|
2007
|
|
|
Esate baterako, gaiztotzen direnean, hepatozito batek eta azaleko melanozito batek ez
|
dute
bizirik irauteko estrategia bera, eta sortzen dituzten substantzia kimikoak ez dira berdinak; horregatik, zelula horiek suntsitu nahi baditugu, diseinatu behar ditugun botikak ere ez dira berdinak izango. Minbizi bakoitza botika jakin batekin tratatu da; ez dago erantzun orokor bat hain espezializatua den gaixotasun baten aurka.
|
|
2008
|
|
|
Gaur egun, 70 urte ingurukoa da gaitzaren hasierako faseetan diagnostikoa jaso, eta tratamenduarekin orduan hasi ziren gaixoen bizi itxaropena. Hiesa
|
dutenen
bizi kalitatea asko hobetu da, beraz, eta, oro har, herrialde garatuetako gizartea duela urte batzuk baino kontzientziatuago dago.
|
|
|
Leku jakin batean muturluzea egoteak esan nahi
|
du
bizitzeko nahikoa harrapakin badituela, eta horrek, era berean, urak baduela intsektuen larbak hazteko behar adinako kalitatea. Hau da, ibai tarte horren egoera paregabea dela.
|
|
|
Orain emari bakar bat dago zehaztuta; hau da, salbuespenak salbuespen, urte osoan zehar ura ustiatzen duten lekuetan ur kantitate bera uzten dute ateratzen. Jotzen dute ibaietako komunitateek ur kantitate jakin bat behar
|
dutela
bizirik irauteko, eta nahikoa dela gutxieneko kantitate hori errespetatzea.
|
|
|
Organo bakoitzak funtzio bat betetzen du, eta, denen artean, gorputz konplexu oso batek bizirik irautea lortzen dute. Are gehiago, begiek, adibidez, ez
|
dute
biziaren oinarrizko ardurarik; begian, zelula eukariotoak espezializatuta daude inguruneko argia jasotzen eta seinale elektriko bihurtzen garunera bidaltzeko.
|
|
|
Izan ere, nahiz eta bizidun handi guztiak zelula eukariotoz osatuta dauden, prokariotoekin batera bizi dira. Gizakiak berak bakterioak behar
|
ditu
bizirik irauteko. Hesteetan, adibidez; hainbat bakterio gai dira elikagaietatik ongarriak erauzteko, eta, haiek gabe, hesteak ezin du egin lan hori (ondorioa beherakoa izatea da, gainera).
|
|
|
Lurreko bizidun espezie bakoitzak ingurune behar jakin batzuk ditu, eta, ez baditu horiek aurkitzen, ezin
|
du
bizirik iraun. Ezin dugu esan, beraz, normala denik leku batean bizidun jakin batzuk egotea, eta bitxia denik beste batzuk agertzea.
|
|
|
Espezie sortu berri horien antzera eremu geografiko zehatz batean bakarrik agertzen diren espezieei endemiko esaten zaie. Pirinioetan, adibidez, espezie endemiko pila bat daude, mendi garaietako kondizioak behar
|
dituztelako
bizitzeko, eta urrunegi dituztelako kondizio bertsuak dituzten beste mendiak.
|
|
2009
|
|
|
Emaitza interesgarriak lortuagatik, beste bide batzuetatik jo dute, berriki, bizia fabrikatzeko ahaleginek biologian; eta diziplina berri bat ere sortu da, biologia sintetikoa esaten zaiona. Ikerketa eremu berri bat da, eta horrek ere sistema biologikoak diseinatu eta eraikitzea du helburu; baina 80ko hamarkadako bizi artifizialak ez bezala, oinarri kimikoetatik abiatuta sortu nahi
|
du
bizia.
|
|
|
Beharrak, batzuetan, gaindiezinak diruditen mugak gainditzen ditu. Erleek eta txori batzuek, adibidez, loreetatik informazioa jaso behar
|
dute
bizirik irauteko. Horregatik, lau kono mota edo gehiago dituzte, eta gai dira ultramoreei ere antzemateko.
|
|
|
Zientzia eta teknologiari esker lortu du gizakiak gaur
|
duen
bizi kalitatea. Arlo guztietan ikus daiteke gure bizi baldintzen hobekuntzan zientziak eta teknologiak izan duten eragina.
|
|
|
Zuhaitz zahar eta erdi ustelduek ez dute gizakiarentzat baliorik izan, horien uzta ez baita emankorra, eta egurraren kalitatea ere hala moduzkoa baita. Interesen kontrajartze horretan, ardagaiak beste aldean daude, denboran aurrera egindako zuhaitz urtetsuak ezinbestekoak
|
baitituzte
bizitzeko.
|
|
|
Dena den, faktore biologikoak daude zerrendaren lehen lekuan. Beste bizidunek bezala, energia eta mantenugaiak behar
|
ditugu
bizitzeko, eta gosearen eta asetzearen mekanismoak erregulatzen du zenbat energia hartu. Oso mekanismo konplexua da, eta ez da osorik ezagutzen, baina badirudi gizakiak energia dentsitate handia duten elikagaiak aukeratzeko berezko joera duela.
|
|
2010
|
|
|
Bai, gai horrek garrantzi handia baitu Britainia Handian. Izan ere, albaitariak oso kezkatuta daude txakur askok
|
dituztelako
bizi ohitura okerrarekin lotutako gaixotasun larriak. Esate baterako, txakurren% 25 obesoa da.
|
|
2011
|
|
|
Baztanga salbuespen bat da. Izan ere, baztangaren birusak pertsonei bakarrik eragiten zien, eta gaixoen beharra
|
zuen
bizitzeko, haiengan bizi zen. Gaixorik gabe, ez dago gaixotasunik.
|
|
|
Sei planeta horietatik bost merkurio gure Eguzkitik baino gertuago daude beren izarretik, eta seigarrena, berriz, distantzia horretara, gutxi gorabehera. Hortaz, tenperatura hain altuak dituztenez, ez
|
dute
bizia sortzeko edo hartzeko aukerarik.
|
|
2016
|
|
|
Bakterioek antibiotikoekiko erresistentzia nola garatzen duten ikertzen dut nik. Antibiotikoak erabiltzen hasi ginenean, medikuntza aldatu zen guztiz, eta gaur egun ezin
|
dugu
bizi antibiotikorik gabe. Baina arriskuan gaude, bakterioak gero eta erresistenteagoak direlako.
|
|
|
Astrobiologoek argi
|
dute
biziaren seinaleak aurkitzeko aukera gehienak gainazalaren azpian leudekeela. Martera iristen den erradiazio ultramoreak dena esterilizatzen du.
|
|
2020
|
|
|
Ugaztunetan emeek
|
dute
bizi itxaropenik handiena
|
|
|
NASAko Astrobiologia Sailean, oraindik ez
|
dute
bizirik aurkitu Lurretik kanpo, baina etengabe ari dira bilatzen eta imajinatzen nolakoa izango litzatekeen. Datu horiek kontuan hartu genituzke ikusteko nola eboluzionatuko genukeen guk geuk Lurretik kanpo.
|
|
|
Asko zor diogu industria kimikoari. Besteak beste, gaur egun
|
dugun
bizi kalitatea. Ez gara kontziente, baina milaka eta milaka material garatu ditu guretzat:
|