|
2001
|
|
|
Esate baterako, jakin beharreko kontua dugu frutak oso zainketa gutxi behar duela arrisku guztiak, praktikan, suntsi daitezen eta, era berean, arrautzak eta arrautzaren eratorriak direla, oraindik ere, arrisku gehien
|
dituzten
elikagaietako batzuk.
|
|
|
adina, sexua, altuera, osaera, herentziazko faktoreak… Gehiegizko pisua zure gorputzak behar baino kaloria gehiago hartzen dituenean gertatzen da. Gantzak gure organismoak behar
|
dituen
elikagaietako batzuk ematen dizkigu, baina kaloria iturri kontzentratuena ere bada. Beraz, zure janariren bat bereziki koipetsua bada, altxa ezazu irentsi arinagoekin.
|
|
2003
|
|
|
Etxe guztietan dagoen jakitegi edo despentsa horretako alderdi batzuk epelagoak dira, beste batzuk hotzagoak: horrek eragina
|
du
elikagai batzuen kontserbazio epean eta itxura mantentzean.
|
|
2005
|
|
|
Frutak, barazkiak, lekaleak eta zereal ale osoak dira elikagai zuntza
|
duten
elikagaietako batzuk, eta disolbagarritasunaren arabera sailkatzen dira: zuntz disolbagarria edo disolbaezina.
|
|
2007
|
|
|
Bistan da, beraz, arau berriak zuntz ugariko elikagaitzat jotzeko gutxienekotzat hartuko duen %6 hori berez daukate egunero kontsumitu ohi
|
ditugun
elikagai batzuek; hortaz, zentzudunena eta merkeena, premiazkoa dugun zuntzaz berez daukaten elikagai horiek gure eguneroko dietan sartzea dugu.
|
|
|
Kontsumitzaileek gero eta gehiago hartzen dute parte beren dietan, osasunarekiko harremanetan eta hautatzen dituzten elikagaien osaeran. International Food Information Council en 2002ko inkesta baten arabera, kontsumitzaileen %94k uste
|
du
elikagai batzuek onurak dituztela osasunerako nutrizionaletatik haratago, eta %85ek elikagai funtzionalei buruz gehiago ikasteko interesa adierazten du. Elikatu zure ongizatea Elikaduraren Egun Nazionala Nutrizio, Elikadura eta Dietetika Elkarteen Espainiako Federazioak (FESNAD) urtero jartzen du abian, beste erakunde batzuekin elkarlanean eta industria farmazeutikoaren eta elikagaien industriaren laguntzarekin.
|
|
2009
|
|
|
Zapore bizi samarra
|
duten
elikagai batzuek esnea ukitu dezakete (zainzuriak, tipulak, baratxuriak, esaterako), baina gehiegi janez gero soilik; neurrian jateko eragozpenik ez dago, beraz.
|
|
2011
|
|
|
Aurreko hamarkadetan, frutak, barazkiak eta zenbait produktu dietetan sartzeko ahalegina egin ondoren, zenbait elikagaik gaixotasunekin duten lotura azpimarratu dute gobernuen politikek. Bestera esanda, negatibotzat
|
dituzten
elikagai batzuekiko neurriak zorroztu dituzte gobernuek, eta, etiketetan horien presentzia adierazita, elikagai ezegokien salmenta jaistea nahi dute. Haien esanetan, gantzak, gantz azidoak, azukreak eta gatzak dira osagai negatiboak.
|
|
2012
|
|
|
Fernándezen aburuz, arrisku taldeetan dauden herritarrek hartu behar dituzten likidoak lau eta sei litro artean gehitzen baititu, pertsonak “ura gara eta zelula guztiak baliatzen dira”. Hala ere, tamalgarria da “gutxi edaten dutela gomendatutako kantitatea, nahiz eta ura
|
duten
elikagai batzuekin kantitate horretara hurbiltzen diren”.
|
|
2013
|
|
|
Daniel Elikagaien trazabilitatea, garrantzia hartzen hasi zen eta giltzarri bihurtzen hasi zen, elikagaien segurtasunean lehen gertaera garrantzitsuak detektatu ondoren (dioxinak oilaskoetan, behi eroetan edo sukar aftosoa). elikagaiak «zaintzen» ditu ekoizpen ibilbide luzean. Behikia, ardi haragia, esnea, landare produktuak eta fruta, arrautzak, produktu ekologikoak, janari lasterra eta jatorrizko deitura duten elikagaiak dira elikagaien trazabilitate sistemak
|
dituzten
elikagaietako batzuk. Horiek elikagaiak kentzen laguntzen dute beharrezkoa denean; kontsumitzaileei produktu jakin batzuei buruzko informazio zehatza jasotzeko aukera ematen diete; eta funtsezkoa da intoxikazio edo kutsadura agerraldi baten arrazoiak ikertzeko.
|
|
2014
|
|
|
Adineko pertsonari kruasan bat eman dakioke, gurinarekin birrindua, ogi txigortua tomatearekin eta urdaiazpiko ondua, birrindua edo albondigen purea saltsan. Gainera, gure eguneroko dietaren zati bat osatu behar ez
|
luketen
elikagai batzuk, hala nola croissant bat, izozkiak, gozokiak edo baita frijituak eta arrautza irinetan pasatuak ere, neurriz eta noizbehinka eskaini daitezke, elikaduraren gozamena ziurtatzeko.
|
|
|
Trazabilitate sistemekin, elikagaiak ekoizpen, banaketa eta inportazio etapa guztietan zaintzen dira. Behi haragia, ardi haragia, arrautzak edo jatorri deitura duten elikagaiak dira Ebn trazabilitate sistemak
|
dituzten
elikagai batzuk. Kontrol hori egiteko, bi norabide har daitezke:
|
|
2015
|
|
|
Hori bai, onartu du pertsona batzuek mendekotasunaren antzeko jokabidea
|
dutela
elikagai batzuekiko. Gehiegi jaten baitute, baita kalte egingo diela jakinda ere, dio Dieguezek.
|
|
|
Txakurrak azkura du, bere burua erasota agertzen da eta ez du jaten. Albaitariaren arabera, txakurrak alergia
|
du
elikagai batzuei. Hurrengo artikuluak azaltzen du zer esan nahi duen horrek eta nola lagundu diezaiokegu janariari alergia dion txakurrari.
|
|
|
Galdera horren erantzuna «ez beti» da, 2015eko maiatzean Estatu Batuetako Gaixotasunak Kontrolatzeko eta Prebenitzeko Zentroek zehaztu zuten bezala. Izan ere, gantz asko
|
duten
elikagai batzuek oraindik gantz asko eduki dezakete. Gaztak dira adibide argi bat.
|
|
2016
|
|
|
4 arriskua. Gantz gehiegi Gantz gehiago
|
duten
elikagai batzuk gehiegi jaten dira egun hauetan. Adibidez, haragi koipetsuak (adibidez, arkumea, ahatea edo foie grasa); hestebete iberikoak (hestebete iberikoak); olioz, maionesa edo esne kremaz egindako saltsak; besteak beste, gazta onduak edo galletatxo gaziak; edo arrautzaztatuak.
|
|
2018
|
|
|
Beste batzuek, Katalunia adibidez, elikadura osasungarria sustatzeko material baliotsuak garatzen dituzte egunez egun, elikagai osasungaitzak barne hartzen ez dituztenak. Pertsona askok uste
|
dute
elikagai batzuk sustatzeak edo penalizatzeak nahitaez «debekatu» edo «tasatu» beharra dakarrela. Baina, egia esan, beste herrialde batzuek neurri asko aplikatzen dituzte dieta osasungarriagoa sustatzeko.
|
|
2020
|
|
|
akrilamida. Toxikoa da, arrozaren, ogiaren edo patataren kolore beltzaxka horretan ezkutatzen dena, eta tenperatura altuetan almidoi asko
|
duten
elikagai batzuk prestatu edo prozesatzean askatzen dena. Osasunerako ondorio kaltegarriak duela berrogeita hamar urte baino gehiagotik daude frogatuta, batez ere esperimentazioko animalia ereduetan, eta oso zabalak dira.
|
|
|
espeziak, kontserbak, olioa… Hala ere, adibiderik paradigmatikoena eztia da, zenbait faraoi egiptoarren hilobietan bere horretan aurkitu dela esaten baita. Horregatik, batzuetan, armairuan iraungita
|
genituen
elikagai batzuk kontsumitzen hasten gara; adibidez, duela urte batzuk erosi genuen estragoi poto hori, errezeta berri bat prestatzeko, eta inoiz ez genuen halakorik adostu. Egia esan, elikagaiak ez dira betikoak.
|
|
|
Horretarako, histamina gutxiko dieta batean oinarritutako tratamendua egin behar da, eta lehenengo 4 asteetan zorrotzagoa izango da. Histamina gutxi
|
duten
elikagaietako batzuk hauek dira: Zerealak:
|
|
2023
|
|
|
Lehen ez ziren elikagai osasungarriak 1950eko hamarkadaren amaieran, Ancel Keys fisiologo estatubatuarrak azterketa ospetsu bat egin zuen, eta ondorioztatu zuen gantz kontsumoa gaixotasun kardiobaskularrek eragindako heriotzekin lotuta zegoela. Hori da, hain zuzen ere, duela urte gutxi arte gantz kopuru handia
|
zuten
elikagai batzuk deabrutu izanaren arrazoi nagusietako bat. Elikagaia Lehen Orain Esne osoa Haren kontsumoak pisua eta kolesterol maila handitzea eragiten zuela uste zen, gantz edukiaren ondorioz (%3, 6).
|
|
|
Hortzetako esmaltea birmineralizatzen duelako eta bakterioek azidoa sortzeko duten gaitasuna murrizten duelako gertatzen da hori. Fluor asko
|
duten
elikagai batzuk arraina, te mota batzuk eta esnea dira. f539 Elikagai krokanteak Zuntz asko duten jaki krokanteek hortzak eta oiak garbitzen laguntzen dute.
|