|
2001
|
|
|
‘Eta baleek ze zerikusi
|
dute
andreen lakarekin eta zeruaren sabaiarekin? ’
|
|
2003
|
|
|
Zein da nire trena? –galdetu
|
zuen
andre laranja batek.
|
|
2004
|
|
|
–Zergatik joan zinen etxetik? –galdetu
|
du
andreak.
|
|
2006
|
|
|
Maritxu
|
zuen
andrea; hasieran ez zuen ia aipatzen, baina egun haietako batean, ez dakit nola, ni ariko nintzen neure amaz hizketan, bere andrea ekarri zuen ahora Julianek. Hizpidea eman zidanez, galdezka hasi tzen, zenbat urte eman zituzten elkarrekin, noiz ezkondu ziren, horrelako kontuak.
|
|
|
Badirudi Minokixiri begiratzea zela haren eginkizun bakarra, mutilaren edertasuna mirestea. Herrikoek sorgintzat
|
zuten
andre gaztea, ez zioten diosalik egiten, eta, horrek eragin handirik ez izan arren neskatxa zurbilaren sentipenetan, barau luzeek eta bizitza erretiratuak aldarazi egin zuten andre gaztearen kera: gero eta zuriago, gero eta zurbilago, gero eta espirituago, emakume itxurak galdu eta izaki ukiezin, sumagaitz, sotil, harrapaezin bilakatzen joan zen.
|
|
|
premua hil zioten, eta harekin batera hil zen bera. Isila eta bere baitara bildua bilakatu zen lehen alaia, hiztun ona eta emakume atsegina izandakoa; mistizismora eta erlijiora lerratua bihurtu zen lehen mundutiarra eta egunerokotasunari lotua zena; utzia eta axolagabea egin zen lehen arduratsua eta edozein txikikeria zaintzeko joera
|
zuen
andre bizia.
|
|
|
–Zaudete isilik, hainbertze sineste eta sinesteondo, hainbertze usadio eta usadiondo. Egizue
|
zuen
andre Joanak manatua eta lotu ahoak!
|
|
2009
|
|
|
–berretsi nuen gonbidapen ustela?. Itotzen banaiz zer erranen diozue
|
zuen
andre Katalinari?
|
|
2010
|
|
|
Jainkosak agertzen ziren, enperadoreren bat. Baina alua eskuineko eskuarekin estali nahi
|
duen
andrearen irudi horretan ez dakigu oso ondo Venus hori zer egiten ari den. Eta bularrak ez dira garai hartakoak?.
|
|
|
Tartetxo batean egon dira horrela; une batez iduri
|
du
andrea zerbait esatera doala, behingoz, baina ez: azkenean berriro jiratu eta kanpora joan da emakumea, bitarte guztian hitzik ere esan gabe.
|
|
2012
|
|
|
Ilea bustita eta gorputz enborra agerian
|
zuen
Andre asek. Gizon ederra zen, gorputz gihartsu eta aurpegi maskulinoa zuena.
|
|
2014
|
|
|
Zumezko aulkiak zeuden biribilean, eta bazirudien bilera gela eta dantzatokia bereizten zituen pareta zirela haiek. Larunbat gaueko dantzaldi horietan gehienak emakumeak ziren; betaurreko giderdunen eta bular oparoen atzean begi zorrotzak eta bihotz izoztuak
|
zituzten
andre helduen harrabots bizia zen nagusi. Aretoaren helburu nagusia kritikatzea zen.
|
|
|
Bere makurra eta loria horretan datza. . Qui oserait lui en faire un reproche, puisque c, est à ce glorieux défaut qu, elle doit la splendeur de son histoire et la sympathie du genre humain?? 748 Frantziaren askezaletasuna(, par nature?!) miragarria da, jada Erdi Aroan aldarrikatuak
|
zituen
andre gizonaren eskubideak, ez 1789ko Iraultzan!
|
|
2015
|
|
|
Eta non egin dute topo, presoak preso hainbeste denbora daramala kontuan hartuta? Familiarik ba al
|
du
andre misteriotsuak. Lor dezagun haren erretratu bat.
|
|
|
Ileak fuksia eta berde koloretan
|
zituen
andrea
|
|
|
Erotuta edo sano, noizbait ezkokndu zen kamioia baino maiteago
|
zuen
andrearekin. Bi haur ere izan zituzten.
|
|
|
Bederatzi hilabetera hil zen gizona. Gero, berriro ere, Alzheimerra
|
zuen
andre bat zaintzen hasi zen,, ni kontratatuz seme alabek eskuak garbitu nahi zituztela pentsatu zuen andreak eta bizitza jasanezina egin zidan: gauerdian, elurretan, kalera ihes egiten zuen.
|
|
2016
|
|
|
ahalik eta ume gehien ekar zitzatela nahi zuten esklabo jabeek, biologikoki posible zen bezainbatean. Hala ere, desio horrek bazuen mugarik, eta soroetako lanean jarraitu behar
|
zuten
andre haurdunek eta erditu berriek, salbuespenik gabe. Lan egiten zuten tokiaren inguruan uzten zituzten umeak ama askok, lurrean etzanda; beste askok, ordea, umeak bakarrik utzi nahi ez, eta eta, haurrak bizkarrean zituztela, ohiko erritmoan lan egiten saiatzen ziren.
|
|
2018
|
|
|
Joan den mendearen erdialdean, Estatu Batuetako hirietan, etxe guztien% 15 zeukaten zerbitzariren bat etxean bertan bizi zena; gehien gehienak emakumeak ziren (garai hartan, emakume zuriak, oro har), eta, are, enplegu ordainduren bat zuten emakume gehienak etxeko zerbitzari aritzen ziren. Australian, berriz, 1901ean, enplegu ordaindua
|
zuten
andreen ia erdiak aritzen ziren nolabait etxeko zerbitzuetan (ez guztiak etxe pribatuetan); XIX. mendean, zerbitzari eskaria handiagoa zen eskaintza baino, eta, segur aski, ez da hain harritzekoa ere, kontuan hartuta zerbitzari izateko ondo trebatuta zeuden emakumeak oso aproposak zirela emazte izateko ere. Britainia Handian, XIX. mendean, klasearen eta sexuaren mundu konplexu, korapilatsu eta mugatu hartan, zerbitzariak desiragai ere baziren goi klaseko gizon batzuentzat.
|
|
|
Errauste bikoitzaren biharamunean arabar Errioxako isolamendua hautsi eta bere konfiantzazko abokatuekin hitz egin zuen, prozesu penaletan eskarmentua zuen hiriko profesional onenaren bila. Berehala piztu zen izen bat, jubilaziotik gertu zegoen eta borrokalari eta feminista fama
|
zuen
andrea, Carmela Basaguren zeritzana, eta egun horretan bertan onartu zuen emakumeak lan berria. Prioritate bat zeukaten orain esku artean, eta prioritate hori Alice Zaballako kartzelatik ateratzea zen:
|
|
|
–Urduri, oso urduri?, gogoratu du Ixabel Alkainek. Bere anaiak Kosta konpainian ateratzen ziren; haiek lagunduta, desfilean sartzeko asmoa
|
zuten
andreek, alardea Kale Nagusian behera jaistean. –Isilpean aritu ginen, baina bazekiten nondik aterako ginen:
|
|
|
Izan ere, EAEko Auzitegi Nagusiak emakumeen aldeko epaia eman zuen. Hondarribiko alkatearen kontra jo zuen, aurreko urtean ez
|
zuelako
andreen parte hartzea baimendu eta, beraz, Espainiako Konstituzioaren hamalaugarren artikulua urratu zuelako: sexuagatiko diskriminazioa eragitea egotzi zion udalari.
|
|
|
emakumeen integrazioan dago etorkizuna, eta betikoak ere horren jakitun dira. Garai batean, uste
|
zuten
andreen aldarrikapena desegin egingo zela, baina jada ohartu dira emakumeek ez dutela atzera egingo. Hogei urtez aurkako jarrera irmoa agertu ostean, ordea, nola egin atzera orain?
|
|
2019
|
|
|
Oraindik gogoan dut etxean izaten nuen maistra: gogoan
|
dut
andre hura, maiatzeko goiz batean, nire uztaia eta makila eskuan zeramatzala, eta goizeko eguzkia haren atzean, eta tulipak haize leunarekin kulunkan. Baina ahaztuta daukat haren izena, eta tulipen izenak ere bai.
|
|
|
Ixiar guretzat beti izan da Pagox, ikastolako irakaslea, tutorea, psikologoa; baina, Moioren zeraren ostetik behintzat, beste zerbait gehiago ere bai. Esango nuke, helduekin, helduen munduarekin zubi bat izan dela Pagox askorentzat, gazteok entzuteko kapazitatea
|
duen
andrea, zuzen mintzatzen zaizuna, epelkeriarik gabe eta zintzotasunez arituko zaizuna. Moioren heriotzaren bueltan, batetik irakasle izan genuelako eta bestetik familiaren lagun mina zelako, konfiantzazko babeslekua izan zen; edo hala oroitzen dut nik behintzat:
|
|
|
–Nik ere ez dizut berriro errepikatuko: ez
|
dut
andre hori ezagutzen eta ez dut zerikusirik haren desagerketarekin, jaulki zion patxadaz, ahotsean inolako emoziorik gabe.
|
|
2020
|
|
|
–Berandu zatoz, Maialen –esan
|
zuen
Andreak.
|
|
2021
|
|
|
" Maiatzean 2 egun ken 8 ordu izan ziren; ekainean 25 egun eta 8 ordu doaz. Egia, oraingoz behintzat ez du ematen laster irtengo naizenik, pentsa ezazu biok ondo egonda hau ez dela besterik separazio luzetxo bat baino(...) pentsa ezazu gizona itsasoan
|
duten
andreengan, bizia galtzeko arriskuan. Bazoaz beheko gelakoak lekuz aldatzen?".
|
|
|
Ala lehenago egin zituen? Gerra ondoan, 1937an, hirurogeita bost urte
|
zituen
andreak.
|
|
|
Zer ari zen gertatzen? Besarkatua
|
zuen
andrearen laztanek hotza uxatu zioten eta aspaldi izozturik egondako horma urtzen ari zela iruditu zitzaion. Ez zuen ezer ulertzen.
|
|
|
Etxea prest egon zenean, George Battlek jakinaren gainean jarri zuen ama, berarekin bizitzera etor zedin. Saiatu zen etortzen, mundua bere herritik hamar miliara bukatzen zela uste
|
zuen
andre urtetsu hura. Toki mitologikoak ikusi zituen, New York eta Rio eta Buenos Aires.
|
|
2022
|
|
|
Ametsean errekuperatu nahi izan zuen emakume hura egun haietan. Memoriak erakusten zizkion soslaiak beste emakume batzuenak ziren, ordea; ahantzia
|
zuen
andrearen eitea. Imajinazioan nahasten zituen emakume ezberdinen aurpegiak, bisai kubista aberranteak marraztuz.
|
|
|
–Tira, hartu ogia, etxe osoa hozten ari da eta –presatu
|
du
andreak.
|
|
|
–Balio izango zizula espero dut –agurtu
|
du
andreak ateraino lagundu gabe.
|
|
|
–Norberaren etxe barrukoak... –esan
|
du
andreak zezelka, begirada apartatuz.
|
|
2023
|
|
|
Atea zabaldu, eta agertu zitzaiena ez zen espero
|
zuten
andrea, korrika eta zaunkaka zetorkien txakur txiki bat baino. Haren atzetik, ibilera nagiarekin, oinak arrastaka bezala, mutil gazte bat, Iraultza eta Zigor baino nagusiagoa.
|
|
|
Sayenen hitzak entzun orduko jarri ditu belarriak erne Iraultzak. Nahiago
|
ditu
andreak eman diezazkiokeen eskolak Trumoirenak baino, mila aldiz, gainera.
|
|
|
denak txunditzeko prest, garbi, txukun. Behin eta berriz entzun behar
|
du
andre baten espiritua etxean dagoela: etxea zelakoa, emakumea halakoa.
|
|
|
Ama batez ere janari dendaz arduratzen zen, aita ostatuaz. Bateko, eguerdietako jende oldea, denbora neurtua, zain egotea gustuko ez
|
zuten
andreak, denak batera mostradorearen bestaldean, zein bere eskakizunekin, niri botila bat garagardo, niri orratz sorta bat, bezero mesfidatiak, behin eta berriz konbentzitzen ibili beharrekoak, askoz ere hobea duzu marka hau, egin kasu. Antzezpena, hitz etorria.
|