|
2001
|
|
|
Guztiarekin ere, konpromisoak, lehen esan bezala, ez
|
zuen
garaian irakurterraz eta euskararen onerako gerta zitezkeen nobelen argitalpena ekarri. Konpromisoa euskaraz idaztearekin soilik lotuta egonik, ordura artean indarrean zeuden modaz pasatako eredu literario zaharkituak baztertu zituzten.
|
|
|
Gauzak horrela, Ene Jesus bezalako nobela batek gaur egun zabalkuntza eta harrera literario aukera handiagoak eduki litzakeela pentsatzea burugabekeria handia ez dela esan badaiteke ere, badirudi literatura mota eta genero bakoitzak
|
lukeen
garai historikoak ez liokeela lagunduko, eta honekin hasierako oharretara itzuli nahiko genuke.
|
|
|
Guziarekin ere, nobelaren" forma" hizkuntzazkoa den heinean, nobela oro," ahots desberdinez osaturiko koru baten moduan", bizi
|
duen
garai sozio historikoaren eta aurreko testu literarioen oihartzunez betea dago. Terminologia bajtinianoa erabiliz, nobelaren polifoniaz edo dialogismoaz hitz egiten dugunean, nobela sortu den gizarte egiturak nobelaren beraren egitura formalarekin duen erlazioa adierazi nahi dugu.
|
|
|
Baina Carroll, Rigaut (bide nabar," Egin ezazue negar, hori da desio dizuedan erretrasoa" esanaz Etiopiaren bigarren zirkuluari hasiera ematen dion idazlea da Rigaut), eta Cocteau baino mende bi lehenago zabaldu ziren Europan barrena, Nuremberg, Paris, Venezia eta Mantua-n, ispiluen galeriak. Esan nahi da ate bat igaro eta ilusiozko munduan sartzeko era
|
zuen
garaiko pertsonak: XVII. mendean Frantziako Luis XIV.aren bidez Veneziako ispiluen moda zabaltzen da Europa osoan. dio ispiluen magiaz idazten duen ikerlariak eta hona hemen ondorioak:
|
|
2002
|
|
|
Bi faseak nabarmen desberdinak dira estilo eta helburuei dagokienez: izan ere, 1950eko hamarkadan, eromenak eta depresioak markatutako garaian, pertsonaiak gizarte itogarri baten aurrean sentitzen dituen egongaiztasuna eta beldurrak askatzeko adierazpide berriak bilatzen saiatzeko idazten du, eta, bigarren fasean, berriz, mehatxu nuklearra (44, 143 or.) bizi
|
duen
garai modernoaren garaikoan, protagonistak barrena jaten dion itomen berria adierazteko idazten du, etengabe aurrera doan eta izututa daukan minbiziaz mintzatzeko.
|
|
|
1992; Aldekoa, I.: 1996); ohiturazko eleberriari buruz 1989an A. Toledok irakurritakoari, 1990ean S. García Trujillok defendatutakoa erantsi genioke... eta
|
baditugu
garaiko euskal idazle itzulienaren, Bernardo Atxagaren, inguruko beste bi tesi: M. Jose Olaziregirena (1997) eta U. Apalategirena (1998).
|
|
|
" Baiña eldu da berriro gure artean agertu behar
|
duzun
garaia, ta gizaldi oni seiñale berri premiatsu ta ukaeziña eman bear diozuna. Zuk dakusazu, Jesu, gure gabezia; zuk dakusazu gure txirotasunaren andia; ezin duzu aintzat ez artu gure bearrizanaren luzapide eziña, gure larritasunaren egia ta gogortasuna, gure landerreria, gure etsipena:
|
|
2008
|
|
|
1 Onartzea kalitateak ez duela zerikusirik beren gustuekin; aurreiritzien eta adiskidetasunaren arabera ez egitea22; objektiboak izatea; salmenta koordenadak eta literaturaz kanpokoak diren beste oro baztertu eta irizpide literarioekin soilik jokatzea, baita konparatiboki ere; inguruko literaturetako joerak ezagutu eta gurean ematen direnekin alderatzea; literatur kalitatearekin batera, bizi
|
ditugun
garaiak kontuan hartzea; obrari erreparatzea eta ez hainbeste idazleari, idazle eta lan berriak kontuan hartzea; ikuspegi zabal eta zorrotza izatea; erabilitako irizpideak ondo definitzea eta berauen berri ematea.
|
|
|
Testuak ez dira edozein irakurlerentzat idazten; testu bakoitza irakurle mota batek kontsumitzen du, eta irakurlea aldatu egiten da garai historiko bakoitzaren baldintza zehatzen arabera. Horrek agerian uzten du, Weinrichen ustez, historiografia literarioak aintzat hartu behar
|
duela
garai historiko bakoitzeko irakurlea (eta beraz, historian zehar gertatzen diren harrerak).
|
|
2015
|
|
|
Lehen aleko sinatzaileen artean, bistan denez, denetarik dago. Izagirre eta Saizarbitoriak osatuko zuten nukleo nagusia, noski, baina hor
|
ditugu
garai hartan beste aldizkarietan kolaboratutakoak (Solbes eta Casenave), beste aldizkarietako kideak (Atxaga eta Sarrionandia), Ustela Sailean argitaratutakoak (Solbes berriro eta Lizarralde), Deustuko Unibertsitatearen ingurukoak (Ansorena, Lizartza, Oñederra...), Gure pertsonaien pertsonaltasunan elkarrizketa eginikoak (Juan Jose Lasa), eta abar. Horietako gehienek, ordea, ez zuten 0 alerako testurik produzitu, eta hilabete batzuen buruan sortuko zen taldean ere ez dute parte hartuko.
|
|
|
Botila poema berriz kaligrama bat da, kasu honetan botila forma hartzen duena. Kaligramak abangoardia historikoetako poesia forma ezagunetakoak izan ziren, bereziki dadaismo eta surrealismoaren ildoan, eta Guillaume Apollinaire
|
dugu
garaiko kaligrama egile ezagunetako bat jakina denez. Arrasto ederra ematen digu Potten garaiko erreferentzia nagusienetako baten inguruan.
|
|
|
Diktaduraren kontrako borrokak ere berebiziko garrantzia izan zuen garai horietan, eta bereziki ETAk, zeina talde armatu bat baino gehiago zen. Frontetan banatua, fronte militarraz gain langile frontea, kulturala eta politikoa zituen eta indar berezia
|
zuen
garaiko mugimendu politikoan. Jende ugari aritu zen, aldez edo moldez, ETAren fronte ezberdinetan lanean edo kolaborazioan.
|
|
2017
|
|
|
" [l] ehen aste haiek oso gozoak izan ziren. Mundua geldituta zegoela eta gugandik aparte besterik ez zegoela ematen
|
zuen
garai hartan." 160 Gainbehera, baina, uste baino azkarrago heldu zen. Mikel gero eta konpromiso handiagoa hartuz joan zen ospitalean, gero eta ordu gehiago ematen bertan, Anek bere denbora nola bete ez zekien bitartean.
|
|
2020
|
|
|
Azoka bera egun bakarrera murriztuta dago, gaur egun, baina bi eguneko iraupena
|
zuen
garai batean. Abere erakusketa eta salerosketa, landa eremuko produktuen eta bestelako elikagaien azoka, artisautzako produktuena eta nekazaritzako makinena egiten dira.
|
|
2021
|
|
|
Horrez gain, literaturaren balio sozialari ere jartzen dio azpimarra; hau da, erreferentzien eta literatur obren corpus amankomuna partekatzeak segregazio prozesuen arrisku handia duten gizarte kulturanitzen integrazioan lagun dezakeela. Modu berean," Iraganean baino gehiago, norbere identitatearen, norbere bizitzaren zentzua eraikitzeak garrantzi handiagoa
|
duen
garaiotan, irakurtzeak balio du, agian eta batik bat, esanahia sortzeko, norbere esperientziari edo norbere barneko egia sekretuari forma emateko; maniobratzeko tartea sortzeko, norbere historiaren subjektuago izateko; zenbaitetan, historia horretan
|
|
|
Are gehiago, nerabezaroan, aldaketa garrantzitsuen etapa izanik, besteak beste, euren identitatearen onarpenari, egozentrismoa gainditzeari, berdinkideen presioari, autoestimu baxuari eta autoirudiarekiko gatazkei edota frustrazioaren tolerantzia apalari aurre egin behar izaten zaie (Bisquerra eta López Cassà, 2021). Aldi berean, gogo aldarteak ezegonkortasun handia
|
duen
garaia izaki, kontzientzia emozionala eta afektuzko egoeren eraginari buruzko ezagutza handitzen dira. Horren guztiaren ondorioz, emozioek BHn ikusgarritasuna behar dute eta" hezkuntza emozionalaren garrantzia eta beharra" justifikatzen da (op.: 111).
|
|
|
" Munduko ia nazio guztietan desagerrarazten ari dira arteekin eta humanitateekin lotutako ikasgaiak eta karrerak, bai lehen eta bigarren mailan, bai hirugarren eta unibertsitate mailan. Nazioek mundu mailako merkatuan lehiakorrak izateko baliagarri ez den guztia ezabatu behar
|
duten
garaian, estatu politikak definitzen dituztenek alferrikako apaingarri gisa hartuta, karrera eta materia horiek abiadura handian galtzen dute lekua, dela curriculum programetan, dela guraso eta seme alaben buru eta bihotzean. Are gehiago, zientzien alderdi humanistiko moduan deskriba genezakeena, hau da, irudimenarekin, sormenarekin eta pentsamendu kritikoaren zorroztasunarekin lotutako alderdia ere galtzen ari da, herrialdeek errentagarritasuna epe laburrera sustatzea erabakitzen duten heinean, errenta sortzeko egokiak diren gaitasun erabilgarri eta praktikoak landuz".
|
|
|
Testuinguru historiko kultural batean egituratua izan den testu bat ulertu eta bere egin dezakeenean. Lan literario batek giza esperientzia partekatu eta unibertsal batera eramaten duenean bizi
|
duen
garaiarekin alderatzeko. Hiru:
|
|
|
Barreiatuz joan da hirietan nagusi den bizitza ulertzeko modua, harik eta landatarra izan zen mundu horren eremu urrunenetara ere heldu den arte. Bizimoduak aldatu dira, gurasoak lehen baino are lanpetuago daude, etxeen azalera murriztu da, familiak ez dira hain handiak dagoeneko, eta aitita amamek, oraindik garrantzia duten arren, ez
|
dituzte
garai bateko eginkizunak.
|
|
2022
|
|
|
Harrigarria da ikustea azken hamarkadetan sortutako espazio publiko asko soziologian" ezlekuak" deritzenak bihurtu direla, non pertsonen arteko komunikazioa desagertua den. Batzuk igarobideak dira, hala nola aireportuak, metroak, estazioak; baina badirudi tradizioz elkargune izan diren beste hainbat ere ezleku bilakatu direla, soziologoek bizi
|
ditugun
garaien zeinu gisa identifikatu duten indibidualizazio prozesuaren adierazle.
|