|
2000
|
|
|
Autosufizientekonpultsiboak dira, edo alderantziz, menpekotasun afektiboa agertzen dute, besteposibilitateen artean. Ekidin zaleentzat, anbibalenteentzat bezala, harremanenkalitatean eragin handiena
|
duen
faktorea emozio negatiboen komunikazioa etaerabilpena da. Emozioak ez dituzte erabiltzen komunikazio afektiboa etaelkartrukaketa emozionala errazteko, era defentsiboan baizik.
|
|
|
Irrati lokal guztietan programazio desberdinak egiten dira, bakoitzak bere targeta edo jomuga duelarik. Programazio lokalak burutzeko orduan programatzaileak aintzakotzat hartu behar
|
dituen
faktoreak zein diren ikustea da kontua.
|
|
2001
|
|
|
Gazteek ez emantzipatzeko
|
duten
faktore nagusia gurasoen etxeko ordutegi eta ohituren lasaitasun gero eta handiagoa da.
|
|
|
Argumentu modernoan, ordea, psiko didakta da, eta nolaikasi jakinarazten die ikasleei. Lagunduko die ohar daitezen zein diren ikaskuntzaneragina
|
duten
faktoreak eta ikas estrategia egokienak aurki ditzaten, hala nolaberen ikaskuntzan erantzukizun handiagoa izan dezaten.
|
|
|
Kataluniako zientzialari talde batek jakin du antsietate eta laxotasun artikularra (artikulazioen malgutasun handiagoa) duten pertsonek aldaera bat dutela beren genoman, eta hori gaixotasun horiek jasateko joera
|
duen
faktorea dela. Genetika Mediko eta Molekularraren Zentroko Genetika Psikiatrikoko Taldeko eta Bartzelonako Itsas Ospitaleko Psikiatriako Ikerketa Taldeko ikertzaileek egin dute aurkikuntza.
|
|
|
Química y física lactológica Arg. Acribia, S.A. Zaragoza, 1984 Código alimentaria Boletín Oficial del Estado, Madril, 1985 LUQUET, M. Lgurasoak eta ekoizleak. Arg. Technique et documentation, Lavoisier, 1985 CIMIANO EZKONDUA, P. GARCÍA ALVAREZ Alvarez, J. Esnearen kalitatea eta horretan eragina
|
duten
faktoreak. Arg. Industrias lacteas españoles, Madril, 1986 PASCUAL ANDERSON, M. Elikagaien mikrobiologia, elikagai eta edarietarako metodologia analitikoa.
|
|
2002
|
|
|
Bestalde, honako bost lan hauek ere aztertuak izan dira bere orrialdeetan: " Gasteizko hilkortasuna"," Giza haziaren emankortasunean zerikusirik
|
duten
faktoreak"," Opiazeoen menpekotasunaren eragina metabolismo opioide endogenoan"," Klonazioaren eta zelula kultiboen alderdi etiko eta juridikoak" eta" Egungo medikuntza praktikan mintzairak daukan garrantzia".
|
|
|
Bestalde, euskal azpiegitura sarearen konfigurazioa modu esanguratsuanbaldintzatu
|
duen
faktore bat bi estatuen arteko muga izan da; garraio azpiegitureidagokienez, herrialdea bi errealitatetan banatu izan duena, eta oraindik ere banatzenduena. XIX. mendeaz geroztik, merkatu, nazionalen?
|
|
|
“Ingurumen faktoreen ondorioz, 45 minutuan behin umez betetako hegazkin bat izorratuko balitz bezala da”, esan zuen Harlemek, 2000 urtean ingurumenaren narriadurarekin lotutako gaixotasunak beherakoa izan zirela, 1,3 milioi pertsona hil baitzituen, gaixotasun infekziosoak, milioi bat biktima, arnas disfuntzioak (2 milioi hildako) eta hainbat gertaera (4.000 hildako) eragin zituztenak. Industria ugaritzea, produktu kimikoak neurriz kanpo erabiltzea, kutsadura ez kontrolatzea eta hondakinak ezabatzea “gaur egungo haurren osasunean eragin zuzena
|
duten
faktoreak dira”. Harlemek azaldu zuenez, “haurrak arrisku horien eraginpean daude, pisua dela eta, helduek baino aire gehiago arnasten dutelako eta elikagai eta ur gehiago kontsumitzen dutelako”.
|
|
2003
|
|
|
Europarrek garapen zientifiko eta teknologikoari buruz duten iritzia, oro har, oso positiboa izan da azken hamar urteetan behintzat. Gehiengo handi batentzat, telekomunikazioak eta informazioaren teknologiak —biak ere Interneten gorakadak eragindakoak—, telefonia mugikorra edo energia iturri alternatiboei buruzko ikerketan egindako aurrerapena —eguzki energia, batez ere— dira datozen 20 urteetan Kontinente Zaharreko bizi kalitatea “nabarmen hobetuko”
|
duten
faktoreak. Baina ez da gauza bera gertatzen Bizitza Zientziekin eta aplikazio bioteknologikoekin.
|
|
|
Egokiena aukeratzea pertsona bakoitzaren esku dago. Erosotasuna, erabilera maiztasuna eta, bereziki, erosketan inbertitzeko asmoa dugun diru kopurua dira erabaki horretan eragin handiena
|
duten
faktoreak. Gaur egun, koltxoien prezioak 60 eta 700 euro bitartekoak dira.
|
|
|
Francisco Utrera Merkataritza eta Turismoko estatu idazkariak eta Javier Casares Ekonomia Aplikatuko katedradunak aurkeztutako azterketa Kontsumitzaileen eta Erabiltzaileen Erakundeak (OCU) apirilean egindako landa lanean oinarritzen da, kontsumo handiko produktuen prezioen 67.744 erreferentziei buruz, eta frogatzen du prezioen aldaketa handiena elikagai galkorren kasuan gertatzen dela beti. Azterketa geografikoa Azterketa geografikoan, biztanleriaren errenta maila eta eskaria sortzeko gaitasuna dira erosketa saskiko oinarrizko produktuen prezioetan eragin handiena
|
duten
faktoreak, baita zenbait eremuk izan ditzaketen ezaugarri bereziak ere, hala nola uhartetasuna, mugako eragina edo salgaiak banaketa zentro handietara igarotzeko merkatua izatea. Paradoxikoa da Kanariar Uharteetako fenomenoa produktu galkorren kasuan, horiek baitira gehien aldatzen direnak eta etxeko ekonomietan erosketa kostua markatzen dutenak:
|
|
|
Baina jateko gogoaren akuilua ez da salbatzeko bezain erraza, eta elikadura nahasteek eragindakoak haien osasun fisikoa eta mentala hondatzen dituen tripaki eta arazte ziklo batean sartzen dira. Nerbio anorexia eta nerbio bulimia dimentsio anitzeko nahasteak dira, eta garrantzi handia
|
dute
faktore fisiologiko, ebolutibo, psikologiko eta soziokulturalen elkarreraginak, nahiz eta horietako bakoitzaren pisu espezifikoa oraindik ondo zehaztuta ez egon. Arrazoi garrantzitsuenen artean, honako hauek daude:
|
|
|
Gipuzkoako Kultura kontuez arduratuko den Imanol Agoteri aitortu behar zaio urte asko eman dituela mundu horretan, eta aitortu behar zaio, baita ere, euskaraz badakiela, herri honen ondare eta altxor kultural nagusiena omen den euskara menderatzen duela. Verasateguik ez dakit badakien ala ez, baina ziur nago Ramon Rabanerak ez
|
duela
faktore hori kritikotzat jo euskalduna zen Sancristoval ordezkatzeko (ze mania, aizue," V" a erabiltzeko, Arabako kultura diputatuek!). Bizkaiko BelenGreaves komertzio kontuetan aditua dugu, funtzionario zintzoa, eta politikari leiala, sailburuordetzatik sailburutzara ere salto egindakoa (Ajuria Eneko mahaian tokia izan zuena alegia), baina itzulera bidea ere erabateko diskrezioz egindakoa.
|
|
2004
|
|
|
Gure gizarteak
|
dituen
faktore deshezitzaileetako bat telebista da, dudarik gabe, baina aldi berean ororen errudun omen da.
|
|
|
–Bigarren zehaztasunaren arabera, euskal esparru komunikatiboa, gure kasuan, ez du hizkuntzak soilik definituko. Hau da,
|
baditugu
faktore linguistiko eta soziolinguistikoak funtsezko elementuak direnak euskal esparru kultural eta komunikatibo horren konfigurazioan, baina ezin dira horren inguruan egituraturiko erreferentzia bakartzat hartu?. 382 Jakina, euskararen bazter izaerak ez du biderik ematen euskal herritar guztien komunikazio esparrutzat hartua izateko. Hizkuntza normalduetan ez da sortzen horrelako zalantzarik, baina euskaldungoak ez du nonbait komunitate autonomo baten kategoriarik erdietsi oraindik.
|
|
|
Jakina da bularreko minbiziaren agerpenean eragin handiena
|
duen
faktorea familiakoren batek gaixotasun hori izatea dela. Hala ere, badira minbizi sorreran eragina izan dezaketen beste faktore batzuk ere, hala nola adina, erradiazioen eraginpean egotea, ahotiko antisorgailuak erabiltzea, koipe ugariko dietak eta obesitatea.
|
|
|
Hala ere, badira minbizi sorreran eragina izan dezaketen beste faktore batzuk ere, hala nola adina, erradiazioen eraginpean egotea, ahotiko antisorgailuak erabiltzea, koipe ugariko dietak eta obesitatea. Obesitatearen eragina Bularreko minbiziaren agerpenean eragina
|
duten
faktore gehienak ezin dira kontrolatu, hala nola genotipoa edo familiaren aurrekariak. Badira aldatu ezin diren beste faktore batzuk ere, hala nola lehen hilekoaren adina, haurdunaldi kopurua, emakumea haurdun geratzeko adina edo menopausia gertatzen den adina.Hala ere, bada kontrolatzen ahal den faktore bat, eta horrek ere eragina du minbizi mota horren sorreran, hala nola gehiegizko pisuaren eta elikadura ohituren kasuan.
|
|
|
Hala ere, azterketan onartzen da zaila dela elikaduraren eta minbiziaren arteko harreman zuzena ezagutzea, baina badakigu garrantzitsua dela elikadura osasungarria eta orekatua egitea, gaixotasun hori izateko arriskua murrizteko. Elikagai batzuen babes efektua Bularreko minbizien kasu kopuru handia dela eta, ikerketak haien eragina mantsotzen ahal
|
duten
faktoreak aztertzera bideratzen dira. Horren jakitun, dieta eta, zehazki, babesgarritzat jotzen diren elikagaiak dira ikerketa bide nagusietako bat.
|
|
|
Azterketa horien arabera, heriotza horien %90 gaixotasun koronarioek eragiten zituzten. Bayés de Lunak dioenez, bihotzaren hipertrofia kasuak agertzea “neurri batean hipertentsioarekin” lotuta dago, eta, beraz, kasu gehiagorekin azterketa zabaltzeko zain, “uste
|
dugu
faktore hori bat bateko heriotza azaltzeko uste genuena baino garrantzitsuagoa dela”. Egoera horren aurrean, kardiologoak presio arterial altuaren aurka borrokatu nahi du, biztanleen osasun hezkuntza bultzatuz.
|
|
|
Harlowen esperientziak garbiro frogatu zuen, beraz, rhesus tximino kumeen atxikimenduaren garapenak
|
duen
faktore nagusia ez dela elikadura eskuratu ahal izatea, baizik eta ama (ordea) besarkatu ahal izatea eta haren arrimuan egon ahal izatea.27
|
|
2005
|
|
|
10.6 ERABAKIAK HARTZEKO ORDUANERAGINA
|
DUTEN
FAKTOREAK
|
|
|
Lehen, erabakiak hartzeko prozesuan parte hartzen dutenelementuak aztertu ditugu. Orain, aldiz, erabakiak hartzeko prozeduraren konplexutasuna eta eragina
|
duten
faktoreak aztertuko ditugu. Erabaki eraginkorrakhartzeko eragiten duten faktoreak hauek dira:
|
|
|
6 Erabakiak hartzeko eragina
|
duten
faktoreak bereiztea.
|
|
|
10.6 Erabakiak hartzeko orduan eragina
|
duten
faktoreak.
|
|
|
Nahiz eta enpresek duela urte erdi aukera izan behar zuten beren gas eta elektrizitate hornitzaileak libreki aukeratzeko, euroguneko herrialde gehienek ez dute oraindik dagokien legeria onartu. Kanpoko faktoreak Txostenak adierazten duenez, gasaren eta elektrizitatearen prezioetan eragin handia dute aukeratutako erregimen erregulatzailearekin zerikusirik ez
|
duten
faktoreek, hala nola energia iturri primarioek, petrolioaren prezioen bilakaerak eta herrialdeak aplikatzen dituen politiken ondorioek (zeharkako zergek, esaterako). Barne eskumen handiagoa izateko, marjinak murriztu behar dira, eta energia prezioen eta, oro har, ekonomiarentzako etekinen jaitsiera erraztu.
|
|
|
Prezioa. Ez azken tokian jartzeagatik, ezta gutxiago ere, garrantzi gutxien
|
duen
faktorea da. Zenbait makina konparatu orduko, berehala ulertuko dugu zein diren kalitate prezio erlaziorik onena dutenak.
|
|
|
Andaluziako Editoreen Elkarteak irakurketa eta erosketa ohiturei buruz egindako azterlan baten arabera, faszikuluak, bildumazaleak eta komikiak Espainiako liburu salmenta guztien %9 dira. Liburu bat erosteko orduan eragina
|
duten
faktoreei dagokienez, gai nagusia(% 41) da, eta erosketa lekua aukeratzeko arrazoi nagusia etxetik hurbil egotea(% 23) eta azkartasuna eta erosotasuna(% 22) dira. Hiru faktore horiek elkartuz gero, uler daiteke faszikuluen arabera sailka daitezkeenek azken urteetan izan duten gorakada.
|
|
|
Hau da, IA txorrota litzateke eredurik isilena, baina baita emari txikienekoa ere. Printzipioz, uraren presioa eta emaria dira sonoritatean eragin handiena
|
duten
faktoreak. Hala ere, badira zarata mailari eragiten dioten beste alderdi batzuk ere.
|
|
2006
|
|
|
Bestalde, lan arauaren helburua da aitaren inplikazioa indartzea seme alabenarretan, Zuzenbide komunitarioak bultzatuta. Emakumearen sarrera lan merkatuanoztopatzen
|
duen
faktoreetako bat da emakumeari bakarrik etxeko lanen arduraematea, etxeko lanen artean umeen zaintza kontuan hartuz. Joera horrekin bukatzeko, aitaren inplikazioa indartu behar da umearen arretan eta horregatik gizonaren eta emakumearen arteko berdintasuna sustatzen duten arauak sortzen dira, non umeen zaintza berdin ama nahiz aitaren gain erortzen baita.
|
|
|
Eragina
|
duen
faktore bat guraso bihurtzeko adina da; guraso goiztiarren etaberantiarren artean desberdintasunak ikusten dira (e.g., Coltrane, 1996; Coltraneeta Ishii Kuntz, 1992; Daniels eta Weingarten, 1982). Ez da gauza bera gurasobilakatzea 21 edo 32 urterekin, ez soilik garapen pertsonalarengatik eta heldutasunagatik, baizik eta urteek aldeak adierazten dituztelako bizitzako esperientzietan, heziketa mailan, segurtasun ekonomikoan, bikoteko eta laneko egonkortasuneaneta guraso izateko prest egotearen zentzuan (Booth eta Edwards, 1985; Coltraneeta Ishii Kuntz, 1992).
|
|
|
Beraz, kapitalismo aurremodernoak eta modernoa bereizteko, ezinbestekoa zaigu oinarri etiko erlijiosoa
|
duen
faktore ideologikoa. Arrazionalismo ekonomiko modernoa faktore ideologiko horren jabe egin zen:
|
|
|
Hori dela eta, ukitzeko probabilitate handiena dagoen eremuetan, arriskua handiagoa izango da agerraldi bat hautemateko. Horren ondorioz, arrisku handiena
|
duten
faktoreak hauek dira: hezeguneetatik, lakuetatik edo ibaietatik hurbil egotea (uretako hegazti migratzaileak elkartu ahal diren tokian), edo hegazti migratzaileen dentsitate handia egotea; hegazti basatien migrazio bideak kokatzea, batez ere ekialdetik eta Asiako zentrotik, Kaspiar Itsasotik eta Itsaso Beltzetik datozenak; ustiatze sistema, «hirugarren herrialdeetatik datozen hegaztiak»; Hainbat faktore daude birusaren hedapena errazteko ustiategi baten barruan edo ustiategien artean.
|
|
|
Horrek esan nahi du elikagaien segurtasuna eta kalitatea. Ontzi aktiboan eragina izan behar
|
duten
faktoreak segurtasuna, zaporea, nutrizio profila, edukia, bizitza erabilgarria eta kolorea dira, besteak beste. Oxigenoa atzemateko sistemen kasua da eremurik garatuena, oxigenoa baita etsairik handiena elikagai gehienetan, eta, horregatik, oxigenoa murrizteko ahaleginak egiten dira.
|
|
2007
|
|
|
Hori guztia oraindik indarrean dagoen arren, 1978ko Konstituzioa indarrean sartzean eta Europako integrazio prozesuaren eraginez, Espainiako antolamendu juridikoan zuzenbideko iturrien ikuspegia erabat aldatu da. Orain 1974ko legegileak aurreikusi ezin
|
zituen
faktore berriak hartu behar dira kontuan, besteak beste: Konstituzioa antolamendu juridikoaren gorengo araua da orain, zuzeneko arau eragingarritasuna du, eta beste arau batzuk sortu eta aplikatzeko prozedura ezarri du.
|
|
|
Hain zuzen ere, ikaste prozesuaren gakoetako bat pisu horiek doitzea da. Funtzio matematikoak dira neurona sareak arrakasta izan dezan informatikariek landu behar
|
duten
faktore nagusietako bat.
|
|
|
412 Ib., 59 Hizkuntza ez dela herria zertzen
|
duen
faktore bakarra, ez beti naziotasunaren bereizgarria ere, ik. 60
|
|
|
–cette ouvrage est généralement considéré par les historiens du racialisme comme «l, acte de naissance des théories raciales modernes»? 785 Edwards-en ekarpena da, Thierry gazteak argudio kultural historikoz demostratu duen arraza galiarraren prehistoriaraino doan nortasunaren existentzia, behaketa fisiologikoz demostratzea. Horrela, arraza (galiarra) eta haren aiurria, historiatik haratago, fisiologian errotzen da; eta bilakaera historikoak funtsean axaletik baino afektatzen ez
|
duen
faktorea, nolabait denboraz gaindikoa?, bilakatu da bera historian. Arrazak egiten du historia, baina historiak ez du arraza egiten.
|
|
|
gurea bezalako baldintza soziolinguistikoetan? Gauza askorengatik izan liteke hori, baina bada zehazki gogoratzea etaazpimarratzea merezi
|
duen
faktore bat: identitate soziolinguistiko indibidualareneta kolektiboaren arteko dialektika.
|
|
|
8.3.3 Autoestimuan eragina
|
duten
faktoreak
|
|
|
Beste batzuk, berriz, banakakoak. Sozialen artean, gizartetestuingurua da autoestimuan eragin handia
|
duten
faktoreetako bat (Berk, 1999). Ikerketen arabera, aurreko atalean azaldutako garapen ereduak ez dira unibertsalak. Gizarte testuinguruak autoestimuan duen eraginaren adibide gisa, gizartekonparazioa hartuko dugu.
|
|
|
teoria sozietal sozial kognitibo motibazionala. Ikuspegi teoriko horrenarabera, asko dira nazio identitatearen garapenean eragina
|
duten
faktoreak, hainzuzen ere, sozietalak, sozialak, kognitiboak eta motibaziozkoak.
|
|
|
Orain arte aipatutakoaren arabera, asko dira herrialdeei, aberriei, estatuei etabertako kideei buruzko ezagutzaren garapenean eragina
|
duten
faktoreak. Hala ere, horrek ez du esan nahi faktore horiek guztiek eragin berdina dutenik testuinguruguztietan.
|
|
|
Laburbilduz, Barrett en aburuz, aldagai sozietalak, sozialak, kognitiboak etamotibazionalak dira herrialdeei, aberriei, estatuei eta horietako partaideei buruzkoezagutzan, usteetan eta sentimenduetan eragina
|
duten
faktoreak, eta, ondorioz, guztiak izan behar dira kontuan. Hala ere, aldagai bakoitzaren eraginatestuinguruaren araberakoa da.
|
|
|
Haragi ondu gehien kontsumitzen duten pertsonek, ordea, bitamina gehiago kontsumitzen dute, eta hori ere biriketatik babesten duela dirudi (baina ez bitamina adina). Nolanahi ere, erretzearekin zerikusirik ez
|
duen
faktore kausal berri baten aztarnak ematen ditu lanak. Tabakoa da arrisku faktore nagusietako bat, baina badakigu BGBK bidez hil diren pertsonen %10ek ez dutela inoiz erre.
|
|
|
“Datu horrek lagundu egiten du aire zabaleko jarduerak planifikatzen, eguzki izpiekiko gehiegizko esposizioa saihesteko”, adierazi du OMEk, eta babes neurriak muturrera eramatea gomendatzen du UV indizeak esposizio maila ertainetik altura aurreikusten duenean. Bestalde, larruazala babesteko kremek espektro zabala izan behar
|
dute
faktorea edo goragokoa. Krema eguzkitan jarri baino ordu erdi lehenago igurtzi eta bi orduz behin berritu, gutxienez.
|
|
|
kriseiluak (kandididiasia), herpes sinpleak eragindako infekzioak, preserbatiboarekin ukitzeak eragindako alergia, konpresak erabiltzeak eragindako alergia narritagarria edo sexu harreman asegabea, batez ere minagatik. Metalak, protesiak edo inplanteak, aldiz, oso garrantzitsuak dira glosodinia jasateko joera
|
duten
faktore gisa. Ahoko manipulazioren bat (glosodinian) edo sexu harreman bat (bulvodinian) izan behar da beti, minaren arrazoia argi ez dagoenean.
|
|
|
Hala ere, kontsultetan etorkinak ugaritu arren, medikuak kexu dira haien arreta ezin delako homogeneoa izan eta jatorri geografiko zehaztugabeak, administrazio egoera nahasiak, kultura generoen arteko desberdintasunek eta hizkuntza zailtasunek baldintzatzen dutelako. Ildo horretatik, Vázquezek uste du lehentasuna
|
duela
faktore horiek guztiak ezagutzen lagunduko duten prestakuntza planak egiteak. «semFYC delakoan, etorkinei arreta emateari buruzko dokumentu bat egin dugu, eta, bertan, paziente horiei hasierako arreta emateko protokolo bat dago, aurreikus daitekeen jatorriaren eta gure herrialdean daramaten denboraren arabera».
|
|
2008
|
|
|
Orrialde hauetan zehar deskribatutako ikuspegi sistemikoari atxikiko natzaio lan honetan, eta literatura askotariko faktoreen indar harremanek definitzen duten sistema gisa aztertuko dut. Horretarako, lehendabizi euskal literatur sisteman eragin nabarmenena
|
duten
faktoreak identifikatuko ditut euskal idazle eta kritikariei egindako galdeketa baten bidez, eta ezagutuko dugu literatur faktore bakoitzak (merkatuak, sariketek, kazetariek, kritikariek...) zein eginkizun betetzen duten gure sistemaren baitan, erdigune eta periferien sorreran.
|
|
|
Lehenengoaren kasuan, produktua bera da erreferentzia nagusia, eta produktuaren kalitateak eragiten du delako ekoizlea sistemaren erdigunean kokatzea. Bigarrenaren kasuan, berriz, merkatua da garrantzi handiena
|
duen
faktorea. Baina, merkatuak beste faktore batzuei eragiten dien bezala (Eskolari, besteak beste), kontuan hartu behar da beste faktore batzuek ere eragiten diotela merkatuari, besteren artean, sariek, Eskolak eta hedabideek.
|
|
|
Lehenengo atalean euskal idazle eta kritikariek eta bigarrenean literatur irakasleek iradoki duten moduan, euskal literatur sisteman indar handiena
|
duten
faktoreak merkatuarekin lotutakoak dira. Hala, salmenten, promozioen, hedabideen eta sarien eragina oso nabarmena da, eta hierarkia kualitatiboak indar urria dauka.
|
|
|
Hortaz, politikaren eta kulturaren arteko ustezko dikotomia hori gezurrezkoa da. Kultura bera ez al dugu ba, ikusi dugun moduan, botere efektuak
|
dituen
faktoretzat definitu. Botere iturri gisa hauteman?
|
|
|
Giza garapenean eragina
|
duten
faktoreak. Nola eragiten dute?
|
|
|
23 Honako hauek dira giza garapenean eragina
|
duten
faktoreak:
|
|
|
Giza garapenean eragina
|
duten
faktoreetako bat, zalantzarik gabe, giza espezieko kide izatea da. Hau da, zenbait ezaugarri espezie horretako kide izateagatik jasotzen dira.
|
|
|
Jaiotzean
|
ditugun
faktoreek eta jaio ondorengoek garapenean duten eragina.
|
|
|
29.Hansmann en azterketa hau bereziki interesgarria da erabiltzen duen metodologiagatik. Hala ere, ez da lan honen helburua lan kooperatiben azterketa zehatza egitea, baizik eta kooperatiben aginte edo egituran eragina zehatza
|
duten
faktoreak aztertzea. Hala ere, azterketa kritikoen artean, oso interesgarriak dira, adibidez, Lepage (1978) eta Jensen (2000:
|
|
|
46), Ipar Armadako hiru eskualdeen (Asturias, Santander, Euskadi) arteko koordinazio falta eta mesfidantza erakutsiz. Erreserba faltak, Ciutat ek berak aurreikusi behar
|
zuen
faktorea, ondo azaldu zituen erasoaldiak arrakasta izateko zituen hutsuneak, ezinezkoa zelako Gasteiz hartzea hain soldadu gutxirekin53 Legution bertan, euskal batailoiek (atseden hartzeko gauez erretiratu ostean) hurrengo egunean berriro erasora jo behar zuten morala galdutako soldaduekin, askotan, ezagutzen ez zuten beste toki batean. Frankistak, aldiz, gai izan ziren tropa berriak ekartzeko eta, asko izan ez arren, funtsezkoak izan ziren defendatzaileen morala indartzeko eta erasotzaileena hondatzeko.
|
|
|
Historikoki, ikuspuntu maskulinoa nagusi izan da bai migrazioei bai osasunari buruzko ikerketak egin direnean. Oro har, osasuna lantzen duten azterlanek, batez ere inkestekin eginak daudenek, gizonen osasuna bakarrik azaltzen duten aldagaiak kontuan hartu dituzte, alde batera utziz edo garrantzi gutxi emanez emakumeena ulertzeko balio
|
duten
faktoreei (Rohlfs et al., 2000). Gaur egun, nahiz eta ikerlan askok jakinarazi duten gizonen eta emakumeen osasun mentala esplikatzeko aldagai desberdinak kontuan hartu behar direla, oraindik ere, ikertzaile askok ugalketa funtzioetan indarra jartzen dute, eta bizi estiloak eta familiaren zainketa alde batera utzi.
|
|
|
Gure lanean, sintomatologia aztertu denean ez dira desberdintasun estatistikoki esanguratsuak aurkitu, arlo depresiboan izan ezik. Dena den, ongizatean eragina
|
duten
faktoreak kontuan hartzen direnean, ikus daiteke emakume horien egoera psikosozialean dauden desberdintasunek adierazten dutela beren ezinegon maila.
|
|
|
Kontratu mugagabearekin, bidegabeko kaleratzeagatiko kalte ordaina 45 eguneko soldata da lan egindako urte bakoitzeko. Hala ere, kalte ordainen zenbatekoa da kontratu finkorik ez dagoela pentsarazten
|
duen
faktoreetako bat. Egoera jakin batzuetan, batez ere pertsonak denbora gutxi daramanean, bidegabeko kaleratzea ez da oso garestia enpresariarentzat.
|
|
|
Prostaziklina propietate basodilatadoreak eta antitrombotikoak dituen substantzia da. Jakina da gure herrialdean olioak erosteko erabakian eragin handiena
|
duten
faktoreak zaporea eta osasunerako ondorio positiboak direla, garrantziaren arabera. Bigarren mailan, alde handirik gabe, prezioa, ohitura, tradizioa eta errendimendu ona daude.
|
|
|
Konbultsio motak ere badu eragina, dieta bereziki eraginkorra baita epilepsia mota batzuen kontrolean, hala nola, haurren mioklonika, absentzia krisia eta krisi atonikoa. Dietaren arrakastan eragin handia
|
duen
faktore bat da familiak, pazienteak eta tratamenduaren ardura duen taldeak behar duten motibazioa. Gauzatzean akatsen bat eginez gero, ondorio onuragarria gal daiteke.
|
|
|
Osasuna lanetik Lanak langilearen osasuna baldintzatzen du hein batean; faktore kaltegarri gisa edo haren sustatzaile gisa jardun dezake. Horren aurrean, OMEk eta Munduko Ekonomia Foroak argitaratu duten txostenak jarduera fisikoaren aurka borrokatzera eta ohitura kaltegarriak, obesitatea, diabetea eta gaixotasun kardiobaskular guztiak agertzean pisua
|
duten
faktoreak saihestera dei egiten du. Dokumentutik ateratako datuen arabera, gaixotasun horiek 2015erako areagotzea espero da, eta horrek 127.000 milioi euroko galera ekonomikoa ekarriko du.
|
|
|
Jarraian, biak aztertuko ditugu. a) Immigranteak gure artean egotea ez da arazoa, erronka baizik; lehen ere gizarte eta kultura guztietan gertatu da, eta globalizazioaren mende berri honetan areagotu egin da, mugikortasuna eta kultura aniztasuna baita haren funtsezko ezaugarrietako bat. Ez da nahitaez arazoa eragin behar
|
duen
faktorea, baina bada faktore konplexua. Edonorentzat da konplexua, eta, batik bat, gurea bezalako nazio batentzat; izan ere, globalizazioaren dinamika uniformizatzaileari aurre egin behar izateaz gain, gure subiranotasuna murrizten duten estatuenei ere aurre egin behar baitiegu.
|
|
2009
|
|
|
Hainbat eta hainbat ikerlanek garapen elebidunaren alderdi ugari adierazi dituzte, eta agerian geratu da zenbateko eragina
|
duten
faktore soziopsikologikoek elebitasuna osatzen duen hizkuntza bakoitzari lotutako balioak barneratzeko prozesuan. Halaber, subjektu elebidunen jokabidea baldintzatzen duten gizarte indarren garrantzia ere aztergai izan da sarritan.
|
|
|
Franck Bellivier ek Créteil go Henri Mondor ospitalean Psikiatria irakasten du, eta berezilaria da suizidioaren genetikan. Bellivierren iritziz, egiazko bikien artean% 87k suizidiorako joera berdina ez edukitzeak erakusten du suizidioan geneek baino garrantzi handiagoa
|
dutela
faktore ez genetikoek: alkoholak, psikotropikoak, bikote arazoak, traumak, patologia larriak?
|
|
|
Bestalde, Gipuzkoako Foru Aldundiak programa bat aurkeztu zuen joan den asteazkenean, lurraldeak landa inguruekin daukan konpromisoa zehazteko. Alde batetik, landa inguruak garatzearen aldeko erronka garbia egingo dute, eta horretarako, kontuan hartuko dituzte lurraldea kohesionatzeko balio
|
duten
faktoreak, lurraldeko oreka bultzatzen duten elementuak eta gure nortasunaren eta gure kulturaren parte diren alderdiak. Beste alde batetik, landa inguruek ingurumenari egiten dioten ekarpena eta kalitateko elikagaiak eta lehengaiak ekoizteko orduan landa inguruek betetzen duten zeregina ere ez zituzten ahaztu aipatutako konpromisoaren aurkezpenean.
|
|
|
Aitatasun/ amatasunerako trantsizioan izaten den bikote asetasuna aztertzeko80ko hamarkadan egindako ikerketek diotenez, bikotearen estresa bikote harremanean eragina
|
duen
faktore esanguratsua da. Egile horien arabera, haurra jaio ostekolehen hilabetean preseski, umearen hazieratik eratorritako bi beharrek eragiten eidute bikotearen estresa:
|
|
|
Historikoki, perspektiba maskulinoa nagusi izan da bai migrazioei bai osasunari buruzko ikerketak egin direnean. Oro har, osasuna lantzen duten azterlanek, batez ere inkestekin eginak daudenek, bakarrik gizonen osasuna azaltzen dutenaldagaiak kontuan hartu dituzte, eta alde batera utzi edo garrantzi gutxi eman dieteemakumeen immigrazioa ulertzeko balio
|
duten
faktoreei (Rohlfs eta beste, 2000). Gaur egun, Castaño, Plazaola, Bolivar eta Ruiz-ek (2006) egindako lan batean ikusdaiteke oraindik ere ikertzaile askok ugalketa funtzioetan indarra jartzen dutela, bizi estiloak eta familiaren zainketak alde batera utzita. Zorionez, erakutsi dute, azkeneko urteetan, arlo desberdinetatik emakumea kontuan hartu duten lanak egindirela.
|
|
|
Gure lanean, sintomatologia aztertu denean ez dira desberdintasun estatistikoki esanguratsuak aurkitu, arlo depresiboan izan ezik. Dena den, ongizateaneragina
|
duten
faktoreak kontuan hartzen direnean, ikus daiteke beren egoerapsikosozialean dauden desberdintasunek adierazten dutela beren ezinegon maila.
|
|
|
Horien artean, aipatzekoak dira Goldstein (1999) eta Pelegrin ek (2004) burututako lanak, nesken eta mutilen arteko bereizketaren gaiarekin duten zerikusiagatik. Egile horiek generoa aipatu zuten jokaera agresiboak garatzean, eraginhandiena
|
duen
faktore gisa. Haien ikerketetan, modalitate anitzeko kiroletan zuten nerabeei beraien jokaera agresiboez galdetu ostean, bai Goldstein ekbai Pelegrin ek ikusi zuten mutila izatea agresiboki jokatzearekin lotzen zela.Ikuspuntu hori orain gutxi nerabeekin garatutako zenbait ikerketatan berretsia izanda.
|
|
|
Garai horietatik dator aipatu behar dugun ekonomia politikoaren kontzeptua bera. Neoklasikoen eragina da, batez ere, politika ekonomikoaren azterketa ikuspegi tekniko huts batetik abiatzea, garrantzi handia
|
duten
faktore politikoak neurri handi batean bazterturik.
|
|
|
Baina truke tasak barne salneurriak baino askoz aldagarriagoak dira eta, beraz, epe motzera, erosteko ahalmenaren paritate hori ez da horren erraz gordetzen. Behin baino gehiagotan, paritate hori gabe, geroko paritateari buruz egon daitezkeen igurikimenak dira garrantzi handiena
|
duen
faktorea.
|
|
|
Diru politika ez da interes tasetan eragina
|
duen
faktore bakarra. Eragina dute ere, adibidez, inflazio edo deflazio prozesuek edo ekonomia jardueraren goraldi edo atzeraldiek.
|
|
|
Harreraren testuinguruan sentitzen dituzten emozioak gaitasun handiagoa
|
duten
faktoreetan oinarrituz deskribatu dira. Latinoamerikako pertsonek emozio positibo gehiago sentitzen dituzte (konfiantza, poza, betetasuna, esperantza eta harrotasuna) Ekialdeko Europako eta Magrebeko pertsonekin konparatuta (Tukey probak, batez besteko diferentzia=; 21 p=, 003; batez besteko diferentzia=; 15 p=, 001).
|
|
|
Gaitasun pertsonalak, lan irteerak, kostuak, bokazioa edo etete oharrak dira urtero milaka gaztek beren etorkizunean erabakirik erabakigarrienetariko bat hartzeko baloratu behar
|
dituzten
faktore nagusietako batzuk: egingo duten unibertsitate karrera.
|
|
|
Euskarri metaliko horiek plaka bat dute, eta plaka horren gainean markatuta geratzen dira kazkabarrak erortzean eragiten dituen inpaktuak; hala, kuantifikatu eta segimendua egin daiteke aldi baterako. Bestalde, kazkabar baten azken ondorioetan eragina
|
duten
faktoreak askotarikoak dira: labore mota, halako moldez non batzuek beste batzuek baino gehiago eragiten baitiete; zer hazkunde fasetan dagoen; haize kantitatea; landarearen hezetasun maila (bustita badago, elastikotasuna handitu egiten da, eta, ondorioz, erresistentzia).
|
|
|
Gainera, 40 egunetara botatzen dira; industria21 egunetara, berriz, solomo kantitate txikiagoa dute lehiakideek baino, eta, urdaiazpiko bat ontzeko, gutxienez, bi urte behar dira. Elikadura zaindua Animaliaren genetikarekin, sexuarekin eta hiltzeko adinarekin batera, elikadura da haren kalitate organoleptikoan eragin handiena
|
duen
faktoreetako bat. Antzinako ustiategiak dieta batean oinarritzen ziren, animaliak bideetan eta mendian bazkatzen zuenean aurkitzen zuenetik abiatuta.
|
|
|
azak, patatak, arbia, erremolatxa eta, hilketak baino lehenagoko udazken garaietan, akabera ematen zitzaien “soutoei” (gaztainondo basoa) edo “karballeirei” (haritz basoak), non pastoak, perretxikoak, gaztainak eta ezkurrak soilik irensten baitziren. Elikadura da poro zeltaren haragiaren kalitatean eta berezitasunean eragin handiena
|
duen
faktoreetako bat. Animalia horren genetikari eta morfologiari buruzko ezagutza zabaltzeko, Ekonomia Garapeneko Orensan Institutuak (INORDE) eta Vigoko Unibertsitateak ikerketa zientifiko bat garatu dute, eta horren emaitzen helburua da produktuen kalitatea hobetzea.
|
|
|
Baina hornitzaileek “segundoko 20 megabit gehienez” hitz ematen dute, eta gutxitan izaten da abiadura hori, oro har, kanpoko faktoreen ondorioz. Eskubideen Gutunean, konexioaren abiadura errealean eragina
|
duten
faktoreen berri eman behar zaie erabiltzaileei, nahitaez. Ohiko telefoniako kobrezko parea optimizatzen duen teknologia horrek abiadura txikiagoa ematen du zentraleko erabiltzaile bat zenbat eta urrunago egon.
|
|
|
Lehen zirriborroetan, portzentaje hori agindutako emariaren %80raino igotzen zen, erabiltzaileen erreklamazioen arabera. Baina Eskubideen Gutunak konexioaren abiadura errealean eragina
|
duten
faktoreen berri emateko betebeharra baino ez du jasotzen, eta debekatu egiten du konexioa oinarritzen den teknologiak onartzen duena baino abiadura handiagoa iragartzea.
|
|
|
Anisakisen garapenean eragina
|
duten
faktoreak
|
|
|
Baloraziorik handieneko faktoreak Fruta edo barazkiak bezalako elikagai freskoei aplikatutako kalitate terminoak itxura, zaporea edo freskotasuna bezalako alderdi asko hartzen ditu. Nekazaritzarako eta Elikadurarako Nazio Batuen Erakundearen (FAO) txosten baten arabera, itxura “kontsumitzaileak hautematen duen lehen inpresioa” da, eta, beraz, erosketa egiteko erabakian eragin handiena
|
duen
faktorea. Forma, kolorea, heldutasuna edo tamaina hartzen dira kontuan.
|
|
|
Horixe da, hain zuzen ere, iragarkiaren prezioan eragina
|
duen
faktoreetako bat. Baina ezer baino lehen jabeekin jartzen dira harremanetan, eta haiekin adosten dute zenbatean ordaintzea nahi duten goitik beherako aldamioa estaltzeko.
|
|
|
Hedabideek oro har, eta gazteei dagokienez, ikus entzunezko hedabideek batez ere? eragin itzela dute herritarren hizkuntza ohiturak errotzean eta hizkuntza gaitasunaren garapenean; esana dugunez, bi horiek hizkuntza erabileretan eragin erabakigarria
|
duten
faktoreetariko batzuk dira. Asko da euskarak jokatzen duena hedabideen partidan, hizkuntza guztien antzera, baina bera baino pisu handiagokoak diren hizkuntzek dituzten baino arrisku handiagoak saihestu ditu gure hizkuntzak, ezinbestean.
|
|
|
Bada kasu adierazgarri bat, bi herriek bizi izan zituzten prozesuen artean paralelismoak eginez, katalanaren mardultasuna izan nahi eta ezin
|
zuen
faktore literarioaren argaltasun hori ulertzen eta egiaztatzen lagun dezakeena. Aitzolek [54], joan den mendeko lehen hereneko euskal berpizkundearen ideologo nagusietako batek, kultura katalanak bizitako prozesua kopiatzeko beharra aipatu zuen, corpus baten sorgune gisa erabiliz literatura, corpus horretan oinarri harturik nazio nortasun bereizi bat eraikitzeko gero.
|
|
|
1 Zientzi garapena, XX. mendearen lehen erdian zientziari buruzko gogoetaren ardatz izandako ikusmolde horren arabera, logika induktiboan eta berrespenerako prozesu enpirikoetan oinarritutako metodo baten kodeek arautzen dute. Arau autonomo horiek ez dute, beraz, zerikusirik kanpotikoarekin (hau da, izaera sozial, politiko edo psikologikoa
|
duten
faktore ez epistemikoekin). Zientzia, horrela, objektiboa da, neutrala, gero eta ziurtasun gehiago lortzera bideratua.
|
|
2010
|
|
|
Euskaldunon euskarazko leialtasun ustezkoa ez dela hain ebidentea herri euskaldunetan. Herri, gune, egoera eta baldintza soziolinguistiko zailagoetan euskaldunek euskarari ongi samar eusten diotela dirudi, zenbaitetan espero litekeenaren mailatik gorago; aitzitik, euskaraz aritzeko egoera optimoenean, euskaldunak sarritan erdaraz aritzen dira, aipatutako egoera zailago horietan eragin handia
|
duten
faktore indartsu batzuen aitzakiarik gabe (norberaren hizkuntza gaitasuna, euskaldunen dentsitatea...).
|
|
|
Baina kontua da, hemen azpimarratu nahi duguna, euskaldunon euskarazko leialtasun ustezkoa ez dela hain ebidentea herri euskaldunetan. Herri, gune, egoera eta baldintza soziolinguistiko zailagoetan euskaldunek euskarari ongi samar eusten diotela dirudi, zenbaitetan espero litekeenaren mailatik gorago; aitzitik, euskaraz aritzeko egoera optimoenean, euskaldunak sarritan erdaraz aritzen dira, aipatutako egoera zailago horietan eragin handia
|
duten
faktore indartsu batzuen aitzakiarik gabe (norberaren hizkuntza gaitasuna, euskaldunen dentsitatea...).
|
|
|
Ondorioz, herrialde baten merkataritzaestrategia hauxe izango da: erlatiboki zuzkidura hoberena
|
duen
faktorean trinkoagoa den produkzio prozesuan ekoitzitako salkaria esportatzea. Eta osterakoa dainportazio estrategia bi egile horientzat, hots, zuzkidura eskaseko faktorea beharduen produkzio prozesua alboratzea eta, beraz, hortik ekoitzitako salkaria atzerritik inportatu litzateke.
|
|
|
Enpresa transnazionalen jokabidearen zergatiak azaldunahi izan dituzten ekarpen teoriko nagusiei toki egin ondoren, atal berezia eskainikodiogu 80ko hamarkadaz geroztik transnazionalen estrategian gertatu den aldaketaorokorrari, zeinak beraien lehia esparru espaziala mundu osora hedatzearen ondoriozmundu mailako eragile global gisa duten izaera areagotu baitu. Gure analisia osatzealdera, ETNen kokapen estrategiak eta horietan eragina izan ohi
|
duten
faktore nagusiak jasoko ditugu. Bukatzeko, ETNek helburuko herrialdean eragin ditzaketen ondorioekonomikoak ere aztertuko ditugu, eskuarki onartzen zaizkien onura nagusiak gogoratzeaz gain, horien benetako norainokoa erlatibizatuko dugu eta berebat gertatu ohidiren bestelako eragin ez horren positiboak nabarmenduko ditugu.
|
|
|
Azken hamarkada hauetan, lantegi berrien kokapenean eragina izan ohi
|
duten
faktore subjektiboak gero eta gehiago kontuan hartzeko beharra azpimarratu da.
|
|
|
9 Mexikoren kasuan, jakina, lan indarraren diziplina beste herrialde askotan baino txikiagoa da, eta, askotan, sindikatuek negoziatzeko duten ahalmena baino askoz garrantzi handiagoa
|
duen
faktorea da hau atzerriko inbertsioak erakartzeko edo uxatzeko orduan.
|
|
|
Bestaldetik, jakina, lehiakortasunean/ industri garapenean eragina
|
duten
faktoreak asko eta konplexuak dira eta hauen kudeaketa industri politikan zaila, oso zaila, eta horrek adierazten du politika publikoak koordinatzeko beharra.
|
|
|
Industri garapenean eragina
|
duten
faktore asko (lan indarra, azpiegiturak, enpresarako zerbitzuak?) oso loturik daude lurralde bakoitzaren berezko ezaugarriekin. Gehienetan, industri politika eraginkorrek dagoeneko industrializatuta dauden eskualdeetan eragin lukete.
|
|
|
Irudikapen Sozialaren Teoriak baliagarria den ikuspegia dakar, garapen teorikoak eta sentsibilizazio zein trebakuntza esku hartze programetara hurbiltzeko erreminta izanik. Elkarrekin eragina
|
duten
faktore anitzetan jartzen du arreta eta problematika honen ulermena eta esku hartzea ikuspuntu psikosozial batetik aztertzen du. Horrela, bere egituran desberdintasun sexuala, generoaren araberako sozializazioa, domeinuzko eta boterezko harremanak, non posizio desberdina hartzen duten pertsonak, eta abar barneratzen ditu teoria honek, indarkeria eraikuntza sozial gisa ulerturik (Gergen, 1984; Doménech eta Iñíguez, 2002; Ibañez, 1989; Stainton Robers eta lag., 1995).
|
|
|
Lau alditan, eta menuen eskaintza bera zela eta, autoreek frogatu zuten, argazki erregistroaren bidez, ikasleek elikagai gehiago aukeratzen zituztela ilaran itxarote denbora zenbat eta handiagoa izan, orduan eta eskuragarritasun, erosotasun eta elikagaietarako irisgarritasun handiagoa. Elikaduran eragina
|
duten
faktoreei buruzko informazioa eman behar dio nutrizionistak pazienteari, hala nola zerbitzuaren azkartasuna, tokiko giroa (argiztapena, zarata, musika), konpainia, zatien eta ontzien tamaina, eta elikagaiak eskuratzeko erosotasuna eta erraztasuna, besteak beste, onuragarri izan daitezke aukera osasungarriago batean. Gutxiago jateko keinu txikiak Elikagaien industriak sakon ezagutzen ditu elikagaien portaeraren ezaugarri konplexuak.
|
|
|
Asetasuna gizabanakoak bazkaldu ondoren sentitzen duen osotasun sentsazio subjektiboa da, nahiz eta inpresio hori ez den berdina pertsona guztientzat, ezta elikagai berak kontsumitu ondoren ere. Asetasunean eragina
|
duten
faktoreak dira osaera elikagarria, hau da, proteinen, koipeen edo zuntzaren edukia, bai eta prestatzeko modua ere (koipe gehiago edo gutxiago, egosketa luze samarrak). Hainbat ikerketak erakutsi dutenez, gehien asetzen duten elikagaiak egoki erabiltzeak aukera ematen die pertsona lodiei pisua galtzeko, beste dieta batzuk egitean sentitzen duten gosea izan gabe.
|
|
|
Ez dago transmisio hori lortzeko modu bakarra, hainbat baizik, merkatuan dauden entzungailu modeloetan islatzen direnak. Artikulu honetan, haririk gabeko entzungailuen kalitatean eragin handiena
|
duten
faktoreak azaltzen dira.
|