|
2015
|
|
|
“Milia ta kilometro
ez denez berdina
/ pasa dena azaltzen
hemen ahalegina/
85en zen
orratzan izkina
mugaren berdina da
miliatan egina
/ barkatu nor zara zu,
zeruko birjina? ”. Benetan diotsuet ez niola bertsotan kontatu gure milia eta kilometroen arteko nahasmena, baina, nonbait, polizia txiki hari grazia egin zion euskaldun
|
talde
bat alai eta pozik kantari ikusteak, eta, espero ez zitekeen moduan, isuna barkatu zigun.
|
|
|
Kultura zabaltzeko joan ginen eta berkonkistatu genuen euskaltzaletasuna. Hasieran geure
|
taldeari
jarri genizkion oinarrizko minimoei gain hartuta joan ginen NYCko Euskal Etxetik. Eta geratzen zitzaizkigun beste 4 egun. Urtzik bataiatu ninduen Casabal I Handia bezala, eta argi zegoen garaipena paseatu beharra genuela etxe orratzen artetik.
|
|
|
gogo betez ahalegindu zaitezke, baina arraunak ez badu ura ukitzen, nekez egingo du ontziak aurrera. Hala planteatuta, Ameriketan ohiko moduan bertsotan aritzeak ez du zentzu handirik, ez bada soilik entzule euskaldunez osatutako
|
talde
batentzat. Ulertu ezean, bertsolariak gaizki samar kantatzen dugun a capela abeslariak baino ez gara.
|
|
|
Begiratu historikotik, Lucia Alberro Gipuzkoan 1833tik 1936ra eman zen modernizazio prozesuaren baitan, bertsolariak iturri hartuta, identitate azterketa egiten ari da. Informatika arloan, Manex Agirrezabala, Bertol Arrieta eta Aitzol Astigarraga, dokumentazio zentroko bertsoen corpusa erabiliz, poesia sorkuntza automatikoa garatzen ari dira eta EHUko informatika musikaleko
|
taldeak
musikaren analisi konputazionala, sorkuntza automatikoa eta musikaren informazio bilaketak automatikoki egiteko ikerketa aplikatua du helburu eta horretara doinutegia erabiltzen ari dira.
|
|
|
Astebururo saio bat edo bi izango da, eta hor noa kotxe zaharra hartuta, grabagailua motxila berdean sartuta, gehienetan biharamunak dakarren belarri artean iltzaturik. Eta ez dakit nik zein herritara joan behar, hango bertso eskola euskaltegi euskara
|
taldek
antolatu duen bertso afaria grabatzera. Eta handik goizeko ordu bietan irten –dena ondo badoa goizeko hiruretan neure herrira itzultzeko.
|
|
2016
|
|
|
Akaso nire sentsazioa baino ez da. Baina asko eskertzen dut Ximun eta bere
|
taldearen
jarrera, irmotasuna, zer nahi duten garbi izatea… Antzezlana ez da sortu merkatuak eskatzen duelako. Gerraren 80 urteurrena suertatu da, baina antzezlana beraien beharretatik sortu da.
|
|
|
Prozesua luzea da, piezak pixkanaka pixkanaka joaten dira enkajatzen, antzerki
|
taldeek
beren metodologia propioa daukate, idazten dituzun testuak ez dakizu azkenean erabiliko ote diren, entseguetan sortutako testuak –zuk sortu ez dituzunak– zureak balira bezala hartzen dituzu… prozesu osoan engranaje baten parte sentitzen zara, lantalde baten parte. Horrek gure lana errazten du.
|
|
|
Horren kontziente izan behar zara. Zure egoari gasa kendu eta
|
taldean
lan egin. Baina, beste alde batetik, lasaigarria ere bada taldean aritzea.
|
|
|
Zure egoari gasa kendu eta taldean lan egin. Baina, beste alde batetik, lasaigarria ere bada
|
taldean
aritzea. Mikro baten aurrean bertsotan ari zarenean han osatu behar duzu obra hori.
|
|
|
Artedrama, Le Petit Theatre de Pain eta Dejabu Panpin Laborategia antzerki
|
taldeek
sortutako azken antzezlanak, Francoren bilobari gutuna izenekoak, Euskal Herriaren iragan traumatikoa du ardatz, baina egungo Euskal Herriaren minetan eta ezinetan jartzen du begiratua
|
|
|
2010 urtean Errautsak antzezlanarekin abiatu zuten aipatu hiru antzerki
|
taldeek
elkarlana, helburu berdinen bueltan indarrak batuz; Euskal teatroa egitea, euskaraz eta euskalki desberdinetan, mugak gaindituz, zazpi herrialdeetako aktoreekin, tematika propioak landuz, zerotik hasitako antzezlanak sortuz… Errautsak Ximun Fuchsek zuzendu zuen, eta antzezlaneko hitzak Igor Elortzak eta Unai Iturriagak idatzi zituzten. Eta oraingoan, berdin.
|
|
|
Urnietako kultur mugimenduan luzaz jardundakoa da, bereziki euskal dantzetan eta gazteriarekin lotutako beste hainbat kontutan. Antzerki
|
taldean
ere parte hartu zuen, baina, azkenekoz, duela 34 urte. Obraren izena:
|
|
|
19 urte zituen orduan, eta Oiartzunen igo zen oholtzara. Ikasketak amaitu eta aktibitate intelektuala martxan jartzen ari zela hasi zen herriko Lartaun antzerki
|
taldearekin
; ondoren Donostiako Jarrai antzerki taldean ere aritu zen”. Jarrai erreferente argi eta garbia izan zen euskarazko antzerkigintzan.
|
|
|
19 urte zituen orduan, eta Oiartzunen igo zen oholtzara. Ikasketak amaitu eta aktibitate intelektuala martxan jartzen ari zela hasi zen herriko Lartaun antzerki taldearekin; ondoren Donostiako Jarrai antzerki
|
taldean
ere aritu zen”. Jarrai erreferente argi eta garbia izan zen euskarazko antzerkigintzan.
|
|
|
Hor hasi zen jendea ohartzen idazteko zuen gaitasunaz, eta Lete bera ere orduan hasi zen poesia lantzen; hori izan zuen ibilbide literarioaren abiapuntua. Ez dok Amairu
|
taldean
, berez, testuak lantzeko sartu zen; Lurdes Iriondo ezagutzeak eraman zuen kantura. Dena den, inoiz ez zuen utziko antzerkia albo batera, urte haietan ere aritu baitzen bizpahiru aldiz aktore lanetan.”
|
|
|
Urnietara joan bizitzera eta Lurdesekin ezkondu zen, baina, hala eta guztiz ere, Oiartzungo Intxixu antzerki
|
taldearekin
lanean jarraitu zuen; zehazki, Eugenio Arozena herrikide eta antzerkigilearekin harremanetan. Lartaun zein Intxixu taldeetako zuzendaria eta Antzertiren birsortzailea da Arozena, eta gaiaren inguruko hainbat liburu eta lan argitaratu ditu.
|
|
|
Urnietara joan bizitzera eta Lurdesekin ezkondu zen, baina, hala eta guztiz ere, Oiartzungo Intxixu antzerki taldearekin lanean jarraitu zuen; zehazki, Eugenio Arozena herrikide eta antzerkigilearekin harremanetan. Lartaun zein Intxixu
|
taldeetako
zuzendaria eta Antzertiren birsortzailea da Arozena, eta gaiaren inguruko hainbat liburu eta lan argitaratu ditu. Tarte horretan Letek bizpahiru antzezlan idatzi zituen, eta Goikoetxearentzat bat nabarmendu behar da, hizpide dugun gaia kontuan hartuta:
|
|
|
Ni babesle lanetan, eta Joxe Mari Berasategi Txapas ere atera zen obra hartan, nahiz eta ez zuen hitz egiten. Bera da, egun,
|
taldeko
aktore profesional bakarra. Antzerki taldearen egoera ikustekoa zen:
|
|
|
Bera da, egun, taldeko aktore profesional bakarra. Antzerki
|
taldearen
egoera ikustekoa zen: Letek 40 urte inguru, nik 32 (ordurako banuen esperientzia antzerkian), eta beste guztiak 22 urte inguruko mutil kuadrilla.
|
|
|
Antzerki
|
talde
bezala maila alturik ez zeukatela dio Izagirrek, eta hori izugarri aldatu dela: “Nahastu egiten ginen, gidoia ahazten zitzaigun.
|
|
|
J.I. 1982an geneukan antzerki
|
taldea
ikustekoa zen: Letek 40 urte inguru, nik 32 eta beste guztiak 22 urteko mutil kuadrilla.
|
|
|
Horretaz gain, sekulako pazientzia izan du gurekin, badu meritua.
|
Taldea
asko aldatu da. Orain dauden 30 lagunetatik bakar ere ez dut ikusi gidoia ahaztu zaionik”.
|
|
|
beharbada
|
taldean
|
|
|
Txaloak publikoan eta txaloak oholtzan.
|
Talde
bat kantuan. Eta gu magiari forma eman behar zitzaiolakoan.
|
|
|
Cynghanedd gizonezkoen ofizioa izan da antzinatik. Gizonek egin izan dute eta, gainera, gizonek
|
taldean
eta tabernetan. Hor ezin izan dute emakumeek sartu.
|
|
|
Hasieran, oso bertsio girotik gentozen, geure burua ez oso serioegi hartzetik eta jendeak gu ere ez oso serio ikustetik, era berean. Lehenengo diskorako baxu jotzaile bat sartu zen,
|
talde
ikuskera hartu genuen eta gure kantak jotzen genituen. Espazio aldetik bertsozaleek antolatutako saioak izatetik, musika eszenan sartzen hasi ginen.
|
|
|
kantatzen ari zaren unean beti zaude bakarrik, inoiz ez duzu duoan kantatzen.
|
Talde
batean, engranaje guztiak funtzionatu behar du. Engranaje guztiak funtzionatzeko baldintzak asko dira.
|
|
|
Engranaje guztiak funtzionatzeko baldintzak asko dira. Egoera pertsonaletik hasi, eta egoera pertsonal hori
|
taldeari
komunikatzetik uneko bizipenak oholtzan zauden bitartean konpartitzera. Oriotarra izanda, sekulako konparaketa egingo dut:
|
|
|
Kontuak kontu, lan txukun bat, tarteka ale politak ekartzen dituena, eskaintzeko gai bagara, etorkizun interesgarria izan dezakeen proiektua dugu esku artean. Adituek esaten dute xede
|
talde
trinko bat behar dutela sarean funtzionatu nahi duten hedabide txikiek. Bertsolarik badauka hori.
|
|
|
Haien akuilupean aritzen ginenon artean, Laxaro Azkune, Kristina Mardaras, Andoni Egaña, Koldo Tapia eta ni neu ginen, nire akorduan, gune guneko planetak, nahiz beste satelite batzuk ere izaten ziren tartean, sartu irtenean.
|
Talde
horrek zehazki noiz arte iraun zuen, horixe ez dakit garbi, baina bai dozena bat urte baino gehiago aritu ginela; dezentez gehiago, seguruenik.
|
|
2017
|
|
|
Bittor Agirre, futboleko entrenatzailea, eta Iñaki Murua, futbolaria. Garai batean futbolariari beste
|
talde
batera joaten utzi arren, orain berriz itzultzeko eskatu zion. Muruak hala kantatu zion entrenatzaileari:
|
|
|
Lujanbiok seme alaben etxera joateko aldian aldian maletak egiten dituen zaharraren paperean botatakoak ere, zakurako. Eta Gaztelumendik adimen urrikoen dantza
|
taldearekin
egindakoa, opari bat. Aurreko buruz burukoa errepikatu zen, eta Arzallus txapeldun gazte ikusteak entzuleen gogoa bete zuen, eta aldi berean, askok sentitu zuen Lujanbioren txapeldun aroak luzeagoa izatea merezi zuela.
|
|
|
Bertsolaritik falta zaiona bertsiolaritik dauka, seiko elektrikoan gaindiezina.
|
Taldeko
txispasa.
|
|
|
Armarik gabe jada, baina naziogintzan jarraitu dute gure kooperatibistek Altzurukutarrak
|
taldearen
Oi, ez sobera fida! eta Beatlesen With a little help from my friends doinuetan koblaka.
|
|
|
Txosnagunera. Bertan, etxean bezala eta masifikatutako kaleetatik at, euskal kanta ezagunen Frankenstein gisara, Gu ta Gutarrak
|
taldearen
Historiaren taberna kantua jo dute. Ondoren, Leonard Cohen handiaren Dance me to the end of lovekin hasi dira bat batean, ‘Aitona tipulin’ pare baten modura:
|
|
|
Amaitzeko, hasierako agurrean esandakoa biribilduz, Creedence Clearwater Revival
|
taldearen
Down in the Corner doinuan jarri dute erritmoa; gerriak geldi baina gogoak aidean, etorri diren bezala joateko: Kargak eta deskargak, kale kantoian, goikoak behean jarri eta behekoak goian!
|
|
|
Baina jendea ez da ohartzen puntuka horrela egiteko aurretik urteetako gimnasia bat egin izan dugula. Beharbada hark
|
taldean
bertsolaririk ez zuelako eta nik ere ez, baina ingurukoak puntua jartzeko adina bazirelako, erantzuten trebatu ginen, hala iruditzen zait. Gimnasia hori gaztetatik egin genuen eta, nola arlo horretan ondo ibiltzen ginen, herriz herriko ibilian ere lan horretan jartzen gintuzten, eta soka bat ekartzen du horrek.
|
|
|
“Europa Bat Batean” ekimena abiapuntutzat hartuta, munduko kantu inprobisatuaren inguruko dokumental bat osatu du Bertsozale Elkarteko Hedapen
|
Taldeak
. Hona hemen prozesu eder eta sakon honen atzean dagoena.
|
|
|
“Munduko kantu inprobisatuaren inguruko dokumental bat egin behar dugu”. Bertsozale Elkarteko Hedapen
|
Taldeko
asteroko bilera batean sortutako ideia izan zen, erdi txantxetan edo erdi serio. Mintzola Ahozko Lantegiak, dozenaka bertsozaleren borondatezko lanari esker eta Donostia 2016 Kultur Hiriburutzaren babesarekin “Europa Bat Batean” ekimena martxan jarria zuen.
|
|
|
Hiruko
|
taldetan
hartzen dute parte bertsolariek, ahalik eta maila orekatuenean. Kanporaketak tabernetan egiten dira, finalerdiak eta finala, aldiz, afalostean, mahaiaren bueltan.
|
|
|
Bortzirietako bertso eskolakoak izan ohi ziren bertsolari guztiak hasieran, baina gerora, inguruko eskualdeetako
|
taldeak
gonbidatzen hasi ziren; Malerrekako eta Baztango taldeak, esaterako. Azkenekoan, “Bertso truk” ekimenarekin bat eginez, Urretxu eta Bilboko bertsolariak ere gonbidatu zituzten lehiaketara.
|
|
|
Bortzirietako bertso eskolakoak izan ohi ziren bertsolari guztiak hasieran, baina gerora, inguruko eskualdeetako taldeak gonbidatzen hasi ziren; Malerrekako eta Baztango
|
taldeak
, esaterako. Azkenekoan, “Bertso truk” ekimenarekin bat eginez, Urretxu eta Bilboko bertsolariak ere gonbidatu zituzten lehiaketara.
|
|
|
Azken urteetan, Estitxu Arozenak egiten du garai batean Manolo Arozenak eta Bittor Elizagoienek –beste arduradun batzuekin batera egiten zuten koordinazio lana: tabernetako arduradunekin egon, kartelak egin, afaria eskatu, epaileak eta trikitilariak bilatu… Gai jartzaile
|
talde
eder bat ere badago, Alaitz Rekondok koordinatua. Dena den, eguna iristean, denek jartzen dute beraien alea:
|
|
|
Denetik egiten dute: koplatan trikitiaren laguntzaz, habanera errimak emanda, ofizioka, hitzari bertsoa, puntua emanda bederatziko txikian… Bizpahiru epailek erabakitzen dute zein
|
taldek
irabazten duen.
|
|
|
Bertso eskolako ikasleentzat eta gainerako bertsozaleentzat saio dinamiko bat prestatzea zen asmoa, eta bederatzi bertsolari gaztek kantatzen zuten –gehienak iparraldekoak– hiruko
|
taldetan
banatuta. Itsasuko lauzpabost bertsozale helduk hartzen zuten hau antolatzeko ardura.
|
|
|
Bertsopolyn erruleta koloretsu bat jartzen da oholtzaren erdian, eta
|
talde
bakoitzak bueltak eman eta tokatzen den ariketa egin behar izaten du. Aukera anitza izaten da, 12 ariketa ezberdin guztira:
|
|
|
Ariketetan entzuleen parte hartzea bilatzen da, esaterako, bertsolarien taldekide eginez, zapien bidez edo ariketetan parte harraraziz. Ondoren, puntuak lortu eta fitxak aurreratzen dira, azkenean puntu gehien lortzen dituen
|
taldeak
irabazi arte.
|
|
|
Sariak ere, askkotarikoak eta gustagarriak; inguruko laborariek ekoiztutako produktuak ematen zaizkie parte hartzaileei: marmelada, gazta, bizkotxoak… Azkeneko edizioan hirugarren egin zuen
|
taldeko
kideei ongarri zaku bana eman zitzaien. Inor ez doa esku hutsik etxera.
|
|
|
Bertsolariek hiruko
|
taldetan
hartzen dute parte, eta, parranda giroko beste txapelketa askotan bezala, hasierako agurrak dira espektazio handiena sortzen dutenak. Taldean prestatzen dituzte, eta dena da libre:
|
|
|
Bertsolariek hiruko taldetan hartzen dute parte, eta, parranda giroko beste txapelketa askotan bezala, hasierako agurrak dira espektazio handiena sortzen dutenak.
|
Taldean
prestatzen dituzte, eta dena da libre: mozorrotzea, musikatzea nahiz antzeztea.
|
|
|
Bertsopilota ez da Argentinarako sortu. Izen eta forma zehatz horrekin duela bost urte jarri zen abian, lagun
|
talde
baten ekimenez. Hala ere, ziurrenik, dozenaka herritan sortuko ziren, aurrez, antzeko saioak edo ideiak; bertsoa plazako jardun askori lotua ulertu delako, izan trikitia, izan herri kirolak edo izan apustuak.
|
|
|
Emanaldiaren helburua, besteak beste, herri eta auzoko jendea festaren parte izatea zen. Ikusleak protagonista bihurtzeko egiten ziren lehiaketa, zozketa eta, haurren kasuan, Irrien Lagunak
|
taldearen
babesari esker, jolas bat egiten zuten non irabazleak material kit bat eskuratzen zuen. Baina, batik bat, ikusleek oroituko dutena frontoiko saltsa da, pilotari eta bertsolarien aurkezpen xelebreak, eta musikak guztiari ematen zion show kutsua.
|
|
|
Nerabezaroan lagunekin parkean elkartu eta freestyle mundua jarraitzen hasi ziren, laster rapeatzen. Bi urtera (1998) ari zen lehenengoz jendaurrean eta ‘La Organización’ izenarekin abiatu zuten Argentinako lehen rapero
|
taldea
. 2000 urtean Sudamétrica sortu zuten, rap independentearen zigilu bihurtu den diskografika.
|
|
|
“Iazko saioan bakarrizketak eta bertsoak uztartu ziren. Bakarrizketen hezurdura, saioarena, Beak eraman zuen, nahiz eta antzerki
|
taldeko
jende gehiagok ere parte hartu. Saioak arrakasta handia izan zuen, oso ondo atera zen”, kontatu du Labakak.
|
|
|
Hiritarrak ideologikoki elkarren aurka badaude ere, hori ez da borrokatan hezur-mamitzen. Dena den, gero eta indar handiagoa ari dira hartzen zenbait
|
talde
falangista, eta batzuetan eraso egiten badute ere, oraingoz, ez dago muturreko indarkeriarik. Kuriosoa da, baina Polonian aktibismoa zerbait inozotzat edo naif tzat hartzen da.
|
|
|
Etxeberriko Anbroxio, Agerre harri jasotzailearen anaia zeharrena, Jose Mari, koplari polita zela esaten zuten, neuk ezagutu ez banuen ere. Urtero, beharbada, ez ziren denak aterako, baina, gehienetan, bakoitza bere
|
taldearekin
atera eta ibilbide jakin bat egiten zuten. Mutikoa nintzela baserri batetik bestera korrika ibiltzen nintzen, baten saioa entzun eta, hurrena, beste batena harrapatzeko.
|
|
|
–Goazen Santa eskera. Badirudi bi eredu bizi direla elkarrekin eskearen inguruan, alde batetik koruak daude eta bestetik koplariarekin dabiltzan mutil
|
taldeak
. Koruen ohiturak berriagoa dirudi.
|
|
|
Mendigoxale Batzakoak izan daitezke, ez dakit. Bizkaian, noski, badaude koplariarekin dabiltzan
|
taldeak
ere, baina paperetik kantatzen dute. Bat bateko koplariak aurkitzeko Berriatutik Gipuzkoa aldera abiatu behar da.
|
|
|
Bi doinu erabiltzen zituzten. Batzuetan koplari biko
|
taldeetan
ikusi izan ditut, koplari bakoitza bere doinuan txandaka kantatzen. Kalean, aldiz, koruek zortziko handian kantatzen zituzten eskeko bertsoak.
|
|
|
Euskal Herri osoan (Ipar Euskal Herrian urriagoa da tradizioa), bestalde, bertso ikasiekin kantatzen duten koplariekin ibili izan dira urtetan mutil
|
taldeak
lehen, eta talde mistoak, orain. Etxekoak koplatu eta eskabide koplak iristean, badirudi koplari askok bat batekoak tartekatzen zituztela.
|
|
|
Euskal Herri osoan (Ipar Euskal Herrian urriagoa da tradizioa), bestalde, bertso ikasiekin kantatzen duten koplariekin ibili izan dira urtetan mutil taldeak lehen, eta
|
talde
mistoak, orain. Etxekoak koplatu eta eskabide koplak iristean, badirudi koplari askok bat batekoak tartekatzen zituztela.
|
|
|
Ireki Interneteko bilatzailea eta jarri “Athletic armarria”. Futbol
|
taldearen
irudiaren goiko aldean azaltzen den elizaren pareko zubia eta ura bilbotarren kokapen zaharrenetakoaren berri emango digute.
|
|
|
Bertsolarien artean ere, bizkaitar asko izanagatik
|
taldearen
jarraitzaileak, ausartuko naiz esatera zale eta bertsolari ezagunena Anjel Mari Peñagarikano anoetarra izango dela. Albizturren jaioa izan arren, beti azaldu du talde zuri gorriaren aldeko babesa, bat batean zein idatziz dozenaka ale eskainiz.
|
|
|
Bertsolarien artean ere, bizkaitar asko izanagatik taldearen jarraitzaileak, ausartuko naiz esatera zale eta bertsolari ezagunena Anjel Mari Peñagarikano anoetarra izango dela. Albizturren jaioa izan arren, beti azaldu du
|
talde
zuri gorriaren aldeko babesa, bat batean zein idatziz dozenaka ale eskainiz.
|
|
2018
|
|
|
Funtsean, elkarrekin ez zeuden munduak elkartzeko ahalmena da artikulazioa. Egin dezake
|
talde
xenofobo batek, egin dezake justizia soziala ardatz duen talde batek, egin dezake balio liberalak lehenesten dituen mugimendu batek…
|
|
|
Funtsean, elkarrekin ez zeuden munduak elkartzeko ahalmena da artikulazioa. Egin dezake talde xenofobo batek, egin dezake justizia soziala ardatz duen
|
talde
batek, egin dezake balio liberalak lehenesten dituen mugimendu batek…
|
|
|
Euskal Herriko Bertsozale Elkarteko Ikerkuntza
|
taldeko
kidea 2008tik, eta Ikerkuntza saileko arduraduna da gaur egun. EHBEko lehendakaritza taldeko kidea da 2018tik.
|
|
|
Euskal Herriko Bertsozale Elkarteko Ikerkuntza taldeko kidea 2008tik, eta Ikerkuntza saileko arduraduna da gaur egun. EHBEko lehendakaritza
|
taldeko
kidea da 2018tik.
|
|
|
Berriro jo du Bertsozale Elkarteak EHUko lan
|
taldearengana
. Horrek esan nahi du aurreko azterketa soziologikoa emankorra eta baliagarria izan zaiola Elkarteari?
|
|
|
Bertsozale Elkartea gizarteari lotua dago, gure proiektuak eragin egin nahi du, eta eragin hori neurtzeko ezinbesteko tresnak dira Azterketa Soziologikoak. Gainera, urte hauetan guztietan bertsolaritza aztertzen aritu den soziologo
|
taldeak
ezagutza handia dauka bertsolaritzaz, intuizio handia, eta horrek ere lagundu du eurekin lan egiterakoan.
|
|
|
Hamarkada bat baino gehiago da jada Bertsozale Elkartean Genero
|
Taldea
sortu zenetik. Ordutik hona Bertsozale Elkarte barruko funtzionamendua asko aldatu da:
|
|
|
Kontua da pelotoia zenbat
|
taldetan
zatikatu daitekeen. Egon daiteke talde bultzatzaile bat, egon daitezke beste azpitalde batzuk bide propioak hartzen dituztenak.
|
|
|
Kontua da pelotoia zenbat taldetan zatikatu daitekeen. Egon daiteke
|
talde
bultzatzaile bat, egon daitezke beste azpitalde batzuk bide propioak hartzen dituztenak. Beti galduko da jendea tropeletik.
|
|
|
II. eta III. Bertsolaritzaren Azterketa Soziologikoetako iker
|
taldeko
partaide izan da.
|
|
|
–III. Bertsozaletasunaren Azterketa Soziologikoa da hau. Azken bietako lan
|
taldean
egon zara zu. Zertan izan dira berdinak eta zertan ezberdinak bi azterketak?
|
|
|
Abangoardia, bertso musika
|
taldeak
–
|
|
|
Berriagoak diren esperientziak ere baditugu. Odei Barroso bertsolari urruñarrak Gorka Rodrigezekin sortu duen 2ZIO
|
taldea
kasu, rapa eginez eta Hip Hoparen barruan kokatu ditzakegun estiloak erabiliz. Bertsoaren formetatik eta errimategitik lanketa handia egina dagoela igartzen zaie letretan, elkarrengandik uste baino gertuago dauden generoak direlako agian.
|
|
|
Badaude bestelako estiloak lantzen ari direnak ere, Folk musikara hurbilpena egin duten Bidelapurrak
|
taldea
, Ander Solozabal bertsolariaren eta Ekaitz Aranberriren eskutik. Bi disko atera dituzte dagoeneko Zenbat Negar Bazterretan (2014) eta Gorriak eta Bi (2018).
|
|
|
Gu Ta Gutarraken estilotik gertuago egon daitekeen beste adibide arrakastatsu bat azken urteetan eszenara agertu den Bi Bala
|
taldea
da. Aitzol Barandiaranek eta Iñaki Gurrutxagak rock musikaz janzten dituzte bertso letra zirikatzaileak.
|
|
|
Lotura honen bueltan
|
taldeak
sortu eta bidea egin duten arren, ekitaldi zehatzetarako egin izan diren kantetan bertsolarien esku hartzea nabarmena izan da historia laburrean. Korrika, Nafarroa Oinez, Ibilaldia, Araba Euskaraz, Kilometroak edo Herri Urratsen behin eta berriro aritu izan dira bertsolariak letrak jartzen, 1999an Joxe Ripiauk musikatu eta Maialen Lujanbiok Korrikarako idatzitako Bat eta Bat abestia edo 2ZIOk 2018ko Herri Urratserako konposatu zuen Prefosta!
|
|
|
Izan ere, herriko agintariak eta herriko dantzariak talka eginda zeuden. Dantzariek
|
Taldearena
zen “estandarte” edo ikurrinarekin dantzan egin nahi, eta agintariek, Espainiako bandera erabili behar zutela. Azkenean dantzariek, apaizaren baimenagaz, elizan eta beren ikurrarekin dantzatu zuten, eta zelaian dantzatzeari, uko.
|
|
|
Goibururen ibilbideari begiratuta, belaunaldi desberdinetako bertsolarien izenak etortzen dira gogora: Patxi Iraola, Euxebio Igartzabal, Iñaki Murua, Xabier Zeberio eta Inazio Begiristain bezalako bertsolariekin batera, goierritarren
|
taldea
osatu zuten. Hala, erdi prestatutako hainbat saio eginda, taldearen babesean egingo zen Goiburu Goierritik kanpo ezagunen, agian.
|
|
|
Patxi Iraola, Euxebio Igartzabal, Iñaki Murua, Xabier Zeberio eta Inazio Begiristain bezalako bertsolariekin batera, goierritarren taldea osatu zuten. Hala, erdi prestatutako hainbat saio eginda,
|
taldearen
babesean egingo zen Goiburu Goierritik kanpo ezagunen, agian. Baina Goierrin asko estimatu zen bertsolaria izan zen, bere bertso zein ateraldiengatik, eta bertsolari gutxik duten zerbait bazuelako, bai hizketan, eta baita bertsotan ere:
|
|
|
Atxiloketa ugari egin zituen poliziak: Jazintaren lagunak ziren bi artzain, Frantzisko eta Joxe Inazio Aranburu; Joxe Manuel Oiarbide; bi ahizpen senargaiak; Joxe Migel Urkizu beizamarra; inguruan lanean zebilen ikazkin bat (Goizuetakoa omen); Martin Artola, Bedaioko (Tolosa) artzaina; egun batzuk lehenago inguruan ibili zen ijito
|
talde
bat; artzaina zen Beasaingo Isidro Aranburu; Joxe Antonio Irazustabarrena, Ormaiztegiko tratantea… eta baita Jazinta bera ere! Sarekada ikaragarri bortitza izan zen, polizia itota sentitu baitzen garaiko hedabideen presioarengatik, eta demostratu behar zuen, handik edo hemendik, zerbaitetan behintzat bazebiltzala.
|
|
|
Zalantza izpirik gabe, Beizamako krimenak ematen du, bai, pelikula bat egiteko, eta badago dagoeneko zeregin horri heldu dionik. Jo eta su dabiltza lanean Azpeitiko Erabaki Produkzioak
|
taldeko
kideak. Iaztik daukate esku artean Korosagasti filmaren proiektua, eta pixkanaka badoa gorpuzten.
|
|
|
Erabaki Produkzioak
|
taldeak
hainbat ikus entzunezko egin ditu, eta azkena sortzen ziharduten bitartean, Pedro Otaegi beizamarrarekin egotea tokatu zitzaien, eta harekin izandako elkarrizketa izan zen ibilbide honen abiapuntua. Otaegirekin izandako berriketaren ondoren, Sustaeta ordenagailu aurrean zela (2017ko udan) sorpresa batekin egin zuen topo:
|
|
|
Bertako kontsumismoa lotsagabea da, eta Galesko bihotz konstituzionala eta bere gobernu deszentralizatuaren egoitza ere bada. Poesia tradizionala aisialdi moduan ematen da, hala nola “talwrn” eta “ymryson” lehiaketetan, non poeta
|
taldeek
aldez aurretik burutzeko zereginak dituzten. Gai jartzaileak ezarritakoak ez dira oso ezberdinak izaten.
|
|
|
Nahiz eta poesia birak ez diren duela hamarkada gutxi batzuk bezain ohikoak, gehienetan lanaldi osoko enpleguarekin lotuta ez dauden poeta gazteek ematen dituzte. Azkeneko bira batek (beren hitzetan) “nola jokatuko duten jakin ezin den emakumezko
|
talde
gazte eta desiragarri bat, artista, abeslari eta poeta nahasketa” azaldu zuen, adibide bikaina da. Cywion Cranogwen Sarah k bere izena, Jane Rees marinel, eskolako zuzendari eta poetaren() bardiko izenaren ondoren bereganatu zuen, modu zabalean, XIX. mendeko galesko emakumerik nabarmenena bezala.
|
|
|
A zer buruhausteak! Etxean, andrea eta seme alaba ttikiak zituen; kanpoan, hargingoa baitzuen ogibide, langile
|
talde
bat zuen bere kargu, han eta hemen obrak egiteko. Gogoa behar du auzitegietako paper lan nahasi eta garestian bigarren aldiz hasteko!
|
|
|
Eta jarraituz, Bertso Eskolen ilara luzatzen ari zaigu eta bertsoaren lanketa zehazten; Hezkuntza Arautuan bezala, alor honetan ere, material ugari eta bere
|
taldearen
ezaugarriei egokien txertatuko zaiona jarri behar diogu eskura bertsolaritza eta bertsogintza lantzen ari denari. Udalekuetan gero eta gazte gehiago dabil; hori da etorkizuneko oinarria, bertsozale berrien inurritegia edo habia, abiapuntua ziurrenik, egungo mundu (itxura batean) anitz eta kultura indartsuenen ohituretatik at edo aldi berean geuretu nahi badugu etorkizuna…
|
|
|
Zerrendan hizki deigarriz ageri zait “generoa” hitza. Eztabaida bat baino gehiagoren iturriko ur hari meheak sortu zuen
|
taldea
, eta denok ekin genion aldapan gorako bideari, andrezko zein gizonezko. Oso interesgarria eta aire freskoa izan zen hasiera hura, bere aldapak aldapa!
|
|
|
Isildu zen Mitxelena eta isildu da Atamitx. Azken urteetan Ugaldetxo Kultur
|
Taldearen
gunea izan da, eta izan dira, tarteka, bertso afariak. dagoenaren berpizkunde gisa edo, azken Txapelketa Nagusian Atamitxek garai bateko bertso giroa berreskuratu du.
|
|
|
Aldiz, eztabaida eta iskanbila gehien eragin zuena euskal hiztegiko hizkirik isilena izan zen, h a. Euskal idazle gazte eta
|
talde
aurrerakoiek (ETA (h)?!), Euskal Herri osorako nahi zuten euskara estandar berria eta Iparraldean h ak zuen pisua kontuan izanik uka ezinezko baldintza zen naziogintza ikuspegi batetik. Hala ere, aurkakoak ere bazituen h hizkiak, gutxiago izanagatik oso zaratatsuak.
|
|
|
Baina batez ere izugarri garrantzitsua da glosadoreen inguruko jendearen ekarpena: glosadak proposatu, antolatu eta jarraitzen dituen
|
talde
handi samarra. Horregatik zabaldu nahi ditu bere ateak Glosadors de Mallorca elkarteak eta pertsona horiek guztiak batu, beren ekarpena egin dezaten:
|
|
|
2008an, Glosadors de Mallorca kultur elkarteak lekukoa hartu zion Canonge de Santa Cirgari, ordu arte glosadoreei estalpea eman zien
|
taldeari
. Antolatu zituzten hamar erakusketa internazionalak mugarri oso garrantzitsuak izan ziren, gazteei mundu guztiko inprobisazioekin blaitzeko aukera eman zietelako, baita irlatik kanpo glosatzera joateko ere.
|
|
|
Zazpi buru, zazpi aburu; hamalau belarri, 43 ahori adi. Urte osoko prestakuntza jaso du epaimahaiak (hogei bat laguneko
|
taldea
, orotara), hilabetez hilabete ariketa anitz eginez, anitz eztabaidatuz, epai irizpideak xeheki aztertuz… Bertsoak baditu osagai “tekniko” zehatzak, aski “aise” ebalua daitezkeenak. Komunikazio ekintza gisa, gisa batera heltzen da belarri batzuetara eta beste gisa batera beste batzuetara.
|
|
|
Bertso edo bertsoaldi batek iritzi kontrajarriak eragin baditu entzuleen artean, ohikoena da hori bera islatzea epaimahaikideen artean ere. Txapelketa bururatu ondoan egiten ditu azterketak
|
taldeak
; eta eztabaidak sortu dituzten bertsoaldiak aztertzen dira xeheki. Eztabaidatzen da ausarki; gutxitan lortzen da adostasuna.
|
|
|
Zazpi probintzietan izan dira saioak, eta zazpi probintzietako entzuleak ibili dira saioz saio. Lekuan lekuko bertso eskolek eta
|
taldeek
ziurtatu dute saioen antolaketa, Bertsozale Elkartearen ondoan. Bertsolarietan, gai jartzaile taldean, epaimahaian eta talde antolatzailean zinezko nazio ikuspegitik egin da lana.
|
|
|
Lekuan lekuko bertso eskolek eta taldeek ziurtatu dute saioen antolaketa, Bertsozale Elkartearen ondoan. Bertsolarietan, gai jartzaile
|
taldean
, epaimahaian eta talde antolatzailean zinezko nazio ikuspegitik egin da lana. Halakorik ez litzateke posible, erdigunean ez balira euskara, euskal kultura eta herri kontzientzia.
|
|
|
Lekuan lekuko bertso eskolek eta taldeek ziurtatu dute saioen antolaketa, Bertsozale Elkartearen ondoan. Bertsolarietan, gai jartzaile taldean, epaimahaian eta
|
talde
antolatzailean zinezko nazio ikuspegitik egin da lana. Halakorik ez litzateke posible, erdigunean ez balira euskara, euskal kultura eta herri kontzientzia.
|