|
2001
|
|
|
Aurrerapen teknologikoen ondorioz, gantz azido horiek gehitzen zaizkio esneari eta esnekiei, galletei, margarinei eta DHA arrautzei, besteak beste. Baina elikagai jakin batzuk baino gehiago
|
dituzten
elikagai guztiekin gertatzen den bezala, gehiegikeria kaltegarria izan daiteke. Izan ere, organismoan omega gantz azido gehiegi izateak akatsak eragin ditzake odolaren koagulazioan.
|
|
2004
|
|
|
Hortik elikatzen du lorea, eta lorea fruitu bihurtzen denean txorten hori sagarraren pedunkulua izango da. Hortik pasako dira sagarra heltzeko eta gero erortzeko behar
|
dituen
elikagai guztiak.
|
|
|
Bestalde, ENTRANSFOOD erakundeak gomendatu du, transferentzia genetikoaren aukera ebaluatzeko, MG laboreetatik eraldatutako geneak mikroorganismoetara edo giza zeluletara transferitzeko arriskua eta antzeko kasu bat naturan gertatzeko arriskua alderatzeko. Partzuergoko gizarte zientzietako adituek nabarmendu dutenez, MG laboreak
|
dituzten
elikagai guztien fabrikazio prozesuei buruzko etiketak funtsezko aurrebaldintza dira Europako kontsumitzaileen beldurrak arintzeko. Hala ere, EBko etiketatze baldintzak praktikan jartzeko zailtasunak ere identifikatu ditu.
|
|
2005
|
|
|
Erregaliza
|
duten
elikagai guztiek etiketan jaso dute maila jakin batzuetatik aurrera, landare horren kontsumoak arteria hipertentsioa larriagotu baitezake, Ministroen Kontseiluak atzo onartutako elikagaien etiketatze, aurkezpen eta publizitate araudian egindako aldaketa baten arabera. Aldaketa horrek Giza Elikaduraren Batzorde Zientifikoaren txostenei buruzko Europako zuzentaraua jasotzen du.
|
|
2006
|
|
|
Omega 3 serieko gantz azido batean aberatsak diren arrautzak dira, hiperkolesterolemiari aurre egiteko edo saihesteko erabilgarriak. ALH DHA organismoan ekoizten ez den omega 3 serieko gantz azido bat da, eta, beraz, horrelako lipidoetan aberatsak diren produktuen kontsumoaren bidez eman behar da, hala nola arrain urdinen bidez. Baina elikagai jakin batzuk baino gehiago
|
dituzten
elikagai guztiekin gertatzen den bezala, gehiegikeria kaltegarria izan daiteke. Arrautza mota horren jatorria Duela urte gutxi, 1996ko martxoaz geroztik, hain zuzen ere, kaloria, gantz eta azukre gutxiko produktuei, produktu naturalekin edo bitamina gehiagorekin bakarrik egiten direnei, beste modalitate bat gehitu zitzaien:
|
|
|
Gaur egun, oiloen pentsuaren zati gisa erabiltzen da. Neurriz Elikagai jakin batzuk baino gehiago
|
dituzten
elikagai guztiekin gertatzen den bezala, gehiegikeria kaltegarria izan daiteke. Izan ere, dietan DHA gehiegi izateak akatsak eragin ditzake odolaren koagulazioan.
|
|
|
Aurkikuntza horrek itxaropena zabaldu dio gaixotasun zeliakoa sendatzeko aukerari, hots, glutenarekiko intolerantzia izateko aukerari. Izan ere, gaixotasun hori
|
duten
elikagai guztiak, hala nola ogia edo pasta, saihestu egin behar dituzte. Organismoaren akats batek eragiten du gaitz hori, ez baitu glutena ezagutzen eta areriotzat hartzen baitu; horregatik, hesteetako flora suntsitzen duten azidoekin erreakzionatzen du.
|
|
2007
|
|
|
Beste arrazoi bat bioaniztasunaren gutxitzea da. Erlezain amerikarrak oso lotu zaizkionez labore bakarreko soro erraldoien polinizazioari, erleak horietan ez du aurkitzen behar
|
dituen
elikagai guztiak. Profesionalek garesti ordainduz osatu behar dute xomorroen erregimena kofoinetan arto ziropa, sakarosa, eta beste ipiniz.
|
|
2008
|
|
|
Gehigarri horiekiko alergia erreakzioak izateko joera handiagoa dute tartrazinarekiko (gehigarri koloratzailea) sentikortasuna adierazten dutenek, baita haurrek ere. Ondoeza saihesteko aholku dietetikoa da konposatu horiekiko sentikorrak diren pertsonek elikagaien etiketak arretaz irakurtzea eta bentzoatoak
|
dituzten
elikagai guztiak beren dietatik kanpo uztea. Benzoatorik gabeko dieta Gehigarri horiek kontserbatzaileen multzoan sartzen dira, eta izen hauekin bereizten dira:
|
|
2009
|
|
|
Animalia jatorria
|
duten
elikagai guztien artean, arrautzak dauzka aminoazidorik egokienak giza gorputzaren beharrei erantzuteko (aminoazidoak dira, hain zuzen, proteinen osagai oinarrizkoak), eta horregatik maite dute arrautza kirolariek.
|
|
|
Mark Northeastek urrats bat haratago emateko asmoa ere badu, eta haurrei zuzendutako menu eta postreak prestatzen hastekoa da, horrela, umeek beharrezko
|
dituzten
elikagai guztiak jan ditzaten. Bigarren urrats hau emateko ahaleginean, Jamie Oliver sukaldari britainiar ospetsuari laguntza eskatu dio Northeastek.
|
|
2010
|
|
|
Isodietako aginduen arabera, karbohidrato ugariko elikagaiek osasunean duten alderdi negatiboa azpimarratzen da (alde batera utzita digestio eta metabolismo desberdintasunak), eta ez da komeni horiek kontsumitzea, batez ere. Premisa horiekin, landare jatorriko elikagaiak ez kontsumitzea ere aholkatzen da, oro har, eta, beraz, karbohidrato ugari
|
duten
elikagai guztiak, “landare erreinukoak baino ez baitira”. Alderatu laranja zuku edalontzi baten osaera nutrizionala eta baso bat ur azukrearekin.
|
|
|
Aditu guztiak bat datoz esatean garrantzitsuena dieta osoa eta orekatua egitea dela, adinari eta bizimoduari egokitua. Ezaugarri horiek dituen elikadura batek herritar gehienek osasun ona izateko behar
|
dituzten
elikagai guztiak ematen ditu. Hala ere, azken urteotan produktu horien eskaria hazi egin dela eta merkatuan gero eta presentzia handiagoa duela nabarmendu du.
|
|
|
Obesitateak mundu garatu osoan duen eragina areagotzeari buruzko gero eta handiagoa den alarmaren aurrean, biztanleriaren zati txiki bat baztertuta dagoela dirudi, eta argal mantentzen da, nahiz eta gainerakoen inguruabar berberen eraginpean bizi izan eta inoiz dieta zehatzik egin ez. Pertsona horiek esaten dute nahi
|
dituzten
elikagai guztiak jaten dituztela, eta nahi dutenean, baita kantitate handitan ere, baina badirudi ez diela eragiten pisua handitzeak. Duela urte gutxi, zientzialari batzuk pertsona argalei begira jarri dira, gizentasun arazoen konponbidearen zati bat oraindik aurkitu gabeko izaera edo portaera batean aurki daitekeen jakiteko.
|
|
2011
|
|
|
Hala ere, adituak alertan daudela jakinarazi du.Tokiora ere maila baxuko partikulak iristen ari dira Fukushimatik? 240 kilometrora dago, eta herritar batzuek handik alde egitea erabaki dute. Geratzea pentsatu dutenak, berriz, ahal
|
dituzten
elikagai guztiak eta lehen mailako produktuak pilatzen ari dira etor daitekeenerako.Erradioaktibitatea legezko neurriak halako zortzi izatera heldu dela jakinarazi zion atzo gobernuak Nazio Batuen Erakundeari, eztandetako bat izan eta gutxira, eta aire eremua ere itxi dute. Alarma, ordea, baretu egin nahi izan dute, erradioaktibitatea apurka jaitsiz joan dela esan zuten eta, betiere iturri ofizialek, baina Frantziako Segurtasun Nuklearraren Agentziak bestelakorik uste du, seian jarri baitu arrisku maila, Gertakari Nuklearren Nazioarteko Eskala kontuan hartuta.
|
|
|
konpondu beharreko hori guztia azaleratu duen bioteknologia bera, zelataria, bekataritzat hartzea. Bioteknologiarik gabe gutxi hitz egiten genuenez goseaz eta elikagaietan egiten diren iruzurrez, ken ditzagun transgenikoak, klonak, eta geneak
|
dituzten
elikagai horiek guztiak, eta agian isilduko dugu bidezko merkatu demokratiko bat eskatzen dutenen ahotsa ere. Informazio murriztua izanik, berriro ere ontzira erortzeko zorian gara.
|
|
|
Arau horren beste helburuetako bat alergenoen aurkako babes handiagoa ematea da. Horretarako, substantzia alergenikoak (kakahueteak, esnea, ziapea edo arraina)
|
dituzten
elikagai guztiak etiketatzeko eskatzen du, edo alergenoa beste modu batera dagoela argi eta garbi adierazteko. Hori beste urrats bat da gaur egungo araudiarekin alderatuta, zeina aurrez ontziratutako elikagaiei bakarrik aplikatzen baitzaie.
|
|
|
Amen kezka nagusietako bat da beren seme alabek behar
|
duten
elikagai guztia jasotzen duten ala ez jakitea. Zalantza hori, edoskitze artifizialarekin ere sortzen dena, bereziki handia da haurra bularrarekin hazten denean, ezin baita kontrolatu aldi bakoitzean hartzen duena.
|
|
2012
|
|
|
Elikagai hori aberatsagoa da mantenugaitan eta energia gehiago ematen du adineko txakurrentzat baino, “hazten ari diren animalien kaloria kopurua txakur heldu batena baino handiagoa delako”, azaldu du Roberto Élices albaitariak eta Madrilgo Unibertsitate Konplutentseko Albaitaritza Fakultateko Animalien Nutrizioko irakasleak. Kumeentzako bitaminak Bitamina osagarriak ez dira beharrezkoak, kalitate oneko elikagai espezifiko, oso eta orekatu batek behar
|
dituen
elikagai guztiak ematen baitizkio kumeari. Batez ere zakur handien kasuan eta displasia duten aurrekari genetikoen kasuan, txakurkumearen hazkuntza azkartzen dute.
|
|
|
Faktore horiek ezagutzeak aukera ematen die gurasoei seme alabei eskaintzen dizkieten janarien aurkezpena hobetzeko. Hala, behar
|
dituen
elikagai guztiak errazago irents ditzakete dietaren bidez. Haurrek nahiago dute askotariko plater bat, monotono bat baino, elikagai proposamen gutxirekin Elikagaien aurkezpena eragina du haurrak jaten duen moduan. Jakian alargunak jartzeak esan nahi du koma txikia, gogo handiagoarekin edo txikiagoarekin, Wansink ek gaiari buruz egindako ikerketetako batean.
|
|
|
Elikadura ez da beti behar bezain orekatua izaten, edo txakurrak bere dietan behar dituen osagai guztiak ez ditu izaten». «Onena txakurrari gama altuko pentsu bat ematea da (kalitate onekoa), behar
|
dituen
elikagai guztiak dituena, bitaminak barne», dio Simon Martinek, Txakur Gidariaren ONCE Fundazioko albaitariak. Eskakizun handiko egoeretan ere, hala nola erditu berri den eme baten kasuan, badira bere bitamina beharrak asetzen dituzten pentsu espezifikoak.
|
|
|
Edoskitzaroan dieta osasuntsu eta orekatu batek behar
|
dituen
elikagai guztiak ematen dizkio ama osasuntsu bati eta haren haurrari.
|
|
|
Amaren esneak haurraren bizitzako lehen etapan behar
|
dituen
elikagai guztiak ematen ditu, eta, batez ere, garatzeko behar dituen mineral eta bitaminak ematen dizkio. Mikronutriente horien maila egokia izan dadin, bularra ematen ari den bitartean amaren dietak osasuntsua eta orekatua izan behar du, horrela, emakumeak behar dituen bitamina eta mineralak hartzen baititu.
|
|
2013
|
|
|
Konpainiako Animalientzako Elikagai Fabrikatzaileen Elkarte Nazionalaren datuen arabera, Espainian bizi diren katuen% 75ek (2.500.000 felido inguru) pentsua kontsumitzen dute. Elikagai lehorrak edo gama ertainekoak edo hezeak osasuntsu egoteko eta eguneroko jarduera garatzeko behar
|
dituen
elikagai guztiak ematen dizkio katuari. Katuentzako kalitate pentsuak beren beharrak betetzeko formulatuta daude, eta horregatik aminoazidoak dituzte, hala nola taurina eta lisina dosi egokietan, animaliek behar duten metabolismoa behar bezala funtziona dezaten.
|
|
|
Felidoa elikatzeko latak edo latak? Patricia González albaitariaren esanean, «katuaren eguneroko elikadurak felidoak behar
|
dituen
elikagai guztiak ematen dizkion pentsu batean oinarritu behar du». Katuak kalitateko pentsua behar du elikatzeko, baina janari hezearen latak ere behar ditu giltzurrunetako gaixotasunak saihesteko Katuentzako janari marka komertzialek asko eboluzionatu dute, eta, beraz, aukera ematen dute ia edozein felinoetarako:
|
|
2014
|
|
|
Oso argi eduki behar da, beraz," fruktosaduna" edo" diabetikoentzat modukoa" aipuak ageri
|
dituzten
elikagai guztiak ez direla light erakoak edo kaloria gutxikoak.
|
|
2015
|
|
|
Berez, esnekiekin batean, esnearen eratorriak
|
dituzten
elikagai guztiak saihestu behar dituzte.
|
|
|
Gainera, oso garrantzitsua da kalitate onekoa izatea, osasuntsu eta sendo hazi daitezen. «Txakurkumeek oso nutrizio eskakizun handiak dituzte, baina urdailak txikiak dira oraindik; horregatik, egunean sei aldiz jan behar dute behar
|
duten
elikagai guztia jateko», esan du Misuriko Unibertsitateak (Columbia, AEB). ).
|
|
2016
|
|
|
Beste aldetik, hor daude gatz, azukre eta gantz ugari
|
duten
elikagai guztiak ere.
|
|
|
janari ultraprozesatuak, azukreak, gantzak eta gatza Irudia: CONSUMER EROSKI Piramidearen muturrean gatz, azukre eta gantz ugari
|
duten
elikagai guztiak daude, eta oso noizbehinka eta gogoetatsua izan lukete. Puntu horretan asko eragiten du kalitatearen alderdiak.
|
|
2018
|
|
|
Tenperatura jaisteak elikagai desberdinak jatera bultzatzen gaitu. Eta dieta orekatua eta osasungarria egin behar da, organismoari estazio horretan behar
|
dituen
elikagai guztiak emango dizkiona. Denboraren aldaketa horrek bilketa garai berri bat markatzen du; izan ere, barazkien ultraizozketa noiznahi kontsumi ditzakegu.
|
|
|
Azukrea etsai publiko nagusi bihurtu da, gehiegikeriak osasunean izan ditzakeen ondorioengatik. Hori dela eta, jende askok errezelatu ditu zapore gozoa
|
duten
elikagai guztiak, hala nola fruta deshidratatua (mahaspasak, datilak, etab.).). Baina ez dugu kontsumitu behar edo elikagai osasungarria da?
|
|
2019
|
|
|
Mario Vaquerizo kazetari eta musikariak aforismo zuhur bi utzi dizkigu: . Garagardo batek dauzka gorputzak behar
|
dituen
elikagai guztiak?. Berak ere ez du ematen jatekoekin nahasten duenik garagardoa.
|
|
|
Alergenoak Duela urte batzuetatik hona, Europako legediak behartzen ditu taberna eta jatetxeak kontsumitzaileei alergenoen berri ematera. Praktikan, establezimendu askok kartel bat erakutsi dute, ohartarazteko legedian zehaztutako alergeno guztiak egon daitezkeela eskaintzen
|
dituzten
elikagai guztietan, eta hori ez da batere baliagarria pertsona alergikoentzat, oso zaila izaten baitute pintxoz gozatzeko. Nola jakin establezimendua fidagarria den Irudia:
|
|
|
Hurrengo lerroetan azalduko dizugu. Baina, oro har, gogoan izan behar
|
dugu
elikagai guztiek ondo bilduta egon behar dutela, eta jakin behar dugu, jatorrizko ontzia ireki ondoren, baldintza onetan irauten dutela. Gainera, likidoren bat ez isurtzeko, plater gainean edo ontzi garbi eta elikagaiekin erabiltzeko egokietan jartzea gomendatzen da.
|
|
2021
|
|
|
Gorputzaren elikadura eta garapena Kaltzioa, burdina, proteinak eta bitaminak lagungarriak dira gorputzaren hazkundean Kaltzioa, burdina, proteinak eta bitaminak mantenugai berariazkoak dira, gorputzaren hazkundean laguntzen dutenak. Beraz, elikagai horiek
|
dituzten
elikagai guztiek garatzen laguntzen dute. Berez, elikagaiek baino gehiago, elikagaiek betetzen dute eginkizun hori.
|
|
2022
|
|
|
Gure inguruan oso erraza da helburu horretarako balio dezaketen elikagai gaziak aurkitzea (gazta onduak, olibak, patata frijituak, antxoak…). Baina kontuan hartu behar da sodio asko
|
duten
elikagai guztiak ez direla osasungarriak. Gauza bat da une jakin batean arteria presioa igotzeko snack batzuetara jotzea, eta beste bat, produktu horiek gure ohiko dietan sartzea.
|
|
|
Adibidez, iraungitzen diren eta saltokietan edo kontsumitzaileek botatzen dituzten elikagaiak kuantifikatzen ditu. Adierazle honen arabera, 2019an, kontsumitzaileek eskura
|
zituzten
elikagai guztien% 17 alferrik galdu ziren. Urte horretan bota ziren 931 milioi tona elikagaietatik %61 etxeetan bota zen zaborretara, %26 jatetxeetan eta %13 txikizkako saltokietan.
|
|
2023
|
|
|
“Formula esnea” terminologia anglosaxoiaren egokitzapen bat da, “bularreko haurrentzako esnea” izendatzeko; izan ere, urtebete baino gutxiagoko haurren elikadura berezirako da, bizitzako lehen hilabeteetan. Etiketa batean 1 jartzen du, eta bere kabuz eman behar ditu haurrak behar
|
dituen
elikagai guztiak, elikagai osagarriak sartu arte. Hori ez da sei hilabete igaro baino lehen gertatu behar, Osasunaren Mundu Erakundearen arabera.
|
|
|
Ontzian nabarmentzen den oliba olioa produktuaren %0, 05 besterik ez da, eta kopuru horrek ez du inolako onurarik ekartzen. Halaber, adierazten du «omega 3 gantz azidoek bihotz osasuntsua izaten laguntzen dizute», omega 3
|
duten
elikagai guztiek egin dezaketen aipamena. Edari honek 55 mg ditu 100 ml bakoitzeko, gehienak arrain urdinetik datozenak.
|