|
2015
|
|
|
Pasadizoak Otziren kontua ekarri zidan gogora. Otzi, izotzen gizona,
|
duela
bost mila eta hirurehun urte Alpeetan izoztutako ehiztari bakarti baten momia da. 1991ko irailean mendi haietan zebiltzan bi mendizalek aurkitu zuten, Austriaren eta Italiaren arteko mugan, hain zuzen.
|
|
|
Beste batzuek aztarna sendoagoa utzi zuten.
|
Duela
bost mila urte izotz iraunkorretan hildako ehiztari hark bere tresnak, bere arropak utzi zituen. Jakien hondarrak sabelean.
|
|
2016
|
|
|
Arioen eran ari zirela uste izan eta, gerlari uniformea jantzita, nekazari dolmenikoen aurreritzien banderaren atzetik itsu itsuan jo porrotera! Indoeuroparrek
|
duela
bost mila urte asmatu zuten inperioak eraikitzeko, bortizkeriaren profesionalak bihurtu ez ezik, mintzabide politiko egoki bat behar zela: Lehenik gerra ankerrean indarra eta gupidarik eza erakutsi, baina ondoren, borrokariak berdinduta geratu direneko itxurak egin, ustiagai bihurtutakoen herri izena gorde hura ohoratuz (nahiz garaileak bere hizkuntza ezarri), eta galtzaileei boterean parte hartzeko aukera eman, hori bai, garaileak ezarritako lege eta ordenaren barruan.
|
|
|
Asian sorturikoak dira mendebaldeko mutur honetara iritsi diren hiru kultura olde nagusiak. Azkena, herri indoeuroparren kultura,
|
duela
bost mila urte inguru sortu zen Itsaso Beltza eta Kaspiar Itsasoaren arteko eremuan eta duela hiru mila urte inguru hasi zen euskaldunei eragiten. Horren aurretik, Asian sortu zen baita ere nekazaritzaren iraultza, Neolito aroa zabalduz; gaurko Anatolia inguruan sortu zen duela hamar mila urte inguru eta sei bat mila urte dira gaurko Euskal Herrira iritsi zela.
|
|
|
Kultura indoeuroparra Itsaso Beltz eta Kaspiar arteko ipar aldeko lautadetan,
|
duela
bost mila urte inguru sorturikotzat jotzen dute adituek. Ordutik egundaino, indoeuropar hizkuntza eta kulturak ia planeta osoaz nagusitu dira.
|
|
2017
|
|
|
Otzi ko Gizona aurkitzeak aurrerapauso handia suposatu du Arkeologian eta Genetikan. Hego Tiroleko mendi garai batean
|
duela
bost mila urte inguru hildako ehiztaria topatu zuten izotzetan kontserbatua, bere arropa, tresna eta guzti. Beste arlo eta neurri batean, baina inoiz iruditzen zait Sardinia horrelako zerbait izan daitekeela guretzat; izozgailua eta laborategia, aldi berean.
|
|
2021
|
|
|
Hizketagai ditugun liburuak,
|
duela
bost mila urte asmatuak —egia esan, liburuen eta are tableten arbasoak—, buztinezko taulatxoak ziren. Mesopotamiako ibaien bazterretan ez zegoen papiro ihirik, eta eskas ziren beste material batzuk ere, harria, egurra edo larrua, baina buztina erruz zegoen.
|