|
2002
|
|
|
Gizakumearen aurpegitik edo kolore ederretik, berriz, ez zaigu ezer gozatzekorik gorputzean sartzen, irudi xumeak besterik; itxaropen errukarriak sarritan aireari osten dizkionak. Ametsetan edan nahi duen eta gorputzaren sugarra itzungi diezaiokeen urik aurkitzen ez duen, baizik iturrien simulakroetara oldartzen eta edan nahi
|
duen
ibai nahasiaren erdian alferrik tematzen eta egarritzen den egartia bezala, halaxe engainatzen ditu simulakroekinVenusek maitaleak, eta ez begiak ase daitezke gorputzak aurrez ikusten, ez eskuek, gorputz guztian zehar deslai eta zalantzan dabiltzanek, erauz dezakete lohadar samurren ezer. Gero, lohadar trabatuetan adin loreaz gozatzen dihardutela, gorputzek atsegina bidean somatzen eta Venus emakumearen soroa ereiten ari dela, gorputzak irrikaz estutzen eta ahoko listuak batzen dituzte eta elkar arnasten dute, hortzak ezpainetan hertsatuz; alferrik, ezin baitute handik ezer erauzi ez bestearen gorputzean sartu eta harenarekin bat egin; horixe nahi dutela eta horretantxe dihardutela baitirudi:
|
|
2003
|
|
|
Izan ere, Klimaren Modelo Globalak deritzanak (GCM, Global ClimateModels) orain hainbat urte hasi ziren erabiltzen, baina horiek duten lan eskalazabalegia da, hartzen duten lurralde zabalaren sare laukia oso handia izanda (500 x500 km, sarri askotan). Zer esanik ez, zabalera horrekin modelook ezin
|
dute
ibai arro txikietan (5000 km2 baino txikiagoak, kasuan) aurreikuspenak egiteko moduko informazio egokirik eman; eskala kontua. Hori horrela, beste teknika batzukgaratu behar izan dira behealde horretan erabiltzeko aproposagoak.
|
|
2012
|
|
|
Erregionalistek urrezko aukeraeduki zuten euren planteamenduak praktikan jartzeko Tennessee Valley Autorithymartxan jarri zenean: izen hori
|
duen
ibai arro osoa hartzen zuen bere kontrolpeanautoritate autonomo horrek, eta, helburua, landa eskualdea bere osotasunean etaera harmoniatsuan garatzea zen (Friedmann eta Weaver, 1981: 33).
|
|
|
Erregionalistek urrezko aukeraeduki zuten euren planteamenduak praktikan jartzeko Tennessee Valley Autorithymartxan jarri zenean: izen hori
|
duen
ibai arro osoa hartzen zuen bere kontrolpeanautoritate autonomo horrek, eta, helburua, landa eskualdea bere osotasunean etaera harmoniatsuan garatzea zen (Friedmann eta Weaver, 1981: 33).
|
|
2013
|
|
|
Estaltzea egiteko arrazoi nagusia hiri antolaketarako espazio gehiago irabaztea. Tartean ur gutxi eta kutsatua
|
zuen
ibaiak sortzen zituen saneamendu arazoak eta arazo higienikoak eta antiestetikoak saihestea ere izan zen. Baina, esan bezala, ez zen ideia berria, udalak espazioa irabazteko gerran aurretik jada hiru zati estali baitzituen.
|
|
|
Gerraosteko proiektu berriarekin, hiritik pasatzen zen 2.580 metroko luzera
|
zuen
ibai osoa estali eta bideratu nahi zen119 Eibarren txikizioarekin ordura arte burutzerik ez zegoen lana egiteko aukera ematen baitzuen. Baina gerraosteko egoera eta lanaren dimentsioak zirela-eta, pixkanaka eta beharren arabera egingo zen proiektu orokorra prestatu zuen Félix Calderón ingeniariak 1941eko urtarrilean (22 ird.). Estaltze eta bideratze lanekin batera, ibaian bukatzen zen estolderia eta kolektore sistema berreraiki eta hobetuko lirateke.
|
|
|
Urteak aurrera joan ahala, hiria zeharkatzen eta Ego ibaian bukatzen ziren zenbait ubide (Matsaria, Txonta) arrazoi berdinengatik estaltzea beharrezkotzat jo zen121 Baita, ziurrenik arazo ekonomikoen ondorioz, oso astiro zihoan122eta hiriaren handitze beharrekin bat ez zetorren Ego ibaiaren estaltzearekin jarraitzea ere. Izan ere, etengabeko hazkundeak eraginda, ibaia gero eta osasungaitzagoa eta desatseginagoa baitzen, ur gutxi
|
zuen
ibaira isurtzen ziren hondakinak eta detritusak zirela eta123 Horregatik 1955ean Eibarko Udalak Estatuari estaltzea bukatzeko eskatu zion, eta 1956an Alfonso Caballero de Rodas Colmeiro eta Félix Calderón ingeniariek proiektua egin eta 1959 bitartean burutu zuten124 Estaltze eta bideratze lanekin batera, estolderia eta ur hornikuntza ere egin zuten.
|
|
2017
|
|
|
Nores et al. ek (1992) egindako habitataren analisiak muturluzeak ubide estuak (1m bainaestuagoak eta ur gutxikoak) saihesten dituela frogatu zuen. Nahiago
|
ditu
ibai handiagoak, baina 70 cmbaina sakonagoak diren ubideak ere saihestu egiten ditu. Horrez gain, ur kutsatuak ere saihestendituela frogatu zuen Santamariak (1995), nahiz eta kutsadura maila baxuak jasateko gaitasuna izan.Muturluzearen habitatean nagusiago izaten dira substratu lodiak (bereziki uharri eta harritzarrak) finakbaino eta nekez behatzerik izango da buztinak nagusi diren guneetan.
|
|
2019
|
|
|
Hosto, adaxka zein enborren pilaketetanornogabe zatitzaile gehiago agertzen dira, eta badirudi hauek muturluzearen gustukoak direla.Leitzaranen ordea zailagoa da materia organiko pilaketak topatzea. Bertan, jarduerahidroelektrikoaren eraginezko etenik gabeko emari aldaketek ez
|
dute
ibaiaren dinamika naturalaerrespetatzen eta horrek zaildu egiten du ibaiaren heterogeneotasuna mantentzea. Elamanmuturluzeek jarrera selektiboagoa azaltzen zutela esan genezake, dietan pisu handia baitzutenmateria organikoari loturiko ornogabe horiek.
|
|
|
Dieta hautespena aldiz aldakorra da ibaien egoeraekologikoaren arabera: jarrera selektiboagoa aurkezten du materia organiko lodia pilatzekogaitasun handiago
|
duen
ibaian, bertan agertzen diren ornogabeak hautetsiz, eta oportunistagoaordea egoera latzagoetan. Leitzaranen, zentral hidroelektrikoetako giza-jardueraren eraginezemaria artifizialki alteratzeak ibaien erregimen naturala aldatu eta habitat baldintzak osoaldakorrak izatea dakar, bertako bizitza zailduz.
|