Bai, eta ezin
|
genuen
hilobia aurkitu. Milaka hilobi zeuden.
|
|
2022
|
|
|
Ekitaldi denboran, Teresa Usaolak gutun bat irakurri du. Gutunean galdegin du osabaren eta bere kideen hondakinak aurki ditzatela, merezi
|
dituzten
hilobiak eman ahal izateko.
|
|
|
Ber denboran, Abdelkader Ben Muhieddine lehenbiziko aljeriar abertzalea dugu, aljeriar nazioaren aita. Hara zergatik Hari Bumediene Aljeriako 2 Lehendakariak, 1966ko uztailaren bostean, hango aberri egunean, emirraren hautsak Damaskon
|
zuen
hilobitik Aljeriako hiriburura erakarri zituen, hor Martirien Hilerrian lurperatzeko. Bumediene jaunarentzat eta beste aljeriar askorentzat, Abdelkader egiazki eta zinez heroi nazional bat da.
|
|
|
Marmolik ez zuen nahi. Harria bai, harri larri eta grisekoa nahi
|
zuen
hilobia, lauburu handi batek apaintzen duena. Eta lauburuaren azpian, zizelkaturiko hiru lerro.
|
|
|
euskara eta gaztelania. Tontakeria hauek gogorarazteak irakurle argia amorratuko du, baina medikuak ez du jendea sekula bakean uzten, eta azkenak
|
du
hilobira igortzen. Irudi proben txosten guztiak gaztelania hutsean daude eta ez ele bietan, behar legez.
|
|
|
Atso batek irribarre malenkoniatsu batez agurtu ditu hurbilen
|
duten
hilobitik. Belauniko dago hilarriaren gainean, harriari distira ateratzen kubo gorri zahar batean behin eta berriz bustitzen duen eskuila batekin.
|
|
|
Amak behin baino gehiagotan errepikatzen zuen hildakoak zaindu egin behar direla, badaezpada. Besteok entzuteko moduan esaten zuen, beharbada berea lorerik ez
|
zuen
hilobi bakarra izateak beldurtzen zuelako.
|
|
|
Eguzkia jaikitzear dago. Oraintxe zulatu behar
|
dugu
hilobia.
|
|
2023
|
|
|
Elizak ziren borrokaren eszenatoki: nork zuen lehentasuna ospakizunetan, nork
|
zuen
hilobia bertan, hamarrena nork hartu eta nork ordaindu... Borroka izugarria zegoen eta nabarmendu nahia.
|
|
|
Maitaleen arteko kontuak bukatu ondoren, amodiozko poemak errezitatu zizkion Lleigek. Honela zioten," Kanposantu guztietatik urrun eduki nahi
|
dut
hilobia, brusa xuririk eta urre koloreko galtzarik izango ez den lekuan. Ene hilobia elorri garaiek estal dezaten nahi dut, haren inguruan belarra sor dadin nahi dut, ene itzalean zakur beltz nekatua atseden har dezan nahi dut.
|