|
2001
|
|
|
Beti ere irakurlearen kezketara hurbiltzen ahalegintzen dira egileak; horretarako gai hurbilak, gizatiarrak bilatzen dituzte baina, aldi berean, gizatasunaren muinera jo nahi duen hausnarketari ekiten diote. Bizi
|
dugun
garai epiko honetan, epika gutxi idazten da, eta lirikak betetzen du ezinegonaren hutsunea, lirikarako garai txarrak direnean gertatu ohi den bezalaxe.
|
|
2003
|
|
|
Txikitako adiskide batek arestian gogoratzen zidanez,
|
bagenituen
garai hartan joko polit pare bat, kaniketan ari ginenean," Lekak" eta" Bizkarrekoak" deitzen genituenak (erdal Arrasate hartan" jugaralecas y a bizcarrecos" esaten genuen). Laguna ez zen inoiz oso trebe izan joko haietan eta berak ziostanez, jokoan kanika mordoa galtzeaz gain, sekulako zartada galantak jasotzen zituen bizkarrean jolaskideek eskainita, jokoaren arauek markatzen zuten moduan.
|
|
|
Euskararen egoera Nafarroan uskarak Nafarroan bizi duen atzerakadak, tamalez, mende askotako iraupena du dagoeneko. Hala ere, eta guk bizi
|
dugun
garaiotara itzuliz, azken hamarkada honetan Nafarroan agintea daukatenen eskutik euskarak jasaten duen eraso eta bazterkeria instituzionalaren aurrekari historikorik aurkitzea ez da lan erraza. Nafarroako lurraldean, gizartean eta eguneroko bizitzan euskararen eta euskal kulturaren kutsua duen agerpen oro desegituratu eta zokoratzeko asmoz, hainbat eta hainbat neurri politiko hartu dira azken urte hauetan.
|
|
|
Bista altxatu behar da eta urrutirago begiratu. Nago, pesimistegi izan gabe ere, euskarak berak, euskal produktu askok ez
|
dutela
garai bateko (edo nahiago bada, oraintsu arteko) tirarik jendearen aldetik. Sektorez sektore joaten bagara, gehienetan edo beti ageri da joera hau, atzerakada ez bada gerakuntza.
|
|
|
2003ko urtarrila otsaila • 134 zenbakia zuetan eta ederki kostata lor daitekeen jomuga dela. Euskaltzale amorratu askok, eguneroko jardunean erdara erabiltzera ezinbestez behartuta, amore eman (behar izan?)
|
dute
garai bateko asmotan; ilusioz beteta euskara ikasteari ekin zioten erdaldun batzuk, urteak joan eta urteak etorri gutxieneko erabilera maila lortzeko paradarik ezean, ikasitako guztia galtzen ari direla (edo, jada, galdu dutela) ohartu dira; hori guztia, haurrak euskalduntzeko ahaleginetan jarritako ilusio asegabea ahaztu gabe. Eta disonantzia kognitiboaren mekanismoa aintzat hartuta, garai bateko asmo utopiko eta egungo eskarmentu etsigarrien arteko amildegiak eragiten duen autokulpabilizazioa ekiditeko, norberak garai bateko hizkuntz ilusioak murriztu eta apaltzeko tentazioa senti dezake.
|
|
2004
|
|
|
Erdozaintziren obrak poetak bizi
|
duen
garaiaren etaha ren garaikideek bizi duten errealitatea ren berri eman nahi digu. Espazio eta garai zehatz batetik abiatuz, errealitate horren lekukotasuna eman eta salaketa egitea du helburu.
|
|
|
Topaketok anitz funtzio
|
zituzten
garai batean, komunikaziorako gainerako tresnak urri eta irisgaitzak zirenean.
|
|
2006
|
|
|
Hortaz, bost urte zenituen gerra amaitu zenean. Batere oroitzapenik ba al
|
duzu
garai hartakorik?
|
|
2007
|
|
|
Hori dena kontuan izanik, 1956ko greba handiak aztertzerakoan ikus daiteke nola grebalariek soldaten igoera, lan baldintzen eta lan harremanen hobekuntza (hau da, lehen ere eskatu ziren hobekuntzak) eskatzen zuten; baina greba horiek, aurrekoekin gertatu ez zen bezala, kapitalismoaren beste fase edo epe ezberdin batean kokatu behar ditugu. Aitzinakoak kapitalismoaren garapen motelean izan baziren, oraingo epe honetakoak aldiz kapitalismo industrialaren fasean izan ziren, ekonomiak goranzko bilakaera bizi
|
zuen
garaian. Helburu berdintsuak izanik ere, grebalariak beste testuinguru ekonomiko batean zeudela baiezta daiteke.
|
|
|
Librea da erabilera, librea tresna, eta aukera anitz eskaintzen ditu. Zabaldu.com bizi
|
dugun
garaiko tresna eta komunitate bat da. Euskalduna, librea eta ona.
|
|
2008
|
|
|
Ulertzen dut Sarasolak esan nahi duena, eta egia da Zulo bat uretan eleberriak osagarri horiek dituela. Harritzekoa gertatzen zaidana da testu bat zailtzen duten ezaugarriak horiexek izatea bost urteko haurrek bideo jolasetan hiperestekak, flashback ak eta mota guztietako jauziak ulertzeko inolako arazorik ez
|
duten
garaiotan. Gehiago esango nuke, zailtasun horiek gabe aspertu egiten dira gaur eguneko haurrak.
|
|
2009
|
|
|
Osaba idazlea, aita kronista... euskarazko argitalpenik ba al
|
zenuen
garai hartan eskura?
|
|
|
Hor ikasle izan zituen, esate baterako, Mikel Zarate, Xabier Amuriza, Lontzo Zugazaga... Gogoan
|
dut
garai hartan [Aldous] Huxleyren Un mundo feliz irakurri nuela, eta Amurizari esan niola ea euskaratuko zuen. Eta euskaratu egin zuen.
|
|
2010
|
|
|
Orain dela 11.000 urte inguru" prehistoria" bukatu zen, eta Holozenoa hasi zen, azken glaziazioaren bukaeratik Kuaternarioko azken epoka geologikoa, gidaliburu estandarren arabera. Orain, ordea, Holozenoa bizi
|
dugun
garaiari Antropozenoa deitzea proposatu dute aditu batzuek, Paul J. Crutzen Kimikan Nobel saridunak kasu3 Vladimir I. Vernadsky eta Pierre Teilhard de Chardin ek elkarrekin hausnarturiko ideia bati jarraituz, zeinaren arabera giza noosferak natur biosfera aldatu duen, Crutzen eta bertze zientzialari batzuk ausartu dira gizakia eragile geologiko bat bilakatu dela baieztatzera, higaduraren eta erup... urtegiak eta ibaien ura pilatzea sortu, giza populazioa eta hirigintza handitu, bioaniztasuna txikitu, lurpeko erregaia atera eta berotegi efektu gasak askatu ditugu, bertzeak bertze, eskala geologikoan.
|
|
2011
|
|
|
Niri ez zait argazki hori gustatzen, iraupen bermerik ez duelako ematen, batetik; eta, bestetik, ugaritasuna eta aniztasuna bi kontu direlako. Editorialgintza gorputz sendo eta beregaina ez bada, jai dugu bizi
|
ditugun
garai zail hauetan.
|
|
2012
|
|
|
Eta Euskal Herriak bizi
|
dituen
garaiotan, Donostia mundura begira dagoen hiria izaki, zinemaldiari nazioarteko bake konferentzia edota kultur hiriburuarena gehitu zaizkio. Eta hori aukera bat, leiho bat, negozio bat, edo praktika bat bilaka daiteke.
|
|
|
Lehenik. Literaturak askoz ere presentzia indartsuagoa izan behar duela hezkuntza sistemaren maila guztietan, betiere kontuan hartuta, hezkuntza marko arautuak eta zentralizazio atzerakoia helburu
|
duten
garaiotako azken berrikuntzek bereziki, ukatu egiten dutela Estatuko literatura gutxituen izatea.
|
|
2013
|
|
|
Eta, azkenik, euskara batua eztabaida iturri zen garaietan, aldeko adina aurkako
|
zituen
garaietan, gogor saiatu zen Txillardegi batasunaren aldeko lanean; idatzi ugari aurkituko ditugu garai haietakoak euskara batuaren beharraz konbentzitu nahian ingurukoak. Argi eta garbi zuen berrogeita hamarreko hamarkadan euskaldunen artean ikusten zuen giroa gainditu eta beste aldi batera pasatu beharra zegoela.
|
|
2014
|
|
|
Iturri horietatik jasotakoa biribiltze aldera, hizpide
|
dugun
garaian publizitatearekin harreman estua izandako hiru pertsona elkarrizketatu ditugu: Antton Olariaga marrazkigile eta komikigilea, Juan Ramon Esnaola Donostiako Publis agentziaren sortzailea eta Pedro Aurtenetxe Bilboko Aurman agentziaren aita.
|
|
|
Bai, Najwa Nimri Urrutikoetxea aktore eta musikari (emakume) ezagunaren jaiotze albisteari buruz ari da Satrustegi, eta adibide horrekin agerian utzi nahi
|
zuen
garai hartako Euskal Herrian errazagoa zela munduko edozein hizkuntzatan zegoen izena jartzea euskarazkoa baino. Alde horretatik, ulergarria izan daiteke izen arrotzaren aurrean nabari zaion errezeloa, baina aski argigarria da sumin hori adierazteko aukeratzen duen jomuga zein den:
|
|
|
Aditza gai korapilatsua zelako, hain zuzen, Mitxelenak Arantzazun" beste aldi baterako" uzten zela esan zuen. Gai hori elkartean Arestik eta Kintanak erabakitzat eman nahi
|
duten
garaian, artean Euskaltzaindiak ez du abian jarri ere egin aditz batzordea. 1970eko irailean abiatu zen batzordea, eta 1972an eta 1973an erabakitzen ditu aditz laguntzailearen formak, eta 1977ko abuztura arte itxaron da aditz trinko edo sintetiko batua izateko.
|
|
2015
|
|
|
Paradoxikoa bada ere, aldi berean komunikazio tresna ugari eta zuzenagoak
|
ditugun
garaian, jendarte eta erakunde gehienen artean urruntasun handia nabaritzen da oraindik. Aldiz, nolabaiteko irudipen orokorra da teknologiak, beste arlo batzuetan egin bezala, partaidetza sustatzeko politiketan nolabaiteko garrantzia izan behar duela, paper hori zein den argi eduki gabe oraindik.
|
|
|
Plataforma bat izan zen egitasmo berrientzat. Horrekin jaiotzen bazara badirudi beti horrela izan dela, baina bai zera, gu taifen erreinutxoetatik gatoz, bakoitzak bere esparrutxoa dominatzen
|
zuen
garaitik. Nik uste dut Egunkariak herri hau alfabetatu egin duela, ez alfabetatu euskarari dagokionez soilik, mamiz bete duela, mamitu egin duela, edukiz hornitu, informazioa, gogoeta, aisia eta iritziarekin herria egin duela.
|
|
2017
|
|
|
Kontent nintzen eta sortzaile sentitu nintzen. Eta hondarrean 30 urte izan dira Etorkin, arrakasta frankorekin eta pena frankorekin ere bai, bozkarioarekin eta desilusioekin, baina gaur egungo begiekin ikusirik azpimarratu nahi
|
dut
garai zoragarria izan zela.
|
|
2018
|
|
|
Erabaki duzuenaren justu kontrakoa egin behar da: eskaintza askotarikoa bezain kalitatezkoa
|
dugun
garaietan, antzerkia promozionatu eta deskontu handiagoa aplikatu behar zaio, eskaera areagotzeko! Indartsuak bakarrik bultzatzen baditugu, ba al dakigu zer nolako etorkizuna ari garen prestatzen?
|
|
|
Horregatik, nahiz eta zaila egiten zaidan batuak etorkizunean izan lituzkeen erronkak zehaztea, uste dut hizkuntza batek jakin behar duela bizi
|
dituen
garaietara egokitzen. Hizkuntza bizi bat, garaikidea izango dena, eta inondik ere ez atzerakoia, baztertzailea.
|
|
|
Hor dago, jakina, euskalkiek erregistro formalera hainbat lekutan egin duten jauziak eragindako kezka, batuaren ahultzaile izan omen daitekeena. Ez dut uste, ordea, euskara batuak zerikusirik duenik horretan; aitzitik, bizi
|
ditugun
garaien ondorioa da. Hedonismoaren eta informalitatearen sasoian bizi garela, alegia, eta hizkuntza informala alor formaletan erabiltzeko hautua egin duela hainbatek plazera eta erosotasuna euskalkian topatzen duen ustean (edo, areago, euskalkiaren ‘lokalkian’:
|
|
|
Benjaminen ustetan, ekintza iraultzaileak ez zuen utopia ekarriko, hondamendia berandutuko zuen. Itxaropen handirik ez
|
zuten
garaietako gogoeta da, gaurko garaien parekoetan esana. Utopiak, hala ere, indar motibagarria du:
|
|
2019
|
|
|
Niretzako, aldiz, ekarpen garrantzitsuena da. Ez dagokio artikulu honi ikerlariek azaldutako argumentu zein planteamendu bakoitza garatzea, baina azpimarratu nahi
|
dut
garaiko bertsolaritzaren ikuspegitik dokumentu horrek ekarritako narratibak edo diskurtsoak esan nahi duena. Ikerketak bertsolaritza, bertsolari eta bertsoaren gaineko interpretazio berri bat mahaigaineratzen du, bai orain arte izandakoa, bai gaur egun dena, eta baita etorkizunean izan ahal denaren gainekoa ere.
|
|
2020
|
|
|
Ez dugu behar artistek bizi gaituen gizarteari eta bizi
|
dugun
garaiari buruz esateko daukatena, ez bada han hemenka agertzen diren elkarrizketetan, hitz xehez esaten dutena. Ez ditugu behar, ez ditugu nahi haien artelanak, ez ditugu nahi haien formak, proposamen estetikoak, beraz, filosofikoak.
|
|
|
Xelebrekeriak aparte, gizatasunaren muin muineko zerbaiti heltzen dio kontu honek, zeri esaten ondo asmatzen ez badugu ere. Betierekotasun desiratuari eta heriotza izugarriari erantzuten diola esango du baten batek; zahartzen eta galtzen ikusten den gorputza duin(?) mantendu nahiari, besteren batek; edo bizi
|
ditugun
garaien isla dela uste izango da, besterik gabe. Zibernetikaren, adimen artifizialaren, ingeniaritza genetikoaren, nanoteknologiaren... garaiotan, garapenak liluratuta, gorputza bera ere muga biologikoetatik askatu eta abatar bihurtu (nahi) baitugu.
|
|
2021
|
|
|
Miarritzeko Atabal aretoan grabaturiko kontzertua plazaratu berri du taldeak, iragantzat nahi
|
genukeen
garai baten lekuko, zuzeneko musika goitik behera baldintzatu eta eraldatu zuen bolada itsusiaren oroigarri eder. Euren kantuen elektrikotasunari eutsi behar izan ziotenekoa, xake taula batean kokaturiko pieza eseri musukodunak entzulegotzat zituztelarik.
|
|
2022
|
|
|
Joan den mendeko 70ekoen hondarrean egin zuen Euskal Herriko mugimendu feministaren parte batek euskal pentsamenduarekin uztarketa, feminismoan ardaztutako nazio auziaren irakurketa; horren emaitza izan zen garaiko gogoeta politikoaren agendan hainbeste lerro betetzen zituen zapalkuntza bikoitzaren formulazioa (herri zapalkuntza eta klase zapalkuntza) osatzea, eta zapalkuntza hirukoitzaren ideia ekartzea; hain zuzen ere, herri eta klase zapalkuntzei emakume izateagatiko zapalkuntza eranstea, sexu genero sistemak eragindakoa. Feminismoaren ildo horrek iturrietan
|
zituen
garaiko pentsamendu antikolonialistaren zein aktibismo beltzaren uberan feminismo zuri mendebaldezentristari ertzean lagatako feminismoek egindako kritika. Esaterako, Angela Davisen Emakumeak, arraza, klasea aipatzen dute mugimendu hartako emakumeek erreferentziazko irakurketen artean.
|
|
|
Eichmann ez zen ergela. Buruarinkeria hutsak ergelkeriarekin inola ere ezin berdindu den gauzabultzatu
|
zuen
garai hartako gaizkile handienetako bat bihurtzera. Eta hori ‘hutsala’ baldin bada, baita xelebrea ere, munduko borondaterik onenarekin ere ezin baldin bazaio Eichmanni deabruzko sakontasunik egotzi, hala eta guztiz ere, ezin esan genezake gauza arrunta denik.
|
|
|
Eichmann ez zen ergela. Buruarinkeria hutsak ergelkeriarekin inola ere ezin berdindu den gauzabultzatu
|
zuen
garai hartako gaizkile handienetako bat bihurtzera. Eta hori ‘hutsala, baldin bada, baita xelebrea ere, munduko borondaterik onenarekin ere ezin baldin bazaio Eichmanni deabruzko sakontasunik egotzi, hala eta guztiz ere, ezin esan genezake gauza arrunta denik.
|
|
|
Bestalde, sektore horietan lan baldintzak duinak balira, euskararen erabilera hobetuko litzateke?
|
Badugu
garaia galdera horiei heltzeko.
|
|
|
Udalak ekartzen du herrira eta herria da lantegi horien kokalekua ere (Rossi 1998), ezagutza enpirikoa eta praktikoa han ari delako ekoizten. Hortaz, xvi. mendea parentesi edo salbuespen gisa uler genezake; ezagutza enpirikoaren ekoizpen eta zabalkundean unibertsitateek pisu gutxi
|
zuten
garaian, jabekuntza epistemikoari dagokionez, euskaldun jabetuak agertzen dira, batez ere itsasoari lotutako zientzia eta teknologietan.
|
|
|
Orainaldia ezberdina da. Ikusmolde eta ekiteko modu berriak behar
|
ditu
garai honek.
|
|
2023
|
|
|
Ikus entzunezkoen arloan zein kulturgintzako beste edozein esparrutan, beharrezkoa da, sorkuntza sustatzearekin batera, sortutakoa hedatzeko kanalak erraztea, are gehiago klik bakarrean eduki uholde bat eskura
|
dugun
garaiotan. Eta ikus entzunezko euskal ekoizpenak zabaltzeko, oso funtzio garrantzitsua bete dezake euskara lehenesten duen streaming
|