|
2001
|
|
|
Gehiago oraindik, Frommek ez du onartzen gizakiaren berezko joera egiarantz; beste joera batzuen ondoriotzat ematen du egiaren bila15 jardutea. Eta ez dio askatasuna ematen gizakiari gizaki delako16, Senekak17 —adibidez— ia
|
duela
bi mila urte baietsi zuenaren kontra jardunez. Niretzat, ordea, zientzialarien eta filosofoen lanak maitajardun bikainak dira, gizakiaren muina osatzen dutenak, nahiz eta ez izan ‘eman’, nahiz eta ez izan beste ‘inori’ begira eginak.
|
|
2003
|
|
|
Uste
|
dut
bi zeregin mota horien arteko bereizketa beharbada ez dela Kuhnek egin bezain erabatekoa; hala ere, oso prest nago onartzera asko jota soilik ahulki konturatu naizela bereizketa horretaz; eta gainera bereizketa garrantzi handikoa den zerbaitera zuzentzen dela.
|
|
|
Outline of an Anarchistic Theory of Knowledge" saioa argitaratu zuen Minnesota Studies in the Philosophy of Science IV bolumenean, baina bost urte geroago, 1975ean, antzeko izenburua zuen liburu bat kaleratu zuen, Against Method. Hortaz, kontu handia izan behar
|
dugu
biak ez nahasiz. Nahasmena saihesteko, gaztelaniazko bertsioetan lehenengoak Contra el metodo du izenburua (Bartzelona, Ariel, 1974); bigarrenak, aldiz, Tratado contra el metodo (Madril, Tecnos, 1981).
|
|
2004
|
|
|
Ez da falta izan Wittgensteinen hiru pentsamolde ezberdinez hitz egin duenik. Aski eta nahikoa
|
dugu
bi bereiztearekin, Javier Sadaba filosofoak egiten duen bezala. Esan bezala liburu honetan lehenengo Wittgensteinekin jardungo dugu nagusiki, nahiz eta bigarrenaren filosofia ere tarteka aipagai izango dugun.
|
|
2006
|
|
|
Azken buruan, arrazoimena egiaz eta faltsutasunaz arduratzen da, horien bila dabil. Eginkizun horretan Humek arrazoimenak
|
dituen
bi eginkizun bereizten ditu: ideien arteko erlazioak aztertzen ditu edo gertakarizko auzietan arakatzen du: 10
|
|
|
Denok dakigu gure etsaiek ere moralki ongi joka dezaketela. Horregatik bereizi behar
|
ditugu
bi sentimendu horiek, gorrotoaren sentimendua eta sentimendu morala, hain zuzen ere. Humek behin eta berriro adierazten du sentimendu moralak kualitatiboki lasaiak edo bareak (calm) direla; gorrotoaren sentimendua, ordea, bortitza da.
|
|
|
Sentimenduren batekin lotura
|
duten
bi propietateren kasuak aipatu ditugu: beroa eta mina.
|
|
2007
|
|
|
" Gizarte elebitasunik ez dago, gizarteak ez dira elebidunak, beti inposatzen delako hizkuntza bat" 234 Garate: " Herri batek ezin
|
du
bi hizkuntzez ongi hitz egin. Ez da sekula izan eta orain ere ez da munduan bi hizkuntzez mintzo den herririk" 235 Sanchez Carrion Txepetx:
|
|
2008
|
|
|
Fichtek esaten duenean Ni= Ni, subjektua predikatu bihurtzen du, eta hori da, hain zuzen, saihestu nahi zuena. Hau da, esaten duena eta adierazi nahi
|
duena
bi gauza ezberdinak dira. Ni= Ni esaldiak adierazten duena da subjektua (lehenengo Ni) objektua dela (bigarren Ni).
|
|
2009
|
|
|
arautzaile etiko bezala ulertu izan da batetik, eta bestetik metafisikaren beharraren erantzuletzat interpretatu da. Hemen biak batu eta gizakiak
|
dituen
bi irrika horien batura dela esango dugu. Kontuan hartzen badugu metafisikaren historia izatea eta bilakaera batzearen bilaketaren historia dela (Heraklito eta Parmenidesen ondoren), pentsa dezakegu Nietzscheren betiereko itzulerak batasunaren funtzio hori betetzen duela.
|
|
2010
|
|
|
" Hizkuntzak eta berarekin loturiko ekintzek osatzen duten multzoari", honela gure autorea," hizkuntza joko deituko diot", beti ere" espresio horrek agerian utzi behar duelarik hizkuntza hitz egitea, egiaz, jarduera edo bizitza forma baten parte dela" 51 Kontua da, bada," hizkuntza eta errealitatea" ez direla bi fenomeno paralelo —Agustinek uste zuen bezala52—, eta, hortik abiatuz, Wittgensteinek kontzeptu horiek erabiltzen dituela, labur esanda, hizkuntza fenomenoaren berezko dimentsio dinamikoa eta soziala agerian jartzeko. Finean," hizkuntza jokoa" eta" bizitza forma", honela Camps, jarduera linguistikoaren" metafora egokiak" dira, hain zuzen," jokoa beti arau batzuen arabera gauzatzen delako" eta" jokatu ahal izateko —arauak ezagutzeaz gain— nola jokatzen den ere jakin behar delako" 53 Baina Wittgensteinek ez
|
ditu
biak —arauen ezagutza eta jokatzea bera— maila berean ikusten, baizik eta —Humboldtek aspaldi bezala— lehentasuna ematen dio bigarrenari. " Jokatzeak arau batzuk aurresuposatzen ditu", honela berriz ere Camps," baina berori berez da gehiago knowing how bat knowing that bat baino:
|
|
|
Batetik," bi hizkuntzen aldi bereko jabekuntza" kontsideratuko dugu, alegia, haur batek —adituen arabera— hizkuntza berri bat hiru urte bete aurretik eskuratzen dueneko jabekuntza237 Kasu horretan" elebidun goiztiarraz" hitz egiten dugu, horra iristeko haurrak —honela Siguan eta Vila238— hiru fase igaro behar dituelarik. Lehenengoan —2 urtera arte—, haurrak" ez
|
ditu
bi lexikoak bereizten eta, ondorioz, hizkuntza bateko zein besteko hitzak osotasun bezala erabiltzen ditu" 239 Bigarren fasean —2 urte bitartean—, haurrak atzematen du" zeinuaren arbitrariotasuna" eta, horrela, bereizten ditu ere bi hizkuntzen" lexikoak", baina ez euren" arau morfo sintaktikoak" 240 Aldiz, hirugarrenean —3 urtetik aurrera—, h... Horrela, interesgarria dirudi —Kleini eta, batez ere, Krasheni jarraituz—" jabekuntza" eta" ikaskuntza" bereiztea, bata" espontaneoagoa" eta bestea" gidatuagoa" diren heinean244 Bereizketa horretan oinarritzen du Krashenek, hain zuzen," monitorearen" teoria ezaguna, zeinen arabera hizkuntza irakaskuntzak biak kontsideratu behar dituen245 Bestela, ere, aipatzekoa da nola azpimarratzen duten" analisi kontrastiboek" —" teoria chomskyar" hertsiek ez bezala— lehen hizkuntzaren egituraren eragina bigarren hizkuntza baten jabekuntza ikaskuntza prozesuan246 Bukatzeko, esan dezagun, labur bada ere, bigarren hizkuntz (ar) en jabekuntzaren inguruko ikerketek azken urteotan ezagutu duten hazkundea, egiaz, ez dagokiola bakarrik aztertutako gai kopuruari, baizik eta baita bertan erabilitako metodoen aniztasunari ere247.
|
|
2011
|
|
|
ibaia badelako, itsasoa ere bada. Ez gara bi aldiz bustitzen ibai berean, ez
|
dugu
bi aldiz ikusten itsaso bera, uhinak joan eta etorri egiten dira, itsasoa begiaren ikuspegitik da urruntzen. Ala lehorreko lurra da itsasotik alde egiten duena?
|
|
|
Horretarako hizkuntza alemana da aproposena, edo apropos bakarra. Heideggerrek aditzera ematen duenez, bere baitatik mundu berri bat sortzeko ahalmena
|
duen
bi hizkuntza dago: grekoa (behiala) eta alemana (orain), azken hori hain zuzen grekoarekin elkarrizketan sustatu eta argitua (GA 53:
|
|
2012
|
|
|
Biak dira politikoki desegokiak. Egungo akademian ohorezko lekua
|
duten
bi pentsalari dira —Kant eta Heidegger, hain zuzen— aurreko bien aurkari zuzenak. Urteak pasatuta ere tinko jarraitzen du Kanten itzalak egungo eremu filosofikoan, Espainian eta Hego Amerikan, besteak beste, jarraitzaile sutsuak dituzten Habermas, Rawls eta abarren eskutik.
|
|
2014
|
|
|
" Heiligster Minne hochste Not/ maitasun gorenaren behar gorena". Nola irakurri behar
|
ditugu
bi agerpen horiek batera. Eta ‘ametsak’ distortsionatutako esaldi oso baten bi atal gisa tratatuko bagenitu, alegia, bitan erdibituta dagoelako baldin bada irakurtezina?
|
|
|
Jainkoen ilunabarra ren amaierak ez
|
ditu
bi bertsio soilik, baizik eta hiru, hiru izenekin izenda ditzakegu, Feuerbach, Bakunin eta Schopenhauer: giza maitasunaren erreinua, mundu zaharraren suntsiketa iraultzailea, erresignazioa eta mundutik alde egitea.
|
|
|
Pixka bat beranduago, Brunnhilderi mingostasunez esango dio maitasuna dastatzen ari dela. Baina esaten duen bitartean, musikak Wotanek esaten ez
|
dituen
bi gauza esaten ditu: lehenengo, Alberichek urrea ebasten zuen bitartean entzuten zen esaldia maitasunari betirako uko egiten zuela nabarmentzen zuen huraeta jarraian Wotanek eraztuna ebasten dionean madarikatzen dueneko esaldia.
|
|
2016
|
|
|
Adiera mugatuan, gero ikusiko dugun moduan, hau egia izan daiteke; baina absurdua da esate baterako, okilaren egitura, kanpoko kausei iratxekitzea, zuhaitzen azalaren azpian intsektuak harrapatzeko hain ongi moldatuak dituen hanka, buztan, moko eta mihi eta guzti. Mihuraren kasuan ere, bere janaria zenbait zuhaitzetatik ateratzen duena, zenbait txorik eraman beharreko haziak dauzkana eta lore batetik bestera polena eramateko zenbait intsekturen arartekotza behar
|
duten
bi sexudun loreak dituena berau, era berean absurdua da bizkarroi honen egitura eta zenbait izaki organiko ezberdinekin dituen harremanak kanpoko baldintzen, azturaren edo landarearen beraren nahi izatearen eraginez azaltzea".
|
|
2017
|
|
|
Bestea, beraz, jokoz kanpo geratzen da, nire esku geratzen baita bera ez izatea eta, horrenbestez, bere transzendentzia jada ez da berarenganantz transzenditzen nauen transzendentzia, baizik eta transzendentzia kontenplatu hutsa, ipseitate zirkuitu emana baino ez. Eta ezin
|
ditudanez
bi ezeztapenak aldi berean gauzatu, ezeztapen berriak, oinarrian beste ezeztapena duen arren, ezkutatu egiten du lehengoa: Bestea presentzia degradatu gisa agertzen zait.
|
|
|
Bere baitarako bakar batentzat litzatekeen mundu batek luke eduki aldiberekotasunik, baizik eta kopresentziak bakarrik, ezen bere baitarakoa beregandik kanpo galtzen baita munduan zehar eta bere presentzia bakarraren batasunaz lotzen baititu izate guztiak. Aldiberekotasunak, ordea, denborazko lotura bat eskatzen du beste ezerk lotzen ez
|
dituen
bi izatedunena. Bi izatedun elkarri ekintza bat egiten diotenak ez dira aldiberekoak, hain zuzen ere, sistema berari dagozkiolako.
|
|
2021
|
|
|
Subjektuaren eta bestearen arteko harreman dialektikoa bi eratakoa izan daiteke. Existentzia propioa
|
duten
bi subjekturen arteko parez pareko harremana bada, bakoitzak objektu eta subjektu gisa hartuko du bere burua eta bestea, bata bestearekiko elkarrekintzan. Jabearen eta esklaboaren arteko harreman asimetriko eta aldebakarrekoa bada, ordea, ez da aitortzarik izango.
|
|
|
Bide batez, emakumeak plazera sentitu gabe umeki bat sortzea posible zela ‘deskubritu’ zuten. Hala, organo, hezurdura, nerbio sistema eta izaera ez ezik, funtzio politiko eta sozial ezberdinak
|
zituzten
bi gorputz berezitu eta osagarri bezala ezaugarritu zituzten (ibid.: 26).
|
|
2022
|
|
|
Uste
|
dut
bi esperientzia horien sintesi bakarra, mundu itxiarena eta unibertso infinituarena, globalizazio zoriontsu deituriko garai labur eta hauskorrak sortutako fikzio ideologikoan aurki genezakeela. Hala esaten zitzaion justu xx. mende amaieran jaiotzen ari zen munduari.
|
|
|
Filosofiara ingurumenaren begiradatik hurbiltzeko aukera garatuta, uste
|
dut
bi arazo konpon ditzakegula: batetik, filosofiaren historiaren marko ahitua gaindituko genuke, pentsamendu filosofikoak denboratasunarekin eta lekuarekin duen erlazioa bazter batera utzi gabe.
|