|
2007
|
|
|
2001eko erroldaren arabera euskaraz ongi solasten direnak 2 urtetik goitiko populazio osoa hartuta (Euskaraz ongi), 25 urtetik beheitikoak hartuta (urtekoak) eta 15 urtetik beheitikoak bereizita (urtekoak). Oroitu beharrekoa da 2001ekoak direla
|
ditugun
azken errolda datuak, zuzenbidean 2006 urtean egin beharrekoa zen hurrengo errolda ez baita egin.
|
|
|
Dena dela eta 5 kale neurketa honen emaitzen nondik norakoak aztertzen hasi baino lehen metodologia eta egiteko moduen inguruan kezka adierazi nahiko nuke ez
|
ditugulako
azken kale neurketaren emaitzak pasatu eskualdeka, euskararen lurralde honetan beti nahi izaten dugu hemengo eta hango errealitateekin alderatu geure burua eta oraingo honetan makina bat eskualde txikitako biztanleok ez dugu aukerarik izan geure mintza joerak aztertuak izan daitezen, gerorako utzi da lana medioak medio, baliabideak izan arte azterketa horiek burutu ahal izateko.
|
|
2008
|
|
|
II. gerla aitzinean ikusi ditut Toberak Irisarrin, 1937an. Uste
|
dut
azken egiazko Toberak izan direla horiek. Gerla ondoan, 1945an, apailatu nahi zituzten Irulegin, bainan debekatuak izan ziren, gaia lazgarria zelakotz.
|
|
|
Zarauztar horiek, euskaraz ulertzeko gai izan arren, erdarazko telebistei begira ematen dute denboraren %95, 5 eta erdarazko egunkariak irakurtzen %98, 9 Elebidun hartzaileei buruzko beste datu batzuek argi erakusten dute sail horrek ez duela ohiturarik euskarazko hedabideetara jotzeko: hamarretik bederatzik azken astean ez dute ETB1 behin ere ikusi; eta hamarretik bederatzik ez
|
dute
azken astean ez Berria ren ez Hitza ren ale bakar bat ere irakurri. Datuek argi adierazten dute, hortaz, oso elebidun hartzaile gutxi hurbiltzen direla euskarazko hedabideetara.
|
|
2009
|
|
|
Gorago aipatu dut nola Kutxak hau guztia egiteko dituen motiboetan bat garrantzitsua den gizartetik bueltan datorkion ospe korporatiboa. Eta esan behar
|
dut
azken boladan errekonozimendu ugari etorri zaigula hizkuntzaren kudeaketan egiten ari garen lanarengatik.
|
|
2010
|
|
|
4 fluxua: komunikabideek, igortzen duten informazioa eta horri eransten dizkioten gertakizunen gaineko interpretaziorako eskemak dira fluxu hau (framing), eskema horiek iritziek eta balorazioek osatuta daudela kontuan izan da. hauxe da agenda eta iritzi publikoaren
|
dugun
azken —baina, ez garrantzi gutxiko— osagaia.
|
|
|
Faktore horiek guztiak korapilo berean lotuta daude, batzuek eta besteek elkarri eragiten diote; baina, zerrenda horretan batetik bosterako sailkapena egin balitz garrantziaren arabera, zalantzarik gabe azken aipatu dudana jarriko nuke buruan: hizkuntzarekiko atxikimendua, alegia. erabileraren gainean eskura
|
ditugun
azken datuei lotuko gatzaizkie segidan. euskal herri osoan, 16 urte edo gehiagoko biztanleen %25, 1ek
|
|
|
• estatuan hizkuntza ofizial bakarra, zuzenean izendatua edo praktikan islatua. talde honen barruan badira gutxiengoen eskubideak bermatzeko erabaki batzuk, baina ez dute ofizialtasuna aitortzen. esan behar
|
dugu
azken talde horretan azpitaldeak egin litezkeela, baina luze joko luke kasuistika osoa agertzeak. dena den, oinarrizko argazkia izateko nahiko dela esango genuke. akaso, argazkia osatzeko gizarte zibilak egindako ekarpena: 1996an Bartzelonan onartutako Hizkuntz Eskubideen deklarazio unibertsala.
|
|
|
Laurogeiko hamarkadaren hasieran, Euskal Herriak eta Bretainiako administrazio eskualdeak ia biztanle kopuru bera zuten, baina bretoi hiztunen kopuru absolutua handiagoa zen euskal hiztunena baino, eta ehunekotan hiru puntu goitik zeuden hizkuntzaren ezagutzan. ...bilakatu zen. hiriingurunean, familiaren bidezko transmisioa bertan behera geratu zen, ia erabat. eta soziolinguistikan oso jakina denez, egoera horren ondoren hizkuntza erabiltzeari uztea etortzen da, eta handik gutxira gainera, baita landa eremuan ere. lehenago esandakoa errepikatu arren, esan beharra dago euskara desagertzeko prestatua izan zela, eta iragan mendearen azken laurdenak izan behar
|
zuela
azken aurreko geltokia; hau da, hizkuntza edozein familia eremutan hitz egiteari utziko zitzaionekoa. hizkuntzen galera fenomenoen arloan ikasiak ez direnei aurreko hitzak gehiegizkoak direla irudituko zaie. horregatik, prozesu hori adibide baten bidez azalduko dugu, eta oso urrutikoa ez den beste egoera batekin alderatuko dugu euskal herria. 1981 urteko erroldako datuen arabera, eaen 430.000 euskaldun zeuden, 5 urtetik gorakoak. euskaldun guztien kopurua kalkulatzen badugu, nafarrak eta iparraldekoak gehituta, 560.000 euskal hiztun inguru izango ziren garai hartan, zazpi probintzietako guztizko 2.890.000 biztanleen %19, 5 ia aldi berean, 1983 urtean, rbo (Radio France Bretagne Ouest) hedabideak bretoierari buruzko inkesta bat egin zuen. bretainiako administrazio eskualdeko 2.700.000 biztanleen artean, 600.000 inguru ziren elebidunak, biztanleriaren %22 inguru2 beraz, alderaketa oso antzekoa da. laurogeiko hamarkadaren hasieran, euskal herriak eta bretainiako administrazio eskualdeak ia biztanlekopuru bera zuten, baina bretoi hiztunen kopuru absolutua handiagoa zen euskal hiztunena baino, eta ehunekotan hiru puntu goitik zeuden hizkuntzaren ezagutzan. bada, hogeita hamar urte geroago, bretainiako eskualdean 600.000 biztanletik 200.000ra igaro dira, eta hiztunen ehunekoa 22tik 6,5era jaitsi da. bretoieran eskolatzen direnen tasa %2 ingurukoa da, eta familiaren bidezko transmisioa, berriz, hutsaren hurrengoa3 horixe zen, eta ez besterik, euskararentzat prestatzen joan zen etorkizuna. eta demokraziaren hastapenetan euskarak zuen egoera berme ezin hobea zen bretoieraren moduko bilakaera izateko. eSpainiaKo demolinguiSTiKaren HiSToriari
|
|
2011
|
|
|
Language shift edo mintzaldaketa gertatu da beraien artean (ez bertakoen artean) eta, horren ondorioz, etorkinen relinguification (eta askotan horren eskuz esku, baina ez ezinbestean neurri eta abiadura berean, transetnization) fenomenoa dugu begien aurrean181 etorkin askoren kasuan gertatu izan da, lehen, erabateko mintzaldatze hori. orain ere halaxe gertatzen da kasu askotan. ...sunaz gainera ordainsarieta zigor sistema sendoagoa duenean bere esku) B hizkuntzaren hedapena (language spread) eragiten du, lehen lehenik, k hiztun taldeko etorkinen artean. hedapen hori mintzaldatze bizia bihurtzen da une batetik aurrera, k taldeko hiztunek beren artean B hizkuntzaz jardutea ezinbestekotzat hartzen (gogoz edo gogoz kontra onartzen eta asumitzen) dutenean. ordura arte beren esku
|
zituzten
azken jardun guneak (gutxienez etxea eta talde giro hurbila) ahultzen direnean, kdunek kdunekin k hizkuntzan jarduteko harreman sareak eten eta amaitu egiten dira. hor burutzen da language shift edo mintzaldatzea: etxean bertan ikasten dute k taldeko seme alabek, handik aurrera, B hizkuntzan egiten. emaitza bide hori ongi ezagutua dugu euskaldunok, mende joanetan.
|
|
|
Teoriatik tiraka dela katalan herrialdetakoa. hangoa eta, haien bidetik, okzitaniarrek eta beste hainbatek (tartean guk) egindakoa. Militantziaren kontzeptu hori oso da labankorra, zientzia eraiki nahi denean. ez da errazegi alboratzea komeni ordea. zientziaren ikuspegitik ondo asmaturik dagoena ona da, asmatzaileak aski interes partisanoak izanik ere tarteko96 ekarpenaren kalitateak eman ohi
|
du
azken epaia, ez motibazioak. Izen bat baino gehiago eman izan zaio orientazio horretako ikerketaeta ikertzailemultzoari.
|
|
|
(kremnitz, 1987: 210). ezaguna
|
dugu
azken hori: autogorrotoa edo, Ninyoles en hitzetan esateko, autoodio (Ninyoles 1969). gure umeeta gazte denboran irratsaio bidez pello kirtenen edo Txomin del regato ren xelebrekeriak entzuten genituenok badakigu zertaz ari zen Ninyoles, jarrera kontu horiez eta besteez ari zelarik.
|
|
|
" diferentziak gizalege hobez eta patxada handixeagoaz bideratzen ikasteko" ahalegin horretan, bada, giroa hobetzen saiatzea dagokigu, nori bere saihetsetik, euskaldunok elkar osatzen eta osotzen dugulako kontzientzia izateko. giro banderizoari ez!, beraz. eusten eta ereiten jarraitzeko lehentasunak zeintzuk izan daitezkeen eztabaidatzen eta adosten hasteko ere, komeni da 70 hamarkadetan ozpindutako ardoari txorrotik joaten uztea eta zahagi berri bat betetzen hastea elkarrekin. Berrirakurri egin behar
|
ditugu
azken 30 urteotan egindakoak, nori berea aitortuz, ezer aurpegiratzen hasteko baino elkarrenganako errekonozimenduan sakontzeko.
|
|
|
Noren eta zeren izenean saiatu genuke orden berri bat ezartzen semantikaren legeetan? d) Ahaleginaren praktikotasunaz
|
badugu
azken galdera bat: egungo adierak gure artetik ezabatzeko ahaleginek arrakastatsuak izateko aukerarik ba ote dute ala esfortzu horiek ezerezean gelditzeko probabilitateak handiagoak dira?
|
|
2012
|
|
|
Arratiako ikastetxe gehienen kasua
|
dugu
azken hori; ikastetxe barruetan kideen arteko erabilera indizeak altuak dira, baina zelan ziurtatu hizkuntzaren erregistro guztietan hiztun gaituak garela, zelan landu eskolaz kanpoko jardueretan ere kalitatezko euskara, euskara ona esaten zaion hori, darabilgula?
|
|
|
ez eremu administratiboak eta ezta herrialdeak ere ez dira homogeneoak bere baitan; hots, alde handiak daudela herrialdeen barruan bertan ere eskualdetik eskualdera eta udalerritik udalerrira. Adibidez, susmoa
|
dugu
azken bost urteotan Nafarroako, Arabako eta Bizkaiko hainbat eremutan euskararen erabilerak gora egingo zuela, Gipuzkoan bezala; eta alderantziz, Gipuzkoako hainbat tokitan behera egingo zuela. Hori guztia aztertzea funtsezko erronka da egoeraren eta aldaketa joeren diagnostiko egoki bat egiteko.
|
|
|
Euskalgintzaren urtetako lan eta ahaleginak jokaleku ikaragarri bat zabaldu digu, orain arte euskararen gizarte mugimenduak izan ez duena: urtetan sortutako egitura eta egitasmoek beste askok nahi luketen azpiegitura eskaintzen digute; baina inpresioa
|
dut
azken urteetan arlo askotan (ez guztietan) goia jo dugula. Batetik, krisialdiak eraginda eraikitako hainbat azpiegitura galtzen joan gara azken hilabeteetan eta, bestetik, gizarte mugimendu modura izan dugun indarra apaldu egin zaigu (beste hainbat mugimenduri pasa zaion bezala).
|
|
|
Azkenik, jokalari elebidun bat nahiago duen hizkuntza (B) erabiltzeko koordinatzen saia daiteke, baina huts egin dezake, eta gehiengoaren hizkuntza (A) erabili azkenean interakzioan; egoera horretan, elebiduna ala elebakarra izan, A aukeratzen duen jokalariaren ordaina n da, eta B erabiltzen saiatu den jokalari elebidunarena, n c —bertan, c k adierazten du zenbateko frustrazio edo eskubide galera sentitzen duen B erabiltzen saiatu den jokalari elebidunak hizkuntzaz aldatzera behartu dutelako— Kontuan izanda jokalari elebidun baten ordainak n izan behar duela nahitaez A aukeratzen badu, n ri kendu behar diogu frustrazioaren kostua (c). Hau da, jokalari elebidun batek B aukeratzen badu baina A aukeratzen duen elebakar (edo elebidun) batekin elkartzen bada eta A hitz egin behar
|
badu
azkenerako, jokalari elebidunaren ordaina (n c) da. Ordainaren aldetik jazo daitezkeen hiru egoera nagusiak kontuan izanik, ondoko ustekizuna azaltzean antolatuko ditugu.
|
|
2014
|
|
|
Etxean, bai, fin, nik uste dut etxean biziki biziki... fin bai, ta aitatxik eta... kantuak eta dena, euskaraz, fin ez dakit... eta beti jakin dut e aita... ‘aitite, Frankoren garaian egoiten zen asto belarriekin euskaraz mintzatzen zelako’ [tonu altuan esaten du, amaren tonua karikaturizatuz] fin, holakoak beti beti beti entzuten badituzu etxean bi urtetatik nik uste
|
dut
azkenean sartzen zaizula ta... agian ez kaleratzeko, bainan, kontzientzia hori barnean ukan, gero ekintzak edo praktikan ezarri, agian bertsoeskolari esker, mais, barnean beti ukanen dut hori, etxetik. Neska [L], 17 urte.
|
|
2015
|
|
|
metodologiako atalean aipatzen genuen bezala, zentsuetan biltzen den informazioa aztertzera mugatu gara eta gure ikergaitik kanpo gelditu da soziolinguistikoki garrantzitsuak diren beste errealitate batzuen azterketa. Are gehiago, berariaz aztertu ez dugun arren, zalantzarik ez
|
dugu
azken 30 urteotan, EAEko joera orokorrarekin bat, udalerri euskaldunetan eta arnasguneetan ere igo egingo zela euskarak hainbat alorretan hartzen duen lekua, erabilera formalarekin lotutakoetan bereziki (Udalekiko harremanean, irakaskuntzan, osasun zerbitzuetan...).
|
|
2016
|
|
|
Lehenik, azpimarratu nahi
|
nuke
azken hamarkadan biztanleriak izan duen hazkundea: 2013tik 2014ra soilik %0, 04koa izan da, baina azken hamarkadakoa ia ia %20koa.
|
|
|
Lehenik, azpimarratu nahi
|
nuke
azken hamarkadan biztanleriak izan duen hazkundea: 2013tik 2014ra soilik %0, 04koa izan da, baina azken hamarkadakoa ia ia %20koa.
|
|
|
Horri gehitu behar diogu irizpide guztiak beteko dituzten gurasoak topatzeko zailtasuna, beraz, batzuetan guraso batek beste bat topatzea ahalbidetu egin digu. Esan barik doa ezinbesteko baldintza modura jarri genuela guraso guztiek Gasteizen bizi behar
|
dutela
azken hiru urtetik hona.
|
|
|
475 Hizkuntzen gizarte dimentsioa zientzia arauz lantzen duten espezialisten eta instantzia teknikoen laguntza kontuan hartzekoa da gure ustez. Bestek
|
du
azken hitza, jakina, baina aurrelan horrek onura baizik ezin ekar diezaioke erabakidun orori.
|
|
|
azken hatsak ematen ari da diglosia xaharra, eta berririk ez da ageri: " bilingualism without diglosia" ko bizimodura goaz pauso bizian, moldaera horrek plano teorikoan aurreikusia eta enpirikoki sarri frogatua
|
duen
azken geltokia zein den konturatu gabe maiz; d) Etxean hasten dira arnasguneko haurrak, orain, euskaraz eta erdaraz egiten ikasten: bietara egiten da etxean, gero eta sarriago, eta bietara eginez ikasten dituzte haurrek euskara eta erdara.
|
|
2017
|
|
|
Gure ondare komunaren fragmentu berriak, unibertsitateetako ikerketan ere badaude, baita BAT aldizkariko artikuluetan. Gure ondare komuna
|
du
azkenik inarrosten Gari Goikoetxearen" Euskara irabazteko bidean" liburuak.
|
|
|
Euskararen bilakaera soziolinguistikoak gogoeta aroa bizi
|
du
azken urteotan. Aditu askoren ustez ziklo bat itxi da.
|
|
|
ikasturtean 3.410 ikasle ari ziren Seaskako ikastoletan, eta 2004 2005an, berriz 2.5014 hamarkada batean hazkunde tasa ia %100koa izan da. 2016 sare publikoan 17.020 ikasle ari ziren, horietatik 5.307 lerro elebidunean. ikastetxe katolikoetan 6.410 ikasle ari ziren, horien artean 2.274 lerro elebidunean. esku artean
|
ditugun
azken datuen arabera, murgiltze ereduaren5 eta eredu elebidunaren6 artean ikasleen %38, 6ra ailegatzen dira.
|
|
2018
|
|
|
Kaleko erabilera, azken buru, hizkuntzaren erabilera sozialaren adierazle behinena baita. Dena den, euskararen kale erabileraren VII. neurketak bildutako datuen interpretazioan murgildu baino lehenago nabarmendu nahi
|
genuke
azken urteotan zer gertatu den. Biztanleria ez bada handitu ere, Euskal Herrian aldaketa izugarriak gertatu dira:
|
|
2019
|
|
|
udalerri euskaldunez eta, oro har, erabileraren bilakaeraz egindako diagnostikoetan aparteko abildadea eta zuhurtzia erakutsi du. gai horretan dihardu orain ere, analisi demolinguistikoen haritik egiten ari den doktore tesia dela medio. gorabidean datorren izarra dugu Iñaki: bertako ezagutza xehea mundu zabaleko perspektiba teorikoan txertatzen asma dezan heinean, eta bide horretan doa, etorkizun oparokoa. hamabi hamahiru urtez lankide dugun Lionel Joly euskaldun frantsesa1, Sorbonako hizkuntza soziologian doktorea,
|
dugu
azken iritzi emailea. mintzajardunaren giza arteko gertakari hurbilen neurri izariak zehazteko doai berezia du Lionelek. eguneroko gertakari horiek konstruktu teorikoen marko zabaletan txertatzen ongi trebatua da eta euskararen osasun maila han hemengo (tartean okzitaniako) egoeraren argitan analizatzeko abantaila bizia du: bien berri daki, gutxik adina.
|
|
|
sail bakoitzerako adibide prototipiko argiak hartu ditugu, eta ikasketa automatikoko teknika estandarrak erabiliz (entropia maximoan oinarritutako erregresio logistiko multinomiala zehazki hosmer d, Lemeshow S, 1989 eta menard S, 2002), hazi horiek erreproduzitzen dituen sailkatzaile bat eraiki dugu. egindako esperimentuetan metodoaren eraginkortasuna txekeatu daiteke barneko irizpideez zein kanpokoez. Barneko irizpideetarako, sortutako sailkatzailearen kalitatea eta sendotasuna neurtzen da hazien perturbazioa eraginez, eta kanpoko irizpideetarako beste sailkapen eta multzokatze teknikak erabiltzen dira. egIdSi dagokion sinplifikazioaren parte bat aipatutako balio demografikoetatik dator. azterketa tradizionalean, egIdSek bere sailkapenerako, bereziki, hizkuntzaren gaitasun osoa
|
duen
azken belaunaldia hartzen du kontuan: belaunaldi hori umeena bada hizkuntza arriskuan kategorian dago (6b), gurasoena bada galeran (7), aitona amonena bada hilzorian (8a), bestela ia iraungita (8b). arlo digitalean hiztun batzuk esparru digitalean hizkuntza hori erabiltzen hasten direnean euren seme alabek eta bilobek ere hala egingo dute automatikoki, eta horregatik egIdSeko kategoria asko bakarrean kolapsatu daitezke. era berean, zenbaki txikiko kategoriak (0tik 3ra) kategoria bakar batean biltzea t (oparo) justifikatutzat jotzen dugu, estaldurak (nazioartekoa nazionala lurraldekoa) eta ofizialtasunak ez direlako hain garrantzizkoak esparru digitalean, nazioartekoa eta ez ofiziala izatea definizioz datozen ezaugarriak direlako. txinera klasikoa, sanskritoa eta latinaren kasuek adierazten dutenez, desagertuta dauden hainbat hizkuntza ikuspegi digitalean hornituago
|
|
|
Betiere, nagusiaren kodeen arabera, beraz, inkontzienteki kode horien eskala asimilatuz eta bere buruaren kontra eginez. helburua, ezagutua izatea da, dio Irigoienek, gure izatea deskalifikatua izatea baita ezaugarria, eta horrek min egiten... orduan eskua luzatzen diogu" besteari" ezagut gaitzan, eta horretarako gu ere" beste" egiten gara erakusteko zintzoak garela (haren kodeetan), merezi dugula ezagutza... hots, zapalduak gara, baina zapaldu zintzoarena eginen dugu: ez gaitezen agert bestearen kodeetan ezin jasanak, itsusienak, arbuiagarrienak (haren ideologia irentsia dugu eta oldartzea ere haren baitan ulertzen dugu, haren kodeek
|
baikaituzte
azken finean" jende" egiten").
|
|
|
(Aizpurua, 2017) hutsune horien harira, galdera berri bat: Aldaketa sakonagoa ala arinagoa aldarrikatuta, euskalgintzaren edozein ekarpen izan daiteke baliotsua
|
duen
azken jomugara iritsi ahal izateko?
|
|
|
Lehenengoa aurrez erabili den erronka eguneratua da: norbanako bakoitzak egitasmoaren amaieran
|
duen
azken erronka da hori. Bigarren aldagai motari balorazio eguneratua deitu zaio:
|
|
2021
|
|
|
• Aitortu behar
|
dugu
azken urteotan hizkuntza errefortzua eskaintzeko planteamenduekin uzkur izan garela, Bortzirietako errealitate soziolinguistikoa kontuan hartuta halakoak desegoki izan zitezkeelakoan, ghettoak sortzeko bide eman zezaketelakoan, etab. Datu soziolinguistikoak oinarri9 eta eskualdeko haur gaztetxoentzako aisialdiko eskaintza erabat euskaraz izanik, ereduan matrikulatutako familia migratuetako seme a... Kalkulu okerra, zalantzarik gabe.
|
|
|
(5) Nik uste dut ezetz... Nik uste
|
dut
azken finean guztiak ezagutzen badituzu, besteen bizitza ere ezagutzen duzu, eta batzuetan zuk zeuk ez duzu zerbait esango zure lagunek jada badakitelako, edo zure lagunek zure ideia bat dute eta baliteke zuk esaten duzu hori, zure lagunek duten ideia horretatik zu ateratzea eragin dezakeelako, edo ez dakit, nik uste dut beste pertsona batzuekin zaudenean, zu ezagutzeko, zuk esaten duzu nahi duzu... ez dakit, nire pertzepzioa da...
|
|
2023
|
|
|
Gero, gainera, koordinatzen nintzen, oraindik AEKrekin koordinatu behar izaten genuen. [...] Lehenbiziko urte horietan koordinatzen ginen eta bai, uste
|
dut
azkenean, AEK bezala, ez zen klandestinoa baina ia[...]. Eta horrela ibili ginen urte batzuetan.
|