|
2001
|
|
|
Gaztaroko urteak, be rriz, harat honat eman zituen Zavalak, apaiz ikasketak egiten Jesuitekin. Lehenago ere esan dut ez dela gure gizona jendaurrera azaltzeko zalea, baina, hala ere, non edo han irakurria
|
nuen
etxekoei beste inori ezer esan gabe alde egin eta sartu zela Zavala jesuitetan. Kontu hori aipatu diodanean, ez digu horretaz deus ere esan nahi izan:
|
|
|
Hots, bestelako kontuak aipatuko nituzke erdaraz ari banintz, baina lerroon irakurlea euskaraduna ez ezikJaki nekoir akurle dela jakinik, ez dut gogorik kanpoko etsaiaren gaiztakeria salatuz autokonplazentziazko jarduna osatzeko. Aurreko galderan azaldu dudanaren ildotik, uste
|
dut
etxe barruan ere (euskararen barruan ere, alegia), badugula zer zaindu eta zer zuzendua aski. Alde horretatik, azken aspaldiko erasooi ikusten diedan arriskurik handiena zera da:
|
|
2002
|
|
|
lehenbiziko botazioetan nork bere gogoko egile edo obrari ematen dio botoa, norbere hizkuntzakoei bereziki, baina horregatik besteak erdeinatu gabe. Botazioak aurrera joan eta hautagaien kopurua urritu ahala, ordea, galego katalan euskaldunok, hitzik gabeko akordio ez idatzi misteriotsuren bati jarraikiz, gure arteko obra edo idazle botatuenari eskaini ohi diogu geure botoa, irabazteko aukera txikiagoa
|
duten
etxekoak baztertuz. Horrek, gehienetan, finalisten artean beti euskaldun, galego edo katalan bat egoteko bidea ematen digu, gaztelaniazkoaz gainera, inguruko literaturak ere goraipatzeko posibilitateaz.
|
|
|
euskaraz biziko den unibertsitatea eraikitzea ez da ghettoa sortzea. Kulturanitza izatea eskatzen dio bere buruari gizarte modernoak; bada unibertsitatesi stema igualitario eta aurreratu batek kulturaniztasunaz eta eleaniztasunaz eztabaidatzeaz gainera, horiek biak praktikan jarri behar
|
ditu
etxe barruan.
|
|
2003
|
|
|
Indarrak sobera ala gainezka ote ditugun pentsatu barik. Lepoan harria hartu eta tipi tapa sinkronizatuan gora eta behera amaiera gabean eraiki behar
|
dugu
etxea, itxaropentsu, nahiz eta etxe ahula izan, lau haizeen arrisku biziei egokitua. Orain arte egin den legez, euskaldunak ez baitu sekula bere sinuaren lema askatasunez erabili ahal izan, etaho rrek eragotzi egin dio etxea ekai iraunkor eta sendoz eraiki ahal izatea.
|
|
2005
|
|
|
Edozelan ere, talde bateko zein besteko ikasleek diote gauetan ikusten dutela telebista gehienbat —arratsaldeakbeste zeregin batzuetarako hartuta dauzkatelako—, eta asteburuetan gutxiago aste barruan baino. Ia ikasle guztiekaito rtu zuten telebista bat baino gehiago
|
dutela
etxean, eta askok berea dute logelan. Ahal dela, nahiago dute bakarka ikusi nahi dutena; familia apenas biltzen den telebista ikusteko, bestela" diskutitzen amaitzen dute".
|
|
|
Horretarako biziaren lekuen alde, bizilekuen alde, heriotza zigorra, heriotza mehatxua, tortura eta erailketa kondenatu behar dira Aljeriako gizartean, ezetza eman behar zaie. Azken buruan, gerra zibila giza gerra da eta batez ere gizon gerra, gizonezko gerra, emakumeen aurka, eta hemen Hiruga rren Estatuan Aljeriako emakumeek askeak izan behar
|
dute
etxeetan eta karriketan, eskolan eta unibertsitatean, lantokietan eta erakunde guztietan.
|
|
|
Asmatu, ta egin. Ekusi
|
zueneko
etxeko nagusia era onean artarako, arrantza batzuek eginda, igoten dio aurreko oñekin bularrera, ta mingaiñ zatarrarekin igortzi nai zion arpegia. Asto zarraren pisuaz jo zuen bea etxeko jaunak:
|
|
2006
|
|
|
Zure belarria paregabekoa dela esango nuke,
|
zuen
etxeko piano zahar hartan hasi zinen zu jotzen, behintzat. Eta ondo jotzen, gainera.
|
|
2007
|
|
|
Hedexurien edo jendarmeen arteko istorioak bizkaitarren doinuz entzutera behartzen gaitu narratzaileak. " Marinelak baforea bera
|
du
etxea"," marinela ez duk arrantzalea"... Londresera eramaten gaitu berorrek, Andoni Olabe soinu jolea lagun:
|
|
2009
|
|
|
Eta hor zer ikasi asko eskainiko dugu. Finean, euskarak behar
|
dituelako
etxea (telebista, Internet), kalea (gizartea, eskola, kultura, mobilizazioak, prentsa, irratiak) eta jendea (hiztunak, bizitza, plaza, merkatua). Euskaratik eta euskaraz.
|
|
2010
|
|
|
Ezagutzen ez
|
dudan
etxeetara sartzen naizenean mania txikia gailentzen zait betitik: liburuak bilatzen hasten naiz.
|
|
|
Gerra ezagutu gabe, gerraondoko lehenengo belaunaldikoa naiz. Horrek esan nahi
|
du
etxean oroitzapen batzuk badaudela gerrari buruzkoak. Aitak gerra egin zuen, oso adineko joanik, 28 edo 29 urterekin.
|
|
2011
|
|
|
Zenbat denboraz izan zenuten ofizial alemana
|
zuen
etxean?
|
|
|
Haurtzaroan eta gaztaroan, informazioa nola eta nondik jasotzen zenuen? Egunkaria irakurtzeko ohitura
|
bazenuten
etxean. Eskolan?
|
|
|
Guk ez
|
genuen
etxean Eskualduna hartzen, eskuin muturrekoa baitzen, eta aitak ez zuen hori nahi ziren. Aski da ikustea zer zen Eskualduna astekaria, nola Ibarnegarairen aldekoa zen.
|
|
|
Aski da ikustea zer zen Eskualduna astekaria, nola Ibarnegarairen aldekoa zen. Guk ez
|
genuen
etxean Eskualduna hartzen, eskuin muturrekoa baitzen, eta aitak ez zuen hori nahi. Beraz, guk ez dugu sekula Eskualduna irakurri.
|
|
2013
|
|
|
Erdaldunak soilik bizi diren etxeen kopurua jaitsi den bitartean, elebidunak soilik bizi direnena zertxobait igo da, eta etxe horietako biztanleen ehunekoa ez da aldatu epe horretan: %15 Beraz, etxe erdaldun hutsek izandako galera etxe mistoetara joan da, mistotzat harturik egoera linguistiko bat baino gehiagoko kideak
|
dituen
etxea (elebiduna, elebidun hartzailea, erdalduna): etxe horiek %53tik %63ra igaro dira hamabost urtean.
|
|
|
Sarri joaten al zen Aitzol
|
zuen
etxera?
|
|
|
Nolatan bizi zen Elbira Zipitria
|
zuen
etxean?
|
|
|
Gure aita hor sartua zegoen. Pizkunde inguruko giroa bizi
|
genuen
etxean. Xabier Lizardik alfabetatu zituen lehenengo andereñoak.
|
|
2014
|
|
|
Herrietan gazte taldeak sortzen hasten dira; nire herrian, adibidez, Arantzazuko Arantzak izenez biltzen hasten dira gazteak. Gogoan
|
dut
etxean Arantzazuko Arantzak taldearen orduko pegatinak ikustea; irudi bereizgarri eta dena zuten, hirurehun biztanleko herri txiki baten zabalkunde gogoak edo. Horien jarduna, abadeekin batera, mendi irteerak, kantu saioak, antzerkiak... antolatzea zen.
|
|
2015
|
|
|
Bai, elkarte berritu edota berriei Sutearo izena jarri genien, lehenagoko izenek berean jarrai zezaten, eta baita bereiztearren ere. Elkar laguntzaz honetan parte hartu nahi
|
zutenen
etxe guztiak nik baloratzen nituen, eta EHNEko bulegoan aurkezten nituen bazkideen datu guztiak, han administrazio lanak egiteko. 1991 eta 1992an, Lea Artibaiko zortzi elkarte berritu eta eguneratu genituen, eta denen artean 400 bazkide egin.
|
|
2016
|
|
|
Orduan, torturatua izan den jendea osatzeko, sendatzeko, barnetegi gisa antolatu nahi
|
dugu
etxe bat. Bertan bilduko direnek beren gain hartuko dute etxeko jira.
|
|
|
Bozkatzen zuten, baina konprometitu aitzin ontsa pentsatu behar zela zioten. Uste
|
dut
etxean Enbatako ibilerak ikusten zituztela mundanitate kontu gisa, ez politika gisa. Beharbada, nik halaxe aurkezten nizkielako.
|
|
2017
|
|
|
Eta bazuen osaba bat, Mazon deituraz, itsasgizon famatua, hemen Miarritzen bada plaza bat hari eskainia, Mazon komandanteari edo kapitainari, eta hark lan egiten zuen Chargeurs Reunis Nabigazio Konpainia horretan. Baina egun batez samurtu zen bere arrebarekin eta
|
zituen
etxeak eta lur guziak Miarritzeko Herriko Etxeari utzi zizkion, eta arrebari fitsik ez! Eta samurtu aitzin osabak ene aitari atzeman zion lana Parisen, beraz aita hamasei urtetan
|
|
|
Bai, kontatuko dizut. Gerla etorrita, aita erretretan zen, lanik ez zuen gehiago, orduan familia, hau da, aita, arreba eta hirurak, etorri ginen aitak Miarritzen
|
zuen
etxe batera. Nere itzultzea zuen izena, polita da, ez da
|
|
2019
|
|
|
Patio batera ematen duten leihoak
|
dituzten
etxeetan zaila da iluntasunetik bizilagunen argietara begira ez gelditzea, zutik, berokia kendu gabe. Zaila da voyeurismoari ezetz esatea, jendez beteta dagoen mundu batean bizi gara.
|
|
|
Beraz: (1) adiskide talde horiek ahaidetasunaren osagai funtsezkoa lirateke eta, aldi berean, maitasun hierarkia hegemonikoa auzitan jarriko lukete, agerian utziz hainbat pertsonarentzat adiskidetasuna ezkontza edo odolkidetasun bidez sortzen diren familia harremanen maila berean dagoela; (2) talde horietan konprometituta daudenek ez
|
lukete
etxea partekatuko, ez denbora guztian behintzat, etxeen arteko harreman iraunkorretan mantenduko bailirateke, etxeak elkar lotuz baina etxearen espazioa ere gainditurik.
|
|
|
Gizon guztiek izan nahi
|
dute
etxe propioa. Kapela zintzilikatzeko leku bat baino gehiago, gizon orok bere domeinua izatea du amets, berea bakarrik den espazioa.
|
|
|
Etxearen arkitekturan nabarmena da maitasunaren ulerpen hegemonikoak eta mugatuakoraindik zeinen funtsezko papera duen. Maitasunaren teorian aurrerapauso handiak egin badira ere, ideien garapen intelektualaren eta teoriaren praktikaratzearen artean dislokazio handia dagoela azaltzen
|
dute
etxe eta kaleen espazioek, maitasun ideologiaren berrikuntzaren integrazio hastapenetan garelako. Etxearen eraikuntzarako hartzen diren erabaki espazialetan, ezin diegu ihes egin gure balio eta ikuspegiei indibidual eta kolektibo, memoria materialari, espazioarekin lotutako bizipen eta esperientziei, ikasitako ohiturei, intolerantzia eta erresistentziei, eta espaziora eramaten ditugu, filtrorik gabe.
|
|
2021
|
|
|
Elkar, Ikaselkar, Erein eta Ttarttalo; beste seiek Espainiako Estatuan
|
dute
etxe nagusia: Edelvives Ibaizabal, Susaeta, Santillana Zubia, Edebe Giltza, Anaya Haritza eta Ikasmina.
|
|
2022
|
|
|
Etxez etxeko zerbitzuak nor bere zaintzarako laguntza ematen dio etxean dagoen pertsonari, egunean bi edo hiru orduz, osagarritasun begirada batetik. Zerbitzu horrek, hala ere, muga garrantzitsuak
|
ditu
etxean zaindua izan nahi duen gizarte batean: kostuetatik hasi eta jarraitutasunera, ordu kopuru mugatutik igarota, zerbitzuak dituen zailtasunak oso agerikoak dira egun, eta horiek malgutasun ezarekin lotura zuzena daukate.
|
|
2023
|
|
|
Hormaren parte diren leihoak, balkoirik gabeko pisuak, eta teilatua ez den gainaldeak ez du terraza bihur daitekeen itxurarik. Aterpea
|
dute
etxeok, aterpe zabala, eta ur galeriaduna, bere garaian auzokideek erabil zezaten jarria. Bestelako baliabideen faltan, Bilboko etxegabe ugarik bertan hartu izan dute aterpe, eta hori ez da segurtasuna eta ordena ahoz gora darabiltzaten horien gustukoa.
|