|
2021
|
|
|
Labordek" bifurcation esthétique" kontzeptua erabilitzen
|
du
bertsolaritza genero literario eta ikuskizun moderno gisa hautemateko egin zen prozesu hori izendatzeko (1998: 614).
|
|
|
Euzkadiren testuan ikus daitekeenez hamarraldi hasieratik: " Gero eta helburu gehiago, gero eta funtzionaltasun gehiago
|
ditu
bertsolaritzak, zenbait espezializatzen ere ari da, eta bide bakoitzak bere ‘suporterrak’ ditu" (Oh! Euzkadi, 1980 uztaila," Bertso txiki bat bota behar duk mesedez").
|
|
|
Telebista, bestalde, energia
|
duk
bertsolaritzarentzat, baina energia nuklearra: ondo erabilita kristona, gaizki erabilita deabruarena.
|
|
|
Basarrik eta Lekuonak eskaini zitzaketen aholkuena edo sekuentzia horiena baino pisu handiagoa
|
du
bertsolaritzak Ama Lurren. Esan bezala, kontatzeko modu propio bat bilatzen zuen filmak, eta bertsogintza hartu zuten eredu:
|
|
|
Uste dut haiek ere familiarizatuta zeudela ‘kazetaritza berria’ren lan egiteko moduarekin[...]. Uste
|
dut
bertsolaritza tratatzeko modu modernoago horrek bertsolaritzaren ulerkera berri batekin kointziditu zuela[...]. bakoitzaren amarekin elkarrizketa labur bat egitea, ez zen posible izango hogei urte lehenago. Egin genuen garaian ez zen inolako arazorik izan.
|
|
|
Ibargutxiren lana estimatzen du, eta bere meritua azpimarratu: " Ibargutxik gurearen antzeko ikuspegia
|
zuen
bertsolaritzaz, baina muga handiak zituen bere lanean[...] egunkari hori Gipuzkoara mugatzen zelako eta txapelketa nagusi baten jarraipena egiteko eta areago beste lurraldeetako txapelketena egiteko inolako intereserik ez zegoelako zuzendaritza aldetik[...]" (J. Agirre, elkarrizketa pertsonala, 2017/IX/27).
|
|
|
Zikloaren oihartzun mediatikoari eskaini zaion puntuan ikusi ahal izan denez, bere fruituak eman ditu ahalegin horrek guztiak, bai presentzia mediatikoaren hazkunde kuantitatiboari dagokionez eta baita presentzia horren hainbat zantzuk islatzen
|
duten
bertsolaritzaren prestigiatzeari dagokionez ere.
|
|
|
Gabriel Arestik modernitate berri bat eman zion euskal literaturari ahozkotasunetik edanez. Maite
|
zituen
bertsolaritza eta polemika: El Hierron argitaratu zuen ‘La sidrería y el convento’ (1966) honetan, esaterako, oso kritiko ageri zen Basarriren eskolarekin.
|
|
|
Ikusi den gisan, antzeko fenomenoen aipamen batzuk egin zituzten Manuel Lekuonak edo baita Basarrik berak ere, baina ez zen proiektu orokorraren baitan sartzen, ez zen lehentasuna alor horretan sakontzea. Aurreko zikloetan indar handia
|
zuten
bertsolaritzaren irudikapen esentzializatuak eta ikur izaerak, eta hauek muturrera eramanaz munduan bakarra zenaren ideia ere erabili zuen hainbatek. Ziklo berri honetan irudikapen hori hautsi eta, ikusi den bezala, nazioarteko harremanak saretzeari ekingo zaio.
|
|
|
"[...] lurralde berean bizkar emanda bizi diren bi herrien arteko oinarrizko isuri komun bat gertatu zen, flash bat. Ikuspegi horrek gidatu zuen gure lana une oro, uste
|
baikenuen
bertsolaritzak baduela horretarako dohairik." (Kamio, 2011b). Hain justu, 2006an publizitateko Argia saria eman zioten kanpainari, besteak beste, erdal komunitatearengana iristen asmatu izanagatik.364
|
|
|
" Eguneroko betebeharretik baja hartuta, euskalgintzarik ez zegoen inguru patxadatsuan, Joseba Zubimendi, agian lehen aldikoz, bere astiaren jabe izan zen. Eta musika bera baino indar haundiagoz maite
|
zuen
bertsolaritzaz idazteari ekin zion" (Izagirre, 2002: 22).
|
|
|
Hori da mehatxua. Baina aukera ere hortxe
|
du
bertsolaritzak: egokitzapena taxuz egiten bada, irabazitan aterako da bertsolaritza, eta baita gizartea bera ere.
|
|
|
Eztabaida horien harira, honela zioen, esaterako, Sarasuak Bertsolamintza hartako testuan: " Ikuskizunaren sofistikazio mailan aukera desberdinak
|
ditu
bertsolaritzak[...]. Goi mailako ikuskizun eredu bat garatzera joan, ala herritik eskurago dagoen jardunean mantendu, elementuak (ekonomikoak, teknikoak, bitartekoak...) gehiegi formalizatu eta sofistikatu gabe" (Sarasua, 1995:
|
|
|
Ekintzarik masiboenak ere zein testuinguru hauskorrean egiten diren kontuan harturik, etorkizunean ere uko egin ezin dion esparrua du hori bertso mugimenduak, ezagutzaz eta irizpidez; esan gabe doa, bestelako bideak, jasoago edo ertzekoagoak[...] integratzeko sentsibilitatea eta gaitasuna izan behar dituela proiektu orokorrak[...]. Masa kulturarekin eta kultur industriaren norabide nagusiekin guztiz bat ez datozen ezaugarriak bide
|
ditu
bertsolaritzak. [...] zaindu beharreko ezaugarritzat ditugu orijinalaren balioa, jendaurrekotasuna zein zaleen, eta, publikoaren integrazioa.
|
|
|
Jakoba Errekondok, basoari buruz ari dela, gure paisaiaren gainean egiten duen irakurketak uste dut balio
|
duela
bertsolaritzarako ere[...]. Berak dio Euskal Herrian ikusten dugun paisaia guzti guztia gizakiaren eraginaren ondorio dela.
|